Một vị vua trong Ngũ Đế thời thượng cổ họ Diêu tên là Thuấn, một trang hiếu tử. Sau được vua Nghiêu, hiệu là Đào Đường gả hai người con gái là Nga Hoàng và Nữ Anh, rồi lại truyền ngôi báu cho.
Vua Thuấn lên ngôi đặt niên hiệu là Đường Ngu. Nguyên cha của Thuấn là người hung bạo, không phân biệt được người hay kẻ dở, người đương thời đặt tên là Cổ Tẩu (người mù mắt).
Mẹ của Thuấn mất sớm, Cổ Tẩu tục huyền với người đàn bà sau này sinh ra Tượng. Vì có lời gièm pha của người kế mẫu và đứa em ngỗ nghịch cùng cha khác mẹ, Cỗ Tẩu không ưa Thuấn và định bụng giết đi. Biết thế, nhưng Thuấn vẫn trọn gìn chữ hiếu đối với cha và người dì ghẻ ác nghiệt, hòa thuận với đứa em độc ác, không một lời than oán.
Khi cha bắt đi cày ở đất Lịch Sơn cốt tìm cách trừ đi, vì nơi đây có tiếng là nhiều thú dữ hay ăn thịt người, nhưng tấm lòng hiếu thảo và hòa mục của Thuấn động đến lòng trời, cả đàn voi ra giúp Thuấn cày đất và muông chim vô số đáp xuống nhặt cỏ hộ. Thấy không hại được Thuấn Cổ Tẩu và người dì ghẻ sai Thuấn đánh cá ở Hồ Lôi Trạch, nơi có nhiều sóng to gió lớn, nhưng khi Thuấn đến thì sóng lặng gió yên. Đến khi được vua Đường Nghiêu truyền ngôi, suốt 18 năm trị vì, Đế Thuấn chỉ ngồi gảy đàn hát khúc Nam Phong mà trị bình thiên hạ, nhà nhà đều lạc nghiệp âu ca.
Vì đoạn này tôi có biết thêm một số chi tiết có thể nói rõ hơn tình cảnh của vua Thuấn. Nhận thấy như vậy nên tuỳ tiện thêm vào chứ không có ý tự chỉnh sửa sách của tiền nhân. Nếu không vừa ý các bạn có thể xoá đi khi chia sẻ với ng ười khác.
Đời vua Thuấn: Phụ ngoan, mẫu dâm, đệ ngạo, Thuấn vi khắc tận hiếu đạo (cha ngoan cố, mẹ dâm đãng song ông Thuấn hết lòng làm tròn đạo Hiếu).
Cha của vua Thuấn rất ngoan cố. Tên của ông ta là Cổ Tẩu (ông già mù), ý nói ông ta có mắt nhưng không tròng, vì không biết đạo lý trắng đen, đúng sai, thẳng cong, thiện ác là gì cả. Ông có con là vua Thuấn, một người con rất hiếu thảo mà không biết nữa. Bà mẹ của vua Thuấn là bà mẹ kế; bà này dâm loạn, nham hiểm chẳng bao giờ nói tới luân lý, chỉ nghĩ đén chuyện vô luân. Ông Thuấn có người em khác mẹ tên là Tượng cũng hết sức ngạo mạn, không cung kính anh mình. Tuy vậy trong gia đình, ông Thuấn hết sức hiếu thảo với cha mẹ, hết sức thương yêu lo lắng cho em. Lúc bấy giờ, ngưòi em của ông Thuấn với bà mẹ kế nghĩ cách làm hại ông, nên một ngày nọ kêu ông vào kho gạo để quét dọn. Chờ đến khi ông vào trong rồi mới tức khắc nổi lưả đốt nhà. Nhà kho bắt lửa bừng cháy dữ dội. Họ thầm nghĩ ông Thuấn chắc sẽ bị lửa đốt chết nhưng chẳng mấy chốc lại thấy ông Thuấn về nhà. Người em liền hỏi nguyên do thì ông Thuấn đáp rằng: "Khi tôi thấy lửa cháy, tôi lượm hai cái bừng cỏ che thân rồi leo lên mái nhà nhảy thoát ra ngoài, cho nên chẳng bị thương cũng không bị thiêu đốt".
Một lần khác, khi ông Thuấn ra giếng lấy nước thì hai người ấy lại nghĩ cách để hại ông. Lúc ông Thuấn leo xuống giếng thì họ đem một tảng đá lớn đến bịt miệng giếng không cho ông lên. Họ tin rằng ông Thuấn lần này sẽ chết (là dồn đến đường cùng vậy). Song dưới giếng lại có một cái động nên ông Thuấn lại nương vào đó mà bò lên (có nơi lại nói ở đó có con hồ li trắng hay tới lui nơi đó và nhờ nó mà ông thoát). Bấy giờ tên Tượng nghĩ rằng ông Thuấn đã chết nên về nhà nói với mẹ chuyện chia gia tài. Y nói: "Dê với bò để cho cha mẹ, lương thực cũng để cho cha mẹ. Tôi không cần những thứđó. Tôi chỉ cần cái ống tiêu, chiếc đàn ngũ huyền cầm, đồ luyện võ và hai bà vợ của ông Thuấn (tức là Nga Hoàng và Nữ Anh cả hai đều là con gái vua Nghiêu được vua đặc biệt hứa gả để phục dịch ông)". Nói xong tên Tượng vào phòng thì thấy ông Thuấn ngồi chễm chệ trên giường. Tượng sợ quá, ông Thuấn liền đến an ủi người em đừng sợ. Lòng người lúc đó xấu xa như vậy, hãm hại ngài nhiều lần mà Vua Thuấn truớc sau như một để rôi cuối cùng cả nhà êm ấm, chỉ ngồi gảy đàn hát khúc Nam Phong mà trị bình thiên hạ, nhà nhà đều lạc nghiệp âu ca.
Nguyên bản:
Có nghĩa là:
Hàng đàn voi về cày ruộng,
Hàng bầy chim đến nhặt cỏ,
Giúp vua Nghiêu lên ngôi báu,
Hiếu thảo động lòng trời.
Diễn Quốc Âm:
Đức Đại Thánh họ Ngu, vua Thuấn,
Buổi tiềm long gặp vận hàn vi,
Tuổi xanh khuất bóng từ vi
Cha là Cổ Tẫu người thì ương ương,
Mẹ ghẻ tính càng khe khắt,
Em Tượng thêm rất mực điêu ngoa,
Một mình thuận cả vừa ba,
Trên chiều cha mẹ dưới hòa cùng em.
Trăm cay đắng một niềm ngon ngọt,
Dẫu tử sinh không chút biến dời,
Xót tình khóc tối kêu mai
Xui lòng ghen chét hóa vui dần dần,
Trời cao thẳm mấy lần cũng đến
Vật vô tri cũng mến lọ người.
Mấy phen non lịch pha phôi,
Cỏ chim vì nhặt, ruộng voi vì cày.
Tiếng hiếu hữu xa bay bệ thánh,
Mệnh trương dung trao chánh nhường ngôi
Cầm thi xiêm áo thảnh thơi,
Một nhà đầm ấm, muôn đời ngợi khen.
