Nhập Môn về Luân Lý Công Giáo

Ngày nay người ta nói nhiều về những giá trị luân lý, nhưng lấy gì làm tiêu chuẩn để xác định những giá trị này?
Đạo Công Giáo dùng Luật Tự Nhiên làm tiêu chuẩn cho các hành vi luân lý. Thiên Chúa gieo vào lương tâm mỗi người luật của Ngài. Luật này được gọi là Luật Tự Nhiên vì nó chung cho mọi người. Luật này là chân lý bất biến vì tác giả của nó là Thiên Chúa. Luật Tự Nhiên đưa đến Thiên Chúa là Ðấng Tạo Hóa của chúng ta và một hệ thống luân lý có mục đích đến từ sự xắp đặt của Ngài.
Nhập Môn về Luân Lý Công Giáo


Nếu các ông giữ lời Tôi, thì các ông thật sự là môn đệ Tôi; Và các ông sẽ nhận biết chân lý, và chân lý sẽ giải phóng các ông. (Gioan 8:31-32)



Ngày nay người ta nói nhiều về những giá trị luân lý, nhưng lấy gì làm tiêu chuẩn đểxác định những giá trị này? Trong một quyết định về luân lý, chúng ta phải cân nhắc hậu quả của việc chúng ta làm, động lực thúc đẩy chúng ta làm, và hoàn cảnh nào có ảnh hưởng đến việc làm này. Hành động thật của một người đòi hỏi người đó suy nghĩ và tự do chọn lựa làm việc đó. Vấn đề tội chỉ áp dụng cho việc tự do chọn lựa làm hay bỏ qua.



Chúng ta thường hành động với một mục đích. Các hành động không có mục đích là phản ứng hay tình cờ. Với một mục đích, ý chí của chúng ta thường bị thu hút bởi nhiều phương thức. Các phương thức này cho chúng ta sự lựa chọn, nhưng chúng ta phải chọn một phương thức giúp chúng ta đạt được mục đích cách tốt đẹp nhất. Thiên Chúa dựng nên chúng ta với một mục đích tối hậu là: làm vinh danh Ngài bằng cách chia sẻ sự sống và tình yêu của Ngài muôn đời. Chúng ta đem lại cho Thiên Chúa sự vinh quang bằng cách nhận biết, yêu mến và phụng sự Ngài nơi dương thế (Mt 7:21; Col. 1:9-10; 1 Thes. 4:3-8; GV. 12:13-14) . Mỗi hành động chúng ta chọn lựa góp phần tạo nên cá tính của chúng ta. Nếu tôi nói dối một lần, tôi sẽ có khuynh hướng lại nói dối nữa. Mỗi hành động phải được thúc đẩy bởi mục đích tối hậu này, vì đó là sự tự do chân chính - giải thoát khỏi ích kỷ đưa đến tình bằng hữu (Gal 5:1,13...).



Thiên Chúa gieo vào lương tâm mỗi người luật của Ngài. Thánh Phaolô nói: "Họ chứng tỏ rằng những điều Lề Luật đòi hỏi đã được ghi trong lòng họ; lương tâm họ cũng làm chứng điều ấy,..." (Rom 2:15). Luật này hướng dẫn lương tâm chúng ta. Khi chúng ta làm ngược lại luật này, chúng ta có thể cảm thấy áy náy hay tội lỗi. Ngay cà những người ngoại giáo cũng nhận ra điều này. Antigone trong thảm kịch Sophocles của Hy Lạp, tuân theo luật này bằng cách chôn người em đã chết, dù làm như thế là chống lại luật vua. Luật này được gọi là Luật Tự Nhiên vì nó chung cho mọi người. Nó là luật giúp chúng ta làm tròn mục đích tối hậu của chúng ta. Giống như một cây bút được tạo ra để viết. Dùng bút để viết là một việc tự nhiên; trái lại, dùng cây bút để nấu đồ ăn là một việc trái tự nhiên hay lạm dụng. Tương tự như thế, các hành động của chúng ta là tự nhiên, nếu chúng quảng bá Thánh Ý và sự kiến tạo của Thiên Chúa cho việc tạo dựng. Mọi hành động quảng bá Thánh Ý của Thiên Chúa đều tốt vì Thánh Ý Ngài luôn hướng về những gì tốt lành; trái lại, mọi hành động chống lại Thánh Ý Ngài đều xấu.



Theo giáo huấn truyền thống Công Giáo thì giá trị luân lý của hành động của một người tùy thuộc vào phương tiện, cứu cánh và hoàn cảnh của nó. Phương tiện là điều bạn có ý làm hay chọn làm. Cứu cánh là cùng đích, động lực hay mục đích của hành động: tại sao bạn làm việc đó. Hoàn cảnh là những điều kiện chung quanh ảnh hưởng đến hành động một cách nào đó bề ngoài, như khi nào bạn làm hoặc làm thế nào. Theo cha Gioan Laux trong sách Luân Lý Công Gíáo (1934, TAN Books, 1990) thì "Một hành động là tốt về luân lý nếu phương tiện, hoàn cảnh, và cùng đích đều tốt; nếu một điều xấu, thì hành động này là xấu về mặt luân lý" [tr. 25]. Bởi vì sự tốt lành có đặc tính hoàn hảo hay hoàn toàn; ngược lại, sự xấu xa có đặc tính sứt mẻ hay thiếu xót. Như một cái xích, nếu một mắt xích bị hư, thì tất cà cái xích bị hư. Chỉ hoàn cảnh mà thôi không làm cho một hành động xấu thành tốt. Cứu cánh không thể biện minh cho hành động. Theo Cha Laux, "Một động lực tốt hay một ý tốt không thể làm cho một hành động xấu thành tốt. - Không khi nào được làm một việc xấu để có thể từ đó phát sinh điều tốt. Ðây là huấn giáo của Kinh Thánh và của Hội Thánh Công Giáo. Thánh Phaolô nói: 'Chúng ta đừng làm sự dữ, để nhờ đó điều lành có thể xảy ra.' (Rom 3:8)." (tr.26).



Thử nghĩ xem có hai sinh viên muốn được điểm cao ở đại học. Một người chọn chịu khó học hành; ngược lại, người kia chọn gian lận. Cả hai cùng có một động lực là được điểm cao, nhưng gian lận là một phương tiện xấu. Một mục đích tốt không thể biện minh cho việc gian lận. Một ví dụ khác, bố thí là điều tự nó là tốt. Nó là một phương tiện tốt. Ðộng lực thúc đẩy tôi giúp người ngheo cũng tốt. Nhưng nếu tôi giúp phô trương hay vì danh dự hão huyén, mục đích đã biến việc tôi làm thành xấu (Mt 6:2-3). Như một thí dụ thứ ba, xét viêc giết một em bé chưa sinh ra (phá thai) vì người mẹ mang bầu gặp trở ngại. Ðộng lực giúp tăng gia sức khoẻ của người mẹ là hướng về một kết quả tốt. Nhưng phương tiện dùng là tự do giết một mạng sống vô tội để đạt được kết quả tốt này vẫn tạo ra một hành động xấu. Chúng ta không thể làm điều xấu để mang lại điều tốt.



Hãy suy nghĩ về việc dùng các phương tiện ngừa thai (bao cao su hay thuốc) và việc dùng Phương Pháp Tự Nhiên dựa vào chu kỳ tiết dục. Trong cà hai trường hợp, nếu hai vợ chồng có một mục đích là chống lại việc tốt là có con cái, thì hành động của họ luôn luôn là xấu về luân lý, bất kể hoàn cảnh. Một mục đích không muốn có con, trong các việc Thiên Chúa truyền để có con cái, thì luôn luôn là xấu. Hành động (tính dục) trong hôn nhân phải luôn luôn sẵn sàng để sinh sản, vì đây là một phần trong chương trình của Thiên Chúa. Sẵn sàng đón nhận việc có thể có sự sống mới là một mục đích tối hậu của hành động tính dục của hôn nhân. Theo Giáo Lý Công Giáo: "Mắn đẻ là một hồng ân, là cùng đích của hôn nhân, vì tình yêu vợ chống có khynh hướng tự nhiên là kết quả... Mỗi và mọi hành động tính dục trong hôn nhân phải được mở ra cho việc truyền sinh" (GLCG 2366, xem 2363, 2398).



Như thế có nghĩa là một cặp vợ chồng phải có nhiều con chừng nào như họ có thể về mặt thể dục không? Thưa không, Hội Thánh dạy rằng có những hoàn cảnh hợp pháp để sanh thưa và để hạn chế sinh sản. Dưỡng dục con cái là một nhiệm vụ quan trọng. Thiên Chúa muốn "con cái đạo đức" (Mal 2:15). Vai trò của cha mẹ còn quan trọng hơn là chỉ sinh sản; mà còn "phải nới rộng đến việc dạy dỗ con cái về luân lý và đào tạo tâm linh." (GLCG 2221). Chúng ta bị giới hạn cách nào đó bởi các nguồn lợi cá nhân. Phải kể đến các hoàn cảnh tài chánh, cảm xúc, xã hội và thể dục khi có con cái. Hội Thánh khuyến khích các gia đình rộng lượng và có đông con (GLCG 2371). Hội Thánh cũng dạy rằng việc đẻ thưa và việc hạn chế sinh sản là những việc trung dung về luân lý (GLCG 2368, 2370, 2399). Ðộng lực để kiểm soát việc sinh sản không bao giờ là việc tốt hay xấu, bao lâu người ta sẵn sàng đón nhận sự sống. Dầu không có ý có con, cặp vợ chồng phải sẵn sàng đón nhận việc có thể có con. Tương tự như thế, các thánh không có ý tử vì đạo, nhưng sẵn sang chết vỉ yêu mến Thiên Chúa.



Bây giờ hãy xét đến phương tiện. Việc ngừa thai và Phương Pháp Tự Nhiên (PPTN) cả hai dều dùng với mục đích trung dung về luân lý là ngừa sinh sản. Có thể cũng có những hoàn cảnh hợp lý cho mục đích này, nhưng vẫn là phương tiện khác nhau giữa PPTN và thuốc ngừa thai. PPTN tôn trọng thân thể và kết quả tự nhiên của nó là tốt. Một cặp dùng PPTN không chối bỏ sự sắp đặt của Thiên Chúa, nhưng hợp tác vào đó. Ngược lại dùng phương tiện ngừa thai không tôn trọng thân thể, mà còn hành động chống lại những hiệu quả tự nhiên của nó. Dùng phương tiện ngừa thai là hành động chống lại sự xắp đặt của Thiên Chúa. Nếu một cặp dùng phương tiện ngừa thai, thì hành động của họ xấu về luân lý, bất kể hoàn cảnh hay động lực nào. Việc ngừa thai là chống lại sự tốt lành của việc truyềnsinh trong hôn nhân, và đóng cửa lại cách thể lý không đón nhận sự sống mới. Cố gắng của nó là phân tích việc truyền sinh tự nhiên ra khỏi hành động vợ chồng. Mục đích của nó cũng là xấu. "Việc hạn chế sinh sản tiêu biểu cho một trong các bình diện của nhiệm vụ làm cha mẹ. Ý định hợp pháp về phía hai vợ chồng không biện minh cho việc xử dụng những phương tiện không chấp nhận được về luân lý (thí dụ như việc tuyệt thai hay ngừa thai)." (GLCG 2399).



PPTN đòi hỏi hai vợ chồng những giai đoạn tiết dục. Tiết dục là một phương tiện trung dung về luân lý. Nó không lạm dụng hành động tính dục hôn nhân hay chống lại mục đích tối hậu của hôn nhân vì không thực thi hành động tính dục hôn nhân. Quan sát những dấu chỉ của thân thể để định khi nào người phụ nữ có thể thụ thai không cản trở việc thụ thai hay chống lại cơ thể của nàng. Các phương pháp này chỉ cung cấp tin tức để giúp cặp vợ chồng chọn lựa giữa việc tiết dục hay làm tình. PPTN giúp cặp vợ chồng luôn luôn ý thức về việc thụ thai và truyền sinh của mỗi hành động tính dục trong hôn nhân. Dùng PPTN, "Cặp phối ngẫu xử dụng cách hợp pháp sự xắp đặt tự nhiên;" ngược lại dùng phương tiện ngừa thai, "họ cản trở việc phát triển của các tiến trình tự nhiên." (Humanae vitae 16).



Tính dục là một hồng ân Thiên Chúa ban và phải được đón nhận như Thiên Chúa đã xắp đặt và kiến trúc. Việc thụ thai của một em bé không phải là một tai nạn mà là một kết quả tự nhiên và có thể thấy được của hành động tính dục trong hôn nhân. Tách biệt hành động của chúng ta ra khỏi kết quả của nó là chối bỏ sự khôn ngoan của Thiên Chúa. Có khả năng tách biệt chúng không chó nghĩa là chúng ta quyền tách biệt chúng. Lịch sử cứu độ đã cho chúng ta thấy rằng tội lỗi bao gồm cả việc không chấp nhận chương trình của Thiên Chúa trong đời sống chúng ta.



Hai học thuyết về luân lý phổ thông nhất ngày nay là thuyết "Vị Lợi" và thuyết "Nghĩa Vụ." Thuyết Vị Lợi cho rằng ý định hay kết quả có thể biện minh cho một hành động. Nếu đa số cho là đúng, thì cứ làm (Ga 18;14; 11:48-50). Tiếc rằng một kết quả có thể là tích cực cho người này lại tiêu cực cho người khác. Vì thuyết này có thể chủ quan. Ý định tốt không thể biện minh cho hành vi xấu. Thuyết Nghĩa Vụ, ngược lại, cho rằng tính chất luân lý của một hành động được định bởi luật lệ chính trị của con người. Thí dụ như có người biện minh cho việc phá thai vì nó được phép về mặt chính trị. Thuyết Nghĩa Vụ cũng chủ quan và độc đoán, vì những nhóm áp lực với sức mạnh chính trị mạnh nhất đề ra luật lệ. Thuyết Luật Tự Nhiên không còn phổ thông ngày nay vì nó cho rằng chúng ta có một mục đích tối hậu và một số phận vĩnh cửu (GLCG 2371). Vì chúng ta có một mục đích, chúng ta không phải là những sự ngẫu nhiên của biến hóa mà lá tạo vật. Theo định nghĩa, cái gì ngẫu nhiên thì không có mục đích. Luật Tự Nhiên đưa đến Thiên Chúa là Ðấng Tạo Hóa của chúng ta và một hệ thống luân lý có mục đích đến từ sự xắp đặt của Ngài.

(st Internet)