Giúp lễ - phục vụ bàn thờ
BẠN TRẺ PHỤC VỤ BÀN THỜ
Trở thành người phục vụ
Chúng ta đừng lầm tưởng tất cả các trẻ phục vụ bàn thờ sẽ trở thành linh mục cả đâu. Dù vậy chúng ta cũng đừng sợ đề cập đến vấn đề ơn gọi linh mục. Tại sao? Bởi vì con đã được rửa tội, đã được thêm sức, tức là Chúa muốn dẫn con đến với Ngài để được cùng Ngài hưởng niềm hoan lạc và hạnh phúc bất diệt.lại và. Đây cũng là ý nghĩa của cả cuộc đời kiô hữu.
Vị trí đặc biệt của con trong cộng đoàn phụng vụ, việc con hiểu biết Hội Thánh nhờ cầu nguyện, nhờ Lời Chúa và nhờ có điều kiện tiếp xúc thường xuyên với các linh mục, tất cả phải giúp con trả lời về ơn gọi của riêng con, nghĩa là đáp lại tiếng Chúa gọi con cách đặc biệt, giống như Ngài đã từng gọi mọi người như thế.
Khi nói đến ơn gọi, chúng ta thường dùng hình ảnh Kinh Thánh để nói rõ rằng chính Thiên Chúa luôn là nguồn gốc mọi điều thiện hảo dành cho con người. Nhất là con đừng chờ đợi nhận được cú điện thoại hoặc nhận được lá thư từ trời rơi xuống! Đơn giản hơn nhiều, giống như khi xưa Chúa gọi các môn đệ: lời mời của Chúa đến với chúng ta qua trung gian những người chúng ta gặp gỡ (Ga l,40). Những dấu hiệu đôi khi không rõ ràng, những tình cảm, nói chung là những gì xảy đến giúp có được những chọn lựa quan trọng mà dấn thân vào đời. Con hãy hỏi cha mẹ con, do đâu các ngài có nghề nghiệp hiện nay? Hãy hỏi cha linh hướng làm sao ngài trờ thành linh mục? Nhưng cụ thể hơn, làm sao con đã trở thành chú giúp lễ? Con thấy không,cũng vẫn là một tiến trình như nhau!
Tất nhiên ở tuổi con hãy còn quá sớm để trả lời, nhưng con đã có thể đặt vấn đề và thưa với linh mục và ngài sẽ giúp đỡ, khuyên bảo và hướng dẫn con. Dẫu sao thưa chuyện như vậy cũng đã giúp con xây dựng cuộc đời kitô-hữu của con rồi. Người ta gọi vị đó là “cha linh hướng”. Nghĩa là vị linh mục mà con gặp gở đều đặn để ngài giúp con nhận ra hoạt động của Thánh Thần Thiên Chúa trong con.
Tuổi của con, giống như cậu bé Samuel trong Kinh Thánh, là tuổi rất thuận lợi để bình thản suy nghĩ về một vấn đề hệ trọng như vậy. Không hấp tấp vội vã trái lại luôn sống vui tươi, bởi vì khi Thiên Chúa gọi ai thì Ngài ban cho kẻ ấy đủ sức mạnh mà đáp trả (xcm 1 Sm 3.3-19). Thật đáng làm, thật đáng vui đấy !
Là người đã được rửa tội, con là phần tử của dân Thiên Chúa, nghĩa là của Nhiệm Thể Chúa Kitô giữa lòng thế giới, mang trong mình Thần Khí của Người. Cách thức con phục vụ là một công việc giáo dục toàn dân. Cuốn sách này giúp con chuẩn bị thật chu đáo và kỹ lưỡng. Mục tiêu chính của cuốn sách này là biến con trở thành một chứng nhân hạnh phúc có khả năng phụng sự Chúa của con với một tâm hồn luôn cầu nguyện xuyên qua những cử hành đượm tính tôn kính và tin yêu.
Ước mong con được lớn lên trong lòng biết ơn Hội Thánh, trong tình yêu Thiên Chúa và thương mến anh em, lúc ấy con sẽ luôn khám phá nhiều hơn nữa rằng nguồn hạnh phúc của con, đó là việc phục vụ. (xem Ga 13,1-15;xt. QCTQ/SLRM
số62-64và 66-69)
a) Đổi mới:
Có một số lạm dụng xuất phát từ phim ảnh hoặc từ các kiểu trình bày khác cho chúng ta thấy một số hình ảnh biếm họa chế giễu những em mà người ta quen gọi là ''thiếu nhi cung Thánh''. Đây là lúc cần phải thấm nhuần tinh thần Công đồng Vaticanô II(HCPV tháng 12/1963) cũng như quy chế mới về phụng vụ ra tháng 12/1969: nhờ vậy, người ta có thể động viên các tin hữu tham gia nhiều hơn nữa vào cử hành phụng vụ và làm một cách có thứ tự lớp lang. Người ta nhận ra rằng, khi linh mục chủ sự buổi cừ hành phụng vụ Thánh lễ, ngài không phải là một người ''độc diễn'', và nhìn vào những việc ngài làm, ta thấy ngài không thể làm hết mọi sự. Ngài cần có những người phụ giúp.
Vìvậy, từ giáo xứ này sang giáo xứ kia, bắt đầu tái xuất hiện những danh xưng khác nhau để gọi các cậu bé giúp cộng đoàn và các vị linh mục.Ta hãy vui mừng vì các sáng kiến này. Từ nhà thờ này đèn nhà thờ kia, người ta nói đến các ''hội giúp lễ, “đoàn thiếu nhi cung Thánh''... Từ nay. Theo đúng chiều hướng canh tân mà các bản văn Công Đồng kêu gọi, những người lớn, các bạn trẻ, các thiếu nhi phục vụ bàn thờ trong các buổi cử hành phụng vụ. Việc cử hành Thánh Thể là hành vi cơ bản có tính cộng đồng. Bời vì ta ta đọc trong Kinh Tạ ơn rằng, mỗi người được mời gọi bước theo Đức Kitô mà ''dâng mình làm của lễ sống động tôn vinh Thiên Chúa Cha'' (x. Kinh Tạ Ơn III). Cuộc cử hành này kêu gọi dân Chúa ''tham dự ý thức và tích cực”.Việc phục vụ bàn thờ thực sự là phận vụ do giáo dân đảm nhiệm trong cử hành phụng vụ. Đây là cách tham dự tích cực nhằm phát huy ý nghĩa mình thuộc về giáo xứ, thuộc về Giáo hội và như thế giới tăng sự gắn bó với Chúa Giêsu-Kitô.
b) Người phục vụ tốt
Giúp linh mục tại bàn thờ là một tác vụ, như vậy đây là công việc phục vụ với tinh thần vô vị lợi và luôn luôn sẵn sàng. Khi chu toàn nhiệm vụ đặc biệt đó, con tự chứng minh cụ thể rằng con thuộc về Hội Thánh. Việc phục vụ của con phát xuất từ phép rửa tội. Nơi con phục vụ là giáo xứ, là trường học, là tổ, là đội của con... Và thật ra, chính tại cộng đoàn những người đã được rửa tội mà con là thành viên, chính tại nơi này, con đứng ra lãnh nhận một phần việc mà phục vụ cách khiêm tốn.
Như con biết, người tôi tớ đầu tiên chính là Thiên Chúa, tỏ mình ra nơi Đức Giêsu-Kitô, là Đấng đã trở thành kẻ phục vụ mỗi người chúng ta. Chính trong phụng vụ mà con tham dự và đáp trả lại Thiên Chúa bằng cách để Chúa lôi kéo con và cùng với Chúa Giesu mà dâng lời khen ngợi, dâng của lễ và lời tạ ơn của đời con.
Con phục vụ là phục vụ chính Đức Kitô trong Hội Thánh của con. Thế nên, con phục vụ bằng đức tin, bằng sự cầu nguyện, và bằng tâm hồn với phẩm chất ra sao thì cả cộng đoàn đều thấy rõ qua điệu bộ con làm, qua vẻ nghiêm túc và cách thực hiện linh hoạt của con. Thái độ tự nhiên vẫn là cách thế tuyệt hảo nhất để con chu toàn phần việc của con một cách xứng hợp và đơn sơ. Con không phải là thằng “rô bốt'”, một người máy, cũng không phải là diễn viên sân khấu. Con là người phục vụ, con không dành chỗ của ông Chủ.
Khi con phục vụ, háy nhớ rằng nếu điệu bộ của con không dứt khoát, ú ớ, làm hiệu. ''lộn lùng phèo'', áo dơ bẩn, tóc rối bời: ngần mấy thứ rất dễ làm cộng đoàn chia trí và cản trở mọi người cầu nguyện. Vì vậy con phải chuẩn bị... Hãy sửa soạn tâm hồn và trí khôn con về những điều mà con phải làm. Việc sửa soạn nghiêm túc sẽ giúp con thoải mái và thong dong hơn mà có được thái độ thiêng liêng đích thực.
c) Hội giúp lễ
Ước mong hội giúp lễ có tổ chức: vị linh mục hay vị Phó lễ của giáo xứ đứng ra làm linh hướng và có một em lớn làm trưởng nhóm.
Chính anh trưởng nhóm này, cùng với những người có trách nhiệm trong cử hành phụng vụ, sẽ tuyển mộ các em giúp lễ ngay từ đầu năm học bằng cách giúp các em hiểu biết việc phục vụ này qua các buổi học giáo lý trong nhiều năm khác nhau và giúp cho các nhóm sinh hoạt khác cũng vậy… Trưởng nhóm cung có thể nhờ cha mẹ phụ huynh giúp đỡ. Đây là côngviệc rất tế nhị đòi hỏi sự nhẫn nại và kiên trì, bởi vì những việc bất ngờ xảy vì không phải là hiếm: chẳng hạn khi một cậu bé rút lui vì lý do gia đình hay vì học đường, thì cần phải liên lạc lại ngay và thuyết phục thế nào để vào phút chót, ta cũng nhận được câu thả lời “vâng”. Cũng chính anh trưởng nhóm nhất trí với cha chủ sự mà lo tổ chức tập dượt giúp là khi cần. Tập dượt không phải là để làm các động lác trở thành xơ cứng máy móc, nhưng làm cho tâm trí người giúp lễ được thanh thản mà cầu nguyện. Việc tập dượt sẽ giúp loại bỏ được một số căng thẳng suốt buổi cử hành chỉ vì sợ những ''chệch choạc''. Cũng cần đều đặn nhóm họp ban giúp lễ để tập cho họ tinh thần sống chung và xây dựng tình liên đới cộng đồng giữa các bạn trẻ công giáo với nhau cho thật hạnh phúc, cùng với cha linh hướng, anh trưởng nhóm hãy lo giúp đỡ các bạn sống sâu sắc việc tích cực tham dự các buổi cử hành phụng vụ.
Công việc phục vụ bàn thở phải làm sao giúp tâm hồn các bạn trẻ luôn sẵn sàng và rộng mở để tham gia vào các sinh hoạt khác trong giáo xứ. Việc các cm góp mặt trong các lĩnh vực khác trong đời sống Hội Thánh sẽ làm các em khám phá ra vẻ phong phú đa dạng và giúp các em tận dụng những điều học được ở chỗ này chỗ khác.
d) Ban giúp lễ
Các buổi hội họp gặp gỡ nhau quy định cho nhóm không phải là đòi hy sinh thêm, nhưng đây là một phần của việc phục vụ. Thật vậy, việc hội họp có mục đích nâng đỡ tinh thần kiên tâm bền chí của các em và cũng để khám phá ra Hội Thánh cách sâu xa, xuyên qua phụng vụ.
Anh trưởng nhóm nên lập một chương trình cho các sinh hoạt vừa đa dạng vừa hấp dẫn. Nhịp độ sinh hoạt bình thường của các cm diễn ra theo nhịp độ năm học. Vìthế, lập chương trình cho từng quý (tam cá nguyệt) rất có lợi. Dĩ nhiên cần xen kẽ việc huấn luyện kỹ thuật, tập dượt nhận diện các đồ đùng trong phụng vụ... với việc huấn luyện thiêng liêng (đào sâu các bài đọc ngày chúa nhật), học hỏi Kinh Thánh, khám phá cuộc sống của giáo phận, gặp gỡ liên nhóm, mà vẫn không bỏ qua khía cạnh vui tươi và thân hữu trong các dịp lễ.
đ) Khi nào thì thành chú giúp lễ ?
Khó mà quy định tuổi tối thiểu. Ngần nào có thể phải để ý đến sự chín chắn của các ứng viên giúp lễ cũng như các khả năng tùy địa phương.Dường như có nhiều yếu tố nên để ý:
- không được coi chú giúp lễ là chỉ để làm cảnh.
- phục vụ tại cung Thánh nhà thờ, cậu bé phải trở nên dấu chỉ nói lên việc mình đang thay mặt cộng đoàn mà cầu nguyện và dâng lời chúc tụng Chúa. Như vậy,phải liệu sao.cho dấu chỉ ấy mang đầy ý nghĩa.
Giúp lễ không phải là làm các động tác vào lúc quy định phải làm (như kiểu người máy Rô bốt), nhưng giúp lễ là đi vào hoạt động phụng vụ. Vì thế cần lo cho những ứng viên giúp lễ có được những hiểu biết khai tâm sơ đẳng về Thánh lễ.
Tùy theo lứa tuổi trung bình của nhóm, cũng cần phải lo sao cho có được sự nhẫn nại và lòng kiên trì về thời gian…
e) Y phục giúp lễ .
“phẩm phục chung cho tất cả các thành viên thuộc bất cứ cấp bậc nào là áo dài trắng, có thắt dây lưng, nếu cần, trước khi mặc áo dài trắng thì dùng khăn vai” QCTQ/SLR số218.
Áo trắng dài là thứ phẩm phục mà chú giúp lễ nên mặc nhất. Ngày chịu phép rửa tội, linh mục đã đọc những lời này:
T.... con đã trở nên tạo vật mới và đã mặc lấy Chúa Kitô. Chiếc áo trắng này là dấu chỉ tước vị của con.Nhờ lời chỉ bảo và gương lành của thân nhân giúp đỡ, con hãy giữ nó tinh tuyền ( xứng với tước vị làm con cái Chúa) mãi cho đến sự sống muôn đời.
(Nghi thức rửa tội)
Rõ ràng là hôm nay, công việc con phục vụ giúp con ''giữ gìn nguyên tuyền tước vị làm con cái Chúa''.
Phẩm phục trắng là áo phục vụ, là phẩm phục của những kẻ được cứu rỗi (x. Kh 7,2-4).
Như vậy áo con mặc rất quan trọng, vì thế con hãy để ý xem:
Áo con mặc phải đủ dài liền từ vai đến giầy. Các thứ này phải sạch sẽ và xứng hợp với việc con phục vụ.
Áo phải luôn luôn là để mặc chứ không phải là túm giẻ chùi... Vì vậy con hãy chú ý sử dụng nó một cách cẩn thận và trân trọng.
g) Thái độ đạo đức thiêng liêng của chú giúp lễ
Trong Hội Thánh, phục vụ có nghĩa là noi gương Chúa Giêsu-Kitô, Đấng đã hiến mạng sống mình vì yêu thương. Vậy phục vụ là tự hiến mình.
“Con Người đến không phải để được phục vụ mà hiến mạng sống mình làm giá cứu chuộc cho nhiều người”
Chúa Giesu đã làm người tôi tớ trung tín của Thiên Chúa là Cha Người. Chúng ta biết như thế để sống. Lòng trung tín của ta rất giới hạn nhưng chúng ta được Thiên Chúa kêu gọi theo gương Ngài mà phục vụ hơn là tìm được phục vụ. Dĩ nhiên là phục vụ ở nhà thờ nhưng cũng còn phục vụ ở gia đình, ở trường học cùng với các bạn của con. Công việc con phục vụ trong phụng vụ được diễn tả bằng thái độ chính như sau:
Tinh thần phục vụ
Một cách nào đó, chính Chúa Giesu đã nêu gương và bảo con như thế khi Ngài rửa chân cho các môn đệ của Ngài (Ga 13,l-17). Ngài mời gọi con luôn sẵn sàng phục vụ kẻ khác. Những người khác đó là anh em của con và là chinh Thiên Chúa nữa. Đây là giới luật tình yêu: yêu Chúa, yêu anh em. Dụ ngôn người Samaritanô nhân hậu cho thấy “người anh em tôi” đó là người con gặp trên đường (Lc 10,29-37). Như vậy,giúp lễ là chứng tỏ ý mình muốn sống tinh thần phục vụ,
Trong chân lý
Chú giúp lễ phải cố đặt lên hàng đầu, không phải là số lượng nhưng là chất lượng. Không phải là nghi thức (dù cần thiết) nhưng là tâm hồn.
“Khi cầu nguyện, các con đừng lải nhải như dân ngoại:họ nghĩ rằng hãy nói nhiều thì được Chúa nhận lời” ( Mt 6,7)
Chú giúp lễ mà cứ muốn ''nói nhiều'' thì việc đó chỉ là hình thức bên ngoài và thiếu tinh thần...Con đến nhà thờ và con giúp lễ không phải để được bái gối cho sâu… Con hát không nguyên chỉ để cho mọi người thấy con có sức. Là kitô-hữu, con đến nhà thờ để tiếp xúc với Chúa bằng cả tâm hồn con và cả thân xác con nữa. Cầu nguyện có chất lượng là điều số một con phải có. Các động tác khác, các cử điệu, nghi thức, là để giúp con cầu nguyện mà thôi
Với lòng khiêm tốn
“khi con cầu nguyện, con đừng làm như những người giả hình; họ thích ngồi nơi hội đường hay đứng ở ngã ba đường để cho mọi người” ( Mt 6,5)
Sự xuất hiện và thái độ của con biểu lộ ở gian cung Thánh phải hướng dẫn và nâng đỡ việc cầu nguyện của công đoàn chứ không phải làm giảm bớt hoặc làm cho họ chia trí. Như vậy cộng đoàn muốn con có lòng khiêm tốn để đừng tìm cách tự đề cao mình nhưng trở nên hữu ích và phục vụ bằng những cử điệu đẹp đẽ, thao tác hẳn hoi. Phận vụ giúp lễ của con biến con thành điểm tựa của cộng đoàn cầu nguyện hướng lòng lên cùng Thiên Chúa (x.Pr 4,10-12).
Sau những gì vừa trình bày, con thấy vai trò của chú giúp lễ kéo theo một số cung cách và tư thế con phải giữ khi phục vụ bàn thờ. Thái độ đầu tiên phải giữ là sự chân thật, chứ không ''diễn vai, thế người''. Mọi động tác, điệu bộ, di chuyển cần phải tự nhiên.
a) Đi rước:
Đây không phải là đi diễu binh hay là diễu hành để giới thiệu thời trang ! Trong lư thế ngay ngắn, con để ý tiến bước đồng đều, thẳng hàng ngang với bạn con đang đi bên cạnh và bước theo sau bạn đi trước. Khi đi rước con không quay ngang quay ngửa như chong chóng.
b) Bái gối:
Đây không phải là thái độ tôn kính khi đứng trước những nhân vật quan trọng. Đó cũng không phải là lép vế hoàn toàn. Đây là cử chỉ thờ phượng. Vì vậy con hãy nhẹ nhàng bái gối, mà vẫn giữ nguyên phần thân thật thẳng.
c) Ngồi:
Con hãy luôn luôn chờ vị chủ tế ngồi đã, rồi con mới ngồi. Ngồi không phải là nhoài vào ghế. Con ngồi thật thẳng, đặt hai tay trên hai đầu gối hoặc cầm sách lễ hoặc cầm sách hát. Nhiệm vụ đặc biệt của con không được phép cản trở con theo dõi và cùng hát với cộng đoàn.
d) Đứng:
Con đứng cho thẳng, hai tay đặt đúng chỗ (xem tiếp). Đôi mắt dõi diễn tiến Thánh lễ và đừng trố mắt nhìn vào cộng đoàn hoặc đảo mắt nhìn bạn.
đ) Đôi tay:
Tư thế của đôi tay thì tùy theo thói quen của đại phương:
- Chắp tay khi đứng giống như lời kinh đang bay len trời.
- Một tay để trước ngực, khi tay kia bị bận.
- Hai tay để trên đầu gối khi ngồi.
- Vòng tay trước ngực hoặc thọc tay vào tay áo khi đứng.
- Không bao giớ đong đưa tay... Khi mặc áo giúp lễ và đứng giữa gian cung Thánh, con không phải là thằng bù nhìn: phong cách của con chứng tỏ việc con đangcầu nguyện.
e) Để quay trở lại:
Hãy nhớ rằng con không phải là một vũ nữ! Con hãy thao tác một cách tự nhiên và đừng làm quá nhanh. Nếu con cùng lam với bạn thì hãy cùng nhau làm cho thật nhịp nhàng.
h) Cúi mình:
Là dấu tỏ lòng cung kính trước bàn thờ khi ở đó không có Thánh Thể. Đây là kiểu cúi sâu, cúi gập cả phần thân. Khi ngang qua trước vị chủ sự để trao một đồ phụng vụ nào đó thì con chỉ cần cúi đầu.
f) Chúc bình an:
Khi không có phó tế, con đón nhận lời chúc bình an của linh mục và rồi bạn lại cho cộng đoàn. Đây không phải là bắt tay nhau để nói lên lời chào nhau, nhưng đây là dấu hiệu nói rằng Thiên Chúa ban bình an của Ngài cho ta là những kẻ đang tụ tập nhân danh Ngài.
Những phận vụ khác nhau
Vinh dự là ở chỗ mình được phục vụ Chúa chứ không phải nơi vai trò được giao phó cho mỗi người. Mọi phần vụ đều cần thiết để giúp cho diễn tiến cử hành phụng vụ tốt đẹp. Con số người giúp được bố trí tùy nơi, tùy chỗ. Sau đây là một số phận vụ thường thấy:
- Chưởng nghi:
Đây là người hướng dẫn toàn bộ nghi lễ, giúp linh mục và lo cho toàn bộ diễn tiến tốt đẹp. Trong những dịp lễ lớn có thể có nhiều chưởng nghi. Một người giúp vị chủ sự, một người giúp các vị đồng tế, một người khác nữa giúp các chú giúp lễ, người khác thì lại lo cho giáo dân dự lễ.
- Người cầm đèn:
Có hai người chuyên cầm đèn nến khi đi rước đầu lễ, lúc công bố Tin Mừng và lúc kết thức Thánh lễ. Hai người này dâng cho vị linh mục các bình rượu nước vào lúc dâng lễ.
- Người cầm hương:
Lo bình hương, đặc biệt là lo đốt than trong lễ để khói hương đích thực nói lên kinh nguyện đang bay lên tới Chúa.
- Người cầm tầu hương:
Cầm tầu đựng hương và giúp người cầm hương.
- Người cầm Thánh giá:
Cầm Thánh giá khi đi rước
- Người cầm sách:
Cầm sách lễ và đội sách cho chủ tế đọc các lời nguyện khi ngài không đứng ở bàn thờ.
- Người cầm nến:
Cầm nến quỳ trước bàn thờ suốt kinh tạ ơn, để tỏ lòng tôn kính Chúa Giêsu đang hiện diện trên bàn thờ. Thường là gồm từng đôi, và khi ấy họ vây quanh người xông hương.
- Người cầm máy vi âm:
Cầm máy vi âm cho chủ tế đọc vì không muốn để máy ấy mãi trước mặt ngài và khỏi biến máy thành đồ phụng vụ.
- Người cầm bình nước thánh:
Cầm bình nước thánh và đưa cho chủ tế lúc lúc rảy nước Thánh.
- Người cầm mũ - gậy:
Hai người cầm phù hiệu của Giám mục là mũ và gậy.
Người ta có thể thiết lập các phần việc khác nửa nếu cần. Dù vậy nên tránh rườm rà vô ích. Mỗi một người giúp lễ, do mặc y phục và do vị thế ở gần cung Thánh, nhiệm vụ chính yếu của họ là: cầu nguyện và giúp cộng đoàn.
“Cả những người giúp đọc, dẫn giải và những người thuộc ca đoàn cũng chu toàn tác vụ phụng vụ đích thực. Vì vậy họ phải thi hành phận vụ của mình với lòng đạo đức chân thành và trong trật tự phù hợp với tác vụ trọng đại ấy, và là điều dân Chúa có quyền đòi hỏi nơi họ. Vì vậy, tùy theo khả năng mỗi người họ phải nhiệt tâm thấm nhuần tinh tinh thần phục vụ và học hỏi để hòan tất các phần việc mình theo đúng nghi thức và có trật tự''. (HCPV số29).
www.caimon.conggiao.net
