câu chuyện về tôn trọng lẽ phải

Khi làm quan Tuần phủ Hưng Hoá, Nguyễn Quang Bích(*) đặc biệt lưu ý nạn tham ô. Có viên Tri huyện Thanh Ba tham nhũng, ăn hối lộ của một nhà giàu rồi xử cho hắn thắng kiện trong vụ chiếm đoạt ruộng đất của người nghèo. Không những thế, viên Tri huyện còn bắt giam người nông dân nọ, ghép tội gây rối trị an.
Biết Nguyễn Quang Bích là viên quan liêm chính, người nông dân bị oan liền làm đơn khiếu nại. Quan Tuần phủ phái người về điều tra. Vụ án được đưa ra ánh sáng. Ông bắt tên nàh giàu trả lại ruộng cho người nông dân, phạy y về tội ức hiếp và đút tiền hối lộ. Tri huyện Thanh Ba bị mất chức.
Anh ruột Tri huyện Thanh Ba là Hình bộ Thượng thư biên như ngỏ cho Nguyễn Quang Bích xin tha bổng cho Tri huyện. Ông kiên quyết không nghe và trả lời: "Tôi và ông đều là quan của triều đình, phải công bằng, chính trực. Tri huyện Thanh Ba ăn hối lộ, đổi trắng, thay đen. Nếu vì nể ông mà tha tội cho hắn, hóa ra tôi và ông đồng lõa với việc làm xấu xa của hắn hay sao? Điều ấy thì không thể...".

(Phỏng theo truyện Làng Nho,
NXB Văn hoá-Thông tin, Hà Nội, 1999)

Chú thích:
Nguyễn Quang Bích(7-5-1832 --> 15-12-1889): Đỗ cử nhân năm 1861, người làng Trình Phố, huyện Trực Định, phủ Kiên Xương (Nam Định), nay thuộc xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.