forget_me_not
16-05-2009, 11:25 AM
Cuộc đời của mẹ
Mẹ phải xa tổ ấm vì muốn giữ trọn chữ "nghĩa" mà thời bấy giờ rất thiêng liêng, đó là cố gắng bù đắp những mất mát hy sinh cho những người con Cụ Hồ, trong đó có người chồng tưởng đã hy sinh của mẹ.
Kính gửi Ban Biên tập ANTG Cuối tháng!
"Chuyện khó tin nhưng có thật" lần này của tôi xin được dành riêng trang viết cho mẹ nuôi tôi, một người phụ nữ cao cả đầy bất hạnh. Mẹ không sinh được con nhưng toàn bộ gia sản của mẹ lại đầu tư để chăm chút, nuôi dưỡng những đứa con nuôi và xem như là khúc ruột do mình sinh ra. Là một người vợ hết lòng chiều chồng, hiếu thảo với mẹ chồng, 30 năm chăm sóc con, mẹ chồng và chồng bị trọng bệnh liệt giường mà không một lời ta thán và xem đó như là niềm hạnh phúc của riêng mình.
Thực ra tôi không nhớ về mẹ được nhiều vì thời gian tôi sống với mẹ quá ít, vì ba mẹ phải chia tay nhau. Tôi lớn lên trong sự bao bọc của ba nuôi cùng với những hồi ức của ba về mẹ. Trong mắt trẻ thơ của tôi, mẹ như một bà tiên phúc hậu, có một không hai trên cõi đời. Ngày ngày tôi chỉ mong ước mẹ trở về với tổ ấm của chúng tôi, để tôi được chăm sóc và để ba tôi không phải thổn thức hồi tưởng mỗi khi nghĩ về mẹ.
Vậy mẹ là ai? Tại sao lại để cho một người đàn ông và một trẻ thơ ngày đêm ngóng trông như vậy? Tôi thấy xót xa, một người như mẹ sao lại không được hưởng hạnh phúc đời thường như những người phụ nữ khác? Hay là ông trời tạo nên như vậy, để ba tôi, tôi và những người khác nhớ về mẹ nhiều hơn, để phân biệt mẹ không thể lẫn với ai ở trên đời này!
Ngày đó, có anh bộ đội miền Nam tập kết ra Bắc, bị hút hồn bởi em gái địa phương. Hai người nên vợ nên chồng và chỉ sau ngày cưới khoảng mấy ngày, người chồng phải chia tay vợ lên đường. Từ đó, người vợ bặt tin chồng, không lâu sau nhận tin chồng mình đã hy sinh trong chiến trường B. Sau đó, ba mẹ tôi đến với nhau nhưng cuộc hôn nhân thứ hai cũng không giúp mẹ nuôi tôi có được hạnh phúc làm mẹ. Tôi được về sống với ba mẹ trong hoàn cảnh như vậy.
Nghĩ về ba mẹ, tôi không nhớ được những giây phút sum vầy của gia đình khi có mẹ, có ba vì tôi lúc đó còn quá nhỏ. Ký ức về mẹ của tôi là do ba kể lại, hoặc qua một số người thân, quen. Ba nuôi tôi gặp mẹ khi tuổi đã tứ tuần. Mẹ đã làm trọn phận con dâu với mẹ chồng, người vợ ngoan của chồng, đến nỗi, lúc trăn trối, mẹ chồng đã gọi tên mẹ mặc dù lúc đó mẹ không còn là con dâu của bà nữa. Bởi mẹ có bàn tay rất dịu dàng và ân cần khi chăm sóc mẹ chồng mù lòa của mình.
Gia đình ba tôi không giàu có nhưng có cuộc sống tương đối phong lưu hơn những gia đình khác thời bấy giờ, bên cạnh đó mẹ lại có công việc thuận lợi nên cuộc sống vật chất của mẹ có lẽ nhiều người cũng ao ước. Bù lại, ông trời lại không ban cho mẹ thiên chức của người phụ nữ. Vì vậy, khi đón tôi về, bao tình cảm của ba mẹ đều dồn nén lên cho tôi và gia đình. Nhìn lại tấm hình mẹ âu yếm bế tôi lúc 3 tuổi, tôi càng thấm thía hơn về tình cảm mà ba mẹ đã dành cho tôi.
Chỉ một vài năm sau khi đón tôi về, chồng cũ (do báo tử nhầm) đã trở về và cũng là người chồng sau này của mẹ đã ra Bắc để tìm lại vợ sau ngày giải phóng. Mọi chuyện sẽ không có gì để nói nếu ba mẹ nuôi tôi không phải là những người phúc hậu, có nghĩa có tình. Một ngày nên vợ nên chồng cũng phải có nghĩa phu thê, giờ ba mẹ nuôi tôi phải tính sao đây? Người phụ nữ phải nghĩ sao đây cho phải với lẽ trời khi có hai người chồng hợp pháp thương yêu mình cháy bỏng? Và ba nuôi tôi đã nhường lại vợ mình cho người đã có công với đất nước, để rồi họ chia tay trong tình yêu vô bờ dành cho nhau.
Thế nhưng, mẹ phải xa tổ ấm đó vì muốn giữ trọn chữ "nghĩa" mà thời bấy giờ rất thiêng liêng, đó là cố gắng bù đắp những mất mát hy sinh cho những người con Cụ Hồ, trong đó có người chồng tưởng đã hy sinh của mẹ. Cả ba mẹ ai cũng muốn có tôi tha thiết. Tôi là niềm tự hào, là niềm vui của ba nên cuối cùng mẹ không nỡ dứt tôi đi. Giữa hai người có sự thỏa thuận chính tôi cũng nghe thấy là "ba sẽ ở vậy nuôi con, không có thêm người vợ khác. Nếu ba đi bước nữa, mẹ sẽ đón con đi". Tôi cũng không hiểu tại sao mình không phải là con đẻ của ba mẹ nhưng lại được hưởng một ân huệ lớn đến thế.
Khi về với người chồng cũ, mẹ lại khắc khoải vì thiếu vắng tiếng cười con trẻ nên mẹ đã xin một bé trai về nuôi. Thật đau đớn, chỉ sau mấy tháng tuổi, em bị sốt bại liệt, bị di chứng và ảnh hưởng não. Chồng của mẹ là một cán bộ của thành phố nên cuộc sống không mấy thiếu thốn nhưng cả hai vợ chồng đã bán toàn bộ những gì mình có để chạy chữa thuốc men cho con. Toàn bộ thời gian và của cải mẹ đầu tư chăm sóc cho đứa con tật nguyền trong suốt mười mấy năm trời. Một đứa con không do mình đẻ ra nhưng mẹ đã có sức mạnh và can đảm của người mẹ để cứu vớt che chở cho con với căn bệnh hiểm nghèo, đòi hỏi sự chăm sóc rất tỷ mỷ và chu đáo từng giờ, từng ngày kéo dài hơn thập kỷ.
Gia đình mẹ đã nghèo đi nhanh chóng vì những biến cố từ việc chăm sóc, chữa chạy bệnh tật cho con. Cố gắng lắm nhưng rồi đứa con cũng rời mẹ ra đi. Rồi sau đó đến lượt mẹ chồng phải nằm liệt giường trong nhiều năm, mẹ lại ngược xuôi phụng dưỡng chăm sóc. Khi mẹ chồng ra đi chưa xanh cỏ, người chồng đi B của mẹ bị nhiễm chất độc da cam đến lúc phát bệnh. Bao nhiêu năm người chồng bị đau đớn thì cũng bấy nhiêu năm người vợ cũng đớn đau. Có thể nói, chồng mẹ nằm bệnh viện nhiều hơn ở nhà. Một mình mẹ đã phải cáng đáng trước một gia đình đầy bi kịch. Chính bản thân mẹ cũng là một bi kịch rồi.
Tôi tìm về gặp lại mẹ sau mấy chục năm xa cách, khi tôi đã có gia đình riêng của mình. Thật ngỡ ngàng, ra đón tôi chính là mẹ nhưng không phải là hình ảnh như tôi vẫn nhớ về và tưởng tượng. Trước mắt tôi là một người phụ nữ đã bị thời gian và nỗi đau lấy đi những nét đẹp đôn hậu. Mẹ không giống ngày xưa bởi đã quên đi cuộc sống của chính mình. Mẹ sống cho cuộc đời của những người khác. Hiện nay, mẹ đang sống trong một ngôi nhà, đúng nghĩa hơn là nó hơi giống một túp lều có kích thước rộng mà thời nay, chỉ dành cho những gia đình chính sách quá nghèo, trong nhà không có gì đáng giá ngoài những bàn thờ lớn đơn sơ chiếm gần hết gian nhà. Chồng mẹ vừa mất, bao nhiêu nỗi đau giờ cũng trở nên chơ vơ trống trếnh khi những người thân bên cạnh đã bỏ mẹ mà đi. Cuộc sống hơn 30 năm của mẹ là chăm sóc cho người khác... giờ đây mẹ không còn ai để chăm nữa... Mẹ buồn! Mẹ không ngủ! Mẹ khóc! Mẹ đi lang thang ra biển để chân tay không bị trống vắng, để quên đi cảm giác không có người thân bên mình.
Thấy tôi, mẹ lại một lần nữa không tin vào sự thật, rằng sau mấy chục năm lưu lạc, mẹ còn gặp được tôi. Mẹ chỉ biết khóc và khóc. Ông trời đã lấy đi của mẹ tất cả nhưng may mắn ông trời còn để lại cho mẹ sức khỏe để lo cho những người thân của mình. Gặp lại tôi, mẹ không nói được nhiều, chỉ có nước mắt và nước mắt. Tôi cũng đã có con lớn nhưng bao nhiêu tình cảm nay mẹ lại cố dành cho tôi. Mẹ lại xem tôi như một đứa trẻ. Mẹ bóc tôm cho tôi, cứ bóc hoài bóc mãi và giục con ăn. Gặp lại con nuôi, mẹ có dịp nhớ lại ký ức của mình mấy chục năm về trước. Mẹ như bừng tỉnh sau nỗi đau tưởng như làm mẹ gục ngã, mẹ quả quyết: "Mẹ sẽ cố gắng xây một mái nhà chu tất để nếu có dịp chồng con về thăm sẽ không coi khinh, mẹ sẽ cố gắng lo cho bản thân... Được gặp lại con là mẹ toại nguyện rồi, con đừng lo cho mẹ vì mẹ không thiếu thốn. Mẹ có chế độ, có tiêu chuẩn trợ cấp... Mẹ chỉ có một ước mơ nhỏ là nếu mẹ mất, hãy về thắp nhang cho mẹ". Biết tôi hay ốm đau lặt vặt, mẹ nói: "Mẹ không được khỏe chứ khi mẹ khỏe rồi, mẹ sẽ chăm sóc cho con". Trời ơi, tôi chưa nói được câu này với mẹ, vậy mà mẹ đã nói trước. Bao giờ cũng vậy, mẹ cũng chỉ biết nghĩ cho người khác, dù lúc này mẹ rất cần được chăm sóc về tinh thần.
Thực ra, ba nuôi của tôi không bao giờ nguôi ngoai hình ảnh mẹ. Tôi sống với ba và đầy ắp những kỷ niệm mà ba luôn nói về mẹ. Chính vì vậy, hình ảnh mẹ trong tôi đẹp vô cùng. Mẹ đã từng sống với 2 người đàn ông, một người mẹ yêu và một người mẹ thương nhưng mẹ đã sống hết mình với họ trong thời gian cùng chung sống. Mẹ là chỗ dựa tinh thần cho họ, đem lại cho họ hạnh phúc mà không bao giờ họ có được từ nơi khác. Họ đã nhận tình yêu của mẹ, sự săn sóc của mẹ và không bao giờ quên được tình cảm của mẹ cho đến khi cả hai đều bỏ mẹ về với thế giới bên kia.
Xin cảm ơn mẹ đã cho con tổ ấm dù rất ngắn ngủi. Xin thay mặt ba cảm ơn mẹ đã đem đến cho ba nuôi của con những chuỗi ngày hạnh phúc đáng nhớ cho dù không dài. Ba đã thương con, chăm sóc con, nâng niu con, vì vậy, con thầm cảm ơn mẹ đem đến niềm vui cho ba vì cuộc đời của ba cũng rất bất hạnh. Con luôn nghĩ về mẹ với những tình cảm lớn lao nhất. Cầu mong mẹ luôn khỏe và lấy lại được nụ cười cùng niềm vui trong cuộc sống. http://antgct.cand.com.vn/Images/reddot.gif
Kiến Thiết (Hà Giang)
http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/chuyenkhotin/2006/6/51106.cand (http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/chuyenkhotin/2006/6/51106.cand)
Mẹ phải xa tổ ấm vì muốn giữ trọn chữ "nghĩa" mà thời bấy giờ rất thiêng liêng, đó là cố gắng bù đắp những mất mát hy sinh cho những người con Cụ Hồ, trong đó có người chồng tưởng đã hy sinh của mẹ.
Kính gửi Ban Biên tập ANTG Cuối tháng!
"Chuyện khó tin nhưng có thật" lần này của tôi xin được dành riêng trang viết cho mẹ nuôi tôi, một người phụ nữ cao cả đầy bất hạnh. Mẹ không sinh được con nhưng toàn bộ gia sản của mẹ lại đầu tư để chăm chút, nuôi dưỡng những đứa con nuôi và xem như là khúc ruột do mình sinh ra. Là một người vợ hết lòng chiều chồng, hiếu thảo với mẹ chồng, 30 năm chăm sóc con, mẹ chồng và chồng bị trọng bệnh liệt giường mà không một lời ta thán và xem đó như là niềm hạnh phúc của riêng mình.
Thực ra tôi không nhớ về mẹ được nhiều vì thời gian tôi sống với mẹ quá ít, vì ba mẹ phải chia tay nhau. Tôi lớn lên trong sự bao bọc của ba nuôi cùng với những hồi ức của ba về mẹ. Trong mắt trẻ thơ của tôi, mẹ như một bà tiên phúc hậu, có một không hai trên cõi đời. Ngày ngày tôi chỉ mong ước mẹ trở về với tổ ấm của chúng tôi, để tôi được chăm sóc và để ba tôi không phải thổn thức hồi tưởng mỗi khi nghĩ về mẹ.
Vậy mẹ là ai? Tại sao lại để cho một người đàn ông và một trẻ thơ ngày đêm ngóng trông như vậy? Tôi thấy xót xa, một người như mẹ sao lại không được hưởng hạnh phúc đời thường như những người phụ nữ khác? Hay là ông trời tạo nên như vậy, để ba tôi, tôi và những người khác nhớ về mẹ nhiều hơn, để phân biệt mẹ không thể lẫn với ai ở trên đời này!
Ngày đó, có anh bộ đội miền Nam tập kết ra Bắc, bị hút hồn bởi em gái địa phương. Hai người nên vợ nên chồng và chỉ sau ngày cưới khoảng mấy ngày, người chồng phải chia tay vợ lên đường. Từ đó, người vợ bặt tin chồng, không lâu sau nhận tin chồng mình đã hy sinh trong chiến trường B. Sau đó, ba mẹ tôi đến với nhau nhưng cuộc hôn nhân thứ hai cũng không giúp mẹ nuôi tôi có được hạnh phúc làm mẹ. Tôi được về sống với ba mẹ trong hoàn cảnh như vậy.
Nghĩ về ba mẹ, tôi không nhớ được những giây phút sum vầy của gia đình khi có mẹ, có ba vì tôi lúc đó còn quá nhỏ. Ký ức về mẹ của tôi là do ba kể lại, hoặc qua một số người thân, quen. Ba nuôi tôi gặp mẹ khi tuổi đã tứ tuần. Mẹ đã làm trọn phận con dâu với mẹ chồng, người vợ ngoan của chồng, đến nỗi, lúc trăn trối, mẹ chồng đã gọi tên mẹ mặc dù lúc đó mẹ không còn là con dâu của bà nữa. Bởi mẹ có bàn tay rất dịu dàng và ân cần khi chăm sóc mẹ chồng mù lòa của mình.
Gia đình ba tôi không giàu có nhưng có cuộc sống tương đối phong lưu hơn những gia đình khác thời bấy giờ, bên cạnh đó mẹ lại có công việc thuận lợi nên cuộc sống vật chất của mẹ có lẽ nhiều người cũng ao ước. Bù lại, ông trời lại không ban cho mẹ thiên chức của người phụ nữ. Vì vậy, khi đón tôi về, bao tình cảm của ba mẹ đều dồn nén lên cho tôi và gia đình. Nhìn lại tấm hình mẹ âu yếm bế tôi lúc 3 tuổi, tôi càng thấm thía hơn về tình cảm mà ba mẹ đã dành cho tôi.
Chỉ một vài năm sau khi đón tôi về, chồng cũ (do báo tử nhầm) đã trở về và cũng là người chồng sau này của mẹ đã ra Bắc để tìm lại vợ sau ngày giải phóng. Mọi chuyện sẽ không có gì để nói nếu ba mẹ nuôi tôi không phải là những người phúc hậu, có nghĩa có tình. Một ngày nên vợ nên chồng cũng phải có nghĩa phu thê, giờ ba mẹ nuôi tôi phải tính sao đây? Người phụ nữ phải nghĩ sao đây cho phải với lẽ trời khi có hai người chồng hợp pháp thương yêu mình cháy bỏng? Và ba nuôi tôi đã nhường lại vợ mình cho người đã có công với đất nước, để rồi họ chia tay trong tình yêu vô bờ dành cho nhau.
Thế nhưng, mẹ phải xa tổ ấm đó vì muốn giữ trọn chữ "nghĩa" mà thời bấy giờ rất thiêng liêng, đó là cố gắng bù đắp những mất mát hy sinh cho những người con Cụ Hồ, trong đó có người chồng tưởng đã hy sinh của mẹ. Cả ba mẹ ai cũng muốn có tôi tha thiết. Tôi là niềm tự hào, là niềm vui của ba nên cuối cùng mẹ không nỡ dứt tôi đi. Giữa hai người có sự thỏa thuận chính tôi cũng nghe thấy là "ba sẽ ở vậy nuôi con, không có thêm người vợ khác. Nếu ba đi bước nữa, mẹ sẽ đón con đi". Tôi cũng không hiểu tại sao mình không phải là con đẻ của ba mẹ nhưng lại được hưởng một ân huệ lớn đến thế.
Khi về với người chồng cũ, mẹ lại khắc khoải vì thiếu vắng tiếng cười con trẻ nên mẹ đã xin một bé trai về nuôi. Thật đau đớn, chỉ sau mấy tháng tuổi, em bị sốt bại liệt, bị di chứng và ảnh hưởng não. Chồng của mẹ là một cán bộ của thành phố nên cuộc sống không mấy thiếu thốn nhưng cả hai vợ chồng đã bán toàn bộ những gì mình có để chạy chữa thuốc men cho con. Toàn bộ thời gian và của cải mẹ đầu tư chăm sóc cho đứa con tật nguyền trong suốt mười mấy năm trời. Một đứa con không do mình đẻ ra nhưng mẹ đã có sức mạnh và can đảm của người mẹ để cứu vớt che chở cho con với căn bệnh hiểm nghèo, đòi hỏi sự chăm sóc rất tỷ mỷ và chu đáo từng giờ, từng ngày kéo dài hơn thập kỷ.
Gia đình mẹ đã nghèo đi nhanh chóng vì những biến cố từ việc chăm sóc, chữa chạy bệnh tật cho con. Cố gắng lắm nhưng rồi đứa con cũng rời mẹ ra đi. Rồi sau đó đến lượt mẹ chồng phải nằm liệt giường trong nhiều năm, mẹ lại ngược xuôi phụng dưỡng chăm sóc. Khi mẹ chồng ra đi chưa xanh cỏ, người chồng đi B của mẹ bị nhiễm chất độc da cam đến lúc phát bệnh. Bao nhiêu năm người chồng bị đau đớn thì cũng bấy nhiêu năm người vợ cũng đớn đau. Có thể nói, chồng mẹ nằm bệnh viện nhiều hơn ở nhà. Một mình mẹ đã phải cáng đáng trước một gia đình đầy bi kịch. Chính bản thân mẹ cũng là một bi kịch rồi.
Tôi tìm về gặp lại mẹ sau mấy chục năm xa cách, khi tôi đã có gia đình riêng của mình. Thật ngỡ ngàng, ra đón tôi chính là mẹ nhưng không phải là hình ảnh như tôi vẫn nhớ về và tưởng tượng. Trước mắt tôi là một người phụ nữ đã bị thời gian và nỗi đau lấy đi những nét đẹp đôn hậu. Mẹ không giống ngày xưa bởi đã quên đi cuộc sống của chính mình. Mẹ sống cho cuộc đời của những người khác. Hiện nay, mẹ đang sống trong một ngôi nhà, đúng nghĩa hơn là nó hơi giống một túp lều có kích thước rộng mà thời nay, chỉ dành cho những gia đình chính sách quá nghèo, trong nhà không có gì đáng giá ngoài những bàn thờ lớn đơn sơ chiếm gần hết gian nhà. Chồng mẹ vừa mất, bao nhiêu nỗi đau giờ cũng trở nên chơ vơ trống trếnh khi những người thân bên cạnh đã bỏ mẹ mà đi. Cuộc sống hơn 30 năm của mẹ là chăm sóc cho người khác... giờ đây mẹ không còn ai để chăm nữa... Mẹ buồn! Mẹ không ngủ! Mẹ khóc! Mẹ đi lang thang ra biển để chân tay không bị trống vắng, để quên đi cảm giác không có người thân bên mình.
Thấy tôi, mẹ lại một lần nữa không tin vào sự thật, rằng sau mấy chục năm lưu lạc, mẹ còn gặp được tôi. Mẹ chỉ biết khóc và khóc. Ông trời đã lấy đi của mẹ tất cả nhưng may mắn ông trời còn để lại cho mẹ sức khỏe để lo cho những người thân của mình. Gặp lại tôi, mẹ không nói được nhiều, chỉ có nước mắt và nước mắt. Tôi cũng đã có con lớn nhưng bao nhiêu tình cảm nay mẹ lại cố dành cho tôi. Mẹ lại xem tôi như một đứa trẻ. Mẹ bóc tôm cho tôi, cứ bóc hoài bóc mãi và giục con ăn. Gặp lại con nuôi, mẹ có dịp nhớ lại ký ức của mình mấy chục năm về trước. Mẹ như bừng tỉnh sau nỗi đau tưởng như làm mẹ gục ngã, mẹ quả quyết: "Mẹ sẽ cố gắng xây một mái nhà chu tất để nếu có dịp chồng con về thăm sẽ không coi khinh, mẹ sẽ cố gắng lo cho bản thân... Được gặp lại con là mẹ toại nguyện rồi, con đừng lo cho mẹ vì mẹ không thiếu thốn. Mẹ có chế độ, có tiêu chuẩn trợ cấp... Mẹ chỉ có một ước mơ nhỏ là nếu mẹ mất, hãy về thắp nhang cho mẹ". Biết tôi hay ốm đau lặt vặt, mẹ nói: "Mẹ không được khỏe chứ khi mẹ khỏe rồi, mẹ sẽ chăm sóc cho con". Trời ơi, tôi chưa nói được câu này với mẹ, vậy mà mẹ đã nói trước. Bao giờ cũng vậy, mẹ cũng chỉ biết nghĩ cho người khác, dù lúc này mẹ rất cần được chăm sóc về tinh thần.
Thực ra, ba nuôi của tôi không bao giờ nguôi ngoai hình ảnh mẹ. Tôi sống với ba và đầy ắp những kỷ niệm mà ba luôn nói về mẹ. Chính vì vậy, hình ảnh mẹ trong tôi đẹp vô cùng. Mẹ đã từng sống với 2 người đàn ông, một người mẹ yêu và một người mẹ thương nhưng mẹ đã sống hết mình với họ trong thời gian cùng chung sống. Mẹ là chỗ dựa tinh thần cho họ, đem lại cho họ hạnh phúc mà không bao giờ họ có được từ nơi khác. Họ đã nhận tình yêu của mẹ, sự săn sóc của mẹ và không bao giờ quên được tình cảm của mẹ cho đến khi cả hai đều bỏ mẹ về với thế giới bên kia.
Xin cảm ơn mẹ đã cho con tổ ấm dù rất ngắn ngủi. Xin thay mặt ba cảm ơn mẹ đã đem đến cho ba nuôi của con những chuỗi ngày hạnh phúc đáng nhớ cho dù không dài. Ba đã thương con, chăm sóc con, nâng niu con, vì vậy, con thầm cảm ơn mẹ đem đến niềm vui cho ba vì cuộc đời của ba cũng rất bất hạnh. Con luôn nghĩ về mẹ với những tình cảm lớn lao nhất. Cầu mong mẹ luôn khỏe và lấy lại được nụ cười cùng niềm vui trong cuộc sống. http://antgct.cand.com.vn/Images/reddot.gif
Kiến Thiết (Hà Giang)
http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/chuyenkhotin/2006/6/51106.cand (http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/chuyenkhotin/2006/6/51106.cand)