Van_HieuiNTNMaiKhoi
08-11-2009, 09:15 PM
Chaøo Caû Nhaø!
Vì lyù do kyû thuaät töø nay nicke Samuen_Maria ñöôïc ñoåi thaønh Van_HieuiNTNMaiKhoi, xin caùo loãi cuøng quyù ñoäc giaû xa gaàn. Vì baøi Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bò loãi phong chöõ neân Van_HieuiNTNMaiKhoi xin post baøi laïi
Thaân Môøi Anh Chò Em ñoùn ñoïc quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu.
Lôøi Giôùi Thieäu
Quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi toâi do moät ngöôøi baïn taëng laøm quaø. Noù nhö moät lôøi chia buoàn vôùi toâi trong chuyeán veà Vieät Nam an taùng cha toâi. Khoâng ñaày moät ngaøy, toâi ñaõ “nuoát tröõng” quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo, töøng chöõ moät . . .
Laï thaät! Töø moät moùn quaø “phaân öu” cho ngöôøi ly höông. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bieán thaønh baûn xeùt mình cho toâi hoài naøo khoâng hay. Toâi töï hoûi: “Toâi ñang laøm gì, toâi coù truyeàn giaùo khoâng?” Roài töø choå nhö lôøi phaân öu cho keû maát cha, Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo thaønh lôøi keâu goïi maûnh lieät trong toâi: “haõy ñi thaêm laïi queâ höông vaø thaêm Naêm Caên, vuøng ‘khæ ho coø gaùy’, vuøng ñoàng chua nöôùc maën, vuøng taän cuøng nöôùc Vieät”.
Theá laø toâi coù maët ngay taïi chôï Naêm Caên, huyeän Ngoïc Hieån hai ngaøy sau. Treân chuyeán taøu ñoø töø Caø Mau tôùi Naêm Caên, toâi coá ñaûo maét luøng tìm Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu, maø ngöôøi daân Naêm Caên goïi laø anh Taùm Haäu. Toâi coù laï gì anh Taùm Haäu, ngöôøi baéc, maët vöông, daùng gaày, khaét khoå nhö thaày tu röøng. Gaàn anh Taùm, ngöôøi ta deã bò thu huùt bôûi aùnh maét giaøu nhaân aùi, bôûi ñôøi soáng ñaïo ñöùc nhaân baûn, bôûi lôøi leû bình dò, dí doõm, nhöng thaät saâu saéc vaø thöïc teá.
Khoâng thaáy anh Taùm Haäu vaø khoâng nghe anh noùi veà truyeàn giaùo. Nhöng toâi coù quyeån NKTG (Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo) cuûa anh trong tay. Toâi cuõng coù dòp chöùng kieán taän maét nhieàu thaønh quaû truyeàn giaùo cuûa anh Taùm vaø cuûa caùc chieán só truyeàn giaùo khaùc ñeå laïi doïc daøi treân ñoaïn ñöôøng taøu 30 caây soá ngaøn: Caùi Caám, Caùi Raén, Caùi Nöôùc, Caùi Keo, Chaø Laø, Baø Hính, Keânh Nöôùc Leân, Ñoàng Cuøng, Naêm Caên.
Nhöõng tuï ñieåm truyeàn giaùo naày ñang phaùt trieån, coù nhieàu nôi ñaõ coù nhaø thôø; coù nhieàu nôi chæ taïo ñöôïc caên nhaø tranh duøng laøm nhaø thôø, maø anh Taùm dí doõm goïi laø “chuoàng thôø”. Ñeå laøm “rình rang” theâm cho nhöõng tuï ñieåm “vaên minh” naày, ngöôøi ta coøn thaáy coù nhöõng caên nhaø laøm tröôøng hoïc. Khoâng bieát tröôøng hoïc cao tôùi caáp naøo, nhöng vaùch nhaø tröôøng nhieàu khi troáng chaân, cuõn côõn nhö ngöôøi maët vaùy ñaàm vaäy.
Vuøng ñaát cuoái nöôùc Vieät roäng meânh moâng. Ngöôøi vuøng cuoái nöôùc Vieät ñoâng voâ keå. Caùnh ñoàng truyeàn giaùo cuoái nöôùc Vieät thaät nhö “luùa chín ñaày ñoàng”. Thôï gaët thieáu traàm troïng. Anh Taùm vaø nhieàu chieán só Phuùc Aâm maát huùt trong caùnh ñoàng truyeàn giaùo baùt ngaùt naøy. Hoï di chuyeån baèng “cuoác boä” vôùi ñoâi chaân traàn, baèng “voûõ laõi toác haønh” ngoài cong xöông soáng, baèng xuoàng con mong manh nhö chieác laù giöõa doøng. Nhöng hoï thaät nhanh nheïn, naêng noå vaø khoâng meät moûi trong söù meänh rao truyeàn Lôøi Chuùa. Hoï khoâng sôï muoãi, vaét, raén, rít, nöôùc pheøn, nöôùc maën hay nhieàu ñe doïa khaùc. Nhöng hoï sôï boùng toái uïp xuoáng quaù nhanh maø aùnh saùng Lôøi Chuùa chöa kòp ñeán vôùi moïi ngöôøi ôû moïi nôi cuûa vuøng cuoái nöôùc Vieät naøy.
Nhieàu ngöôøi bieát anh Taùm Haäu töø hôn 20 naêm veà tröôùc, nhöng coøn quaù nhieàu ngöôøi chöa bieát Chuùa. Anh Taùm ôi, laàn theo daáu chaân truyeàn giaùo cuûa anh. Toâi thaät thoâng caûm vôùi anh, muoán khuyeán khích anh, vaø neáu ñöôïc, xin caáp baèng khen thöôûng anh veà vieäc truyeàn giaùo, ñeå anh haêng haùi theâm leân cho ñoàng luùa chín vaø cho ôn cöùu ñoä muoân ngöôøi. Tuy nhieân, moãi ngöôøi coù “soá” anh Taùm aø! Anh coù soá truyeàn giaùo, thì anh cöù “tôùi luoân baùc taøi”. Coøn toâi coù soá “ñöùng doøm” anh truyeàn giaùo. Anh cöù ñeå yeân cho toâi “ngaém” anh truyeàn giaùo, “ngaém” anh gaày trô xöông, “ngaém” anh ñi “voû laõi toác haønh”, “ngaém” anh loäi boä chaân traàn, “ngaém” caùnh ñoàng luùa chín meânh moâng nhöng khoâng buoàn tra haùi gaët.
Rôøi queâ höông naëng quaèng suy nghó. Moät ít quyeån NKTG mang theo laøm quaø cho ngöôøi quen. Nuoâi moäng phoå bieán noù thaät roäng raõi cho ngöôøi beân naøy. Phoå bieán vôùi hy voïng laøm cho moïi ngöôøi “ñoåi soá”. Töø “soá ngaém” ngöôøi khaùc truyeàn giaùo sang caùi “soá tham gia” truyeàn giaùo thaät söï. Noùi ñuùng ra, ñoù khoâng laø chuyeän “ñoåi soá”, maø laø chuyeän trôû veà caùi “soá” nguyeân thuûy do chính Chuùa ñaõ ñaët ñònh cho moïi ngöôøi Kito Höõâu tröôùc khi Ngaøi veà trôøi: “Moïi quyeàn naêng treân trôøi döôùi ñaát ñaõ ban cho Thaày. Vaäy caùc con haõy ñi rao giaûng Tin Möøng cho muoân daân, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn vaø haõy nhôù raèng Thaày ôû cuøng caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá” (Mt 28,18-20)
Moäng thaønh thöïc. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi baïn. Noù ñôn sô, chaân tình, vaø dí doõm nhö con ngöôøi cuûa taùc giaû, nhöng ñaày thuyeát phuïc tính. Haõy ñeå Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo taïo trong baïn nhieät taâm truyeàn giaùo vaø taïo nôi baïn moät söï uûng hoä tích cöïc cho Cha Haäu vaø caùc chieán só truyeàn giaùo ôû mieàn cuoái nöôùc Vieät.
Thaân aùi.
LM Peter Traàn Theá Tuyeân
Cha sôû nhaø thôø St. Joseph, Whitecourt, Alberta, Canada. Quaûn Haït vaø thaønh vieân Hoäi Ñoàng Tö Vaán ñòa phaän St. Paul, Alberta, Canada.
Giaùo Xöù Capharnaum.
Caàn Thô, . . . 1970
Chuû ñeà tónh taâm giaùo phaän naêm nay laø truyeàn giaùo. Ñöùc Giaùm muïc hoâ haøo ñaåy maïnh phong traøo truyeàn giaùo. Phöông phaùp truyeàn giaùo laø phaùt trieån Daân Sinh, Daân Trí vaø Daân Ñaïo . . . Baát ngôø ngaøi noùi vôùi anh em moät caâu cuûa moät vò thöøa sai naøo ñoù:
“Linh muïc Vieät Nam chæ coù taøi coi soùc hoï ñaïo, chöù khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo”.
Vì töï aùi daân toäc, mình dô tay vaø ñöùng baät leân nhö moät caùi loø xo;
- Thöa Ñöùc Cha, khoâng phaûi linh muïc VN khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo, nhöng vì chöa coù “Baøi sai” (1) cuûa Ñöùc Cha.
Mình hung haêng chöøng naøo thì Ñöùc Giaùm muïc bình tónh chöøng aáy. Vôùi gioïng traàm buoàn, ngaøi thuûng thaúng traû lôøi:
- Toâi bieát ñi truyeàn giaùo thì thieáu thoán vaø cöïc khoå nhieàu laém, neân khoâng nôõ sai caùc cha ñi. Cha naøo tình nguyeän thì toâi môùi daùm. Vaäy cha naøo tình nguyeän thì giô tay leân.
Mình ñeám ñöôïc saùu caùnh tay giô thaät cao vaø thaät thaúng: Hai cha giaø, hai cha soàn soàn, vaø hai cha treû. Ñöùc Giaùm muïc móm cöôøi vaø khoâi haøi:
- Caùc cha ñi truyeàn giaùo thì boû hoï ñaïo,boû chuûng vieän, boû tröôøng hoïc cho ai?
Caû hoäi tröôøng cöôøi hì moät caùi. Theá laø ñaùnh troáng boû duøi. Vaán ñeà truyeàn giaùo chæ ñöôïc neâu leân nhö moät söï gôïi yù vaø thaêm doø . Roài ñaây, sau hai tuaàn tónh taâm, ai naáy laïi trôû veà vôùi hoï ñaïo cuûa mình vaø tieáp tuïc rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi ñaõ nghe. Tuyeät nhieân khoâng nghó gì. Khoâng laøm gì cho ngöôøi löông daân, nhöõng ngöôøi chöa bao giôø ñöôïc nghe Tin Möøng.
Vieát ñeán ñaây, mình lieân töôûng ñeán Ñöùc Gieâsu khi Ngaøi ñeán rao giaûng taïi Capharnaum. Sau khi ñöôïc nghe giaûng vaø chöùng kieán nhieàu pheùp laï, daân thaønh Capharnaum naûy ra moät saùng kieán:
Xin thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa.
Caâu noùi cuûa hoï haøm nhieàu yù nghóa:
1. Vì quaù thöông, hoï muoán Chuùa ôû laïi vôùi hoï. Hoï khoâng muoán Chuùa luùc naøo cuõng ñaàm ñìa moà hoâi, aên khoâng troïn böõa, ngöû khoâng ñaày giaác, do caùc chuyeán ñi lieân tuïc. Hoï muoán coù moät “ngoâi nhaø xöù” coù ñuû tieän nghi cho Chuùa söû duïng. Hoï seõ kieám cho Chuùa moät baø beáp naáu aên thaät gioûi, coù theå ñoù laø meï vôï cuûa oâng Simon.
2. Hoï muoán gôûi gaám söï nghieäm cuûa mình vaøo söï nghieäp cuûa Chuùa. Capharnaum seõ laø trung taâm rao giaûng, trung taâm trò beänh. Capharnaum seõ trôû thaønh thuû ñoâ cuûa nöôùc “Israel môùi”. Söï nghieäp cuûa Chuùa seõ gaén lieàn vôùi söï nghieäp veû vang cuûa Capharnaum.
“Xin Thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa!” Oâi thöông quaù laø thöông! Nghe maø naãu caû ruoät! Ñoù laø moät chöôùc caùm doã, chöôùc caùm ñoã deõ thöông voâ cuøng. Ñeå ñoái phoù, Chuùa ñaõ khaúng ñònh:
- Ta coøn phaûi loan baùo Tin Möøng cho caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø Ta ñöôïc sai ñeán. Sau ñoù Chuùa ñaõ ñi thaät, vaø ñi maõi.
- Chuùa ôi, Chuùa ñaõ giaõ töø Capharnaum ñeåû ñi loan baùo Tin Möøng, coøn chuùng con thì ñaõ chui vaøo ñoù ñeå “Ngoài Hoï”. Quaû vaäy, Giaùo Hoäi cuûa Chuùa coù moät truyeàn thoáng yeâu thöông giaùo xöù. Con caùi cuûa Chuùa quaây quaàn beân nhau thaønh moät xoùm ñaïo. Baûn thaân con ñaõ ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân trong moät xoùm ñaïo nhö theá. Giaùo xöù nôi con sinh tröôûng coù moät ngoâi thaùnh ñöôøng nguy nga. Nhaø thôø coù thaùp cao. Saùng, tröa, chieàu chuoâng töø treân thaùp cao aáy ñoå hoài vang tôùi taän xoùm ngoaïi, vaø voïng laïi töø nhöõng ñoài coï xa mòt muø.
Cha xöù cuûa chuùng con soáng trong nhaø xöù coù luõy tre daày bao boïc xung quanh, coù coång goã lim ñoùng im æm, ma boïn nhí chuùng con chaúng bao giôø beùn maûng tôùi. Cha xöù cuûa chuùng con raát yeâu thöông giaùo daân. Haèng naêm, ngaøi chæ vaéng maët ñuùng moät tuaàn leã ñi caám phoøng theo leänh Ñöùc Giaùm muïc.
Ngaøi ñaõ röûa toäi cho haèng ba theá heä trong giaùo xöù. Ngaøi ñaõ cho con xöng toäi vaø röôùc leã laàn ñaàu. Ngaøi ñaõ môøi Ñöùc giaùm muïc ñeå chuùng con ñöôïc laõnh bí tích Theâm söùc.
Heã ai ñau yeáu maø môøi ngaøi ñeán xöùc daàu, thì duø ngaøy hay ñeâm, ngaøi cuõng xaêng xaùi ñi lieàn. Neáu coù ai qua ñôøi thì ngaøi ñeán taän nhaø cöû haønh nghi leã taåm lieäm, ñeán taän nhaø ñeå röôùc xaùc veà nhaø thôø laøm leã quy laêng, roài ngaøi tieãn chaân ra tôùi phaàn moä vaø laøm pheùp huyeät. Ngaøi chæ ra veà khi ñaõ neùm xuoáng ñoù moät naém ñaát nhö moät cöû chæ tieãn bieät.
Thaùng naêm naøo ngaøi cuõng toå chöùc daâng hoa vaø kieäu hoa lieân hoï. Giaùo xöù baäp buøng aùnh ñeøn.
Muøa Chay thì ngaém nguyeän. Leã Phuïc Sinh vaø Leã Caùc thaùnh thì thi kinh boån. Tieáng troáng thì ñaùnh thì thuøng suoát ngaøy. Giaùo xöù töng böøng nhö ñaïi hoäi.
Ñeán thaùng heø, caùc thaày tröôøng lyù ñoaùn, caùc chuù tröôøng Latinh veà toå chöùc kòch tuoàng. Naøo tuoàng “Thaùnh Aleâxuø”, naøo tuoàng “Thaùnh AnToân aån tu”. Giaùo xöù roäng leân nieàm phaán khôûi. Cha xöù vaø giaùo daân chuùng con gaén boù vôùi nhau khaéng khít hôn caû xöông söôøn cuûa Añam gaén boù vôùi da thòt cuûa Eva, ñeán möùc ñoä quyeàn pheùp cuûa Ñöùc Giaùm muïc cuõng khoâng phaân ly ñöôïc. Bôûi theá, khi con nöùt maét ra thì Cha xöù cuûa con ñaõ ôû ñoù. Vaø baây giôø, khi con ngoài vieát nhöõng doøng naøy thì ngaøi cuõng vaãn coøn ôû ñoù, bình chaân nhö vaïi.
Xoùm ñaïo cuûa chuùng con chæ caùch xoùm ngoaïi baèng moät con ñöôøng ñaát nhoû heïp ñeán ñoä hai con traâu ñi ngöôïc chieàu phaûi coï söôøn vaøo nhau. Vaäy maø hai xoùm coù hai neàn vaên hoùa khaùc nhau nhö hai daân toäc, nhö hai quoác gia.
- Beân kia coù maùi chuùa cong cong. Beân naøy coù ngoïn thaùp cao ngheàu ngheäu.
- Beân kia coù tieáng chuoâng chuøa ræ raû ngaân nga. Beân naøy coù tieáng chuoâng thaùnh ñöôøng binh boong doàn daäp.
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø “Hueâ Hoàng”, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø “Hoa Hoàng” (2).
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø con cua, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø con caên-xe (3).
- Nhí xoùm ñaïo vaø nhí xoùm ngoaïi laâu laâu laïi toå chöùc choaûng nhau moät laàn.
Bôûi vaäy töø ngaøy coù trí khoân cho tôùi baây giôø, con chöa thaáy moät ngöôøi ngoaïi naøo theo ñaïo cuûa Chuùa. Chaúng bao giôø con thaáy Cha xöù than phieàn veà ñieàu ñoù. Ñöùc Giaùm muïc cuõng chaúng bao giôø phieàn traùch ngaøi veà ñieàu ñoù.
Tin Möøng cuûa Chuùa ñaõ voùn cuïc laïi trong giaùo xöù. Giaùo xöù laø caùi ghetto quaûn thuùc Tin Möøng. Noù laø caùi phaùo ñaøi ngaïo ngheã ñeå bieán chuùng con thaønh nhöõng ngöôøi töï cao töï ñaïi tröôùc maét ngöôøi löông daân.
Laïy Chuùa, ñeán bao giôø chuùng con môùi noùi ñöôïc vôùi giaùo xöù lôøi naøy: “Chuùng toâi coøn phaûi ñi loan ba1oTin Möøng taïi caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø chuùng toâi ñaõ ñöôïc sai ñeán”.
(1) Baøi sai: Vaên thö boå nhieäm moät linh muïc do Ñöùc Giaùm muïc aán kyù.
(2) Laøng toâi thôø baø Thieàu Hoa, neân ngöôøi ngoaïi traùnh teân huùy cuûa baø maø ñoåi Hoa thaønh Hueâ. Ngöôøi ñaïo thì khoâng chia seû tuïc leä aáy. Theo truyeàn tuïng cuûa laøng toâi, baø Thieàu Hoa laø töôùng cuûa Hai Baø Tröng. Sau khi hai baø töï vaãn taïi Haùt Giang, quaân khaùng chieán bò tan raõ, baø Thieàu Hoa veà laøng toâi soáng aån daät baèng ngheà may vaù. Baø raát yeâu treû em, neân baø laáy vaûi vuïn coät thaønh traùi boùng cho treû em chôi. Töø ñoù, laøng toâi coù moân ñaùnh pheát.
(3) Töø “cua” ôû laøng toâi coù theâm moät nghóa tuïc, neân caùc Coá taây baét giaùo daân goïi con cua laø con caêng-xe (Cancer trong tieáng Latinh).
Anh Em
Caàn Thô, . . . 1971
Reng . . . Reng . . .
- Aloâ, nhaø thôø Chaùnh toøa toâi nghe.
- Cha Haäu ñoù phaûi khoâng?
- Thöa Ñöùc Cha, vaâng.
- Cha leân Toøa Giaùm muïc gaëp toâi ngay baây giôø.
- Daï.
Caàu thang Toøa Giaùm muïc laøm baèng ñaù maøi maøu xanh troâng thaät maùt maét. Nhöng sao loøng mình chaúng chòu maùt chuùt naøo. Mình böôùc leân thaät chaäm nhö muoán níu keùo thôøi gian laïi. Mình roùn reùn đến trước phoøng Đức Giaùm mục maø goõ thật nhẹ. Hoâm nay laàn ñaàu tieân mình phải ñoái dieän vôùi Ñöùc Giaùm muïc. Chuyeän gì seõ xaûy ra? Chuyeän vui thì chaéc khoâng phaûi, coøn chuyeän buoàn thì laø chuyeän gì, taïi sao?
Coù tieáng deùp leâ treân neàn gaïch boâng, caùnh cöûa môû toang. Ñöùc Giaùm muïc cöôøi vui veû:
- ÔØ, Cha Haäu, ngoài xuoáng ñaây. Thuoác ñaây, cha huùt ñi. Cha huùt thuoác laøo thì thuoác naøy nhaèm nhoø gì.
Ngaøi ñaåy cho mình goùi Bastos xanh roài e heøm laáy gioïng. Thaáy ngaøi côûi môû, nhòp tim mình baét ñaàu trôû laïi bình thöôøng.
- Cha xin ñi truyeàn giaùo thì toâi cho cha ñöôïc toaïi nguyeän. Coù hai nôi toâi choïn laøm thí ñieåm truyeàn giaùo: moät laø Caùi Taéc, hai laø Naêm Caên. Cha muoán ñi nôi naøo tuøy yù cha.
Caùi Taéc thì mình bieát vì chæ ôû caùch nhôø thôø Chaùnh Toøa 16 caây soá vaø ôû ngay beân quoác loä. Coøn Naêm Caên thì mình khoâng bieát noù ôû ñaâu. Maùu anh huøng vaø maùu giang hoà boác leân nguøn nguït. Mình traû lôøi ngay:
- Thöa Ñöùc Cha, con xin ñi Naêm Caên, nhöng thöa Ñöùc Cha, Naêm Caên ôû ñaâu?
- Toâi chöa bieát, môùi chæ thaáy noù treân baûn ñoà, cha ra ngoaøi naøy maø xem.
Ngaøi ñöa mình ra coi caùi baûn ñoà lôùn baèng caùi chieác ñoâi, döïng ôû ngoaøi haønh lang. Ngaøi cuoái xuoáng mieàn cöïc Nam, laáy ngoùn tay gí vaøo moät voøng troøn nhoû:
Noù ñaây naøy. Toâi ñöôïc baùo caùo cho bieát ôû ñaây raát ñoâng daân cö. Daân chuùng raát ngheøo vaø thaát hoïc. Cha xuoáng ñoù xem tình hình theá naøo roài môùi tính ñöôïc.
Hai cha con trôû laïi phoøng khaùch. Laàn ñaàu tieân mình ñöôïc ngoài noùi chuyeän taâm tình vôùi Ñöùc Giaùm muïc, Goùi thuoác Bastos cöù vôi daàn ñi, coøn tình cha con laïi cöù cao daàn leân. Ñöùc Giaùm muïc keå chuyeän ñôøi mình, ñôøi chuûng sinh, ñôøi linh muïc, ñôøi laøm nhaø giaùo, ñôøi laøm Giaùm muïc, . . .
Naêm Caên, ñeâm 19.101971
Giaác nguû bò caét ñöùt vaø chaám döùt bôûi moät giaác mô.
Mình mô thaáy meï ñang duùi vaøo tay mình moät naém tieàn leû. Baø nhìn mình khoâng noùi moät lôøi. Meï mình ngheøo laém. Thaân mình baø tieàu tuïy vaø beù nhoû. Cöù moãi laàn töïu tröôøng, baø laïi duùi vaøo tay mình moät soá tieàn leû nhö theá. Coù leû baø ky coùp caû naêm trôøi môùi coù ñöôïc ngaàn aáy tieàn. Baø xaáu hoå vì soá tieàn aáy quaù nhoû beù so vôùi loøng thöông lôùn lao maø baø vaãn daønh cho mình, moät ñöùa con maø baø ñaõ ñaët nhieàu kyø voïng nhaát.
Hình aûnh tieàu tuïy vaø beù nhoû cuûa meï, thaùi ñoä ruït reø ñaày maëc caûm töï ti cuûa baø laøm mình khoùc oøa leân. Theá laø giaác mô chaám döùt. Nhöng doøng nöôùc maét laïi tieáp tuïc traøo ra, traøo ra maõi khoâng ngöng.
Coù leõ mình ñaõ queân khoùc töø treân hai chuïc naêm roài. Mình vaãn töï haøo veà ñieàu ñoù. Theá maø hoâm nay mình laïi khoùc, vaø khoùc quaù chöøng. Phaûi chaêng cuoäc ñôøi cuûa mình ñaõ chuyeãn höôùng? Mình quen soáng vôùi lyù trí vaø yù chí. Hoâm nay con ngöôøi mình ñaõ nhaõo ra vaø buoâng theo tình caûm. Quaû theá, khi ñeán vôùi Naêm Caên, mình ñaõ töï nguyeän choïn phaàn nhoû nhaát, hieân ngang huùt ñaàu vaøo moïi thieáu thoán vaø thöû thaùch. Nhöng töø ít laâu nay, con tim mình baét ñaàu nhoû laïi, ti tieän vaø heïp hoøi. Mình baét ñaàu so ño vaø phaân bì vôùi anh em veà ñôøi soáng vaät chaát:
+ Naøo laø ngöôøi ta coù nhaø cao cuûa roäng, coøn mình thì chæ coù tuùp leàu luùp chuùp.
+ Naøo laø ngöôøi ta ñöôïc aên uoáng ñaày ñuû, coøn mình thì cöù haùt maõi caùi ñieäp khuùc “khoâ keøo chaám nöôùc töông”.
+ Naøo laø ngöôøi ta coù ñuû thöù ngaân quyõ. Loä phí ñi tónh taâm haèng naêm cuõng ñöôïc trích töø quyõ nhaø xöù, coøn mình thì cöù “traêm daâu ñoå ñaàu taàm”, töø moät vieân thuoác caûm cho tôùi caùi muøng caùi chieáu ñeàu laáy töø trong tuùi raùch maø ra.
+ Naøo laø ngöôøi ta ôû ngay trung taâm thaønh phoá, muoán mua saùch baùo thì chæ 5 phuùt sau laø coù, coøn mình thì caû thaùng trôøi môùi coù ñöôïc moät tôø baùo cuû meøm.
+ Naøo laø ban ñeâm ngöôøi ta ngoài coi tivi tænh bô, coøn mình thì phaûi ñöùng ngaém aùnh hoûa chaâu, nôm nôùp lo sôï.
+ Naøo laø ngöôøi ta thì ñöôïc giaùo daân cung phuïng ñuû thöù: töø moùn “deát-xe” ngoït lòm treân baøn aên, cho tôùi chieác xe “eách-baø” chaïy phom phom treân xa loä, coøn mình thì phaûi ñi xin töøng lon gaïo ñeå nuoâi caùn boä truyeàn giaùo. Oâi lon gaïo truyeàn giaùo, mi ñaøy ñoïa ta bieát bao nhieâu!
Baây giôø mình môùi hieåu thaám thía caâu noùi cuûa Ñöùc Giaùm muïc: “Toâi khoâng daùm sai caùc cha ñi truyeàn giaùo, vì cuoäc ñôøi truyeàn giaùo gian khoå laém”. Mình khoâng sôï gian khoå, nhöng mình khoâng ngôø raèng gian khoå ñang gaäm nhaám ñôøi mình vaø ñang bieán mình trôû thaønh con ngöôøi ti tieän vaø heïp hoøi. Mình thoaùng naûy ra yù nghó “ñaøo nguõ” thì boãng coù tieáng uù ôù ôû trong muøng beân caïnh. Mình laáy ñeøn pin roïi sang, thì Mai, ngöôøi baïn ñoàng haønh ñang cuï cöïa trôû mình, roài laïi chìm vaøo giaác nguû yeân laønh.
Mai laø ngöôøi baïn ñoàng haønh baát ñaéc dó. Mình coøn nhôù cuoäc ñoái thoaïi hoâm aáy ôû Toøa Giaùm muïc. Ñöùc Cha Quang noùi:
Toâi cho cha choïn baát cöù cha naøo hôïp taùnh vôùi cha ñeå ñi truyeàn giaùo ôû Naêm Caên.
- Thöa Ñöùc cha, con bieát ñi Naêm Caên laø phieâu löu laém, xin Ñöùc cha cho con ñi moät mình ñeå thöû xem sao ñaõ.
Khoâng ñöôïc. Phaûi coù hai cha môùi ñöôïc.
- Vaäy thì xin Ñöùc Cha cho con cha Mai. Con thaáy cha Mai hieàn, coù theå hôïp vôùi con. Nhöng thöa Ñöùc cha, cha Mai maéc beänh bao töû.
- Mình quí meán Mai, moät ngöôøi anh em linh muïc hieàn hoøa vaø traàm tónh. Nhöng mình laïi khoâng muoán Mai ñi vôùi mình, sôï raèng mình seõ trôû thaønh keû mang baát haïnh ñeán cho anh em. Mình coá tình khai beänh bao töû cuûa Mai ñeå doàn Ñöùc cha vaøo chaân töôøng maø cho mình “ñôn phöông ñoäc maõ”. Theá nhöng Ñöùc cha vaãn lieàu maïng cho Mai ñi Naêm Caên vôùi mình. Baây giôø thì Mai ñang ôû ñoù, ñang nguû yeân laønh, coøn mình thì ñang mang danh tö töôûng “ñaøo nguõ”.
Mai meán,
Toâi xin loãi anh, bôûi taïi toâi maø anh phaûi soáng khoán khoå giöõa maõnh ñaát “khæ khoâng daùm ho, coø khoâng daùm gaùy” naøy! Nhöng toâi xin caûm ôn anh bôûi anh ñang laø ñeà taøi suy nghó lôùn cho toâi. Ñeå hieåu theá naøo laø giaù trò cuûa söï hieän dieän cuûa anh, toâi töï ñaët caâu hoûi: “Neáu khoâng coù anh, thì toâi seõ ra sao?”.
Ñöùc Gieâsu Thaày chí thaùnh cuûa chuùng ta ñaõ sai töøng hai ngöôøi leân ñöôøng truyeàn giaùo. Chaéc haún Thaày cuûa chuùng ta nhaém nhieàu muïc ñích khaùc nhau:
1. Hai ngöôøi cuøng rao giaûng moät lôøi, lôøi aáy laø söï thaät. Ñoù laø luaät vaø luaät aáy ñaõ ñi vaøo vaên hoùa daân toäc Do Thaùi.
2. Hai ngöôøi cuøng laøm moät vieäc, vieäc aáy laø vieäc cuûa taäp theå. Giaùo Hoäi laø moät taäp theå. Giaùo Hoäi laø phoå quaùt. Neáu chæ coù moät ngöôøi laäp giaùo ñieåm, ngöôøi aáy seõ muùa gaäy röøng hoang, seõ bieán giaùo ñieåm thaønh tö höõu, hay ít nhaát ngöôøi aáy seõ coù caûm töôûng mình laø moïi söï. Nhö vaäy Giaùo hoäi maø ngöôøi aáy xaây döïng seõ ñaùnh maát tính phoå quaùt laø moät ñaëc tính quan troïng cuûa Giaùo hoäi.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh, toâi seõ laø anh huøng caùt cöù moät coõi; toâi seõ ñoäc ñoaùn; toâi seõ bieán giaùo ñieåm thaønh toâi vaø toâi thaønh giaùo ñieåm. Nhö theá thì coøn gì laø truyeàn giaùo.
3. Saùch chieán quoác noùi: “Khi hai ngöôøi cuøng lo moät vieäc, hoï seõ yeâu nhau; khi hai ngöôøi cuøng höôûng moät quyeàn lôïi, hoï seõ gheùt nhau”. Anh vaø toâi cuøng chia nhau kieáp soáng gian khoå, cuøng chia nhau traùch nhieäm naëng neà. Gian khoå aáy boãng trôû neân eâm aùi hôn, nheï nhaøng hôn. Coøn quyeàn lôïi thì chuùng ta chaúng coù ñeå maø giaønh giaät, ñeå maø gheùt nhau.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh ôû ñaây, lieäu toâi coù ñuû söùc tieáp tuïc söù maïng maø Chuùa Thaùnh Thaàn trao phoù hay khoâng? Neáu khoâng thaáy anh naèm ôû ñoù, ñang thôû ñeàu ñeàu trong moät giaác nguû yeân laønh, lieàu toâi coù ñuû can ñaûm ñeå boû ñi caùi yù nghó “ñaøo nguõ” vöø môùi mang nha khoâng? Thaáy anh trong giaùo ñieåm, toâi caûm thaáy yeân taâm. Thaáy anh ôû ñoù, loøng toâi vôi ñi bao noãi phieàn muoän giaøy voø. Thaáy anh ôû ñaây, doøng nöôùc maét tuûi haän khoâng coøn tuoân traøo nöõa.
Ñeâm nay toâi thao thöùc khoâng nguû, nhöng ñeâm mai toâi seõ nguû moät giaác thaät ngon, bôûi vì toâi bieát raèng anh vaãn ôû ñoù, ôû ngay beân caïnh toâi. . .
Mai meán,
Trôøi gaàn saùng roài. Anh coù bieát khoâng, nöôùc thuûy trieàu ñaõ traøn vaøo nhaø chuùng ta. Ñoâi deùp cuûa anh, ñoâi deùp cuûa toâi ñeàu ñaõ theo nhau troâi daït veà moät goùc. Laùt nöõa khi anh thöùc daäy, anh seõ ngaån ngô vì maát deùp; anh seõ baøng hoaøng vì phaûi loäi bì boõm ngay trong nhaø cuûa chuùng ta. Nhöng caû hai chuùng ta seõ höôûng moät traän cöôøi gioøn giaõ, ñeå ñoùn chaøo moät ngaøy môùi.
Nhôù veà Naêm Caên
Caùi Keo, . . .1973
Hoâm nay mình ñi thaêm baø con ñeå tìm hieåu “nhaân tình theá thaùi”. Vôï choàng anh M, ñoùng moät caùi ñaùy nhoû saùt mí bôø soâng. Hoï ñeán ñaây vôùi hai baøn tay traéng. Hoï vay tieàn ñeå saém duïng cuï laøm aên.
- Anh chò vay bao nhieâu ñeå ñoùng caùi ñaùy naøy?
- Möôøi ngaøn. Caùi ñaùy nhoû xíu aø. Moãi ngaøy kieám chöøng moät ngaøn, ñuû soáng qua ngaøy.
- Ngöôøi ta cho anh ñoùng tieàn lôøi moät thaùng bao nhieâu?
- Cöù moãi ngaøy ñöa cho ngöôøi ta ba traêm ñoàng.
- Moãi ngaøy ba traêm ñoàng. Ba möôi ngaøy thaønh ra chín ngaøn ñoàng. Nhö vaäy laø anh chò chòu lôøi chín möôi phaân moät thaùng. Chöa töøng coù treân theá giôùi naøy!
Treân ñöôøng trôû veà nhaø, mình baên khoaên suy nghó veà vaán ñeà xaõ hoäi taïi mieàn cuoái Vieät naøy. Taïi sao chuû nôï laïi ñang taâm cho vay aên lôøi chín möôi phaân? Vaø taïi sao chuû nôï sieát coå nhö vaäy, maø con nôï vaãn soáng tónh queo?
Mình phaân tích söï kieän theo phöông phaùp kinh vieän: Taïi Sao? Bôûi Ñaâu? Ñeå Laøm Gì? . . . vaø cuoái cuøng mình khaùm phaù ñöôïc bí aån naøy nhö sau:
1. ÔÛ Naêm Caên deã soáng laém. Xaùch caùi xuoàng ñi quaêng chaøi chöøng ba tieáng ñoàng hoà cuõng kieám ñöôïc vaøi chuïc kyù toâm. Chæ caàn moät caùi xuoàng be baûy voâ röøng baét coïp, oác len, ba khía cuõng dö söùc nuoâi naêm mieäng aên. Vôùi möôøi ngaøn ñoàng tieàn voán maø moãi ngaøy kieám ñöôïc treân döôùi moät ngaøn ñoàng. Nhö vaäy coù nghóa laø: moät voán ñeû ra ba lôøi/ 1 thaùng. Noùi caùch khaùc, ñoù laø doanh nghieäp coù laõi suaát ba traêm phaàn traêm/ 1 thaùng.
2. Cho vay laáy lôøi chín möôi phaân chöa phaûi laø boùc loät, vì ñeå coù ñöôïc soá lôøi ñoù chuû nôï phaûi ñi ñoøi ba möôi laàn moãi thaùng. Nhieàu khi phaûi naêng næ æ oâi. Laém luùc phaûi chöûi thoâ tuïc môùi thaáy tieàn töø trong tuùi con nôï loøi ra. Maø tieàn coâng chöûi thì voâ giaù! Aáy laø chöa keå con nôï coù theå troán ñi tröôùc khi thanh toaùn soá tieàn voán. Hoï chæ ñeå laïi moät cô ngôi goàm: caùi choøi raùch vaø caùi choåi cuøn . . . Coâng baèng xaõ hoäi ôi! Theá naøo laø boùc loät? Theá naøo laø coâng baèng?
Naêm Caên, . . . 1976
Hoâm nay mình trôû laïi Naêm Caên cuøng vôùi moät loâ nhöõng oâng baïn toø moø. Tröôùc khi chuùng mình ñeán thaêm oâng Tö Ñöùc. Giaùo ñieåm Naêm Caên ñaõ ñoùng cöûa ñöôïc moät naêm roài maø treân vaùch vaùn nhaø oâng Tö vaãn coøn nhöõng caâu Phuùc Aâm in ñaäm neùt phaán. Haït gioáng Tin Möøng ñaõ gieo xuoáng maûnh ñaát naøy töø naêm naêm qua, hoâm nay vaãn coøn ñoù, baát chaáp naéng haïn, nhöng roài ngaøy mai, ngaøy moát, vaø neáu thôøi gian cöù choàng chaát, thì soá phaän cuûa haït gioáng seõ ra sao? Mình gôûi gaém Naêm Caên cho Chuùa Thaùnh Thaàn.
Buoåi chieàu, tuïi mình voâ thaêm raåy. Döa haáu vaø döa haáu. Voâ nhaø naøo cuõng thaáy moät maâm döa haáu.
- Aên ñi oâng cha! Aên heát môùi ñöôïc veà.
- Chaéc toâi cheát quaù!
- Coøn moät noài chaùo vòt nöõa. Thaáy boùng oâng cha ôû beân ñoù, thì beân naøy toâi baét ñaàu maàn vòt. Gaëp oâng cha, toâi möøng heát bieát. Töôûng khoâng bao giôø coøn gaëp laïi oâng nöõa.
Chæ trong voøng ba tieáng ñoàng hoà, tuïi mình phaûi thanh toaùn heát ba noài chaùo vòt vaø haèng chuïc maâm döa haáu. Ngöôøi Naêm Caên nhö theá ñoù. Aên cho “cheát” ñeå coù tình. Uoáng cho “cheát” ñeå laøm anh em. Chaát phaùc, cuoàng nhieät, vaø deã thöông.
Caùi Raén, 25.11.95
Saùng nay mình ñi laøm leã gioã ôû Raïch Ruoäng. Chieàu veà ñi laøm leã giaùp tuaàn cho baø Naêm Hôn> Leã xong mình ôû laïi taâm tình vôùi tang quyeán. Chuyeän buoàn quaù!
Baø Naêm Hôn ñi thaêm con ôû Naêm Caên. Hai giôø khuya ngaøy 20.11.95 baø giuïc con ñöa baø ra vaøm Oâng Do ñeå ñoùn taøu veà Caùi Raén.
- Coøn sôùm quaù meï aï!
- Vöøa roài ñaáy!
Meï con giaèng co moät hoài. Chieác xuoàng be möôøi ñöa baø Naêm ra vaøm, theo nhòp cheøo ueå oaûi cuûa ñöùa con gaùi ñang hôøn doãi. Ñeâm 27, aùnh sao môø nhaït khieán ñeâm ñaõ toái laïi caøng toái hôn. Nöôùc roøng chaûy sieát, ñoå ra vaøm cuoàn cuoän nhö thaùc.
- Tôùi vaøm roài. Meï ngoài vöõng nghe. Nöôùc ñaïp döõ laém ñoù. Choã naøy coù nhieàu ngöôøi cheát chìm. . . Chuùa ôi! Xuoàng taáp voâ haøng ñaùy roài meï ôi! . . . Bôù baø con ôi! . . . Meï ôi! . . . Meï ôi!
- Baø Naêm laëng leõ chìm xuoáng doøng soâng laïnh. Tieáng con baø gaøo leân thaûm thieát xeù toaïc maøn ñeâm yeân tónh. Vaøi chuïc aùnh ñeøn pin loùe leân moät caùch tuyeät voïng. Ba giôø ba möôi saùng ngaøy 20.11.95
- Boán möôi taùm giôø nöõa xaùc môùi noåi leân. Soâng cöûa Lôùn döõ daèn laém, chaúng moø ñöôïc ñaâu. Ñaønh chôø thoâi. Moät ngöôøi ñaøn oâng ñöùng tuoåi goùp yù chaéc nòt nhö theá.
Nhöõng baøn chaân to beø vaø thoâ nhaùm laëng leõ rôøi khoûi caên traïi ñaùy. Vaøm Oâng Do chæ coøn laïi ñeâm ruøng rôïn vaø tieáng khoùc tuyeät voïng . . .
Sau caâu chuyeän buoàn, ngöôøi ta thi nhau ca tuïng taám loøng vaøng cuûa ngöôøi Naêm Caên:
- Baø con Vaøm Oâng Do quyeân ñöôïc 590.00ñoàng. Chaâm xaêng cho ngöôøi ta ñi kieám xaùc hai ngaøy heát 200.000ñoàng. Coøn dö 390.000 ñoàng ñöa cho thaân nhaân ñem veà Caùi Raén.
Chuû haøng ñaùy naáu côm nuoâi nhuõng ngöôøi ñi kieám xaùc. Ñaõi côm luoân caû thaân nhaân ôû treân naøy xuoáng. Vieäc cuûa mình maø ngöôøi ta lo heát tron.
- Daân chính aáp Haøng Vònh vaø Chöõ Thaäp Ñoû thò traán Naêm Caên ñöùng ra lo duøm mình töø ñaàu ñeán cuoái. Naøo laø boû ngöôøi ñi kieám xaùc. Naøo laø quyeân tieàn . . . Hoï toát thieät tình!
- Neáu moät söï coá töông töï xaûy ra ôû Caùi Raén naøy, thì nhaém chöøng hoï ñaïo Caùi Raén coù theå laøm ñöôïc nhö baø con ôû Naêm Caên khoâng? Mình hoûi thöû moïi ngöôøi nhö theá. Ngöôøi ta chæ cöôøi tröø. Thaûo naøo ngaøy xöa Chuùa ñaõ phaûi thoát leân nhöõng lôøi cay ñaéng:
“Toâi chöa thaáy moät nieàm tin naøo nhö theá trong daân toäc Ítraal”.
“Taïi sao chæ coù moät ngöôøi naøy trôû laïi toân vinh Thieân Chuùa? Maø ngöôøi naøy laïi laø ngöôøi ngoaïi?”
Bò xuùc ñoäng bôûi nhöõng taám loøng vaøng aáy, mình beøn vieát moät laù thö göûi veà maûnh ñaát Naêm Caên yeâu daáu.
Naêm Caên yeâu daáu ôi!
Ta bieát Naêm Caên töø ñaàu naêm 1971. Nhöng maõi tôùi ngaøy 24.05 naêm aáy ta môùi thöïc söï ñaët chaân leân ñaát Naêm Caên. Ta yeâu Naêm Caên töø thuôû aáy. Nhöng Naêm Caên luùc aáy coøn xô xaùc laém. Moät nhaïc só naøo ñoù ñaõ saùng taùc taïi choã moät baøi ca laáy töïa ñeà “Naêm Caên, nôi löu ñaøy”. Anh chaøng ngheä só oâm caây ñaøn ghi ta, ñu ñöa caùi ñaàu troïc loùc, than khoùc cho thaân phaän eùo le cuûa mình. Anh than khoùc vaøo ñuùng moät ñeâm Noel. Ñeâm Noel naêm aáy khoâng böøng saùng döôùi aùnh ñeøn muoân saéc, maø chaäp chôøn ñöôùi aùnh hoûa chaâu giaêng saéc.
Cuõng ñuùng thoâi, vì Naêm Caên luùc aáy laø Naêm Caên cuûa thôøi chieán. Chieán tranh sieát laáy Naêm Caên nhö moät sôïi daây thoøng loïng. Röøng Naêm Caên bò caøy leân bôûi phaùo 41 vaø 105. Ñöôùc Naêm Caên bò phang xô xaùc bôûi ñaïi lieân 50 vaø 60. Ngöôøi Naêm Caên ngheøo te tua nhö caùnh röøng bò boû thuoác khai hoang. Nhöng ta vaãn yeâu Naêm Caên vaø muoán maõi maõi laø ngöôøi Naêm Caên . . .
Theá roài ngaøy 14.06.1975 ta phaûi mieãn cöôõng giaõ töø Naêm Caên vôùi bao nhieâu laø thöông tieác. Thaân xaùc ra ñi, nhöng loøng ta vaãn ôû ñoù. Ta ñaõ thaáy röøng ñöôùc Naêm Caên bieán thaønh raãy bí, raãy khoai . . . baït ngaøn. Roài ta laïi thaáy raãy röøng bieán thaønh vuoâng toâm meânh moâng. Ta ñaõ thaáy Naêm Caên giaøu leân nhö dieàu gaëp gioù vôùi nhöõng tieäm vaøng vaø tieäm ñoàng hoà san saùt beân nhau, vôùi nhöõng coâ gaùi vaøng ñeo ñoû ngöôøi. Ta cuõng ñaõ thaáy nhöõng ngaøy chôï Naêm Caên eá aåm nhö noài chaùo thiu, vì toâm cheát vaø cheát khoâng ngöøng. Hoâm nay, sau caùi cheát cuûa baø Naêm Hôn, loøng ta laïi roän leân loøng bieát ôn vaø caûm meán ñoái vôùi nhaân daân, chính quyeàn vaø Chi Hoäi Chöõ Thaäp ñoû Naêm Caên. Ta muoán sieát tay ngöôøi chuû haøng ñaùy coù taám loøng nhaân aùi coøn lôùn hôn caû doøng soâng Cöûa Lôùn.
Naêm Caên ôi! Heïn ngaøy taùi ngoä nheù!
(Coøn Tieáp)
Vì lyù do kyû thuaät töø nay nicke Samuen_Maria ñöôïc ñoåi thaønh Van_HieuiNTNMaiKhoi, xin caùo loãi cuøng quyù ñoäc giaû xa gaàn. Vì baøi Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bò loãi phong chöõ neân Van_HieuiNTNMaiKhoi xin post baøi laïi
Thaân Môøi Anh Chò Em ñoùn ñoïc quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu.
Lôøi Giôùi Thieäu
Quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi toâi do moät ngöôøi baïn taëng laøm quaø. Noù nhö moät lôøi chia buoàn vôùi toâi trong chuyeán veà Vieät Nam an taùng cha toâi. Khoâng ñaày moät ngaøy, toâi ñaõ “nuoát tröõng” quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo, töøng chöõ moät . . .
Laï thaät! Töø moät moùn quaø “phaân öu” cho ngöôøi ly höông. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bieán thaønh baûn xeùt mình cho toâi hoài naøo khoâng hay. Toâi töï hoûi: “Toâi ñang laøm gì, toâi coù truyeàn giaùo khoâng?” Roài töø choå nhö lôøi phaân öu cho keû maát cha, Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo thaønh lôøi keâu goïi maûnh lieät trong toâi: “haõy ñi thaêm laïi queâ höông vaø thaêm Naêm Caên, vuøng ‘khæ ho coø gaùy’, vuøng ñoàng chua nöôùc maën, vuøng taän cuøng nöôùc Vieät”.
Theá laø toâi coù maët ngay taïi chôï Naêm Caên, huyeän Ngoïc Hieån hai ngaøy sau. Treân chuyeán taøu ñoø töø Caø Mau tôùi Naêm Caên, toâi coá ñaûo maét luøng tìm Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu, maø ngöôøi daân Naêm Caên goïi laø anh Taùm Haäu. Toâi coù laï gì anh Taùm Haäu, ngöôøi baéc, maët vöông, daùng gaày, khaét khoå nhö thaày tu röøng. Gaàn anh Taùm, ngöôøi ta deã bò thu huùt bôûi aùnh maét giaøu nhaân aùi, bôûi ñôøi soáng ñaïo ñöùc nhaân baûn, bôûi lôøi leû bình dò, dí doõm, nhöng thaät saâu saéc vaø thöïc teá.
Khoâng thaáy anh Taùm Haäu vaø khoâng nghe anh noùi veà truyeàn giaùo. Nhöng toâi coù quyeån NKTG (Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo) cuûa anh trong tay. Toâi cuõng coù dòp chöùng kieán taän maét nhieàu thaønh quaû truyeàn giaùo cuûa anh Taùm vaø cuûa caùc chieán só truyeàn giaùo khaùc ñeå laïi doïc daøi treân ñoaïn ñöôøng taøu 30 caây soá ngaøn: Caùi Caám, Caùi Raén, Caùi Nöôùc, Caùi Keo, Chaø Laø, Baø Hính, Keânh Nöôùc Leân, Ñoàng Cuøng, Naêm Caên.
Nhöõng tuï ñieåm truyeàn giaùo naày ñang phaùt trieån, coù nhieàu nôi ñaõ coù nhaø thôø; coù nhieàu nôi chæ taïo ñöôïc caên nhaø tranh duøng laøm nhaø thôø, maø anh Taùm dí doõm goïi laø “chuoàng thôø”. Ñeå laøm “rình rang” theâm cho nhöõng tuï ñieåm “vaên minh” naày, ngöôøi ta coøn thaáy coù nhöõng caên nhaø laøm tröôøng hoïc. Khoâng bieát tröôøng hoïc cao tôùi caáp naøo, nhöng vaùch nhaø tröôøng nhieàu khi troáng chaân, cuõn côõn nhö ngöôøi maët vaùy ñaàm vaäy.
Vuøng ñaát cuoái nöôùc Vieät roäng meânh moâng. Ngöôøi vuøng cuoái nöôùc Vieät ñoâng voâ keå. Caùnh ñoàng truyeàn giaùo cuoái nöôùc Vieät thaät nhö “luùa chín ñaày ñoàng”. Thôï gaët thieáu traàm troïng. Anh Taùm vaø nhieàu chieán só Phuùc Aâm maát huùt trong caùnh ñoàng truyeàn giaùo baùt ngaùt naøy. Hoï di chuyeån baèng “cuoác boä” vôùi ñoâi chaân traàn, baèng “voûõ laõi toác haønh” ngoài cong xöông soáng, baèng xuoàng con mong manh nhö chieác laù giöõa doøng. Nhöng hoï thaät nhanh nheïn, naêng noå vaø khoâng meät moûi trong söù meänh rao truyeàn Lôøi Chuùa. Hoï khoâng sôï muoãi, vaét, raén, rít, nöôùc pheøn, nöôùc maën hay nhieàu ñe doïa khaùc. Nhöng hoï sôï boùng toái uïp xuoáng quaù nhanh maø aùnh saùng Lôøi Chuùa chöa kòp ñeán vôùi moïi ngöôøi ôû moïi nôi cuûa vuøng cuoái nöôùc Vieät naøy.
Nhieàu ngöôøi bieát anh Taùm Haäu töø hôn 20 naêm veà tröôùc, nhöng coøn quaù nhieàu ngöôøi chöa bieát Chuùa. Anh Taùm ôi, laàn theo daáu chaân truyeàn giaùo cuûa anh. Toâi thaät thoâng caûm vôùi anh, muoán khuyeán khích anh, vaø neáu ñöôïc, xin caáp baèng khen thöôûng anh veà vieäc truyeàn giaùo, ñeå anh haêng haùi theâm leân cho ñoàng luùa chín vaø cho ôn cöùu ñoä muoân ngöôøi. Tuy nhieân, moãi ngöôøi coù “soá” anh Taùm aø! Anh coù soá truyeàn giaùo, thì anh cöù “tôùi luoân baùc taøi”. Coøn toâi coù soá “ñöùng doøm” anh truyeàn giaùo. Anh cöù ñeå yeân cho toâi “ngaém” anh truyeàn giaùo, “ngaém” anh gaày trô xöông, “ngaém” anh ñi “voû laõi toác haønh”, “ngaém” anh loäi boä chaân traàn, “ngaém” caùnh ñoàng luùa chín meânh moâng nhöng khoâng buoàn tra haùi gaët.
Rôøi queâ höông naëng quaèng suy nghó. Moät ít quyeån NKTG mang theo laøm quaø cho ngöôøi quen. Nuoâi moäng phoå bieán noù thaät roäng raõi cho ngöôøi beân naøy. Phoå bieán vôùi hy voïng laøm cho moïi ngöôøi “ñoåi soá”. Töø “soá ngaém” ngöôøi khaùc truyeàn giaùo sang caùi “soá tham gia” truyeàn giaùo thaät söï. Noùi ñuùng ra, ñoù khoâng laø chuyeän “ñoåi soá”, maø laø chuyeän trôû veà caùi “soá” nguyeân thuûy do chính Chuùa ñaõ ñaët ñònh cho moïi ngöôøi Kito Höõâu tröôùc khi Ngaøi veà trôøi: “Moïi quyeàn naêng treân trôøi döôùi ñaát ñaõ ban cho Thaày. Vaäy caùc con haõy ñi rao giaûng Tin Möøng cho muoân daân, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn vaø haõy nhôù raèng Thaày ôû cuøng caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá” (Mt 28,18-20)
Moäng thaønh thöïc. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi baïn. Noù ñôn sô, chaân tình, vaø dí doõm nhö con ngöôøi cuûa taùc giaû, nhöng ñaày thuyeát phuïc tính. Haõy ñeå Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo taïo trong baïn nhieät taâm truyeàn giaùo vaø taïo nôi baïn moät söï uûng hoä tích cöïc cho Cha Haäu vaø caùc chieán só truyeàn giaùo ôû mieàn cuoái nöôùc Vieät.
Thaân aùi.
LM Peter Traàn Theá Tuyeân
Cha sôû nhaø thôø St. Joseph, Whitecourt, Alberta, Canada. Quaûn Haït vaø thaønh vieân Hoäi Ñoàng Tö Vaán ñòa phaän St. Paul, Alberta, Canada.
Giaùo Xöù Capharnaum.
Caàn Thô, . . . 1970
Chuû ñeà tónh taâm giaùo phaän naêm nay laø truyeàn giaùo. Ñöùc Giaùm muïc hoâ haøo ñaåy maïnh phong traøo truyeàn giaùo. Phöông phaùp truyeàn giaùo laø phaùt trieån Daân Sinh, Daân Trí vaø Daân Ñaïo . . . Baát ngôø ngaøi noùi vôùi anh em moät caâu cuûa moät vò thöøa sai naøo ñoù:
“Linh muïc Vieät Nam chæ coù taøi coi soùc hoï ñaïo, chöù khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo”.
Vì töï aùi daân toäc, mình dô tay vaø ñöùng baät leân nhö moät caùi loø xo;
- Thöa Ñöùc Cha, khoâng phaûi linh muïc VN khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo, nhöng vì chöa coù “Baøi sai” (1) cuûa Ñöùc Cha.
Mình hung haêng chöøng naøo thì Ñöùc Giaùm muïc bình tónh chöøng aáy. Vôùi gioïng traàm buoàn, ngaøi thuûng thaúng traû lôøi:
- Toâi bieát ñi truyeàn giaùo thì thieáu thoán vaø cöïc khoå nhieàu laém, neân khoâng nôõ sai caùc cha ñi. Cha naøo tình nguyeän thì toâi môùi daùm. Vaäy cha naøo tình nguyeän thì giô tay leân.
Mình ñeám ñöôïc saùu caùnh tay giô thaät cao vaø thaät thaúng: Hai cha giaø, hai cha soàn soàn, vaø hai cha treû. Ñöùc Giaùm muïc móm cöôøi vaø khoâi haøi:
- Caùc cha ñi truyeàn giaùo thì boû hoï ñaïo,boû chuûng vieän, boû tröôøng hoïc cho ai?
Caû hoäi tröôøng cöôøi hì moät caùi. Theá laø ñaùnh troáng boû duøi. Vaán ñeà truyeàn giaùo chæ ñöôïc neâu leân nhö moät söï gôïi yù vaø thaêm doø . Roài ñaây, sau hai tuaàn tónh taâm, ai naáy laïi trôû veà vôùi hoï ñaïo cuûa mình vaø tieáp tuïc rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi ñaõ nghe. Tuyeät nhieân khoâng nghó gì. Khoâng laøm gì cho ngöôøi löông daân, nhöõng ngöôøi chöa bao giôø ñöôïc nghe Tin Möøng.
Vieát ñeán ñaây, mình lieân töôûng ñeán Ñöùc Gieâsu khi Ngaøi ñeán rao giaûng taïi Capharnaum. Sau khi ñöôïc nghe giaûng vaø chöùng kieán nhieàu pheùp laï, daân thaønh Capharnaum naûy ra moät saùng kieán:
Xin thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa.
Caâu noùi cuûa hoï haøm nhieàu yù nghóa:
1. Vì quaù thöông, hoï muoán Chuùa ôû laïi vôùi hoï. Hoï khoâng muoán Chuùa luùc naøo cuõng ñaàm ñìa moà hoâi, aên khoâng troïn böõa, ngöû khoâng ñaày giaác, do caùc chuyeán ñi lieân tuïc. Hoï muoán coù moät “ngoâi nhaø xöù” coù ñuû tieän nghi cho Chuùa söû duïng. Hoï seõ kieám cho Chuùa moät baø beáp naáu aên thaät gioûi, coù theå ñoù laø meï vôï cuûa oâng Simon.
2. Hoï muoán gôûi gaám söï nghieäm cuûa mình vaøo söï nghieäp cuûa Chuùa. Capharnaum seõ laø trung taâm rao giaûng, trung taâm trò beänh. Capharnaum seõ trôû thaønh thuû ñoâ cuûa nöôùc “Israel môùi”. Söï nghieäp cuûa Chuùa seõ gaén lieàn vôùi söï nghieäp veû vang cuûa Capharnaum.
“Xin Thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa!” Oâi thöông quaù laø thöông! Nghe maø naãu caû ruoät! Ñoù laø moät chöôùc caùm doã, chöôùc caùm ñoã deõ thöông voâ cuøng. Ñeå ñoái phoù, Chuùa ñaõ khaúng ñònh:
- Ta coøn phaûi loan baùo Tin Möøng cho caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø Ta ñöôïc sai ñeán. Sau ñoù Chuùa ñaõ ñi thaät, vaø ñi maõi.
- Chuùa ôi, Chuùa ñaõ giaõ töø Capharnaum ñeåû ñi loan baùo Tin Möøng, coøn chuùng con thì ñaõ chui vaøo ñoù ñeå “Ngoài Hoï”. Quaû vaäy, Giaùo Hoäi cuûa Chuùa coù moät truyeàn thoáng yeâu thöông giaùo xöù. Con caùi cuûa Chuùa quaây quaàn beân nhau thaønh moät xoùm ñaïo. Baûn thaân con ñaõ ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân trong moät xoùm ñaïo nhö theá. Giaùo xöù nôi con sinh tröôûng coù moät ngoâi thaùnh ñöôøng nguy nga. Nhaø thôø coù thaùp cao. Saùng, tröa, chieàu chuoâng töø treân thaùp cao aáy ñoå hoài vang tôùi taän xoùm ngoaïi, vaø voïng laïi töø nhöõng ñoài coï xa mòt muø.
Cha xöù cuûa chuùng con soáng trong nhaø xöù coù luõy tre daày bao boïc xung quanh, coù coång goã lim ñoùng im æm, ma boïn nhí chuùng con chaúng bao giôø beùn maûng tôùi. Cha xöù cuûa chuùng con raát yeâu thöông giaùo daân. Haèng naêm, ngaøi chæ vaéng maët ñuùng moät tuaàn leã ñi caám phoøng theo leänh Ñöùc Giaùm muïc.
Ngaøi ñaõ röûa toäi cho haèng ba theá heä trong giaùo xöù. Ngaøi ñaõ cho con xöng toäi vaø röôùc leã laàn ñaàu. Ngaøi ñaõ môøi Ñöùc giaùm muïc ñeå chuùng con ñöôïc laõnh bí tích Theâm söùc.
Heã ai ñau yeáu maø môøi ngaøi ñeán xöùc daàu, thì duø ngaøy hay ñeâm, ngaøi cuõng xaêng xaùi ñi lieàn. Neáu coù ai qua ñôøi thì ngaøi ñeán taän nhaø cöû haønh nghi leã taåm lieäm, ñeán taän nhaø ñeå röôùc xaùc veà nhaø thôø laøm leã quy laêng, roài ngaøi tieãn chaân ra tôùi phaàn moä vaø laøm pheùp huyeät. Ngaøi chæ ra veà khi ñaõ neùm xuoáng ñoù moät naém ñaát nhö moät cöû chæ tieãn bieät.
Thaùng naêm naøo ngaøi cuõng toå chöùc daâng hoa vaø kieäu hoa lieân hoï. Giaùo xöù baäp buøng aùnh ñeøn.
Muøa Chay thì ngaém nguyeän. Leã Phuïc Sinh vaø Leã Caùc thaùnh thì thi kinh boån. Tieáng troáng thì ñaùnh thì thuøng suoát ngaøy. Giaùo xöù töng böøng nhö ñaïi hoäi.
Ñeán thaùng heø, caùc thaày tröôøng lyù ñoaùn, caùc chuù tröôøng Latinh veà toå chöùc kòch tuoàng. Naøo tuoàng “Thaùnh Aleâxuø”, naøo tuoàng “Thaùnh AnToân aån tu”. Giaùo xöù roäng leân nieàm phaán khôûi. Cha xöù vaø giaùo daân chuùng con gaén boù vôùi nhau khaéng khít hôn caû xöông söôøn cuûa Añam gaén boù vôùi da thòt cuûa Eva, ñeán möùc ñoä quyeàn pheùp cuûa Ñöùc Giaùm muïc cuõng khoâng phaân ly ñöôïc. Bôûi theá, khi con nöùt maét ra thì Cha xöù cuûa con ñaõ ôû ñoù. Vaø baây giôø, khi con ngoài vieát nhöõng doøng naøy thì ngaøi cuõng vaãn coøn ôû ñoù, bình chaân nhö vaïi.
Xoùm ñaïo cuûa chuùng con chæ caùch xoùm ngoaïi baèng moät con ñöôøng ñaát nhoû heïp ñeán ñoä hai con traâu ñi ngöôïc chieàu phaûi coï söôøn vaøo nhau. Vaäy maø hai xoùm coù hai neàn vaên hoùa khaùc nhau nhö hai daân toäc, nhö hai quoác gia.
- Beân kia coù maùi chuùa cong cong. Beân naøy coù ngoïn thaùp cao ngheàu ngheäu.
- Beân kia coù tieáng chuoâng chuøa ræ raû ngaân nga. Beân naøy coù tieáng chuoâng thaùnh ñöôøng binh boong doàn daäp.
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø “Hueâ Hoàng”, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø “Hoa Hoàng” (2).
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø con cua, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø con caên-xe (3).
- Nhí xoùm ñaïo vaø nhí xoùm ngoaïi laâu laâu laïi toå chöùc choaûng nhau moät laàn.
Bôûi vaäy töø ngaøy coù trí khoân cho tôùi baây giôø, con chöa thaáy moät ngöôøi ngoaïi naøo theo ñaïo cuûa Chuùa. Chaúng bao giôø con thaáy Cha xöù than phieàn veà ñieàu ñoù. Ñöùc Giaùm muïc cuõng chaúng bao giôø phieàn traùch ngaøi veà ñieàu ñoù.
Tin Möøng cuûa Chuùa ñaõ voùn cuïc laïi trong giaùo xöù. Giaùo xöù laø caùi ghetto quaûn thuùc Tin Möøng. Noù laø caùi phaùo ñaøi ngaïo ngheã ñeå bieán chuùng con thaønh nhöõng ngöôøi töï cao töï ñaïi tröôùc maét ngöôøi löông daân.
Laïy Chuùa, ñeán bao giôø chuùng con môùi noùi ñöôïc vôùi giaùo xöù lôøi naøy: “Chuùng toâi coøn phaûi ñi loan ba1oTin Möøng taïi caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø chuùng toâi ñaõ ñöôïc sai ñeán”.
(1) Baøi sai: Vaên thö boå nhieäm moät linh muïc do Ñöùc Giaùm muïc aán kyù.
(2) Laøng toâi thôø baø Thieàu Hoa, neân ngöôøi ngoaïi traùnh teân huùy cuûa baø maø ñoåi Hoa thaønh Hueâ. Ngöôøi ñaïo thì khoâng chia seû tuïc leä aáy. Theo truyeàn tuïng cuûa laøng toâi, baø Thieàu Hoa laø töôùng cuûa Hai Baø Tröng. Sau khi hai baø töï vaãn taïi Haùt Giang, quaân khaùng chieán bò tan raõ, baø Thieàu Hoa veà laøng toâi soáng aån daät baèng ngheà may vaù. Baø raát yeâu treû em, neân baø laáy vaûi vuïn coät thaønh traùi boùng cho treû em chôi. Töø ñoù, laøng toâi coù moân ñaùnh pheát.
(3) Töø “cua” ôû laøng toâi coù theâm moät nghóa tuïc, neân caùc Coá taây baét giaùo daân goïi con cua laø con caêng-xe (Cancer trong tieáng Latinh).
Anh Em
Caàn Thô, . . . 1971
Reng . . . Reng . . .
- Aloâ, nhaø thôø Chaùnh toøa toâi nghe.
- Cha Haäu ñoù phaûi khoâng?
- Thöa Ñöùc Cha, vaâng.
- Cha leân Toøa Giaùm muïc gaëp toâi ngay baây giôø.
- Daï.
Caàu thang Toøa Giaùm muïc laøm baèng ñaù maøi maøu xanh troâng thaät maùt maét. Nhöng sao loøng mình chaúng chòu maùt chuùt naøo. Mình böôùc leân thaät chaäm nhö muoán níu keùo thôøi gian laïi. Mình roùn reùn đến trước phoøng Đức Giaùm mục maø goõ thật nhẹ. Hoâm nay laàn ñaàu tieân mình phải ñoái dieän vôùi Ñöùc Giaùm muïc. Chuyeän gì seõ xaûy ra? Chuyeän vui thì chaéc khoâng phaûi, coøn chuyeän buoàn thì laø chuyeän gì, taïi sao?
Coù tieáng deùp leâ treân neàn gaïch boâng, caùnh cöûa môû toang. Ñöùc Giaùm muïc cöôøi vui veû:
- ÔØ, Cha Haäu, ngoài xuoáng ñaây. Thuoác ñaây, cha huùt ñi. Cha huùt thuoác laøo thì thuoác naøy nhaèm nhoø gì.
Ngaøi ñaåy cho mình goùi Bastos xanh roài e heøm laáy gioïng. Thaáy ngaøi côûi môû, nhòp tim mình baét ñaàu trôû laïi bình thöôøng.
- Cha xin ñi truyeàn giaùo thì toâi cho cha ñöôïc toaïi nguyeän. Coù hai nôi toâi choïn laøm thí ñieåm truyeàn giaùo: moät laø Caùi Taéc, hai laø Naêm Caên. Cha muoán ñi nôi naøo tuøy yù cha.
Caùi Taéc thì mình bieát vì chæ ôû caùch nhôø thôø Chaùnh Toøa 16 caây soá vaø ôû ngay beân quoác loä. Coøn Naêm Caên thì mình khoâng bieát noù ôû ñaâu. Maùu anh huøng vaø maùu giang hoà boác leân nguøn nguït. Mình traû lôøi ngay:
- Thöa Ñöùc Cha, con xin ñi Naêm Caên, nhöng thöa Ñöùc Cha, Naêm Caên ôû ñaâu?
- Toâi chöa bieát, môùi chæ thaáy noù treân baûn ñoà, cha ra ngoaøi naøy maø xem.
Ngaøi ñöa mình ra coi caùi baûn ñoà lôùn baèng caùi chieác ñoâi, döïng ôû ngoaøi haønh lang. Ngaøi cuoái xuoáng mieàn cöïc Nam, laáy ngoùn tay gí vaøo moät voøng troøn nhoû:
Noù ñaây naøy. Toâi ñöôïc baùo caùo cho bieát ôû ñaây raát ñoâng daân cö. Daân chuùng raát ngheøo vaø thaát hoïc. Cha xuoáng ñoù xem tình hình theá naøo roài môùi tính ñöôïc.
Hai cha con trôû laïi phoøng khaùch. Laàn ñaàu tieân mình ñöôïc ngoài noùi chuyeän taâm tình vôùi Ñöùc Giaùm muïc, Goùi thuoác Bastos cöù vôi daàn ñi, coøn tình cha con laïi cöù cao daàn leân. Ñöùc Giaùm muïc keå chuyeän ñôøi mình, ñôøi chuûng sinh, ñôøi linh muïc, ñôøi laøm nhaø giaùo, ñôøi laøm Giaùm muïc, . . .
Naêm Caên, ñeâm 19.101971
Giaác nguû bò caét ñöùt vaø chaám döùt bôûi moät giaác mô.
Mình mô thaáy meï ñang duùi vaøo tay mình moät naém tieàn leû. Baø nhìn mình khoâng noùi moät lôøi. Meï mình ngheøo laém. Thaân mình baø tieàu tuïy vaø beù nhoû. Cöù moãi laàn töïu tröôøng, baø laïi duùi vaøo tay mình moät soá tieàn leû nhö theá. Coù leû baø ky coùp caû naêm trôøi môùi coù ñöôïc ngaàn aáy tieàn. Baø xaáu hoå vì soá tieàn aáy quaù nhoû beù so vôùi loøng thöông lôùn lao maø baø vaãn daønh cho mình, moät ñöùa con maø baø ñaõ ñaët nhieàu kyø voïng nhaát.
Hình aûnh tieàu tuïy vaø beù nhoû cuûa meï, thaùi ñoä ruït reø ñaày maëc caûm töï ti cuûa baø laøm mình khoùc oøa leân. Theá laø giaác mô chaám döùt. Nhöng doøng nöôùc maét laïi tieáp tuïc traøo ra, traøo ra maõi khoâng ngöng.
Coù leõ mình ñaõ queân khoùc töø treân hai chuïc naêm roài. Mình vaãn töï haøo veà ñieàu ñoù. Theá maø hoâm nay mình laïi khoùc, vaø khoùc quaù chöøng. Phaûi chaêng cuoäc ñôøi cuûa mình ñaõ chuyeãn höôùng? Mình quen soáng vôùi lyù trí vaø yù chí. Hoâm nay con ngöôøi mình ñaõ nhaõo ra vaø buoâng theo tình caûm. Quaû theá, khi ñeán vôùi Naêm Caên, mình ñaõ töï nguyeän choïn phaàn nhoû nhaát, hieân ngang huùt ñaàu vaøo moïi thieáu thoán vaø thöû thaùch. Nhöng töø ít laâu nay, con tim mình baét ñaàu nhoû laïi, ti tieän vaø heïp hoøi. Mình baét ñaàu so ño vaø phaân bì vôùi anh em veà ñôøi soáng vaät chaát:
+ Naøo laø ngöôøi ta coù nhaø cao cuûa roäng, coøn mình thì chæ coù tuùp leàu luùp chuùp.
+ Naøo laø ngöôøi ta ñöôïc aên uoáng ñaày ñuû, coøn mình thì cöù haùt maõi caùi ñieäp khuùc “khoâ keøo chaám nöôùc töông”.
+ Naøo laø ngöôøi ta coù ñuû thöù ngaân quyõ. Loä phí ñi tónh taâm haèng naêm cuõng ñöôïc trích töø quyõ nhaø xöù, coøn mình thì cöù “traêm daâu ñoå ñaàu taàm”, töø moät vieân thuoác caûm cho tôùi caùi muøng caùi chieáu ñeàu laáy töø trong tuùi raùch maø ra.
+ Naøo laø ngöôøi ta ôû ngay trung taâm thaønh phoá, muoán mua saùch baùo thì chæ 5 phuùt sau laø coù, coøn mình thì caû thaùng trôøi môùi coù ñöôïc moät tôø baùo cuû meøm.
+ Naøo laø ban ñeâm ngöôøi ta ngoài coi tivi tænh bô, coøn mình thì phaûi ñöùng ngaém aùnh hoûa chaâu, nôm nôùp lo sôï.
+ Naøo laø ngöôøi ta thì ñöôïc giaùo daân cung phuïng ñuû thöù: töø moùn “deát-xe” ngoït lòm treân baøn aên, cho tôùi chieác xe “eách-baø” chaïy phom phom treân xa loä, coøn mình thì phaûi ñi xin töøng lon gaïo ñeå nuoâi caùn boä truyeàn giaùo. Oâi lon gaïo truyeàn giaùo, mi ñaøy ñoïa ta bieát bao nhieâu!
Baây giôø mình môùi hieåu thaám thía caâu noùi cuûa Ñöùc Giaùm muïc: “Toâi khoâng daùm sai caùc cha ñi truyeàn giaùo, vì cuoäc ñôøi truyeàn giaùo gian khoå laém”. Mình khoâng sôï gian khoå, nhöng mình khoâng ngôø raèng gian khoå ñang gaäm nhaám ñôøi mình vaø ñang bieán mình trôû thaønh con ngöôøi ti tieän vaø heïp hoøi. Mình thoaùng naûy ra yù nghó “ñaøo nguõ” thì boãng coù tieáng uù ôù ôû trong muøng beân caïnh. Mình laáy ñeøn pin roïi sang, thì Mai, ngöôøi baïn ñoàng haønh ñang cuï cöïa trôû mình, roài laïi chìm vaøo giaác nguû yeân laønh.
Mai laø ngöôøi baïn ñoàng haønh baát ñaéc dó. Mình coøn nhôù cuoäc ñoái thoaïi hoâm aáy ôû Toøa Giaùm muïc. Ñöùc Cha Quang noùi:
Toâi cho cha choïn baát cöù cha naøo hôïp taùnh vôùi cha ñeå ñi truyeàn giaùo ôû Naêm Caên.
- Thöa Ñöùc cha, con bieát ñi Naêm Caên laø phieâu löu laém, xin Ñöùc cha cho con ñi moät mình ñeå thöû xem sao ñaõ.
Khoâng ñöôïc. Phaûi coù hai cha môùi ñöôïc.
- Vaäy thì xin Ñöùc Cha cho con cha Mai. Con thaáy cha Mai hieàn, coù theå hôïp vôùi con. Nhöng thöa Ñöùc cha, cha Mai maéc beänh bao töû.
- Mình quí meán Mai, moät ngöôøi anh em linh muïc hieàn hoøa vaø traàm tónh. Nhöng mình laïi khoâng muoán Mai ñi vôùi mình, sôï raèng mình seõ trôû thaønh keû mang baát haïnh ñeán cho anh em. Mình coá tình khai beänh bao töû cuûa Mai ñeå doàn Ñöùc cha vaøo chaân töôøng maø cho mình “ñôn phöông ñoäc maõ”. Theá nhöng Ñöùc cha vaãn lieàu maïng cho Mai ñi Naêm Caên vôùi mình. Baây giôø thì Mai ñang ôû ñoù, ñang nguû yeân laønh, coøn mình thì ñang mang danh tö töôûng “ñaøo nguõ”.
Mai meán,
Toâi xin loãi anh, bôûi taïi toâi maø anh phaûi soáng khoán khoå giöõa maõnh ñaát “khæ khoâng daùm ho, coø khoâng daùm gaùy” naøy! Nhöng toâi xin caûm ôn anh bôûi anh ñang laø ñeà taøi suy nghó lôùn cho toâi. Ñeå hieåu theá naøo laø giaù trò cuûa söï hieän dieän cuûa anh, toâi töï ñaët caâu hoûi: “Neáu khoâng coù anh, thì toâi seõ ra sao?”.
Ñöùc Gieâsu Thaày chí thaùnh cuûa chuùng ta ñaõ sai töøng hai ngöôøi leân ñöôøng truyeàn giaùo. Chaéc haún Thaày cuûa chuùng ta nhaém nhieàu muïc ñích khaùc nhau:
1. Hai ngöôøi cuøng rao giaûng moät lôøi, lôøi aáy laø söï thaät. Ñoù laø luaät vaø luaät aáy ñaõ ñi vaøo vaên hoùa daân toäc Do Thaùi.
2. Hai ngöôøi cuøng laøm moät vieäc, vieäc aáy laø vieäc cuûa taäp theå. Giaùo Hoäi laø moät taäp theå. Giaùo Hoäi laø phoå quaùt. Neáu chæ coù moät ngöôøi laäp giaùo ñieåm, ngöôøi aáy seõ muùa gaäy röøng hoang, seõ bieán giaùo ñieåm thaønh tö höõu, hay ít nhaát ngöôøi aáy seõ coù caûm töôûng mình laø moïi söï. Nhö vaäy Giaùo hoäi maø ngöôøi aáy xaây döïng seõ ñaùnh maát tính phoå quaùt laø moät ñaëc tính quan troïng cuûa Giaùo hoäi.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh, toâi seõ laø anh huøng caùt cöù moät coõi; toâi seõ ñoäc ñoaùn; toâi seõ bieán giaùo ñieåm thaønh toâi vaø toâi thaønh giaùo ñieåm. Nhö theá thì coøn gì laø truyeàn giaùo.
3. Saùch chieán quoác noùi: “Khi hai ngöôøi cuøng lo moät vieäc, hoï seõ yeâu nhau; khi hai ngöôøi cuøng höôûng moät quyeàn lôïi, hoï seõ gheùt nhau”. Anh vaø toâi cuøng chia nhau kieáp soáng gian khoå, cuøng chia nhau traùch nhieäm naëng neà. Gian khoå aáy boãng trôû neân eâm aùi hôn, nheï nhaøng hôn. Coøn quyeàn lôïi thì chuùng ta chaúng coù ñeå maø giaønh giaät, ñeå maø gheùt nhau.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh ôû ñaây, lieäu toâi coù ñuû söùc tieáp tuïc söù maïng maø Chuùa Thaùnh Thaàn trao phoù hay khoâng? Neáu khoâng thaáy anh naèm ôû ñoù, ñang thôû ñeàu ñeàu trong moät giaác nguû yeân laønh, lieàu toâi coù ñuû can ñaûm ñeå boû ñi caùi yù nghó “ñaøo nguõ” vöø môùi mang nha khoâng? Thaáy anh trong giaùo ñieåm, toâi caûm thaáy yeân taâm. Thaáy anh ôû ñoù, loøng toâi vôi ñi bao noãi phieàn muoän giaøy voø. Thaáy anh ôû ñaây, doøng nöôùc maét tuûi haän khoâng coøn tuoân traøo nöõa.
Ñeâm nay toâi thao thöùc khoâng nguû, nhöng ñeâm mai toâi seõ nguû moät giaác thaät ngon, bôûi vì toâi bieát raèng anh vaãn ôû ñoù, ôû ngay beân caïnh toâi. . .
Mai meán,
Trôøi gaàn saùng roài. Anh coù bieát khoâng, nöôùc thuûy trieàu ñaõ traøn vaøo nhaø chuùng ta. Ñoâi deùp cuûa anh, ñoâi deùp cuûa toâi ñeàu ñaõ theo nhau troâi daït veà moät goùc. Laùt nöõa khi anh thöùc daäy, anh seõ ngaån ngô vì maát deùp; anh seõ baøng hoaøng vì phaûi loäi bì boõm ngay trong nhaø cuûa chuùng ta. Nhöng caû hai chuùng ta seõ höôûng moät traän cöôøi gioøn giaõ, ñeå ñoùn chaøo moät ngaøy môùi.
Nhôù veà Naêm Caên
Caùi Keo, . . .1973
Hoâm nay mình ñi thaêm baø con ñeå tìm hieåu “nhaân tình theá thaùi”. Vôï choàng anh M, ñoùng moät caùi ñaùy nhoû saùt mí bôø soâng. Hoï ñeán ñaây vôùi hai baøn tay traéng. Hoï vay tieàn ñeå saém duïng cuï laøm aên.
- Anh chò vay bao nhieâu ñeå ñoùng caùi ñaùy naøy?
- Möôøi ngaøn. Caùi ñaùy nhoû xíu aø. Moãi ngaøy kieám chöøng moät ngaøn, ñuû soáng qua ngaøy.
- Ngöôøi ta cho anh ñoùng tieàn lôøi moät thaùng bao nhieâu?
- Cöù moãi ngaøy ñöa cho ngöôøi ta ba traêm ñoàng.
- Moãi ngaøy ba traêm ñoàng. Ba möôi ngaøy thaønh ra chín ngaøn ñoàng. Nhö vaäy laø anh chò chòu lôøi chín möôi phaân moät thaùng. Chöa töøng coù treân theá giôùi naøy!
Treân ñöôøng trôû veà nhaø, mình baên khoaên suy nghó veà vaán ñeà xaõ hoäi taïi mieàn cuoái Vieät naøy. Taïi sao chuû nôï laïi ñang taâm cho vay aên lôøi chín möôi phaân? Vaø taïi sao chuû nôï sieát coå nhö vaäy, maø con nôï vaãn soáng tónh queo?
Mình phaân tích söï kieän theo phöông phaùp kinh vieän: Taïi Sao? Bôûi Ñaâu? Ñeå Laøm Gì? . . . vaø cuoái cuøng mình khaùm phaù ñöôïc bí aån naøy nhö sau:
1. ÔÛ Naêm Caên deã soáng laém. Xaùch caùi xuoàng ñi quaêng chaøi chöøng ba tieáng ñoàng hoà cuõng kieám ñöôïc vaøi chuïc kyù toâm. Chæ caàn moät caùi xuoàng be baûy voâ röøng baét coïp, oác len, ba khía cuõng dö söùc nuoâi naêm mieäng aên. Vôùi möôøi ngaøn ñoàng tieàn voán maø moãi ngaøy kieám ñöôïc treân döôùi moät ngaøn ñoàng. Nhö vaäy coù nghóa laø: moät voán ñeû ra ba lôøi/ 1 thaùng. Noùi caùch khaùc, ñoù laø doanh nghieäp coù laõi suaát ba traêm phaàn traêm/ 1 thaùng.
2. Cho vay laáy lôøi chín möôi phaân chöa phaûi laø boùc loät, vì ñeå coù ñöôïc soá lôøi ñoù chuû nôï phaûi ñi ñoøi ba möôi laàn moãi thaùng. Nhieàu khi phaûi naêng næ æ oâi. Laém luùc phaûi chöûi thoâ tuïc môùi thaáy tieàn töø trong tuùi con nôï loøi ra. Maø tieàn coâng chöûi thì voâ giaù! Aáy laø chöa keå con nôï coù theå troán ñi tröôùc khi thanh toaùn soá tieàn voán. Hoï chæ ñeå laïi moät cô ngôi goàm: caùi choøi raùch vaø caùi choåi cuøn . . . Coâng baèng xaõ hoäi ôi! Theá naøo laø boùc loät? Theá naøo laø coâng baèng?
Naêm Caên, . . . 1976
Hoâm nay mình trôû laïi Naêm Caên cuøng vôùi moät loâ nhöõng oâng baïn toø moø. Tröôùc khi chuùng mình ñeán thaêm oâng Tö Ñöùc. Giaùo ñieåm Naêm Caên ñaõ ñoùng cöûa ñöôïc moät naêm roài maø treân vaùch vaùn nhaø oâng Tö vaãn coøn nhöõng caâu Phuùc Aâm in ñaäm neùt phaán. Haït gioáng Tin Möøng ñaõ gieo xuoáng maûnh ñaát naøy töø naêm naêm qua, hoâm nay vaãn coøn ñoù, baát chaáp naéng haïn, nhöng roài ngaøy mai, ngaøy moát, vaø neáu thôøi gian cöù choàng chaát, thì soá phaän cuûa haït gioáng seõ ra sao? Mình gôûi gaém Naêm Caên cho Chuùa Thaùnh Thaàn.
Buoåi chieàu, tuïi mình voâ thaêm raåy. Döa haáu vaø döa haáu. Voâ nhaø naøo cuõng thaáy moät maâm döa haáu.
- Aên ñi oâng cha! Aên heát môùi ñöôïc veà.
- Chaéc toâi cheát quaù!
- Coøn moät noài chaùo vòt nöõa. Thaáy boùng oâng cha ôû beân ñoù, thì beân naøy toâi baét ñaàu maàn vòt. Gaëp oâng cha, toâi möøng heát bieát. Töôûng khoâng bao giôø coøn gaëp laïi oâng nöõa.
Chæ trong voøng ba tieáng ñoàng hoà, tuïi mình phaûi thanh toaùn heát ba noài chaùo vòt vaø haèng chuïc maâm döa haáu. Ngöôøi Naêm Caên nhö theá ñoù. Aên cho “cheát” ñeå coù tình. Uoáng cho “cheát” ñeå laøm anh em. Chaát phaùc, cuoàng nhieät, vaø deã thöông.
Caùi Raén, 25.11.95
Saùng nay mình ñi laøm leã gioã ôû Raïch Ruoäng. Chieàu veà ñi laøm leã giaùp tuaàn cho baø Naêm Hôn> Leã xong mình ôû laïi taâm tình vôùi tang quyeán. Chuyeän buoàn quaù!
Baø Naêm Hôn ñi thaêm con ôû Naêm Caên. Hai giôø khuya ngaøy 20.11.95 baø giuïc con ñöa baø ra vaøm Oâng Do ñeå ñoùn taøu veà Caùi Raén.
- Coøn sôùm quaù meï aï!
- Vöøa roài ñaáy!
Meï con giaèng co moät hoài. Chieác xuoàng be möôøi ñöa baø Naêm ra vaøm, theo nhòp cheøo ueå oaûi cuûa ñöùa con gaùi ñang hôøn doãi. Ñeâm 27, aùnh sao môø nhaït khieán ñeâm ñaõ toái laïi caøng toái hôn. Nöôùc roøng chaûy sieát, ñoå ra vaøm cuoàn cuoän nhö thaùc.
- Tôùi vaøm roài. Meï ngoài vöõng nghe. Nöôùc ñaïp döõ laém ñoù. Choã naøy coù nhieàu ngöôøi cheát chìm. . . Chuùa ôi! Xuoàng taáp voâ haøng ñaùy roài meï ôi! . . . Bôù baø con ôi! . . . Meï ôi! . . . Meï ôi!
- Baø Naêm laëng leõ chìm xuoáng doøng soâng laïnh. Tieáng con baø gaøo leân thaûm thieát xeù toaïc maøn ñeâm yeân tónh. Vaøi chuïc aùnh ñeøn pin loùe leân moät caùch tuyeät voïng. Ba giôø ba möôi saùng ngaøy 20.11.95
- Boán möôi taùm giôø nöõa xaùc môùi noåi leân. Soâng cöûa Lôùn döõ daèn laém, chaúng moø ñöôïc ñaâu. Ñaønh chôø thoâi. Moät ngöôøi ñaøn oâng ñöùng tuoåi goùp yù chaéc nòt nhö theá.
Nhöõng baøn chaân to beø vaø thoâ nhaùm laëng leõ rôøi khoûi caên traïi ñaùy. Vaøm Oâng Do chæ coøn laïi ñeâm ruøng rôïn vaø tieáng khoùc tuyeät voïng . . .
Sau caâu chuyeän buoàn, ngöôøi ta thi nhau ca tuïng taám loøng vaøng cuûa ngöôøi Naêm Caên:
- Baø con Vaøm Oâng Do quyeân ñöôïc 590.00ñoàng. Chaâm xaêng cho ngöôøi ta ñi kieám xaùc hai ngaøy heát 200.000ñoàng. Coøn dö 390.000 ñoàng ñöa cho thaân nhaân ñem veà Caùi Raén.
Chuû haøng ñaùy naáu côm nuoâi nhuõng ngöôøi ñi kieám xaùc. Ñaõi côm luoân caû thaân nhaân ôû treân naøy xuoáng. Vieäc cuûa mình maø ngöôøi ta lo heát tron.
- Daân chính aáp Haøng Vònh vaø Chöõ Thaäp Ñoû thò traán Naêm Caên ñöùng ra lo duøm mình töø ñaàu ñeán cuoái. Naøo laø boû ngöôøi ñi kieám xaùc. Naøo laø quyeân tieàn . . . Hoï toát thieät tình!
- Neáu moät söï coá töông töï xaûy ra ôû Caùi Raén naøy, thì nhaém chöøng hoï ñaïo Caùi Raén coù theå laøm ñöôïc nhö baø con ôû Naêm Caên khoâng? Mình hoûi thöû moïi ngöôøi nhö theá. Ngöôøi ta chæ cöôøi tröø. Thaûo naøo ngaøy xöa Chuùa ñaõ phaûi thoát leân nhöõng lôøi cay ñaéng:
“Toâi chöa thaáy moät nieàm tin naøo nhö theá trong daân toäc Ítraal”.
“Taïi sao chæ coù moät ngöôøi naøy trôû laïi toân vinh Thieân Chuùa? Maø ngöôøi naøy laïi laø ngöôøi ngoaïi?”
Bò xuùc ñoäng bôûi nhöõng taám loøng vaøng aáy, mình beøn vieát moät laù thö göûi veà maûnh ñaát Naêm Caên yeâu daáu.
Naêm Caên yeâu daáu ôi!
Ta bieát Naêm Caên töø ñaàu naêm 1971. Nhöng maõi tôùi ngaøy 24.05 naêm aáy ta môùi thöïc söï ñaët chaân leân ñaát Naêm Caên. Ta yeâu Naêm Caên töø thuôû aáy. Nhöng Naêm Caên luùc aáy coøn xô xaùc laém. Moät nhaïc só naøo ñoù ñaõ saùng taùc taïi choã moät baøi ca laáy töïa ñeà “Naêm Caên, nôi löu ñaøy”. Anh chaøng ngheä só oâm caây ñaøn ghi ta, ñu ñöa caùi ñaàu troïc loùc, than khoùc cho thaân phaän eùo le cuûa mình. Anh than khoùc vaøo ñuùng moät ñeâm Noel. Ñeâm Noel naêm aáy khoâng böøng saùng döôùi aùnh ñeøn muoân saéc, maø chaäp chôøn ñöôùi aùnh hoûa chaâu giaêng saéc.
Cuõng ñuùng thoâi, vì Naêm Caên luùc aáy laø Naêm Caên cuûa thôøi chieán. Chieán tranh sieát laáy Naêm Caên nhö moät sôïi daây thoøng loïng. Röøng Naêm Caên bò caøy leân bôûi phaùo 41 vaø 105. Ñöôùc Naêm Caên bò phang xô xaùc bôûi ñaïi lieân 50 vaø 60. Ngöôøi Naêm Caên ngheøo te tua nhö caùnh röøng bò boû thuoác khai hoang. Nhöng ta vaãn yeâu Naêm Caên vaø muoán maõi maõi laø ngöôøi Naêm Caên . . .
Theá roài ngaøy 14.06.1975 ta phaûi mieãn cöôõng giaõ töø Naêm Caên vôùi bao nhieâu laø thöông tieác. Thaân xaùc ra ñi, nhöng loøng ta vaãn ôû ñoù. Ta ñaõ thaáy röøng ñöôùc Naêm Caên bieán thaønh raãy bí, raãy khoai . . . baït ngaøn. Roài ta laïi thaáy raãy röøng bieán thaønh vuoâng toâm meânh moâng. Ta ñaõ thaáy Naêm Caên giaøu leân nhö dieàu gaëp gioù vôùi nhöõng tieäm vaøng vaø tieäm ñoàng hoà san saùt beân nhau, vôùi nhöõng coâ gaùi vaøng ñeo ñoû ngöôøi. Ta cuõng ñaõ thaáy nhöõng ngaøy chôï Naêm Caên eá aåm nhö noài chaùo thiu, vì toâm cheát vaø cheát khoâng ngöøng. Hoâm nay, sau caùi cheát cuûa baø Naêm Hôn, loøng ta laïi roän leân loøng bieát ôn vaø caûm meán ñoái vôùi nhaân daân, chính quyeàn vaø Chi Hoäi Chöõ Thaäp ñoû Naêm Caên. Ta muoán sieát tay ngöôøi chuû haøng ñaùy coù taám loøng nhaân aùi coøn lôùn hôn caû doøng soâng Cöûa Lôùn.
Naêm Caên ôi! Heïn ngaøy taùi ngoä nheù!
(Coøn Tieáp)