Những thánh đường tráng lệ nhất thế giới

[hongbinh]

10 thánh đường tráng lệ nhất thế giới



Với sự xuất hiện của dòng tu mới và lượng tín đồ hành hương tăng lên hằng năm, các Giáo hội Cơ Đốc thời xưa đã cho xây dựng nhiều tu viện, nhà thờ với quần thể kiến trúc ngày càng lớn.

Dưới đây là 10 nhà thờ Cơ đốc giáo La Mã hoành tráng nhất thế giới.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho1.jpg



Basilica of the Assumption "Đền thờ quốc gia Đức Mẹ về trời" tọa lạc tại thành phố Baltimore, thuộc tiểu bang Maryland, Mỹ. Xây dựng từ năm 1806, thánh đường Baltimore được thiết kế theo phong cách tân cổ điển, kết hợp giữa kiến trúc nhà thờ kiểu Mỹ thời xưa nhưng vẫn giữ những thiết kế truyền thống của các giáo đường lâu đời ở châu Âu.


http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho2.jpg



Thánh đường “Our Lady of the Pillar” tại Zaragoza, Tây Ban Nha được xây dựng trên bờ sông Ebro khoảng thế kỷ 1-2 sau Công nguyên. Kiến trúc nguyên thủy của nó mang phong cách nghệ thuật Barốc, còn phần lớn tòa nhà hiện tại đã được xây dựng lại từ năm 1681 đến 1872.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho3.jpg




Notre-Dame de Paris "Nhà thờ Đức Bà Paris" tại thành phố Paris, Pháp, là thánh đường thuộc quyền cai quản của Đức Giám mục Paris. Xây dựng hoàn tất vào khoảng năm 1345, nhà thờ được xem là một trong những ví dụ tiêu biểu nhất cho phong cách kiến trúc Gothic Pháp và cũng là một trong những công trình đầu tiên sử dụng tường chắn kiểu vòm.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho4.jpg




St Patrick’s Cathedral "Nhà thờ Thánh Patrick" tại Melbourne, Australia, nổi danh thế giới là tòa nhà tiên phong xây dựng theo phong cách kiến trúc Gothic thời Phục hưng. Được khởi công xây dựng vào năm 1858 nhưng phải đến năm 1939, thánh đường cao nhất xứ sở kangaroo này mới được hoàn tất do trì hoãn nhiều lần về lý do tài chính.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho5.jpg




St Mark’s Basilica "Nhà thờ Thánh Mark" là nhà thờ nổi tiếng nhất tại thành phố Venice, Italy, và cũng là một trong những ví dụ điển hình nhất của phong cách kiến trúc thời đế chế Byzantine.


http://vinhanonline
.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho6.jpg



Basilica of Our Lady of Dolours "Thánh đường Đức Mẹ Dolours" tọa lạc tại thành phố Thrissur miền nam Ấn Độ là một trong những nhà thờ cao lớn nhất châu Á. Thánh đường được xây dựng theo phong cách Indo-Gothic với ba tháp lớn, trong đó tòa tháp cao nhất lên đến 79 m.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho7.jpg




Notre-Dame de la Garde "Nhà thờ Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp" được xây theo phong cách Byzantine mới, tọa lạc ở địa điểm cao nhất của thành phố Marseille, Pháp.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho8.jpg





Basilica of Our Lady of Licheń "Thánh đường Đức Mẹ Licheń" nằm trong khu làng Licheń Stary gần thành phố Konin, Phần Lan. Với gian giữa giáo đường cao 98 m, dài 120 m, rộng 77 m và một tòa tháp cao 141,5 m, đây là nhà thờ lớn nhất Phần Lan và cũng nằm trong số những nhà thờ lớn nhất thế giới.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho9.jpg




Las Lajas Cathedral "Thánh đường Las Lajas" theo phong cách kiến trúc Gothic thời Phục hưng từ năm 1916-1949 được xây bên trong hẻm núi của con sông Guaitara thuộc thành phố tự trị Ipiales, Colombia.


http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho10.jpg



St. Peter’s Basilica "Nhà thờ Thánh Peter" tại Vatican, Rome, Italy, được xem là công trình mang tính tôn giáo lớn nhất thế giới với sức chứa 60.000 người. Ngôi thánh đường hiện tại được xây dựng lại từ một thánh đường Constantin cổ trong thế kỷ 16 với thiết kế của những nghệ sĩ bậc thầy thời Phục hưng, nổi bật nhất trong số đó là nhà điêu khắc kiêm họa sĩ Michelangelo.

http://vinhanonline.com/images/stories/hinhanh/nhatho/tho11.jpg




Thánh đường thứ 11 chưa hoàn tất mang tên Sagrada Família. Đây là một đền thờ Cơ đốc giáo La Mã do tư nhân xây dựng tại thành phố Barcelona, Tây Ban Nha, vào năm 1882 và dự tính còn kéo dài ít nhất đến năm 2026 mới hoàn thành. Được xem là một tuyệt tác kiến trúc của kiến trúc sư trứ danh người Catalan, Antoni Gaudí, Sagrada Família đã trở thành một địa điểm thu hút khách du lịch hàng đầu của Barcelona trong nhiều năm qua.

ST http://vinhanonline.com

[hongbinh]

Thánh đường Saint Peter tráng lệ đến mê hồn


(Eva.vn) - Nếu như Vatican là quốc gia nhỏ nhất với diện tích chỉ với 44 hecta, thì quảng trường Saint Peter nơi có đại thánh đường cùng tên thuộc đất nước này lại là một trong những quảng trường to đẹp nhất thế giới.
Đây không chỉ là nơi Giáo Hoàng sống và làm việc, là biểu tượng của Thiên chúa giáo toàn cầu, là điểm thu hút khách du lịch, đem lại nguồn lợi kinh tế lớn lao cho Vatican, mà còn chất chứa những bí mật làm cảm hứng cho tiểu thuyết best-seller Thiên thần và ác quỷ của nhà văn nổi tiếng Dan Brown.
Vatican nằm lọt thỏm trong thành phố Rome và được phân cách bởi một bức tường thành lớn dài 3.2 km vòng quanh. Quảng trường Saint Peter nằm đối diện với trung tâm Rome, lãnh thổ giữa hai quốc gia Vatican và Ý chỉ được ngăn cách bởi một lằn kẻ trên đường ngay phía trước quảng trường.


http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-1.jpg

Một góc quảng trường rộng lớn
Tôi đến quảng trường Saint Peter khi ngày đã vào giữa trưa. Cái nắng nóng bức của mặt trời trên đỉnh đầu không làm cho du khách chùn bước. Tôi cũng tranh thủ hứng một bình nước từ vòi nước được chạm khắc tinh tế ở bên hông quảng trường. Cũng giống như ở Ý, nước ở các vòi công cộng ở các quảng trường là nước lọc uống được nên hầu như các hàng quán kinh doanh nước giải khát ở đây khó làm ăn. Chỉ thấy phần lớn là các quầy hàng bán đồ lưu niệm.
Tôi vòng qua những cây cột to lớn quanh quảng trường để đứng vào hàng dài người xếp hàng qua cửa kiểm tra an ninh. Một số người trước tôi sau khi đợi cả tiếng đồng hồ đã phải lủi thủi đi ra vì mặc quần ngắn hay áo sát nách, loại trang phục như thế này tuyệt đối không được chấp nhận ở đây. Đám đông cũng đang nhốn nháo vì một cô gái vừa xỉu vì say nắng.


http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-2.jpg

Đua nhau hứng nước uống ở quảng trường

http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-3.jpg
Một gian hàng bán đồ lưu niệm bên hông quảng trường
Trong lúc đứng xếp hàng tôi có dịp ngắm nhìn kĩ quảng trường Saint Peter. Sự to lớn của quảng trường hình elip có sức chứa 60.000 người này khiến ai vào đây cũng thấy mình nhỏ bé. Chính giữa quảng trường là tháp cao, ở một góc quảng trường là màn hình lớn để truyền hình ảnh những sự kiện quan trọng. Nếu đó là ngày lễ Giáng sinh, Phục sinh, trưa chủ nhật hay 10g30 thứ tư trong điều kiện thời tiết cho phép, thì quảng trường này sẽ chật kín không còn chỗ hở. Đám đông sẽ tụ tập để chờ Giáo hoàng Benedict XVI xuất hiện trên ban công, mỉm cười vẫy tay chào và ban phép cho tín đồ ở dưới. Nếu bạn muốn có một vị trí đẹp để diện kiến Giáo hoàng, bạn cũng có thể đặt vé tại nhà thờ Santa Susanna hoặc tại đồn lính gác Thụy Sĩ ở quảng trường.
Sau khi qua cổng kiểm tra an ninh, tôi gặp ngay dinh thự của Giáo hoàng, nơi có những anh lính gác Thụy Sĩ mặc trang phục sặc sỡ, trong tay cầm thanh kiếm dài 2.5 mét. Quân đội Thụy Sĩ được nhận vinh dự bảo vệ Giáo hoàng, và 100 người lính Thụy Sĩ ở đây được mang hai quốc tịch Thụy Sĩ – Vatican.


http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-4.jpg
Cửa kiểm tra an ninh

http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-5.jpg
Đội lính gác Thụy Sĩ canh gác lối vào nơi ở của Giáo hoàng
Trước mắt tôi đã là đại thánh đường Saint Peter uy nghi hùng vĩ, là tác phẩm của bàn tay Michelangelo. Lại thêm một lần nữa bị kiểm tra an ninh. Bên trong thánh đường giống như phòng triển lãm nghệ thuật: từng góc cột, từng bức tranh, từng vách tường đều được chạm trổ đẹp mắt. Bên hông thánh đường là con đường dẫn xuống hầm mộ đựng quan tài của các Giáo hoàng. Không được phép chụp hình, tôi nấn ná lâu một chút để ngắm nghía sự công phu cầu kì của các quan tài. Du khách chỉ được tham quan một số ít lối đi, còn phần lớn lối đi đều bị khóa cửa.
Vậy là tôi đang đứng ở nơi mà Dan Brown trong tiểu thuyết Thiên thần và ác quỷ đã mô tả là mê cung của những hầm mộ, thành phố của người chết, nơi mà một số tu sĩ hiếm hoi được vào sau kì thi tuyển chọn gắt gao đã kể lại là nếu lạc đường thì không thể nào thoát ra. Đâu ai ngờ rằng nơi này ban đầu chỉ là cục đá bia mộ khắc tên thánh Peter, giờ đã thành đại thánh đường biểu tượng cho Thiên chúa giáo toàn cầu.


http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-6.jpg

Mặt chính lối vào Đại thánh đường Saint Peter

http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083012-thanh-duong-saint-peter-7.jpg
Tráng lệ, huy hoàng

http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083151-thanh-duong-saint-peter-8.jpg

Một góc Đại thánh đường Saint Peter hoa lệ

http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083151-thanh-duong-saint-peter-9.jpg

Trần nhà bên trong Đại thánh đường Saint Peter
Trước khi đi ra khỏi thánh đường, tôi vẫn kịp dừng chân vài phút để nhìn qua tấm bia cao khắc tên và năm tại nhiệm của các Giáo hoàng từ xưa đến giờ, vẫn còn chỗ trống trên bia để điền thêm tên nhiều người nữa. Đằng sau quảng trường là vườn Vatican, nơi có những đài phun nước đủ hình đủ kiểu, nơi Leonardo Da Vinci một lần đã từng ngồi ở đây trong cương vị khách quý của Giáo hoàng.


http://mst.eva.vn//upload/news/2009-11-13/1258083151-thanh-duong-saint-peter-10.jpg

Bảng danh sách ghi tên các vị Giáo hoàng
Thẳng hướng qua Rome, quay lưng ngoảnh lại vẫn thấy đại thánh đường Saint Peter bề thế, uy nghi trong nắng chiều vàng….

ST trên internet

[hongbinh]

Vatican – kho báu nghệ thuật


Nếu xưa kia “mọi con đường đều dẫn tới Roma”, đế chế hùng mạnh đầu tiên của nhân loại, thì ngày nay có thể nói “mọi con đường ở Roma đều dẫn (du khách) tới Vatican”. Và chúng tôi cũng không là trường hợp ngoại lệ khi có dịp đến viếng Roma.

Có bao nhiêu điều thú vị ngay khi vừa đặt chân đến một quốc gia nằm lọt thỏm trong lòng thủ đô nước Ý này. Không ấn tượng sao được, rõ ràng đang đi trên đường phố Roma, thế mà chỉ một bước chân là đã sang lãnh thổ Vatican rồi. Mới thả bộ vài phút, đã thấy thấp thoáng vài vị Hồng y uy nghiêm trong bộ áo chùng đen với thắt lưng và chiếc mũ đỏ thắm bình thản rảo bước ngay bên cạnh, khiến trong một thoáng cứ tưởng mình đang sống trở về thời kỳ “Ba chàng ngự lâm pháo thủ” xa xưa.

Đừng quên rằng, dù diện tích vỏn vẹn 0,44km2 và dân số chưa đến một ngàn người, nhưng quốc gia nhỏ nhất thế giới này lại có quyền lực ảnh hưởng đến hàng tỉ tín đồ Thiên Chúa giáo trên toàn cầu.
Một chi tiết vui, tuy có số dân thường trú nhỏ, nhưng với mấy triệu khách vãng lai thường xuyên lui tới tham quan, tỷ lệ tội phạm trên đầu người ở đây thuộc hàng… cao nhất thế giới, mà cả nạn nhân lẫn thủ phạm đều là du khách.

http://xuanbichvietnam.files.wordpress.com/2009/04/vatican-kho-bau-nghe-thuat.jpg?w=300&h=228
Đại thánh đường huyền thoại

Dừng chân trước khuôn viên Tòa thánh, chúng tôi hòa vào đám đông đang tò mò ngắm nhìn những lính gác với đồng phục thời cổ kẻ sọc màu xanh – đỏ – vàng vui mắt, đội mũ chóp đính rua đỏ, kiếm đeo lủng lẳng bên hông hoặc kích cầm tay (nhưng đừng có mà coi thường: đằng sau thanh kiếm cổ xưa ấy, họ lại còn trang bị thêm vũ khí hiện đại là khẩu Beretta-38 đấy!). Đó chính là các vệ binh Thụy Sĩ, quân đội chính thức của quốc gia Vatican, mà suốt 500 năm qua việc tuyển quân chỉ hạn chế trong thanh niên Công giáo người Thụy Sĩ.
Sau sự kiện 11-9-2001, trong số vệ binh được tuyển còn có cả người Ý. Tất nhiên những du khách vô danh như chúng tôi thì không hề mơ tưởng gì đến việc được bước vào Tòa thánh, nên chỉ lượn lờ trước cổng vài phút, chụp cho nhau mấy “pô” hình để đem về nước lòe bạn bè, rồi hào hứng tiếp tục cuộc khám phá vương quốc của Giáo hoàng.

Ra đời từ thế kỷ thứ IV, nhưng mãi đến năm 1929, sau Hiệp ước Latran ký giữa chính quyền Mussolini và Giáo hoàng Pius XV, Vatican mới hoàn toàn tự trị với tư cách một quốc gia độc lập theo công pháp quốc tế. Lãnh thổ Vatican bao gồm Đại giáo đường Saint Peter, Quảng trường Saint Peter, Khu bảo tàng, Tòa thánh, công viên và các đường phố. Ngoài ra, còn có một số tài sản nằm rải rác ở Roma và trên nước Ý, được trao quy chế lãnh thổ bên ngoài tương tự như đối với các đại sứ quán.

Được ví là “viên ngọc sáng trên chiếc vương miện Vatican”, đại thánh đường Saint Peter là một trong những nhà thờ tráng lệ nhất thế giới. Công trình này khởi công xây dựng vào năm 1506 trên nền một nhà thờ cổ theo lệnh của Giáo hoàng Julius II và trong suốt 200 năm đã trải qua nhiều đợt tái thiết do các kiến trúc sư, họa sĩ lừng danh như Bramande, Raphael, đặc biệt là Michelangelo, người đã thiết kế mái vòm khổng lồ hầu như hoàn toàn bằng đá, khiến cho công trình Pantheon danh tiếng gần đó cũng phải lu mờ.

Bước vào bên trong thánh đường, cảm giác đầu tiên là choáng ngợp! Cơ man nào là bệ thờ lộng lẫy, cột đá sừng sững, tượng thánh uy nghi, rồi tranh vẽ, rồi họa tiết, rồi phù điêu, rồi bích họa trên trần… mà nhất nhất mỗi thứ đều là một tác phẩm nghệ thuật. Giống như kẻ chân quê quen với các bữa ăn đạm bạc bỗng dưng được chiêu đãi một bữa tiệc cung đình đầy sơn hào hải vị, chúng tôi đâm ra bối rối không biết nên bắt đầu từ đâu và thưởng thức cái gì trước.

http://xuanbichvietnam.files.wordpress.com/2009/04/pieta.jpg?w=218&h=300
Sau khi chậm rãi đi quanh một vòng ngắm nhìn mỗi nơi một chút, tựa như anh nhà quê tò mò gắp thử mỗi món ngon một miếng trước, để cuối cùng chỉ chọn ra một món mình ưa thích nhất, chúng tôi đã tìm đến pho tượng La Pieta, tạc cảnh Đức Mẹ ôm thi thể Chúa do Michelangelo sáng tác năm mới 23 tuổi.

Cũng giống như bức tượng David cao 4 mét đặt tại quảng trường Florence, La Pieta dưới bàn tay của vị kiến trúc sư tài hoa đã biến cả khối đá hoa cương trắng thành da thịt mềm mại, lộ rõ từng đường gân sớ thịt. Và tuyệt vời hơn cả là vẻ nhẫn nhục của người mẹ, mà thời gian và nỗi đau nhân thế không mảy may tác động đến nét thanh xuân trên gương mặt thánh thiện.

Thật tiếc là không nép được vào những nếp áo rủ nhẹ nhàng kia để hưởng chút ân sủng thiêng liêng, bởi giờ đây mọi người chỉ có thể chiêm ngưỡng La Pieta qua tấm kính chắn đạn dày, sau sự việc một kẻ quá khích đã dùng búa xâm hại pho tượng vào năm 1972.


http://xuanbichvietnam.files.wordpress.com/2009/04/vatican_hy.jpg?w=285&h=300

Một trong những người để lại dấu ấn quan trọng trong công trình xây dựng giáo đường là kiến trúc sư thiên tài Gian Lorenzo Bernini, bậc thầy trong phong cách Baroque. Vào thế kỷ XVII, nhằm mục đích mở rộng mặt tiền nhà thờ, Bernini đã thiết kế bốn dãy cột thành hình vòng cung bao bọc cả quảng trường phía trước, hệt như vòng tay mở rộng đón nhận toàn thể nhân loại tề tựu về đây.
Vài tiếng đồng hồ thơ thẩn trên quảng trường Saint Peter mênh mông, thực chất là một cuộc thưởng lãm nghệ thuật, thể hiện trên mấy trăm chiếc cột sừng sững được trang trí bởi 140 pho tượng thánh.
Nổi bật ở trung tâm quảng trường là cột tháp Ai Cập nặng đến 300 tấn, ra đời từ thế kỷ XIII trước Công nguyên. Sau 1.300 năm đứng ở quê hương, cột đá cổ bắt đầu số phận truân chuyên khi trở thành chiến lợi phẩm của hoàng đế La Mã Caligula mang về Roma để trang trí cho quảng trường cạnh hoàng cung và an phận trong suốt 1.500 năm. Đến thế kỷ XVI, khi giáo đường Saint Peter được xây dựng thì một lần nữa chiếc cột được chuyển về phía trước nhà thờ để tô điểm cho quảng trường.


http://xuanbichvietnam.files.wordpress.com/2009/04/vatican_baotang.jpg?w=300&h=225

Bảo tàng kho báu nghệ thuật

Đã đến Vatican thì không thể không viếng thăm Khu bảo tàng nằm ở phía Bắc đại giáo đường Saint Peter, bao gồm một nhóm các bảo tàng với hàng ngàn gian phòng trưng bày.

Mãi đến xế chiều chúng tôi mới bước chân vào Khu bảo tàng, nghĩa là chỉ có vỏn vẹn hơn hai tiếng đồng hồ để tham quan trước giờ đóng cửa, mà sáng mai thì đã phải rời Roma rồi! Thế là tham vọng muốn chiêm ngưỡng toàn bộ những kiệt tác nghệ thuật cùng vô số văn vật quý hiếm tại đây này xem như phá sản! Thôi thì, quý hồ tinh bất quý hồ đa, chúng tôi quyết định chọn một điểm tinh túy nhất để tham quan. Tất nhiên đó chính là Sistine, một nhà nguyện nhỏ nhưng lại được coi là trái tim của Bảo tàng Vatican, cũng là nơi các vị Hồng y tiến hành bầu chọn Giáo hoàng mới.

Để đến được Sistine trong cái mê cung bao la này hóa ra lại vô cùng đơn giản, bởi ở khắp mọi nơi đều có gắn bảng chỉ dẫn. Những mũi tên chỉ đường như có nam châm hút mọi người lũ lượt kéo về nhà nguyện. Bước vào gian phòng nhỏ, bề dài chỉ 40 mét và ngang 12 mét, đã thấy đầy nghẹt người. Vào đây thì phải tuân thủ những quy định rất chặt chẽ: không điện thoại, không quay phim, không sử dụng flash, tuyệt đối giữ yên lặng…

Có điều, tuy hầu hết đều nghiêm chỉnh tuân thủ, nhưng cả một đám đông cùng đồng loạt “đi nhẹ – nói nhỏ – cười thầm” cũng biến nơi đây thành như chợ vỡ. Vi phạm nội quy trầm trọng nhất lại chính là quý vị bảo vệ, vừa tất tả tới lui ngăn cản những ánh đèn flash lóe lên đây đó vừa thì thầm rất to “xin giữ yên lặng”!

Thật không ngoa khi Sistine được đánh giá là “phòng trưng bày vĩ đại nhất các tác phẩm nghệ thuật hội họa thời kỳ Phục hưng”. Phủ kín các bức tường là 12 bích họa lớn do các danh họa lỗi lạc như Perugino, Botticelli, Signorelli, Roselli thực hiện, mà nổi bật nhất là bức bích họa chiếm trọn trần nhà nguyện của Michelangelo – mô tả những thời kỳ quan trọng trong lịch sử hình thành nhân loại dựa theo Kinh Cựu ước.

Khi nhận lệnh của Giáo hoàng Jule II vẽ trần Nhà thờ Sistine, Michelangelo – vốn chỉ xem mình là điêu khắc gia – đã than thở: “Đó đâu phải nghề của tôi”. Nhưng cũng như nhiều công trình khác mà ban đầu ông đều chối từ, khi buộc phải bắt tay vào làm thì ông tập trung toàn bộ công sức lẫn tâm huyết của mình. Và sau bốn năm lao động cật lực ròng rã, ông đã cống hiến cho đời một kiệt tác nghệ thuật. Nghe nói vì phải ngước lên để vẽ trong thời gian quá dài nên sau đó cổ ông đã bị lệch.

Hậu thế nói rằng, giả như Michelangelo chỉ đạt được một trong ba kỳ tích: tạc bức tượng David, xây dựng đại giáo đường Saint Peter, hay vẽ bức bích họa trên trần Sistine thì ông cũng đã có được một chỗ đứng vững chắc trong lịch sử nghệ thuật nhân loại. Huống chi ông lại thực hiện được cả ba điều này.
Được may mắn tận mục sở thị ba tuyệt tác trên, đối với chúng tôi quả thật là một phước duyên trong cuộc đời.

Theo QUẾ PHƯƠNG, Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần
Nguồn: tuoitre.com.vn