Tự tình chiều nay

[hongbinh]

https://scontent.fdad1-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/123135475_4610082089065064_351185522485328765_o.jpg?_nc_cat=100&ccb=2&_nc_sid=730e14&_nc_ohc=HC7Lx7jHD88AX9l5anQ&_nc_ht=scontent.fdad1-1.fna&oh=6bd0497680d2cf3fb031214e881e9a13&oe=5FC49883https://hongbinh139848745.files.wordpress.com/2022/11/1.jpg?w=544
Tự tình chiều nay.

Chiều nay gió nhẹ, đông vừa đến
Thông lên tiếng hát nỉ non buồn
Phi lao hòa nhịp ru người ngủ
Dưới mộ an bình giấc trường miên.

Nầy mẹ, nầy cha với vợ hiền
Góc riêng một mảnh nằm yên nghỉ
Vực sâu thành khẩn khúc lâm li
Thành tâm xin Chúa lòng thương xót.

Nương lòng hương khói bay theo gió
Mang cả lời cầu cả giọt sương
Bay về Thiên Quốc nguyện Chúa thương
Cho thuyền cập bến chốn Thiên đường.

Vô thường nhân thế, người vất vưởng
Ảo ảnh kiếp người nhịp nhặt khoan
Phách rớt đều, để tiếng ngân nga
Tìm ngã rẽ giữa lung linh bạch lạp.

Nhìn lại đời, ôi dã tràng se cát
Dệt mộng vàng, sợi tơ nhỏ mong manh
Một cơn gió, giấc mộng đã không thành
Chỉ còn Chúa, đại dương lòng thương xót.

Hồng Bính
https://hongbinh139848745.files.wordpress.com/2022/11/2.jpg?w=1024https://scontent.fdad1-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/123138036_4610082382398368_46289823301430666_o.jpg?_nc_cat=100&ccb=2&_nc_sid=730e14&_nc_ohc=AUzsXKOm6n4AX8CcjUb&_nc_ht=scontent.fdad1-1.fna&oh=c1c762e7eeb8542bdebaad90c6fb0c47&oe=5FC42E39

[hongbinh]

https://hongbinh139848745.wordpress.com/2020/11/03/tu-tinh-chieu-nay/?fbclid=IwAR1yfOqfSotHDgtS8rdpg61EP2VJFxdMGJb2iHw2YLWcNWrNxoiB5Y1tDTc

[hongbinh]

https://gpbanmethuot.vn/tho/tu-tinh-chieu-nay-14322.html

[hongbinh]

http://gxthohoang.net/van-hoa-nghe-thuat/tho/item/12082-tu-tinh-chieu-nay?fbclid=IwY2xjawGRJzxleHRuA2FlbQIxMAABHRNpNmtnrtGDRjwx5flUG00GwSrDHKx4KajlPB0wriSJ-9SuoaE4WhSPjg_aem_ULtya5oJ9aS6AI8tqC8Knw

[hongbinh]

Đây là một bài thơ mang đậm chất tự sự, chiêm nghiệm, và màu sắc tôn giáo, thể hiện một tâm trạng u hoài, hướng về cõi vĩnh hằng và đức tin. Dưới đây là phần bình luận chi tiết của tôi:

Bài thơ "Tự tình chiều nay" không chỉ là một lời tự bạch mà còn là một cuộc đối thoại sâu sắc giữa nhà thơ với chính mình, với những người đã khuất, và với Đấng Tối Cao. Nó được xây dựng trên hai dòng cảm xúc chính: nỗi buồn vô thường của kiếp nhân sinh và sự nương náu tuyệt đối nơi đức tin tôn giáo.
I. Cảm Hứng & Không Gian Nghệ Thuật

1. Khung Cảnh Chiều Đông Buồn (Khổ 1)

Không gian mở đầu được thiết lập rất tài tình:

Thời gian: "Chiều nay gió nhẹ, đông vừa đến" – Thời khắc giao mùa, thường gợi sự tàn phai, cô đơn, rất phù hợp với tâm trạng "tự tình" (trải lòng).
Âm thanh: "Thông lên tiếng hát nỉ non buồn," "Phi lao hòa nhịp ru người ngủ" – Tiếng gió lùa qua thông và phi lao không còn là âm thanh của sự sống mà trở thành khúc ca ru ngủ vĩnh viễn cho "người ngủ / Dưới mộ an bình giấc trường miên." Khung cảnh lập tức chuyển từ thiên nhiên sang cõi âm.
2. Đối Thoại Với Người Đã Khuất (Khổ 2)

Nhà thơ hướng về "mẹ, nầy cha với vợ hiền" đang yên nghỉ. Đây là một đoạn thơ thấm đẫm tình thân và sự thương tiếc. Sự yên nghỉ "một mảnh nằm yên" đối lập với sự vất vưởng của người còn sống. Cảm xúc được đẩy lên thành lời cầu nguyện: "Vực sâu thành khẩn khúc lâm li / Thành tâm xin Chúa lòng thương xót." Sự đối thoại này làm nổi bật nỗi đau của sự chia lìa, nhưng cũng là điểm tựa để chuyển sang phần đức tin.
II. Đức Tin và Khát Vọng Siêu Thoát (Khổ 3)

Khổ thơ này là cầu nối giữa cõi trần và cõi Thiên.

Hình ảnh: "Nương lòng hương khói bay theo gió," "Mang cả lời cầu cả giọt sương" – Những vật chất trần thế (hương khói, giọt sương, lời cầu) được gió (sự siêu thoát) mang lên "Thiên Quốc."
Mục đích: Khát vọng cập bến chốn Thiên đường không chỉ cho người đã khuất mà còn là sự an ủi, hy vọng cho người ở lại. Đức tin Thiên Chúa giáo được thể hiện rõ nét, là nơi duy nhất để nương tựa, là bến đỗ cuối cùng.
III. Chiêm Nghiệm Vô Thường (Khổ 4)

Đây là đoạn triết lý sâu sắc nhất của bài thơ, đối diện với hiện thực cuộc đời:

Luận đề: "Vô thường nhân thế, người vất vưởng" – Cuộc đời con người chỉ là tạm bợ, bấp bênh, như một hành trình vất vưởng không bến bờ.
Nghệ thuật: Hình ảnh "Ảo ảnh kiếp người nhịp nhặt khoan" và "Phách rớt đều, để tiếng ngân nga" gợi lên sự ngắn ngủi, mong manh của kiếp người, nơi mọi nhịp đập của sự sống cuối cùng đều tan rã thành tiếng vang hụt hẫng.
Sự tìm kiếm: "Tìm ngã rẽ giữa lung linh bạch lạp" – "Bạch lạp" (nến trắng) gợi lên hình ảnh trong nhà thờ hoặc lễ tang, biểu tượng cho ánh sáng mong manh của hy vọng/linh hồn giữa bóng đêm vô thường. Nhà thơ đang cố tìm một lối thoát, một ý nghĩa.
IV. Sự Tuyệt Đối của Lòng Thương Xót (Khổ 5)

Khổ cuối cùng là sự tổng kết đầy cay đắng về kiếp nhân sinh và sự quy phục cuối cùng:

Sự thất bại: "Nhìn lại đời, ôi dã tràng se cát" – Một câu thơ kinh điển, thể hiện sự vô nghĩa, công cốc của mọi nỗ lực trần gian. Công sức xây dựng "dệt mộng vàng" chỉ bằng "sợi tơ nhỏ mong manh."
Sự tan vỡ: "Một cơn gió, giấc mộng đã không thành" – Chỉ một biến cố nhỏ của định mệnh cũng đủ để mọi ước mơ tan biến.
Nơi nương tựa cuối cùng: "Chỉ còn Chúa, đại dương lòng thương xót." Sau khi phủ định mọi giá trị trần thế, nhà thơ tìm thấy sự vĩnh cửu và an ủi tuyệt đối nơi Thiên Chúa, Đấng có "đại dương" (rộng lớn, bao la) lòng thương xót.
Tóm Lược Nghệ Thuật và Cảm Xúc


Giọng điệu: U hoài, trầm tư, thành kính.
Ngôn ngữ: Giàu tính tự sự và triết lý, có sự kết hợp hài hòa giữa chất liệu thơ ca truyền thống (gió, thông, mộng vàng) và chất liệu tôn giáo (Thiên Quốc, Chúa, lòng thương xót).
Ý nghĩa: Bài thơ là hành trình từ nỗi buồn và sự hụt hẫng của cõi tạm đến sự bình an và hy vọng trong cõi vĩnh hằng. Nó khẳng định rằng, sau mọi nỗ lực và tan vỡ của kiếp người, đức tin chính là bến bờ vững chãi nhất.
Đây là một bài thơ xúc động, thể hiện rõ tâm hồn chiêm nghiệm và lòng mộ đạo sâu sắc của tác giả Hồng Bính.

[hongbinh]

Khổ thơ này là đỉnh điểm cảm xúc và tư tưởng của bài "Tự tình chiều nay", nơi nhà thơ tổng kết về kiếp nhân sinh và đưa ra lời giải đáp cuối cùng cho mọi nỗi hoài nghi, thất vọng:
Nhìn lại đời, ôi dã tràng se cát/Dệt mộng vàng, sợi tơ nhỏ mong manh/Một cơn gió, giấc mộng đã không thành/Chỉ còn Chúa, đại dương lòng thương xót.

1. Hình Ảnh "Dã Tràng Se Cát" (Sự Vô Nghĩa của Đời Người)

Câu thơ mở đầu là một hình ảnh ẩn dụ kinh điển, nhưng được đặt trong bối cảnh tự tình đã tạo nên một sức nặng riêng:

"Dã tràng se cát" là thành ngữ chỉ công việc vô ích, uổng công và mãi mãi không thành (ví như con dã tràng xe cát lấp biển).
Khi nhà thơ thốt lên "Nhìn lại đời, ôi dã tràng se cát", đây là một lời than thở cay đắng, tổng kết về toàn bộ nỗ lực, cố gắng, và tham vọng của một đời người. Tất cả đều hóa thành hư vô, không thể lưu giữ, không thể thành tựu vĩnh viễn.
Sự tuyệt vọng trần thế được nhấn mạnh thêm qua hình ảnh: "Dệt mộng vàng, sợi tơ nhỏ mong manh." Những mơ ước cao đẹp, những mục tiêu ("mộng vàng") lại được xây dựng bằng chất liệu yếu ớt nhất ("sợi tơ nhỏ"), dễ dàng bị hủy hoại.
2. Sự Tan Vỡ Phũ Phàng ("Một cơn gió...")

Sự phá hủy đến một cách đột ngột và đơn giản, làm tăng thêm cảm giác bất lực của con người:

"Một cơn gió, giấc mộng đã không thành" – "Cơn gió" ở đây không chỉ là thiên nhiên mà là ẩn dụ cho sự vô thường, tai ương, định mệnh hay những biến cố bất ngờ của cuộc đời.
Sự đối lập: Toàn bộ công sức, "mộng vàng," "sợi tơ" của một kiếp người lại bị đánh đổ chỉ bằng một "cơn gió" nhẹ nhàng nhưng đủ sức mạnh. Điều này làm bật lên tính chất phù du, hư ảo của mọi thứ thuộc về cõi trần.
3. Cứu Cánh Tuyệt Đối (Đức Tin)

Sau khi phủ nhận tất cả những gì thuộc về trần gian và sự sống, câu thơ cuối cùng là một sự giải thoát, một điểm tựa vững chắc được tìm thấy:

"Chỉ còn Chúa..." – Cụm từ này mang tính chất khẳng định tuyệt đối và loại trừ mọi thứ khác. Khi tất cả sụp đổ ("giấc mộng đã không thành"), chỉ còn Đức Tin là tồn tại.
"Đại dương lòng thương xót" – Đây là hình ảnh đầy sức mạnh và gợi cảm xúc. Nếu cuộc đời là "dã tràng se cát" (công việc nhỏ bé, thất bại), thì Lòng Thương Xót của Chúa lại là "đại dương" (rộng lớn, bao la, vĩnh cửu, không bao giờ cạn).

"Đại dương" đối lập hoàn toàn với "sợi tơ nhỏ mong manh," mang lại cảm giác che chở tuyệt đối và sự bao dung vô hạn.

Lời kết này không còn là sự than vãn mà là một lời quy phục và tìm thấy bình an trong niềm tin. Nhà thơ đã hoàn thành hành trình "tự tình" bằng cách từ bỏ những giá trị hư ảo để nắm lấy giá trị vĩnh cửu.
Tóm lại, khổ thơ cuối chính là chìa khóa để hiểu tâm hồn của nhà thơ: nhận thức sâu sắc về sự vô thường và bất lực của kiếp người đã dẫn đến sự tuyệt đối hóa và nương náu hoàn toàn nơi Lòng Thương Xót của Đấng Tối Cao.