Damsan
07-01-2009, 07:06 PM
Mến gởi cả làng một vài phong tục của người Tây Nguyên ... giờ vẫn còn tại 1 số buôn làng
Lễ bỏ mả
Một số tộc người sống ở Tây Nguyên không có tục thờ cúng tổ tiên và những người đã chết, vì vậy mà họ có lễ bỏ mả - lễ vĩnh biệt người qua đời lần cuối cùng để tiễn hồn ma người chết về "buôn của người chết" và không bao giờ nhắc tới nữa.
Sau khi chôn người quá cố sớm nhất là 1 năm, muộn nhất là 7 năm thì người ta tiến hành lễ bỏ mả. Khi đã lo đủ rượu, gạo, thịt dâng cúng từ 2 - 3 ngày thì gia đình của người chết đứng ra thực hiện lễ bỏ mả và được cộng đồng cùng tham gia. Lễ bỏ mả thường được diễn ra hàng năm khi ruộng rẫy đã thu hoạch xong, vụ mùa gieo tỉa chưa tới, là một trong những lễ quan trọng dành cho người quá cố.
Người đứng ra thực hiện lễ bỏ mả có khi là một gia đình, một dòng họ, có khi cả buôn. Nhà giàu, dòng họ lớn thì giết nhiều trâu bò, chuẩn bị nhiều ché rượu. Nhà nghèo thì cũng phải có đủ rượu, thịt để cung cấp cho ăn uống và chia phần cho người dự lễ.
Đối với lễ bỏ mả tập thể người ta không dùng chiêng vì chiêng là riêng của một gia đình, một dòng họ. Nếu đem dùng chung thì linh hồn sẽ theo chiêng về với người có chiêng, không có lợi. Trình tự lễ bỏ mả được tiến hành như sau:
Ngày thứ nhất : Thanh niên lên rừng chặt cây làm nhà mồ mới, dựng cột Kút, cột Klao Khi nhà mồ, tượng và các chi tiết khác dựng xong, và gia chủ đã chuẩn bị đủ rượu cần, lễ vật để cúng, thầy cúng mặc trang phục nghiêm chỉnh, ngồi bên ché rượu, hướng về phía đông và cầu khấn hồn người chết lâm ly thống thiết và thông báo cho hồn đây là lần cúng cuối cùng. Tiếng trống rộn rã nổi lên. Người ta nhóm một đống lửa trên mộ. Ngọn lửa đó sẽ cháy suốt ngày đêm. Người nhà trồng hai cây chuối ở đầu mộ và cuối mộ rồi thả một con gà vào rừng. Con gà tượng trưng cho linh hồn người chết được tự do bay đi. Tế lễ xong, cả buôn ngồi ăn uống ngay trên bãi cỏ bên nấm mồ. Đêm ấy là đêm vui hoàn toàn với mọi người. Trăng sáng, tiếng trống rền vang, thanh niên vui chơi trò chuyện và nhảy múa. Nam nữ hát đối đáp giao duyên, người già khề khà uống rượu, trò chuyện tới khuya, có khi thâu đêm suốt sáng.
Ngày thứ hai : Từ sớm người ta đã thịt heo, nhà giàu thì mổ trâu, rượu bày la liệt hàng chục ché nối dài. Tất cả cần rượu quay về phía đông. Xương hàm dưới của trâu treo ở cột Klao như chứng tích của sự phong lưu. Lễ cúng diễn ra tương tự như ngày hôm trước nhưng lời cúng hoàn toàn khác, bởi lễ cúng này là vĩnh biệt hồn người chết, từ hôm nay hồn đã về "buôn của người chết", mọi việc thăm viếng, dâng cúng sẽ chấm dứt vào ngày hôm nay. Cúng xong cả buôn lại dự tiệc trong không khí tưng bừng náo nhiệt vui vẻ.
Ngày thứ ba: Đây là ngày gia chủ tỏ lòng biết ơn dân bản. Tiệc rượu tổ chức bên bếp lửa. Già làng tế lễ tại nhà gia chủ. Sau đó người thân, bạn bè người quá cố kéo nhau ra suối tắm gội với mục đích gột rửa hết mọi ràng buộc với người đã mất. Người trong buôn lại ăn uống, vui vẻ ca hát, nhảy múa uống rượu thâu đêm suốt sáng. Những người liên quan tới người đã mất như vợ (hoặc chồng) sẽ bước vào cuộc sống hoàn toàn mới kể từ ngày hôm nay.
Một vài hình ảnh về lễ bỏ mả - nhà mồ của người Tây Nguyên
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2006-1/16/0106Av23L.jpg
Lễ bỏ mả của người Bana
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To17L.JPG
Lễ bỏ mả của người Giarai
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To19L.jpg
Đẽo tượng nhà mồ
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To18L.jpg
Dựng nhà mồ
http://i138.photobucket.com/albums/q272/thanhvu_nhatrang/Linh%20tinh/NHAMO1.jpg
Nhà mồ
Lễ bỏ mả
Một số tộc người sống ở Tây Nguyên không có tục thờ cúng tổ tiên và những người đã chết, vì vậy mà họ có lễ bỏ mả - lễ vĩnh biệt người qua đời lần cuối cùng để tiễn hồn ma người chết về "buôn của người chết" và không bao giờ nhắc tới nữa.
Sau khi chôn người quá cố sớm nhất là 1 năm, muộn nhất là 7 năm thì người ta tiến hành lễ bỏ mả. Khi đã lo đủ rượu, gạo, thịt dâng cúng từ 2 - 3 ngày thì gia đình của người chết đứng ra thực hiện lễ bỏ mả và được cộng đồng cùng tham gia. Lễ bỏ mả thường được diễn ra hàng năm khi ruộng rẫy đã thu hoạch xong, vụ mùa gieo tỉa chưa tới, là một trong những lễ quan trọng dành cho người quá cố.
Người đứng ra thực hiện lễ bỏ mả có khi là một gia đình, một dòng họ, có khi cả buôn. Nhà giàu, dòng họ lớn thì giết nhiều trâu bò, chuẩn bị nhiều ché rượu. Nhà nghèo thì cũng phải có đủ rượu, thịt để cung cấp cho ăn uống và chia phần cho người dự lễ.
Đối với lễ bỏ mả tập thể người ta không dùng chiêng vì chiêng là riêng của một gia đình, một dòng họ. Nếu đem dùng chung thì linh hồn sẽ theo chiêng về với người có chiêng, không có lợi. Trình tự lễ bỏ mả được tiến hành như sau:
Ngày thứ nhất : Thanh niên lên rừng chặt cây làm nhà mồ mới, dựng cột Kút, cột Klao Khi nhà mồ, tượng và các chi tiết khác dựng xong, và gia chủ đã chuẩn bị đủ rượu cần, lễ vật để cúng, thầy cúng mặc trang phục nghiêm chỉnh, ngồi bên ché rượu, hướng về phía đông và cầu khấn hồn người chết lâm ly thống thiết và thông báo cho hồn đây là lần cúng cuối cùng. Tiếng trống rộn rã nổi lên. Người ta nhóm một đống lửa trên mộ. Ngọn lửa đó sẽ cháy suốt ngày đêm. Người nhà trồng hai cây chuối ở đầu mộ và cuối mộ rồi thả một con gà vào rừng. Con gà tượng trưng cho linh hồn người chết được tự do bay đi. Tế lễ xong, cả buôn ngồi ăn uống ngay trên bãi cỏ bên nấm mồ. Đêm ấy là đêm vui hoàn toàn với mọi người. Trăng sáng, tiếng trống rền vang, thanh niên vui chơi trò chuyện và nhảy múa. Nam nữ hát đối đáp giao duyên, người già khề khà uống rượu, trò chuyện tới khuya, có khi thâu đêm suốt sáng.
Ngày thứ hai : Từ sớm người ta đã thịt heo, nhà giàu thì mổ trâu, rượu bày la liệt hàng chục ché nối dài. Tất cả cần rượu quay về phía đông. Xương hàm dưới của trâu treo ở cột Klao như chứng tích của sự phong lưu. Lễ cúng diễn ra tương tự như ngày hôm trước nhưng lời cúng hoàn toàn khác, bởi lễ cúng này là vĩnh biệt hồn người chết, từ hôm nay hồn đã về "buôn của người chết", mọi việc thăm viếng, dâng cúng sẽ chấm dứt vào ngày hôm nay. Cúng xong cả buôn lại dự tiệc trong không khí tưng bừng náo nhiệt vui vẻ.
Ngày thứ ba: Đây là ngày gia chủ tỏ lòng biết ơn dân bản. Tiệc rượu tổ chức bên bếp lửa. Già làng tế lễ tại nhà gia chủ. Sau đó người thân, bạn bè người quá cố kéo nhau ra suối tắm gội với mục đích gột rửa hết mọi ràng buộc với người đã mất. Người trong buôn lại ăn uống, vui vẻ ca hát, nhảy múa uống rượu thâu đêm suốt sáng. Những người liên quan tới người đã mất như vợ (hoặc chồng) sẽ bước vào cuộc sống hoàn toàn mới kể từ ngày hôm nay.
Một vài hình ảnh về lễ bỏ mả - nhà mồ của người Tây Nguyên
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2006-1/16/0106Av23L.jpg
Lễ bỏ mả của người Bana
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To17L.JPG
Lễ bỏ mả của người Giarai
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To19L.jpg
Đẽo tượng nhà mồ
http://vietnam.vnanet.vn/VNP_Upload/News/2007-1/11/0107To18L.jpg
Dựng nhà mồ
http://i138.photobucket.com/albums/q272/thanhvu_nhatrang/Linh%20tinh/NHAMO1.jpg
Nhà mồ