Ngày 12 tháng 6/-Thánh Augustinô Phan Viết Huy, Binh Sĩ; Nicôlao Bùi Ðức Thể, Binh Sĩ; Và Ða Minh Ðạt, Binh Sĩ

Ba thánh Augustinô Phan Viết Huy, người làng Hạ Ninh, Nocôlao Bùi Ðức Thể quê tại Kiên Trung và Ða Minh Ðạt sinh quán Phú Nhai đều là binh sĩ thuộc phủ Xuân Trường, tỉnh Nam Ðịnh. Ðời sống của ba đấng thật bình thường, nhưng nhờ ơn Chúa, các ngài đã được phúc tử đạo.
Ðầu năm 1838, quan tổng đốc Nam Ðịnh Trịnh Quang Khanh mở tiệc khoản đãi khoảng 500 binh sĩ Công Giáo trong các cơ đội thuộc quyền, với ý đồ xúi giục bỏ đạo. Vì sợ bị kìm kẹp, gông xiềng tù ngục và tra tấn, hầu hết đã quá khóa, cuối cùng chỉ còn có ba người là quyết giữ vững đức tin nơi Thiên Chúa. Liền đó, các ngài phải mang gông xiềng nặng nề, chịu đánh đập, phơi nắng mưa và chịu sỉ nhục nhiều tháng. Có lần bị lính ào tới lôi các ngài qua Thánh Giá, thánh Augustinô Huy đã phân phô: "Các ông cưỡng bách được thân xác tôi, khiến chân tôi chạm Thánh Giá, nhưng các ông tưởng cũng lay chuyển được ý chí của tôi sao? Bao lâu ý tôi không đồng tình thì việc các ông bắt ép tôi không có hiệu quả gì hết". Ðến tháng 20/1838, trước đức tin sắt đá của các ngài, các quan đã phải lên án tử hình và gửi vào kinh xin châu phê, nhưng vua Minh Mạng không nghe, bắt tìm mọi cách để buộc các ngài bỏ đạo.
Tổng đốc Trịnh Quang Khanh liền ra lệnh đem cha, mẹ, vợ, con, họ hàng và chức sắc các làng thuộc quê quán các ngài tới công đường, rồi dọa sẽ ra cực hình nếu nếu họ không dụ được các vị này bỏ đạo. Dù đây là một đòn tâm lý ác độc, nhưng các ngài luôn khích lệ nhau trung thành với Chúa cho đến chết. Âm mưu sau cùng là tách mỗi vị một nơi để cho mọi người dễ dàng xúi giục bỏ đạo.
Một tháng sau, ngài lại phải ra trước công đường, nhưng không hề bị lay chuyển. Quan tòa liền truyền đánh đòn một kỳ hào thuộc làng của Chân Phước Nicôlao Thể. Do đó vì tình ruột thịt làng nước và để tránh cho mọi người khỏi bị tàn sát, ba đấng đều phải lần lượt quá khóa. Quan tổng đốc liền trả tự do và ban cho mỗi vị 10 quan tiền.
Nhưng sau khi được trả tự do, bị lương tâm cắn rứt còn khổ hơn những hình phạt thân xác phải chịu, nên các ngài đã ăn năn thống hối, đi xưng tội và trở lại Nam Ðịnh tìm gặp quan tổng đốc. Các ngài ném trả tiền cho quan thượng, cùng tuyên xưng đức tin Công Giáo và sẵn sàng chết vì Chúa. Tổng đốc Trịnh Quang Khanh giận dữ nhưng vẫn cố tình làm ngơ đuổi các ngài về và trao cho hương chức coi chừng.
Các ngài bàn với nhau phải vào tận kinh đô xưng đức tin để chuộc lại tội cũ và cất đi gương xấu đã làm. Tháng 5/1839, hai thánh Augustinô Huy và Nicôlao Thể vào tới kinh đô, còn thánh Ða Minh Ðạt vì mắc công vụ phải ở nhà nhưng luôn đồng một lòng với hai bạn.
Ðã hai lần dâng sớ biện minh đức tin không được chấp nhận, hai thánh Augustinô Huy và Nicôlao Thể lợi dụng dịp vua Minh Mạng ngự giá ngoài thành hóng mát và quan sát dân tình, để bày tỏ nỗi lòng, vua truyền thu tờ sớ ký tên ba đấng, và khi biết nội dung, ngài liền nổi giận ra lệnh tống giam hai đấng tại kinh. Trong tù, dù chịu tra tấn đòn vọt, được khuyên dụ ngon ngọt với bả vinh hoa, hai đấng vẫn một lòng kiên trung giữ đạo thánh. Cuối cùng vua Minh mạng phải ra án tử cho hai ngài và truyền bỏ xác xuống biển. Ngày 12/6/1839, thánh Augustinô Huy và ngày hôm sau thánh Nicôlao Thể, cả hai cùng chịu lăng trì, xác bị quăng xuống biển tại cửa Húc Tuần (Thừa Thiên).
Thánh Ða Minh Ðạt rất vui mừng khi được tin hai bạn đã can đảm đổ máu vì Chúa và mình cũng sẽ được chung số phận. Ngài bị bắt giải về Nam Ðịnh và chịu xử giảo ngày 18/7/1839.
Ðức Thánh Cha Lêô XIII đã phong các ngài lên hàng Chân Phước tử đạo ngày 27/5/1900.
Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô đã tôn phong Hiển Thánh ngày 19/6/1988.

Nhóm Châu Kiên Long, Ðà Lạt
Vietnamese Missionaries in Asia