Giáo dục nhân cách bằng học thuộc lòng sách đạo đức! (???)

Giáo dục nhân cách bằng học thuộc lòng sách đạo đức!

Tuần Việt Nam - 02/10/2008
Chúng ta in sách về đạo đức và lối sống. Rất tốt. Nhưng học thuộc lòng sách đạo đức liệu có trở thành người có đạo đức? Học vẹt thì nhớ kiểu vẹt, ăn theo nói leo.

Chúng ta thường nói, anh ấy, chị ấy là người có nhân cách để bảo đó là người rất tốt. Hiểu một cách nôm na, nhân cách con người có được do giáo dục và tự giáo dục. Và mỗi cá thể có nhân cách riêng của mình.

Muốn giáo dục nhân cách ư? Hãy xem hươu cao cổ dạy con. Con vừa đẻ ra từ trên cao 2-3m rơi uỵch xuống đất. Hươu mẹ đá vào con đang đỏ hỏn, bắt đứng dậy. Hươu con đứng được rồi thì mẹ lại hẩy cho ngã xuống và lại bắt đứng lên. Nếu hươu mới đẻ ra mà không biết tự đứng dậy thì sẽ làm mồi cho dã thú, không thể tồn tại. Hươu mẹ đã dạy con muốn thành hươu cao cổ, hãy biết tự đứng dậy.

http://www.tuanvietnam.net/Library/I...4_IMG_0475.jpg

Lũ trẻ được hưởng môi trường trong lành của người lớn,

khi lớn lên sẽ thành người tốt. Ảnh: vnn.vn

Ví dụ về nhân cách được tự giáo dục. Có đứa bé thấy cha say rượu đi lảo đảo trên đường làng. Nó vừa cười vừa đi theo, bắt chước chân nam đá chân chiêu. Người cha quay lại hỏi “Mày làm trò gì đó”. Đứa bé trả lời “Con đang theo dấu chân cha”. Ông ta dạy con uống rượu chăng? Không đâu, nhân cách của đứa bé sẽ hình thành từ dáng đi siêu vẹo của đệ tử Lưu Linh.

Chúng ta in sách về đạo đức và lối sống. Rất tốt. Nhưng học thuộc lòng sách đạo đức liệu có trở thành người có đạo đức? Học vẹt thì nhớ kiểu vẹt, ăn theo nói leo.

Trên cổng trường có câu “Tiên học lễ, hậu học văn”, và giờ học đạo đức hẳn hoi. Trường bắt mặc đồng phục và quản lý bằng mệnh lệnh. Trong lớp, một đám con trai 7-8 tuổi hiếu động mà bắt khoanh tay để lên bàn suốt 45 phút.

Vào lớp, thày giáo dập thước kẻ và hô “học sinh”, ở dưới đồng thanh “ngoan”, nhưng ra đường lại văng bậy chửi thề. Hoặc cô giáo tiếp “Học sinh im”, chúng hô vang “lặng”, sau đó lớp học tiếp tục như cái chợ vỡ.

Trước khi vào lớp cũng xếp hàng ngay ngắn, nhưng ra cuộc đời, không đứa nào xếp hàng mua kem. Người lớn chen lấn, không nhanh chỉ còn nhặt que dưới lòng đường.

Đó là kết quả thường thấy của tư duy “tiên học lễ” theo khuôn phép có sẵn mà đứa trẻ phải đi vào nề nếp “thước lim” hay “phạt tường” trong khi môi trường bên ngoài trái ngược với những điều đã học về lễ nghĩa.

Nước ta phải thay đổi tận gốc triết lý giáo dục như nhà văn Nguyên Ngọc đề nghị hay phải cắt mấy “khối u giáo dục” như giáo sư Hoàng Tuỵ đưa ra. Giáo dục nhằm tạo ra con người độc lập suy nghĩ chứ không phải cỗ máy học thuộc lòng từ sách giáo khoa. Khả năng tự học chính là nguồn gốc thành công của phát triển nhân cách.

Nền tảng cho trẻ em phát triển nhân cách.

Xin ghi lại những cóp nhặt lưu truyền trên internet về đứa trẻ học được gì ở cuộc sống.

Môi trường sống:

Gia đình, nhà trường và xã hội

Đứa trẻ học được gì

Giữa những người phê phán Cách lên án người khác

Bầu không khí thù địch Thích choảng nhau

Không khí hãi hùng Thói sợ sệt

Cảnh đau xót Sự đồng cảm

Không khí đố kỵ Sự tham vọng

Những người khoan dung Sự nhẫn nại

Giữa nguồn động viên Lòng tin

Niềm tự hào Biết phấn đấu

Sự san sẻ Lòng hào hiệp

Trung thực và công minh Chân lý và lẽ công bằng

Trong hạnh phúc Thế giới là nơi tốt đẹp để sống

Khen tặng đúng lúc Biết đánh giá cao xung quanh

Nhìn vào bảng lựa chọn trên, bạn có thể quyết định dậy nhân cách cho con cháu mình như thế nào.

Tại gia đình, bạn doạ trẻ “không ăn cơm, ba bị đến bắt”, lớn lên sẽ luôn sợ sệt, mất hết tự tin, phát biểu những điều đơn giản cũng phải dùng “phao”.

Nếu không vừa lòng, bạn phát vào mông đứa trẻ. Ra đường, chúng sẽ thích đánh nhau. Bố mẹ tàn nhẫn sẽ nuôi dưỡng những đứa trẻ độc ác. Bạo lực sẽ sinh ra bạo lực.

Trẻ em vốn tham, không chịu chia sẻ đồ chơi nhất là đám 2-3 tuổi. Nếu được uốn nắn về cách thức chơi chung từ bé, lớn lên các em sẽ thành những thanh niên hào hiệp.

Nếu không bao giờ mua điểm của cô giáo vì cái phiếu bé ngoan cuối tuần, con bạn lớn lên sẽ hết lòng vì chân lý và sự công bằng xã hội.

Nếu nhân phẩm con người bị chà đạp, họ sẽ nguy hiểm hơn cầm thú vì loài người có trí tuệ. Xã hội lấy chữ "Nhân" làm trung tâm cho phát triển thì con người sẽ có nhân cách.

http://www.tuanvietnam.net/Library/I.../2008/10/3.jpg

Nếu được uốn nắn về cách thức chơi chung từ bé, lớn lên các em sẽ

thành những thanh niên hào hiệp. Ảnh: baoanhdatmui.vn

Nhân cách và luật pháp.

Ai đó nghĩ nhân cách của người Mỹ hay người Pháp hơn người Việt thì hoàn toàn sai lầm. Tuy nhiên, sống trong môi trường pháp luật khác nhau nên nhân cách hình thành cũng khác nhau và chất “người” cũng khác.

Trong metro ở Washington DC người ta ghi: bánh mỳ kẹp thịt giá 3$, nhưng nếu bạn ăn trên toa hay trên sân ga, gía của nó là 50$. Ăn ở đâu đắt hơn, tuỳ bạn.

Có luật pháp nghiêm minh, người ta không thể ăn uống, xả rác trên phương tiện công cộng hay phố phường. Quả thật, sàn tầu điện ngầm Washington DC trải thảm, sạch như khách sạn.

Trên xe khách Hà nội - Thanh Hoá, loại chất lượng cao hẳn hoi, có câu khẩu hiệu «Xin quí khách giữ gìn vệ sinh xe» hay «Đề nghị không xả rác ra sàn». Nhưng sau mỗi chuyến xe, rác rưởi, túi ni lông, giấy báo vứt đầy dưới sàn. Chỉ “xin” hay “đề nghị” thì không đủ.

Qui định đội mũ bảo hiểm xe máy là một ví dụ khác về việc nước ta đã thực thi pháp luật tốt như thế nào. Khi tuyên truyền đội mũ cả năm trời, dân kêu khổ, nóng khó chịu dù tai nạn rất nguy hiểm. Khi có chế tài phạt rất nặng, cả nước lố nhố “nồi cơm điện”.

Chống tham nhũng được thực hiện cương quyết và “không thoả hiệp” sẽ mang lại chính quyền trong sạch và nhân cách lớn của người lãnh đạo được hàng chục triệu dân noi theo.

Giáo dục tính tự giác kèm theo pháp luật răn đe chắc chắn sẽ hiệu quả hơn.

Thói quen tôn trọng pháp luật bắt người lớn phải sống đàng hoàng. Lũ trẻ được hưởng môi trường trong lành của người lớn, khi lớn lên sẽ thành người tốt.

Khi nói chuyện với Đại học Luật Hà Nội gần đây, ông Bộ trưởng Tư pháp Anh, Jack Straw, đã trích lời Aristotle, một triết gia vĩ đại của phương Tây cách đây gần 2500 năm để nói về tầm quan trọng của luật pháp “Con người, khi hoàn thiện, là loài động vật tiến bộ nhất. Nhưng khi tách rời khỏi luật pháp và công lý lại trở thành loài động vật xấu xa nhất”.

Để cho người lớn sống có nhân cách, ngoài giáo dục từ bé, tự học trong cuộc sống, hệ thống chính trị phải đảm bảo “pháp luật thượng tôn”. Nếu không, sẽ khó bàn về giáo dục và phát triển nhân cách.

Hoa Lư