NHẬT KÝ TRUYỀN GIÁO!

Chaøo Caû Nhaø!
Vì lyù do kyû thuaät töø nay nicke Samuen_Maria ñöôïc ñoåi thaønh Van_HieuiNTNMaiKhoi, xin caùo loãi cuøng quyù ñoäc giaû xa gaàn. Vì baøi Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bò loãi phong chöõ neân Van_HieuiNTNMaiKhoi xin post baøi laïi

Thaân Môøi Anh Chò Em ñoùn ñoïc quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu.

Lôøi Giôùi Thieäu

Quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pioâ Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi toâi do moät ngöôøi baïn taëng laøm quaø. Noù nhö moät lôøi chia buoàn vôùi toâi trong chuyeán veà Vieät Nam an taùng cha toâi. Khoâng ñaày moät ngaøy, toâi ñaõ “nuoát tröõng” quyeån Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo, töøng chöõ moät . . .
Laï thaät! Töø moät moùn quaø “phaân öu” cho ngöôøi ly höông. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo bieán thaønh baûn xeùt mình cho toâi hoài naøo khoâng hay. Toâi töï hoûi: “Toâi ñang laøm gì, toâi coù truyeàn giaùo khoâng?” Roài töø choå nhö lôøi phaân öu cho keû maát cha, Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo thaønh lôøi keâu goïi maûnh lieät trong toâi: “haõy ñi thaêm laïi queâ höông vaø thaêm Naêm Caên, vuøng ‘khæ ho coø gaùy’, vuøng ñoàng chua nöôùc maën, vuøng taän cuøng nöôùc Vieät”.
Theá laø toâi coù maët ngay taïi chôï Naêm Caên, huyeän Ngoïc Hieån hai ngaøy sau. Treân chuyeán taøu ñoø töø Caø Mau tôùi Naêm Caên, toâi coá ñaûo maét luøng tìm Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu, maø ngöôøi daân Naêm Caên goïi laø anh Taùm Haäu. Toâi coù laï gì anh Taùm Haäu, ngöôøi baéc, maët vöông, daùng gaày, khaét khoå nhö thaày tu röøng. Gaàn anh Taùm, ngöôøi ta deã bò thu huùt bôûi aùnh maét giaøu nhaân aùi, bôûi ñôøi soáng ñaïo ñöùc nhaân baûn, bôûi lôøi leû bình dò, dí doõm, nhöng thaät saâu saéc vaø thöïc teá.
Khoâng thaáy anh Taùm Haäu vaø khoâng nghe anh noùi veà truyeàn giaùo. Nhöng toâi coù quyeån NKTG (Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo) cuûa anh trong tay. Toâi cuõng coù dòp chöùng kieán taän maét nhieàu thaønh quaû truyeàn giaùo cuûa anh Taùm vaø cuûa caùc chieán só truyeàn giaùo khaùc ñeå laïi doïc daøi treân ñoaïn ñöôøng taøu 30 caây soá ngaøn: Caùi Caám, Caùi Raén, Caùi Nöôùc, Caùi Keo, Chaø Laø, Baø Hính, Keânh Nöôùc Leân, Ñoàng Cuøng, Naêm Caên.
Nhöõng tuï ñieåm truyeàn giaùo naày ñang phaùt trieån, coù nhieàu nôi ñaõ coù nhaø thôø; coù nhieàu nôi chæ taïo ñöôïc caên nhaø tranh duøng laøm nhaø thôø, maø anh Taùm dí doõm goïi laø “chuoàng thôø”. Ñeå laøm “rình rang” theâm cho nhöõng tuï ñieåm “vaên minh” naày, ngöôøi ta coøn thaáy coù nhöõng caên nhaø laøm tröôøng hoïc. Khoâng bieát tröôøng hoïc cao tôùi caáp naøo, nhöng vaùch nhaø tröôøng nhieàu khi troáng chaân, cuõn côõn nhö ngöôøi maët vaùy ñaàm vaäy.
Vuøng ñaát cuoái nöôùc Vieät roäng meânh moâng. Ngöôøi vuøng cuoái nöôùc Vieät ñoâng voâ keå. Caùnh ñoàng truyeàn giaùo cuoái nöôùc Vieät thaät nhö “luùa chín ñaày ñoàng”. Thôï gaët thieáu traàm troïng. Anh Taùm vaø nhieàu chieán só Phuùc Aâm maát huùt trong caùnh ñoàng truyeàn giaùo baùt ngaùt naøy. Hoï di chuyeån baèng “cuoác boä” vôùi ñoâi chaân traàn, baèng “voûõ laõi toác haønh” ngoài cong xöông soáng, baèng xuoàng con mong manh nhö chieác laù giöõa doøng. Nhöng hoï thaät nhanh nheïn, naêng noå vaø khoâng meät moûi trong söù meänh rao truyeàn Lôøi Chuùa. Hoï khoâng sôï muoãi, vaét, raén, rít, nöôùc pheøn, nöôùc maën hay nhieàu ñe doïa khaùc. Nhöng hoï sôï boùng toái uïp xuoáng quaù nhanh maø aùnh saùng Lôøi Chuùa chöa kòp ñeán vôùi moïi ngöôøi ôû moïi nôi cuûa vuøng cuoái nöôùc Vieät naøy.
Nhieàu ngöôøi bieát anh Taùm Haäu töø hôn 20 naêm veà tröôùc, nhöng coøn quaù nhieàu ngöôøi chöa bieát Chuùa. Anh Taùm ôi, laàn theo daáu chaân truyeàn giaùo cuûa anh. Toâi thaät thoâng caûm vôùi anh, muoán khuyeán khích anh, vaø neáu ñöôïc, xin caáp baèng khen thöôûng anh veà vieäc truyeàn giaùo, ñeå anh haêng haùi theâm leân cho ñoàng luùa chín vaø cho ôn cöùu ñoä muoân ngöôøi. Tuy nhieân, moãi ngöôøi coù “soá” anh Taùm aø! Anh coù soá truyeàn giaùo, thì anh cöù “tôùi luoân baùc taøi”. Coøn toâi coù soá “ñöùng doøm” anh truyeàn giaùo. Anh cöù ñeå yeân cho toâi “ngaém” anh truyeàn giaùo, “ngaém” anh gaày trô xöông, “ngaém” anh ñi “voû laõi toác haønh”, “ngaém” anh loäi boä chaân traàn, “ngaém” caùnh ñoàng luùa chín meânh moâng nhöng khoâng buoàn tra haùi gaët.
Rôøi queâ höông naëng quaèng suy nghó. Moät ít quyeån NKTG mang theo laøm quaø cho ngöôøi quen. Nuoâi moäng phoå bieán noù thaät roäng raõi cho ngöôøi beân naøy. Phoå bieán vôùi hy voïng laøm cho moïi ngöôøi “ñoåi soá”. Töø “soá ngaém” ngöôøi khaùc truyeàn giaùo sang caùi “soá tham gia” truyeàn giaùo thaät söï. Noùi ñuùng ra, ñoù khoâng laø chuyeän “ñoåi soá”, maø laø chuyeän trôû veà caùi “soá” nguyeân thuûy do chính Chuùa ñaõ ñaët ñònh cho moïi ngöôøi Kito Höõâu tröôùc khi Ngaøi veà trôøi: “Moïi quyeàn naêng treân trôøi döôùi ñaát ñaõ ban cho Thaày. Vaäy caùc con haõy ñi rao giaûng Tin Möøng cho muoân daân, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn vaø haõy nhôù raèng Thaày ôû cuøng caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá” (Mt 28,18-20)
Moäng thaønh thöïc. Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo cuûa Cha Pio Ngoâ Phuùc Haäu ñeán vôùi baïn. Noù ñôn sô, chaân tình, vaø dí doõm nhö con ngöôøi cuûa taùc giaû, nhöng ñaày thuyeát phuïc tính. Haõy ñeå Nhaät Kyù Truyeàn Giaùo taïo trong baïn nhieät taâm truyeàn giaùo vaø taïo nôi baïn moät söï uûng hoä tích cöïc cho Cha Haäu vaø caùc chieán só truyeàn giaùo ôû mieàn cuoái nöôùc Vieät.
Thaân aùi.
LM Peter Traàn Theá Tuyeân
Cha sôû nhaø thôø St. Joseph, Whitecourt, Alberta, Canada. Quaûn Haït vaø thaønh vieân Hoäi Ñoàng Tö Vaán ñòa phaän St. Paul, Alberta, Canada.
Giaùo Xöù Capharnaum.
Caàn Thô, . . . 1970
Chuû ñeà tónh taâm giaùo phaän naêm nay laø truyeàn giaùo. Ñöùc Giaùm muïc hoâ haøo ñaåy maïnh phong traøo truyeàn giaùo. Phöông phaùp truyeàn giaùo laø phaùt trieån Daân Sinh, Daân Trí vaø Daân Ñaïo . . . Baát ngôø ngaøi noùi vôùi anh em moät caâu cuûa moät vò thöøa sai naøo ñoù:
“Linh muïc Vieät Nam chæ coù taøi coi soùc hoï ñaïo, chöù khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo”.
Vì töï aùi daân toäc, mình dô tay vaø ñöùng baät leân nhö moät caùi loø xo;
- Thöa Ñöùc Cha, khoâng phaûi linh muïc VN khoâng bieát gaày döïng hoï ñaïo, nhöng vì chöa coù “Baøi sai” (1) cuûa Ñöùc Cha.
Mình hung haêng chöøng naøo thì Ñöùc Giaùm muïc bình tónh chöøng aáy. Vôùi gioïng traàm buoàn, ngaøi thuûng thaúng traû lôøi:
- Toâi bieát ñi truyeàn giaùo thì thieáu thoán vaø cöïc khoå nhieàu laém, neân khoâng nôõ sai caùc cha ñi. Cha naøo tình nguyeän thì toâi môùi daùm. Vaäy cha naøo tình nguyeän thì giô tay leân.
Mình ñeám ñöôïc saùu caùnh tay giô thaät cao vaø thaät thaúng: Hai cha giaø, hai cha soàn soàn, vaø hai cha treû. Ñöùc Giaùm muïc móm cöôøi vaø khoâi haøi:
- Caùc cha ñi truyeàn giaùo thì boû hoï ñaïo,boû chuûng vieän, boû tröôøng hoïc cho ai?
Caû hoäi tröôøng cöôøi hì moät caùi. Theá laø ñaùnh troáng boû duøi. Vaán ñeà truyeàn giaùo chæ ñöôïc neâu leân nhö moät söï gôïi yù vaø thaêm doø . Roài ñaây, sau hai tuaàn tónh taâm, ai naáy laïi trôû veà vôùi hoï ñaïo cuûa mình vaø tieáp tuïc rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi ñaõ nghe. Tuyeät nhieân khoâng nghó gì. Khoâng laøm gì cho ngöôøi löông daân, nhöõng ngöôøi chöa bao giôø ñöôïc nghe Tin Möøng.
Vieát ñeán ñaây, mình lieân töôûng ñeán Ñöùc Gieâsu khi Ngaøi ñeán rao giaûng taïi Capharnaum. Sau khi ñöôïc nghe giaûng vaø chöùng kieán nhieàu pheùp laï, daân thaønh Capharnaum naûy ra moät saùng kieán:
Xin thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa.
Caâu noùi cuûa hoï haøm nhieàu yù nghóa:
1. Vì quaù thöông, hoï muoán Chuùa ôû laïi vôùi hoï. Hoï khoâng muoán Chuùa luùc naøo cuõng ñaàm ñìa moà hoâi, aên khoâng troïn böõa, ngöû khoâng ñaày giaác, do caùc chuyeán ñi lieân tuïc. Hoï muoán coù moät “ngoâi nhaø xöù” coù ñuû tieän nghi cho Chuùa söû duïng. Hoï seõ kieám cho Chuùa moät baø beáp naáu aên thaät gioûi, coù theå ñoù laø meï vôï cuûa oâng Simon.
2. Hoï muoán gôûi gaám söï nghieäm cuûa mình vaøo söï nghieäp cuûa Chuùa. Capharnaum seõ laø trung taâm rao giaûng, trung taâm trò beänh. Capharnaum seõ trôû thaønh thuû ñoâ cuûa nöôùc “Israel môùi”. Söï nghieäp cuûa Chuùa seõ gaén lieàn vôùi söï nghieäp veû vang cuûa Capharnaum.
“Xin Thaày ôû laïi vôùi chuùng toâi, ñöøng ñi ñaâu nöõa!” Oâi thöông quaù laø thöông! Nghe maø naãu caû ruoät! Ñoù laø moät chöôùc caùm doã, chöôùc caùm ñoã deõ thöông voâ cuøng. Ñeå ñoái phoù, Chuùa ñaõ khaúng ñònh:
- Ta coøn phaûi loan baùo Tin Möøng cho caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø Ta ñöôïc sai ñeán. Sau ñoù Chuùa ñaõ ñi thaät, vaø ñi maõi.
- Chuùa ôi, Chuùa ñaõ giaõ töø Capharnaum ñeåû ñi loan baùo Tin Möøng, coøn chuùng con thì ñaõ chui vaøo ñoù ñeå “Ngoài Hoï”. Quaû vaäy, Giaùo Hoäi cuûa Chuùa coù moät truyeàn thoáng yeâu thöông giaùo xöù. Con caùi cuûa Chuùa quaây quaàn beân nhau thaønh moät xoùm ñaïo. Baûn thaân con ñaõ ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân trong moät xoùm ñaïo nhö theá. Giaùo xöù nôi con sinh tröôûng coù moät ngoâi thaùnh ñöôøng nguy nga. Nhaø thôø coù thaùp cao. Saùng, tröa, chieàu chuoâng töø treân thaùp cao aáy ñoå hoài vang tôùi taän xoùm ngoaïi, vaø voïng laïi töø nhöõng ñoài coï xa mòt muø.
Cha xöù cuûa chuùng con soáng trong nhaø xöù coù luõy tre daày bao boïc xung quanh, coù coång goã lim ñoùng im æm, ma boïn nhí chuùng con chaúng bao giôø beùn maûng tôùi. Cha xöù cuûa chuùng con raát yeâu thöông giaùo daân. Haèng naêm, ngaøi chæ vaéng maët ñuùng moät tuaàn leã ñi caám phoøng theo leänh Ñöùc Giaùm muïc.
Ngaøi ñaõ röûa toäi cho haèng ba theá heä trong giaùo xöù. Ngaøi ñaõ cho con xöng toäi vaø röôùc leã laàn ñaàu. Ngaøi ñaõ môøi Ñöùc giaùm muïc ñeå chuùng con ñöôïc laõnh bí tích Theâm söùc.
Heã ai ñau yeáu maø môøi ngaøi ñeán xöùc daàu, thì duø ngaøy hay ñeâm, ngaøi cuõng xaêng xaùi ñi lieàn. Neáu coù ai qua ñôøi thì ngaøi ñeán taän nhaø cöû haønh nghi leã taåm lieäm, ñeán taän nhaø ñeå röôùc xaùc veà nhaø thôø laøm leã quy laêng, roài ngaøi tieãn chaân ra tôùi phaàn moä vaø laøm pheùp huyeät. Ngaøi chæ ra veà khi ñaõ neùm xuoáng ñoù moät naém ñaát nhö moät cöû chæ tieãn bieät.
Thaùng naêm naøo ngaøi cuõng toå chöùc daâng hoa vaø kieäu hoa lieân hoï. Giaùo xöù baäp buøng aùnh ñeøn.
Muøa Chay thì ngaém nguyeän. Leã Phuïc Sinh vaø Leã Caùc thaùnh thì thi kinh boån. Tieáng troáng thì ñaùnh thì thuøng suoát ngaøy. Giaùo xöù töng böøng nhö ñaïi hoäi.
Ñeán thaùng heø, caùc thaày tröôøng lyù ñoaùn, caùc chuù tröôøng Latinh veà toå chöùc kòch tuoàng. Naøo tuoàng “Thaùnh Aleâxuø”, naøo tuoàng “Thaùnh AnToân aån tu”. Giaùo xöù roäng leân nieàm phaán khôûi. Cha xöù vaø giaùo daân chuùng con gaén boù vôùi nhau khaéng khít hôn caû xöông söôøn cuûa Añam gaén boù vôùi da thòt cuûa Eva, ñeán möùc ñoä quyeàn pheùp cuûa Ñöùc Giaùm muïc cuõng khoâng phaân ly ñöôïc. Bôûi theá, khi con nöùt maét ra thì Cha xöù cuûa con ñaõ ôû ñoù. Vaø baây giôø, khi con ngoài vieát nhöõng doøng naøy thì ngaøi cuõng vaãn coøn ôû ñoù, bình chaân nhö vaïi.
Xoùm ñaïo cuûa chuùng con chæ caùch xoùm ngoaïi baèng moät con ñöôøng ñaát nhoû heïp ñeán ñoä hai con traâu ñi ngöôïc chieàu phaûi coï söôøn vaøo nhau. Vaäy maø hai xoùm coù hai neàn vaên hoùa khaùc nhau nhö hai daân toäc, nhö hai quoác gia.
- Beân kia coù maùi chuùa cong cong. Beân naøy coù ngoïn thaùp cao ngheàu ngheäu.
- Beân kia coù tieáng chuoâng chuøa ræ raû ngaân nga. Beân naøy coù tieáng chuoâng thaùnh ñöôøng binh boong doàn daäp.
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø “Hueâ Hoàng”, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø “Hoa Hoàng” (2).
- Beân kia ngöôøi ngoaïi goïi laø con cua, thì beân naøy ngöôøi ñaïo goïi laø con caên-xe (3).
- Nhí xoùm ñaïo vaø nhí xoùm ngoaïi laâu laâu laïi toå chöùc choaûng nhau moät laàn.
Bôûi vaäy töø ngaøy coù trí khoân cho tôùi baây giôø, con chöa thaáy moät ngöôøi ngoaïi naøo theo ñaïo cuûa Chuùa. Chaúng bao giôø con thaáy Cha xöù than phieàn veà ñieàu ñoù. Ñöùc Giaùm muïc cuõng chaúng bao giôø phieàn traùch ngaøi veà ñieàu ñoù.
Tin Möøng cuûa Chuùa ñaõ voùn cuïc laïi trong giaùo xöù. Giaùo xöù laø caùi ghetto quaûn thuùc Tin Möøng. Noù laø caùi phaùo ñaøi ngaïo ngheã ñeå bieán chuùng con thaønh nhöõng ngöôøi töï cao töï ñaïi tröôùc maét ngöôøi löông daân.
Laïy Chuùa, ñeán bao giôø chuùng con môùi noùi ñöôïc vôùi giaùo xöù lôøi naøy: “Chuùng toâi coøn phaûi ñi loan ba1oTin Möøng taïi caùc thaønh khaùc nöõa. Chính vì theá maø chuùng toâi ñaõ ñöôïc sai ñeán”.

(1) Baøi sai: Vaên thö boå nhieäm moät linh muïc do Ñöùc Giaùm muïc aán kyù.
(2) Laøng toâi thôø baø Thieàu Hoa, neân ngöôøi ngoaïi traùnh teân huùy cuûa baø maø ñoåi Hoa thaønh Hueâ. Ngöôøi ñaïo thì khoâng chia seû tuïc leä aáy. Theo truyeàn tuïng cuûa laøng toâi, baø Thieàu Hoa laø töôùng cuûa Hai Baø Tröng. Sau khi hai baø töï vaãn taïi Haùt Giang, quaân khaùng chieán bò tan raõ, baø Thieàu Hoa veà laøng toâi soáng aån daät baèng ngheà may vaù. Baø raát yeâu treû em, neân baø laáy vaûi vuïn coät thaønh traùi boùng cho treû em chôi. Töø ñoù, laøng toâi coù moân ñaùnh pheát.
(3) Töø “cua” ôû laøng toâi coù theâm moät nghóa tuïc, neân caùc Coá taây baét giaùo daân goïi con cua laø con caêng-xe (Cancer trong tieáng Latinh).

Anh Em
Caàn Thô, . . . 1971
Reng . . . Reng . . .
- Aloâ, nhaø thôø Chaùnh toøa toâi nghe.
- Cha Haäu ñoù phaûi khoâng?
- Thöa Ñöùc Cha, vaâng.
- Cha leân Toøa Giaùm muïc gaëp toâi ngay baây giôø.
- Daï.
Caàu thang Toøa Giaùm muïc laøm baèng ñaù maøi maøu xanh troâng thaät maùt maét. Nhöng sao loøng mình chaúng chòu maùt chuùt naøo. Mình böôùc leân thaät chaäm nhö muoán níu keùo thôøi gian laïi. Mình roùn reùn đến trước phoøng Đức Giaùm mục maø goõ thật nhẹ. Hoâm nay laàn ñaàu tieân mình phải ñoái dieän vôùi Ñöùc Giaùm muïc. Chuyeän gì seõ xaûy ra? Chuyeän vui thì chaéc khoâng phaûi, coøn chuyeän buoàn thì laø chuyeän gì, taïi sao?
Coù tieáng deùp leâ treân neàn gaïch boâng, caùnh cöûa môû toang. Ñöùc Giaùm muïc cöôøi vui veû:
- ÔØ, Cha Haäu, ngoài xuoáng ñaây. Thuoác ñaây, cha huùt ñi. Cha huùt thuoác laøo thì thuoác naøy nhaèm nhoø gì.
Ngaøi ñaåy cho mình goùi Bastos xanh roài e heøm laáy gioïng. Thaáy ngaøi côûi môû, nhòp tim mình baét ñaàu trôû laïi bình thöôøng.
- Cha xin ñi truyeàn giaùo thì toâi cho cha ñöôïc toaïi nguyeän. Coù hai nôi toâi choïn laøm thí ñieåm truyeàn giaùo: moät laø Caùi Taéc, hai laø Naêm Caên. Cha muoán ñi nôi naøo tuøy yù cha.
Caùi Taéc thì mình bieát vì chæ ôû caùch nhôø thôø Chaùnh Toøa 16 caây soá vaø ôû ngay beân quoác loä. Coøn Naêm Caên thì mình khoâng bieát noù ôû ñaâu. Maùu anh huøng vaø maùu giang hoà boác leân nguøn nguït. Mình traû lôøi ngay:
- Thöa Ñöùc Cha, con xin ñi Naêm Caên, nhöng thöa Ñöùc Cha, Naêm Caên ôû ñaâu?
- Toâi chöa bieát, môùi chæ thaáy noù treân baûn ñoà, cha ra ngoaøi naøy maø xem.
Ngaøi ñöa mình ra coi caùi baûn ñoà lôùn baèng caùi chieác ñoâi, döïng ôû ngoaøi haønh lang. Ngaøi cuoái xuoáng mieàn cöïc Nam, laáy ngoùn tay gí vaøo moät voøng troøn nhoû:
Noù ñaây naøy. Toâi ñöôïc baùo caùo cho bieát ôû ñaây raát ñoâng daân cö. Daân chuùng raát ngheøo vaø thaát hoïc. Cha xuoáng ñoù xem tình hình theá naøo roài môùi tính ñöôïc.
Hai cha con trôû laïi phoøng khaùch. Laàn ñaàu tieân mình ñöôïc ngoài noùi chuyeän taâm tình vôùi Ñöùc Giaùm muïc, Goùi thuoác Bastos cöù vôi daàn ñi, coøn tình cha con laïi cöù cao daàn leân. Ñöùc Giaùm muïc keå chuyeän ñôøi mình, ñôøi chuûng sinh, ñôøi linh muïc, ñôøi laøm nhaø giaùo, ñôøi laøm Giaùm muïc, . . .
Naêm Caên, ñeâm 19.101971
Giaác nguû bò caét ñöùt vaø chaám döùt bôûi moät giaác mô.
Mình mô thaáy meï ñang duùi vaøo tay mình moät naém tieàn leû. Baø nhìn mình khoâng noùi moät lôøi. Meï mình ngheøo laém. Thaân mình baø tieàu tuïy vaø beù nhoû. Cöù moãi laàn töïu tröôøng, baø laïi duùi vaøo tay mình moät soá tieàn leû nhö theá. Coù leû baø ky coùp caû naêm trôøi môùi coù ñöôïc ngaàn aáy tieàn. Baø xaáu hoå vì soá tieàn aáy quaù nhoû beù so vôùi loøng thöông lôùn lao maø baø vaãn daønh cho mình, moät ñöùa con maø baø ñaõ ñaët nhieàu kyø voïng nhaát.
Hình aûnh tieàu tuïy vaø beù nhoû cuûa meï, thaùi ñoä ruït reø ñaày maëc caûm töï ti cuûa baø laøm mình khoùc oøa leân. Theá laø giaác mô chaám döùt. Nhöng doøng nöôùc maét laïi tieáp tuïc traøo ra, traøo ra maõi khoâng ngöng.
Coù leõ mình ñaõ queân khoùc töø treân hai chuïc naêm roài. Mình vaãn töï haøo veà ñieàu ñoù. Theá maø hoâm nay mình laïi khoùc, vaø khoùc quaù chöøng. Phaûi chaêng cuoäc ñôøi cuûa mình ñaõ chuyeãn höôùng? Mình quen soáng vôùi lyù trí vaø yù chí. Hoâm nay con ngöôøi mình ñaõ nhaõo ra vaø buoâng theo tình caûm. Quaû theá, khi ñeán vôùi Naêm Caên, mình ñaõ töï nguyeän choïn phaàn nhoû nhaát, hieân ngang huùt ñaàu vaøo moïi thieáu thoán vaø thöû thaùch. Nhöng töø ít laâu nay, con tim mình baét ñaàu nhoû laïi, ti tieän vaø heïp hoøi. Mình baét ñaàu so ño vaø phaân bì vôùi anh em veà ñôøi soáng vaät chaát:
+ Naøo laø ngöôøi ta coù nhaø cao cuûa roäng, coøn mình thì chæ coù tuùp leàu luùp chuùp.
+ Naøo laø ngöôøi ta ñöôïc aên uoáng ñaày ñuû, coøn mình thì cöù haùt maõi caùi ñieäp khuùc “khoâ keøo chaám nöôùc töông”.
+ Naøo laø ngöôøi ta coù ñuû thöù ngaân quyõ. Loä phí ñi tónh taâm haèng naêm cuõng ñöôïc trích töø quyõ nhaø xöù, coøn mình thì cöù “traêm daâu ñoå ñaàu taàm”, töø moät vieân thuoác caûm cho tôùi caùi muøng caùi chieáu ñeàu laáy töø trong tuùi raùch maø ra.
+ Naøo laø ngöôøi ta ôû ngay trung taâm thaønh phoá, muoán mua saùch baùo thì chæ 5 phuùt sau laø coù, coøn mình thì caû thaùng trôøi môùi coù ñöôïc moät tôø baùo cuû meøm.
+ Naøo laø ban ñeâm ngöôøi ta ngoài coi tivi tænh bô, coøn mình thì phaûi ñöùng ngaém aùnh hoûa chaâu, nôm nôùp lo sôï.
+ Naøo laø ngöôøi ta thì ñöôïc giaùo daân cung phuïng ñuû thöù: töø moùn “deát-xe” ngoït lòm treân baøn aên, cho tôùi chieác xe “eách-baø” chaïy phom phom treân xa loä, coøn mình thì phaûi ñi xin töøng lon gaïo ñeå nuoâi caùn boä truyeàn giaùo. Oâi lon gaïo truyeàn giaùo, mi ñaøy ñoïa ta bieát bao nhieâu!
Baây giôø mình môùi hieåu thaám thía caâu noùi cuûa Ñöùc Giaùm muïc: “Toâi khoâng daùm sai caùc cha ñi truyeàn giaùo, vì cuoäc ñôøi truyeàn giaùo gian khoå laém”. Mình khoâng sôï gian khoå, nhöng mình khoâng ngôø raèng gian khoå ñang gaäm nhaám ñôøi mình vaø ñang bieán mình trôû thaønh con ngöôøi ti tieän vaø heïp hoøi. Mình thoaùng naûy ra yù nghó “ñaøo nguõ” thì boãng coù tieáng uù ôù ôû trong muøng beân caïnh. Mình laáy ñeøn pin roïi sang, thì Mai, ngöôøi baïn ñoàng haønh ñang cuï cöïa trôû mình, roài laïi chìm vaøo giaác nguû yeân laønh.
Mai laø ngöôøi baïn ñoàng haønh baát ñaéc dó. Mình coøn nhôù cuoäc ñoái thoaïi hoâm aáy ôû Toøa Giaùm muïc. Ñöùc Cha Quang noùi:
Toâi cho cha choïn baát cöù cha naøo hôïp taùnh vôùi cha ñeå ñi truyeàn giaùo ôû Naêm Caên.
- Thöa Ñöùc cha, con bieát ñi Naêm Caên laø phieâu löu laém, xin Ñöùc cha cho con ñi moät mình ñeå thöû xem sao ñaõ.
Khoâng ñöôïc. Phaûi coù hai cha môùi ñöôïc.
- Vaäy thì xin Ñöùc Cha cho con cha Mai. Con thaáy cha Mai hieàn, coù theå hôïp vôùi con. Nhöng thöa Ñöùc cha, cha Mai maéc beänh bao töû.
- Mình quí meán Mai, moät ngöôøi anh em linh muïc hieàn hoøa vaø traàm tónh. Nhöng mình laïi khoâng muoán Mai ñi vôùi mình, sôï raèng mình seõ trôû thaønh keû mang baát haïnh ñeán cho anh em. Mình coá tình khai beänh bao töû cuûa Mai ñeå doàn Ñöùc cha vaøo chaân töôøng maø cho mình “ñôn phöông ñoäc maõ”. Theá nhöng Ñöùc cha vaãn lieàu maïng cho Mai ñi Naêm Caên vôùi mình. Baây giôø thì Mai ñang ôû ñoù, ñang nguû yeân laønh, coøn mình thì ñang mang danh tö töôûng “ñaøo nguõ”.
Mai meán,
Toâi xin loãi anh, bôûi taïi toâi maø anh phaûi soáng khoán khoå giöõa maõnh ñaát “khæ khoâng daùm ho, coø khoâng daùm gaùy” naøy! Nhöng toâi xin caûm ôn anh bôûi anh ñang laø ñeà taøi suy nghó lôùn cho toâi. Ñeå hieåu theá naøo laø giaù trò cuûa söï hieän dieän cuûa anh, toâi töï ñaët caâu hoûi: “Neáu khoâng coù anh, thì toâi seõ ra sao?”.
Ñöùc Gieâsu Thaày chí thaùnh cuûa chuùng ta ñaõ sai töøng hai ngöôøi leân ñöôøng truyeàn giaùo. Chaéc haún Thaày cuûa chuùng ta nhaém nhieàu muïc ñích khaùc nhau:
1. Hai ngöôøi cuøng rao giaûng moät lôøi, lôøi aáy laø söï thaät. Ñoù laø luaät vaø luaät aáy ñaõ ñi vaøo vaên hoùa daân toäc Do Thaùi.
2. Hai ngöôøi cuøng laøm moät vieäc, vieäc aáy laø vieäc cuûa taäp theå. Giaùo Hoäi laø moät taäp theå. Giaùo Hoäi laø phoå quaùt. Neáu chæ coù moät ngöôøi laäp giaùo ñieåm, ngöôøi aáy seõ muùa gaäy röøng hoang, seõ bieán giaùo ñieåm thaønh tö höõu, hay ít nhaát ngöôøi aáy seõ coù caûm töôûng mình laø moïi söï. Nhö vaäy Giaùo hoäi maø ngöôøi aáy xaây döïng seõ ñaùnh maát tính phoå quaùt laø moät ñaëc tính quan troïng cuûa Giaùo hoäi.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh, toâi seõ laø anh huøng caùt cöù moät coõi; toâi seõ ñoäc ñoaùn; toâi seõ bieán giaùo ñieåm thaønh toâi vaø toâi thaønh giaùo ñieåm. Nhö theá thì coøn gì laø truyeàn giaùo.
3. Saùch chieán quoác noùi: “Khi hai ngöôøi cuøng lo moät vieäc, hoï seõ yeâu nhau; khi hai ngöôøi cuøng höôûng moät quyeàn lôïi, hoï seõ gheùt nhau”. Anh vaø toâi cuøng chia nhau kieáp soáng gian khoå, cuøng chia nhau traùch nhieäm naëng neà. Gian khoå aáy boãng trôû neân eâm aùi hôn, nheï nhaøng hôn. Coøn quyeàn lôïi thì chuùng ta chaúng coù ñeå maø giaønh giaät, ñeå maø gheùt nhau.
Mai meán,
Neáu khoâng coù anh ôû ñaây, lieäu toâi coù ñuû söùc tieáp tuïc söù maïng maø Chuùa Thaùnh Thaàn trao phoù hay khoâng? Neáu khoâng thaáy anh naèm ôû ñoù, ñang thôû ñeàu ñeàu trong moät giaác nguû yeân laønh, lieàu toâi coù ñuû can ñaûm ñeå boû ñi caùi yù nghó “ñaøo nguõ” vöø môùi mang nha khoâng? Thaáy anh trong giaùo ñieåm, toâi caûm thaáy yeân taâm. Thaáy anh ôû ñoù, loøng toâi vôi ñi bao noãi phieàn muoän giaøy voø. Thaáy anh ôû ñaây, doøng nöôùc maét tuûi haän khoâng coøn tuoân traøo nöõa.
Ñeâm nay toâi thao thöùc khoâng nguû, nhöng ñeâm mai toâi seõ nguû moät giaác thaät ngon, bôûi vì toâi bieát raèng anh vaãn ôû ñoù, ôû ngay beân caïnh toâi. . .
Mai meán,
Trôøi gaàn saùng roài. Anh coù bieát khoâng, nöôùc thuûy trieàu ñaõ traøn vaøo nhaø chuùng ta. Ñoâi deùp cuûa anh, ñoâi deùp cuûa toâi ñeàu ñaõ theo nhau troâi daït veà moät goùc. Laùt nöõa khi anh thöùc daäy, anh seõ ngaån ngô vì maát deùp; anh seõ baøng hoaøng vì phaûi loäi bì boõm ngay trong nhaø cuûa chuùng ta. Nhöng caû hai chuùng ta seõ höôûng moät traän cöôøi gioøn giaõ, ñeå ñoùn chaøo moät ngaøy môùi.
Nhôù veà Naêm Caên
Caùi Keo, . . .1973
Hoâm nay mình ñi thaêm baø con ñeå tìm hieåu “nhaân tình theá thaùi”. Vôï choàng anh M, ñoùng moät caùi ñaùy nhoû saùt mí bôø soâng. Hoï ñeán ñaây vôùi hai baøn tay traéng. Hoï vay tieàn ñeå saém duïng cuï laøm aên.
- Anh chò vay bao nhieâu ñeå ñoùng caùi ñaùy naøy?
- Möôøi ngaøn. Caùi ñaùy nhoû xíu aø. Moãi ngaøy kieám chöøng moät ngaøn, ñuû soáng qua ngaøy.
- Ngöôøi ta cho anh ñoùng tieàn lôøi moät thaùng bao nhieâu?
- Cöù moãi ngaøy ñöa cho ngöôøi ta ba traêm ñoàng.
- Moãi ngaøy ba traêm ñoàng. Ba möôi ngaøy thaønh ra chín ngaøn ñoàng. Nhö vaäy laø anh chò chòu lôøi chín möôi phaân moät thaùng. Chöa töøng coù treân theá giôùi naøy!
Treân ñöôøng trôû veà nhaø, mình baên khoaên suy nghó veà vaán ñeà xaõ hoäi taïi mieàn cuoái Vieät naøy. Taïi sao chuû nôï laïi ñang taâm cho vay aên lôøi chín möôi phaân? Vaø taïi sao chuû nôï sieát coå nhö vaäy, maø con nôï vaãn soáng tónh queo?
Mình phaân tích söï kieän theo phöông phaùp kinh vieän: Taïi Sao? Bôûi Ñaâu? Ñeå Laøm Gì? . . . vaø cuoái cuøng mình khaùm phaù ñöôïc bí aån naøy nhö sau:
1. ÔÛ Naêm Caên deã soáng laém. Xaùch caùi xuoàng ñi quaêng chaøi chöøng ba tieáng ñoàng hoà cuõng kieám ñöôïc vaøi chuïc kyù toâm. Chæ caàn moät caùi xuoàng be baûy voâ röøng baét coïp, oác len, ba khía cuõng dö söùc nuoâi naêm mieäng aên. Vôùi möôøi ngaøn ñoàng tieàn voán maø moãi ngaøy kieám ñöôïc treân döôùi moät ngaøn ñoàng. Nhö vaäy coù nghóa laø: moät voán ñeû ra ba lôøi/ 1 thaùng. Noùi caùch khaùc, ñoù laø doanh nghieäp coù laõi suaát ba traêm phaàn traêm/ 1 thaùng.
2. Cho vay laáy lôøi chín möôi phaân chöa phaûi laø boùc loät, vì ñeå coù ñöôïc soá lôøi ñoù chuû nôï phaûi ñi ñoøi ba möôi laàn moãi thaùng. Nhieàu khi phaûi naêng næ æ oâi. Laém luùc phaûi chöûi thoâ tuïc môùi thaáy tieàn töø trong tuùi con nôï loøi ra. Maø tieàn coâng chöûi thì voâ giaù! Aáy laø chöa keå con nôï coù theå troán ñi tröôùc khi thanh toaùn soá tieàn voán. Hoï chæ ñeå laïi moät cô ngôi goàm: caùi choøi raùch vaø caùi choåi cuøn . . . Coâng baèng xaõ hoäi ôi! Theá naøo laø boùc loät? Theá naøo laø coâng baèng?
Naêm Caên, . . . 1976
Hoâm nay mình trôû laïi Naêm Caên cuøng vôùi moät loâ nhöõng oâng baïn toø moø. Tröôùc khi chuùng mình ñeán thaêm oâng Tö Ñöùc. Giaùo ñieåm Naêm Caên ñaõ ñoùng cöûa ñöôïc moät naêm roài maø treân vaùch vaùn nhaø oâng Tö vaãn coøn nhöõng caâu Phuùc Aâm in ñaäm neùt phaán. Haït gioáng Tin Möøng ñaõ gieo xuoáng maûnh ñaát naøy töø naêm naêm qua, hoâm nay vaãn coøn ñoù, baát chaáp naéng haïn, nhöng roài ngaøy mai, ngaøy moát, vaø neáu thôøi gian cöù choàng chaát, thì soá phaän cuûa haït gioáng seõ ra sao? Mình gôûi gaém Naêm Caên cho Chuùa Thaùnh Thaàn.
Buoåi chieàu, tuïi mình voâ thaêm raåy. Döa haáu vaø döa haáu. Voâ nhaø naøo cuõng thaáy moät maâm döa haáu.
- Aên ñi oâng cha! Aên heát môùi ñöôïc veà.
- Chaéc toâi cheát quaù!
- Coøn moät noài chaùo vòt nöõa. Thaáy boùng oâng cha ôû beân ñoù, thì beân naøy toâi baét ñaàu maàn vòt. Gaëp oâng cha, toâi möøng heát bieát. Töôûng khoâng bao giôø coøn gaëp laïi oâng nöõa.
Chæ trong voøng ba tieáng ñoàng hoà, tuïi mình phaûi thanh toaùn heát ba noài chaùo vòt vaø haèng chuïc maâm döa haáu. Ngöôøi Naêm Caên nhö theá ñoù. Aên cho “cheát” ñeå coù tình. Uoáng cho “cheát” ñeå laøm anh em. Chaát phaùc, cuoàng nhieät, vaø deã thöông.
Caùi Raén, 25.11.95
Saùng nay mình ñi laøm leã gioã ôû Raïch Ruoäng. Chieàu veà ñi laøm leã giaùp tuaàn cho baø Naêm Hôn> Leã xong mình ôû laïi taâm tình vôùi tang quyeán. Chuyeän buoàn quaù!
Baø Naêm Hôn ñi thaêm con ôû Naêm Caên. Hai giôø khuya ngaøy 20.11.95 baø giuïc con ñöa baø ra vaøm Oâng Do ñeå ñoùn taøu veà Caùi Raén.
- Coøn sôùm quaù meï aï!
- Vöøa roài ñaáy!
Meï con giaèng co moät hoài. Chieác xuoàng be möôøi ñöa baø Naêm ra vaøm, theo nhòp cheøo ueå oaûi cuûa ñöùa con gaùi ñang hôøn doãi. Ñeâm 27, aùnh sao môø nhaït khieán ñeâm ñaõ toái laïi caøng toái hôn. Nöôùc roøng chaûy sieát, ñoå ra vaøm cuoàn cuoän nhö thaùc.
- Tôùi vaøm roài. Meï ngoài vöõng nghe. Nöôùc ñaïp döõ laém ñoù. Choã naøy coù nhieàu ngöôøi cheát chìm. . . Chuùa ôi! Xuoàng taáp voâ haøng ñaùy roài meï ôi! . . . Bôù baø con ôi! . . . Meï ôi! . . . Meï ôi!
- Baø Naêm laëng leõ chìm xuoáng doøng soâng laïnh. Tieáng con baø gaøo leân thaûm thieát xeù toaïc maøn ñeâm yeân tónh. Vaøi chuïc aùnh ñeøn pin loùe leân moät caùch tuyeät voïng. Ba giôø ba möôi saùng ngaøy 20.11.95
- Boán möôi taùm giôø nöõa xaùc môùi noåi leân. Soâng cöûa Lôùn döõ daèn laém, chaúng moø ñöôïc ñaâu. Ñaønh chôø thoâi. Moät ngöôøi ñaøn oâng ñöùng tuoåi goùp yù chaéc nòt nhö theá.
Nhöõng baøn chaân to beø vaø thoâ nhaùm laëng leõ rôøi khoûi caên traïi ñaùy. Vaøm Oâng Do chæ coøn laïi ñeâm ruøng rôïn vaø tieáng khoùc tuyeät voïng . . .
Sau caâu chuyeän buoàn, ngöôøi ta thi nhau ca tuïng taám loøng vaøng cuûa ngöôøi Naêm Caên:
- Baø con Vaøm Oâng Do quyeân ñöôïc 590.00ñoàng. Chaâm xaêng cho ngöôøi ta ñi kieám xaùc hai ngaøy heát 200.000ñoàng. Coøn dö 390.000 ñoàng ñöa cho thaân nhaân ñem veà Caùi Raén.
Chuû haøng ñaùy naáu côm nuoâi nhuõng ngöôøi ñi kieám xaùc. Ñaõi côm luoân caû thaân nhaân ôû treân naøy xuoáng. Vieäc cuûa mình maø ngöôøi ta lo heát tron.
- Daân chính aáp Haøng Vònh vaø Chöõ Thaäp Ñoû thò traán Naêm Caên ñöùng ra lo duøm mình töø ñaàu ñeán cuoái. Naøo laø boû ngöôøi ñi kieám xaùc. Naøo laø quyeân tieàn . . . Hoï toát thieät tình!
- Neáu moät söï coá töông töï xaûy ra ôû Caùi Raén naøy, thì nhaém chöøng hoï ñaïo Caùi Raén coù theå laøm ñöôïc nhö baø con ôû Naêm Caên khoâng? Mình hoûi thöû moïi ngöôøi nhö theá. Ngöôøi ta chæ cöôøi tröø. Thaûo naøo ngaøy xöa Chuùa ñaõ phaûi thoát leân nhöõng lôøi cay ñaéng:
“Toâi chöa thaáy moät nieàm tin naøo nhö theá trong daân toäc Ítraal”.
“Taïi sao chæ coù moät ngöôøi naøy trôû laïi toân vinh Thieân Chuùa? Maø ngöôøi naøy laïi laø ngöôøi ngoaïi?”
Bò xuùc ñoäng bôûi nhöõng taám loøng vaøng aáy, mình beøn vieát moät laù thö göûi veà maûnh ñaát Naêm Caên yeâu daáu.
Naêm Caên yeâu daáu ôi!
Ta bieát Naêm Caên töø ñaàu naêm 1971. Nhöng maõi tôùi ngaøy 24.05 naêm aáy ta môùi thöïc söï ñaët chaân leân ñaát Naêm Caên. Ta yeâu Naêm Caên töø thuôû aáy. Nhöng Naêm Caên luùc aáy coøn xô xaùc laém. Moät nhaïc só naøo ñoù ñaõ saùng taùc taïi choã moät baøi ca laáy töïa ñeà “Naêm Caên, nôi löu ñaøy”. Anh chaøng ngheä só oâm caây ñaøn ghi ta, ñu ñöa caùi ñaàu troïc loùc, than khoùc cho thaân phaän eùo le cuûa mình. Anh than khoùc vaøo ñuùng moät ñeâm Noel. Ñeâm Noel naêm aáy khoâng böøng saùng döôùi aùnh ñeøn muoân saéc, maø chaäp chôøn ñöôùi aùnh hoûa chaâu giaêng saéc.
Cuõng ñuùng thoâi, vì Naêm Caên luùc aáy laø Naêm Caên cuûa thôøi chieán. Chieán tranh sieát laáy Naêm Caên nhö moät sôïi daây thoøng loïng. Röøng Naêm Caên bò caøy leân bôûi phaùo 41 vaø 105. Ñöôùc Naêm Caên bò phang xô xaùc bôûi ñaïi lieân 50 vaø 60. Ngöôøi Naêm Caên ngheøo te tua nhö caùnh röøng bò boû thuoác khai hoang. Nhöng ta vaãn yeâu Naêm Caên vaø muoán maõi maõi laø ngöôøi Naêm Caên . . .
Theá roài ngaøy 14.06.1975 ta phaûi mieãn cöôõng giaõ töø Naêm Caên vôùi bao nhieâu laø thöông tieác. Thaân xaùc ra ñi, nhöng loøng ta vaãn ôû ñoù. Ta ñaõ thaáy röøng ñöôùc Naêm Caên bieán thaønh raãy bí, raãy khoai . . . baït ngaøn. Roài ta laïi thaáy raãy röøng bieán thaønh vuoâng toâm meânh moâng. Ta ñaõ thaáy Naêm Caên giaøu leân nhö dieàu gaëp gioù vôùi nhöõng tieäm vaøng vaø tieäm ñoàng hoà san saùt beân nhau, vôùi nhöõng coâ gaùi vaøng ñeo ñoû ngöôøi. Ta cuõng ñaõ thaáy nhöõng ngaøy chôï Naêm Caên eá aåm nhö noài chaùo thiu, vì toâm cheát vaø cheát khoâng ngöøng. Hoâm nay, sau caùi cheát cuûa baø Naêm Hôn, loøng ta laïi roän leân loøng bieát ôn vaø caûm meán ñoái vôùi nhaân daân, chính quyeàn vaø Chi Hoäi Chöõ Thaäp ñoû Naêm Caên. Ta muoán sieát tay ngöôøi chuû haøng ñaùy coù taám loøng nhaân aùi coøn lôùn hôn caû doøng soâng Cöûa Lôùn.
Naêm Caên ôi! Heïn ngaøy taùi ngoä nheù!
(Coøn Tieáp)

Ñi tìm thôï gaët
Caàn Thô, 1973
Hoâm nay mình gheù doøng Meán Thaùnh Giaù Soùc Traêng. Chò beà treân ñoùn tieáp mình moät caùch nieàm nôû nhö ñoùn moät ngöôøi chieán só chieán thaéng trôû veà Chò luoân mieäng ca tuïng thaønh tích truyeàn giaùo taïi Naêm Caên, vaø chò cuõng mô öôùc ñöôïc ñi truyeàn giaùo. Mình môû côø trong buïng: “Theá naøo caù cuõng caén caâu”.
- Coâng taùc truyeàn giaùo ôû Naêm Caên cöù moïc leân nhö naám. Toâi môùi môû theâm moät giaùo ñieåm. Nhöng coøn thieáu caùn boä. Hieän nay ñaõ coù caùc chò Baùc Aùi Vinh Sôn, doøng Ba Nam, Tu hoäi Taän hieán, Thöøa Sai Laùi Thieâu, Tu só truyeàn giaùo, sinh vieân Ñaïi Chuûng Vieän, nhöng vaãn khoâng ñuû. Luùa chín thì nhieàu quaù leû, maø thôï gaët thì ít xòt. Vaäy xin chò cho Doøng Meán Thaùnh Giaù goùp maët vôùi tuïi toâi.
- Cha muoán xin maáy chò?
- Caøng nhieàu caøng toát. Toái thieåu laø hai.
- Thöa cha, xin cha thoâng caûm doøng chuùng con coøn ít ngöôøi laém. Vaû laïi caùc em coøn non nôùt quaù, chuùng con khoâng daùm cho caùc em ñi xa. Hieän nay Khuùc Treùo laø ñòa ñieåm xa nhaát roài.
- Neáu naêm nay khoâng ñöôïc, thì naêm tôùi vaäy nheù!
- Thöa cha, naêm naêm nöõa cuõng chöa ñöôïc.
Mình hieåu yù “naêm naêm nöõa” coù nghóa laø “chaúng bao giôø”.
Thaùi ñoä nieàm nôû vaø nuï cöôøi töôi nhö hoa cuûa chò beà treân baây giôø chæ coøn laø noãi tuyeät voïng. Mình caùo töø ra veà, tiu nghæu nhö con meøo bò caét tai. Phaùi sau löng döôøng nhö nuï cöôøi cuûa chò beà treân coøn ñang nôû. Ngöôøi phuï nöõ naøo cuõng coù loøng meï. Loøng meï naøo cuõng bao la nhö bieån Thaùi Bình. Hoï naâng con nhö tröùng, höùng con nhö hoa. Con hoï lôùn coà coà ra roài, maø hoï vaãn töôûng noù coøn laø con nít.
Mình nhôù laïi moät buoåi saùng noï Chuùa taäp trung 72 moân ñeä tröôùc maët, ñeå ñoïc leänh leân ñöôøng. Hoï chöa ñöôïc ñaøo taïo. Chính Chuùa cuõng phaûi xaùc nhaän raèng: “Thaày sai chuùng con ñi nhö nhöõng con chieân ñi vaøo giöõa baày muoân soùi”. Duø theá Ngaøi vaãn sai hoï leân ñöôøng bôûi leû coù Chuùa vaø “ngheà daïy ngheà”. Nghó vaäy thoâi, chöù mình cuõng bieát raèng chaúng coù beà treân naøo daùm laøm nhö vaäy.
Naêm Caên, . . . 1973
Mình nhaän ñöôïc laù thö cuûa moät vò Beà treân, thö nhö sau:
Cha Haäu meán!
Caùm ôn cha coù loøng tín nhieäm xin doøng chuùng toâi coäng taùc vôùi cha trong coâng taùc truyeàn giaùo ôû Naêm Caên. Chuùng toâi khoâng coù saún ngöôøi, nhöng tieän ñaây coù hai em döï tu coù thieän chí, coù trình ñoä tuù taøi, xin gôûi ñeán Naêm Caên hoïc ngheà vôùi cha. Xin cha nhieät tình giuùp ñôû hai em . . .
Trình ñoä tuù taøi, coù thieän chí, coù nguyeän voïng ñi tu, mình laïi ñang thieáu ngöôøi. Theá laø buoàn nguû gaëp chieáu manh. Coøn hôn theá nöõa: Meøo muø vôù ñöôïc caù raùn. Mình gôûi hai em veà ngay Ñoàng Cuøng, moät giaùo ñieåm vöøa ñöôïc thaønh laäp.
Ñoàng Cuøng, . . . 1973
Mình gheù Ñoàng Cuøng xem giaùo ñieåm tieán haønh ra sao. Thaày Nam baùo caùo laø moïi söï toát ñeïp. Hoïc sinh ñoâng vaø ngoan. Töông quang vôùi phuï huynh vaø ñòa phöông laø toát, nhöng coù moät ñieàu ñang gaây xoân xao, ñoù laø hai coâ giaùo môùi cuûa giaùo ñieåm ñang gaây ra moät ñoáng chuyeän ghen töông, löôøm löôøm, nguyùt nguyùt. Mình nghó buïng, neáu traùi bom naøy noå ra, thì hai coâ giaùo cuûa mình chæ laø naïn nhaân hôn laø nguyeân nhaân. Hoï laø moät moùn aên laï treân moät maâm côm bình thöôøng.
- Thoâi ñöôïc, ñeå mình chuyeån hai coâ veà Naêm Caên, ngöøa beänh hôn laø trò beänh.
Naêm Caên, . . . 1974
Moät ngöôøi ñaøn baø döï toøng ñeán than phieàn:
- Thaày B, uoáng röôïu vôùi thanh nieân. Say xæn quaù coi khoâng ñöôïc cha ôi!
- Caùm ôn, toâi seõ kieåm ñieåm vieäc naøy. Nhôø baø con cuõng khuyeân lôn caùc thaày giuøm toâi. Cuõng chæ laø vui vôùi ñaùm treû thoâi. Nhöng ñoâi khi quaù trôùn laøm maát tö caùch.
- Chuùa ôi, luùa chín thì nhieàu, thôï gaët thì ít, maø coøn say xæn nhö theá naøy, thì chuoät chim aên heát maát. ÔÛ ñaây coâng vieäc truyeàn giaùo ñaày gian khoå, thieáu tieän nghi, thieáu an ninh xaõ hoäi, thieáu ngöôøi . . . baây giôø laïi thieáu caû ñaïo ñöùc nöõa!

Naêm Caên, . . . 1974
Chieàu nay mình ngoài taâm söï vôùi anh em giaùo ñieåm Ñoàng Cuøng. Coâng vieäc truyeàn giaùo ôû ñaây raát khaû quan. Caùn boä phuï traùch tôùi ba ñòa ñieåm. Nhieàu ngöôøi höùa theo ñaïo. Uy tín cuûa tröôøng hoïc leân raát cao. Caùn boä cuõng chaáp nhaän thieáu thoán moät caùch vui veû. Vaøi chuyeän hôøn doãi vuïn vaët khoâng ñaùng keå.
- Vieäc naøo cuûa Cha con cuõng chòu thua heát, nhöng coù moät caùi con khoâng chòu ñöôïc, ñoù laø cha tuyeån choïn caùn boä aåu voâ cuøng.
Mình yeâm laïng suy nghó. Chaéc haún coù moät soá khuoân maët caùn boä truyeàn giaùo gaây cho Löông Quang Chung nhi6e2u noãi thaát voïng. Mình chæ buoàn tieác, nhöng khoâng hoái haän. Nieân khoùa 74 – 75 naày coù gaàn 50 caùn boä goàm ñaïi chuûng sinh, nam nöõ tu só, moät soá giaùo daân, moät döï toøng.
Chuûng sinh vaø tu só do Ñöùc Giaùm muïc vaø Beà treân doøng gôûi ñeán, mình khoâng caàn tuyeån löïa. Ñoù laø cuûa trôøi cho roài. Giaùo daân thì toaøn laø coâ giaùo. Haàu heát ñöôïc gôûi nhôø Nöõ töû Baùc aùi daïy caét may, gia cha1nhva2 ñoàng thôøi nhôø caùc sô xem khoang khoaùi duøm. Moät soá khaùc do caùc cha sôû giôùi thieäu coù “ñính keøm ghi chuù”.
Nghó theá, mình yeân taâm, vì khoâng theå laøm hôn ñöôïc.
Tuy nhieân vaãn phaûi raø laïi Phuùc Aâm ñeå xem Ñöùc Gieâsu ñaõ tuyeån choïn, ñaøo taïo vaø söû duïng caùn boä theá naøo?
1. Tieâu Chuaån:
Ngöôøi ta thöôøng coù hai tieâu chuaån caên baûn ñeå choïn caùn boä, ñoù laø taøi vaø ñöùc. Tieâu chuaån cuûa Chuùa thì hoaøn toaøn bí maät, chæ moät mình Maccoâ baäc mí ñöôïc moät tí thoâi: “Ngaøi goïi ñeán vôùi mình nhöõng ngöôøi Ngaøi muoán”. Nhöng taïi sao Ngaøi muoán? Chuùa bieát!
Neáu xeùt veà taøi ñöùc thì mình chæ thaáy: Nathanael “ngöôøi It1rael chaân chính khoâng heà gian doái”, Philip vaø Anreâ naêng noå vaø nhieàu xaõ hoäi tính; Gioan coù oùc quan saùt tuyeät vôøi; coøn Pheâroâ thì noâng noåi vaø thieáu laäp tröôøng; Mattheâu mang theo moät lyù lòch ñen, ngöôøi thu thueá, ngöôøi bò vaï tuyeät thoâng caùch ly; To6ma thì thieáu xaõ hoäi tính, co quaép vaø gaøn dôû; Giuña Ixcarioát thì “trôøi ôi ñaát hôõi”, moät teân aên caáp, moät teân phaûn traéc.
2 Ñaøo Taïo:
Chuùa khoâng coù tröôøng lôùp. Taát caû chæ laø “ñôøi daïy ñôøi”, “ngheà daïy ngheà”. Chuùa khoâng coù thôøi giôø bao nhieâu ñeå daïy, nhieàu khi thieáu caû thôøi giôø aên uoáng vaø nghæ ngôi, khieán baø con muoán loâi Chuùa veà (Mc 3,20-21). Nhöõng buoåi toái Chuùa ñi caàu nguyeän thì moân ñeä nguû, keå caû treân nuùi bieán hình, thaäm chí keå caû trong vöôøn Caây Daàu. Moân ñeä Chuùa khoâng bieát aên chay, khoâng bieát caàu nguyeän, thua caû moân ñeä cuûa Gioan Taåy Giaû (Lc 11,1).
3. Söû Duïng:
Chuùa sai caùc toâng ñoà “leân ñöôøng” ngay khi haønh trang cuûa hoï coøn leùp keïp. “Thaày sai chuùng con ñi nhö nhöõng con chieân ñi vaøo giöõa baày muoân soùi”. Taùc phong hoï vaãn coøn thaáp, neân vì hoï maø Chuùa thöôøng bò maéng voán: “Bieät phaùi aên chay, moân ñeä Gioan aên chay, coøn moân ñeä cuûa Thaày thì . . .”. Ngay trong phoøng tieäc ly hoï vaãn coøn nhen nhuùm giaønh ñòa vò cao thaáp trong Nöôùc cuûa Chuùa, Nöôùc maø hoï vaãn hieåu theo nghóa traàn tuïc.
4. Keát Quaû:
Treân ñöôøng truyeàn giaùo hoï vaãn thu löôïm keát quaû heát söùc khaû quan, khieán Chuùa phaûi thoát leân: “Ta thaáy Satan sa xuoáng nhö moät laèn chôùp” (Lc 10,18). Nhöng ñoù laø keát quaû veà coâng vieäc truyeàn giaùo, coøn veà ngöôøi truyeàn giaùo thì Chuùa khoâng thaønh coâng bao nhieâu.
- Nhoùm 12 thì maát ñöùt 8,3%.
- Nhoùm 72 thì keå nhö tan raõ hoaøn toaøn (Ga 6,66). Döôøng nhö chæ coøn soùt laïi 5,5% ñoù laø Giuse vaø Matthia trong Cv 1,21-23, Clopas vaø baïn ñoàng haønh ñi Emmau.
- Chuùa Ôi, anh em baûo con laø tuyeån choïn caùn boä aåu voâ cuøng. Baây giôø raø laïi hai nhoùm moân ñeä cuûa Chuùa, ñaëc bieät laø nhìn laïi Giuña Ixcarioát, con thaáy Chuùa cuõng . . . voâ cuøng, Vaäy xin môøi Chuùa ñeán noùi chuyeän vaø traû lôøi cho anh em cuûa con.
(Coøn tieáp)

Tin möøng boá thí
Hay Tin möøng giaûi phoùng
Naêm Caên, . . . 1973
Mình chui vaøo caên leàu cuûa baø Hai. Gia ñình boán khaåu. Oâng chæ coøn laøm ñöôïc moät vieäc duy nhaát laø chuoát ñuõa. Ñöùa con trai lôùn thì maéc beänh taâm thaàn, may maø haén khoâng ñaäp phaù. Caùi ñaàu cuûa haén thì khoâng laøm vieäc, nhöng do luaät buø tröø, caùi bao töû cuûa haén thì laïi laøm vieäc toái ngaøy. Nguoàn soáng cuûa gia ñình laø ñoâi tay gaày cuûa baø Hai cuøng vôùi thaèng con trai chöøng 15 tuoåi. Phöông tieän laøm aên laø moät caùi buùa, moät caùi cöa vaø moät caùi xuoàng be chín. Ngheà duy nhaát laø voâ röøng ñoán cuûi troäm.
Mình nhìn quanh quyaát, chaû thaáy coù moùn ñoà naøo coù giaù trò hôn caùi thuøng ñaïn 81 ly. Chaéc haún muøng meàn, quaàn aùo vaø cheùn dóa ñeàu naèm goïn trong ñoù. Vaø chæ coù theá thoâi. Mình laøm moät cuoäc phoûng vaán nhoû.
- Moãi ngaøy baø Hai kieám ñöôïc maáy thöôùc cuûi?
- Moät thöôùc. (1)
- Taïi sao khoâng raùn laøm laáy ba, boán thöôùc?
- Caùi xuoàng be chín (2) nhoû tí xíu maø soâng nöôùc thì nhö theá kia!
- Baø baùn caùi xuoàng be chín ñi. Toâi möôïn cho baø naêm ngaøn ñoàng. Theá laø baø coù ñöôïc moät caùi xuoàng be möôøi keøm. Moãi ngaøy baø seõ coù boán thöôùc cuûi, nghóa laø baø giaøu gaáp boán laàn. Moãi ngaøy baø ñeå daønh laáy hai traêm ñoàng. Sau hai möôi laêm ngaøy baø seõ traû xong moùn nôï naêm ngaøn. Töø ñoù caùi xuoàng be möôøi laø cuûa baø. Cöù moãi ngaøy laøm ñöôïc boán thöôùc cuûi, aên moät thöôùc, ñeå daønh ba thöôùc. Naêm thöù nhaát baø seõ xaây nhaø töôøng. Naêm thöù hai baø seõ xaây hoà nöôùc, ñoùng gieáng. Naêm thöù ba seõ coù giöôøng hoäp, tivi . . .Toâi tính vaäy ñöôïc khoâng baø Hai?
- Ñöôïc. Oâng cha giuùp toâi, toâi caùm ôn. Maét baø Hai saùng leân, mieäng baø Hai toeùt ra, khoe moät haøm raêng ñen thuûi ñen thui.
Naêm Caên, . . .1973
Hoâm nay mình laïi chiu vaøo caên leàu cuûa baø Hai. Oâng Hai ngoài chuoát ñuõa ôû cöûa. Hai meï con baø Hai ñang cöa cuûi ôû beân bôø soâng. Thaáy mình, baø chaïy vaøo nhaø, ñon ñaû.
- Oâng coá maïnh gioûi haø oâng coá?
- Baø Hai luùc naøy giaøu chöa? Coù ñeå daønh moãi ngaøy 200 ñoàng ñeå traû nôï khoâng?
- Sao cöù thieáu hoaøi, oâng coá ôi!
Theá laø keá hoaëch giuùp daân laøm giaøu cuûa mình bò vôõ roài. Theo cuoäc ñieàu tra chôùp nhoaùng, mình ñöôïc bieát nhö sau:
+ Töø ngaøy coù caùi xuoàng be möôøi keøm, hai meï con baø Hai coù quaû thaät laøm theâm gaáp boán laàn. Noùi moät caùch keânh teá hoïc, thì neàn kinh teá gia ñình baø Hai taêng theâm 400%. Tuyeät vôøi!
+ Nhöng cuõng töø ngaøy ñoù, oâng Hai vaø hai thaèng con trai khoâng theøm huùt thuoác goø nöõa. Trong moãi tuùi aùo ñeàu thaáp thoaùng moät goùi Ruby Queen maøu töôi roùi.
+ Cuõng töø ngaøy aáy, nhöõng em beù baùn baùnh cam vaø baùn caø rem ñeàu bò baø Hai baét giam moät caùch thaät deã thöông: “Ngoài ñaây maày, tao caám maày khoâng ñi ñaâu heát. Chöøng naøo tao aên chaùn, maày môùi ñöôïc ñi”.
+ Vaø moät ngaøy kia, anh thôï röøng xaùch toøn ten moät con kyø ñaø ñi qua tröôùc caên leàu cuûa baø Hai, boãng giaät mình vì moät tieáng heùt baát ngôø: “Voâ maày”.
- Maáy kyù?
- Ba kyù.
- Tao mua luoân. ÔÛ laïi nhaäu vôùi tao maày. Hoâm nay uoáng lade cho baûnh. Tao khoâng öa uoáng ñeá, hoâi mieäng laém.
+ Laøm moät xuoàng cuûi baùn laáy tieàn, aên xaøi cho heát roài maù con baø Hai môùi laïi voâ röøng. Aáy laø chöa keå neáu ñoäng röøng, hoaëc gaëp kyø ñaø caûn muõi thì baø Hai nghó tieáp luoân moät tuaàn. Nhöõng ngaøy “tieàn khoâng” aáy, baø saún saøng aên vay vôùi laõi suaát khoâng tính toaùn: Hai möôi phaân, naêm möôi phaân, thaäm chí chín möôi phaân . . . baø cuõng chaún quan taâm. Caùi be möôøi keøm laø moät baûo ñaûm coù uy tính nhaát. Vaãn baùnh cam vaø caø rem ì xeøo. Vaãn Ruby Queen röïc rôõ.
Caø Mau, . . . 1979
Coù tieáng chuoâng reo. Mình môû cöûa. Moät baø giaø ñen ñuùa vaø raùch röôùi möøng rôõ naém laáy tay mình hoân chuøn chuït.
- Oâng coá maïnh gioûi haû oâng coá? Gaëp oâng coá con möøng heát bieát. Hoài ôû Naêm Caên con nôï oâng coù naêm ngaøn ñoàng. Khoâng bieát ñeán bao giôø con môùi traû ñöôïc.
- AØ! Baø Hai ñoù haû? Thoâi baø ôi, toâi cho baø luoân ñaáy. Toâi muoán giuùp baø laøm giaøu maø baø khoâng chuïi. Khoâng ai boùc loät baø, maø baø töï boùc loät. Mình noùi tôùi gioïng chua cay, khoâng phaûi vì mình maéc traû giuøm caùi moùn “nôï” naêm ngaøn ñoàng, maø vì öôùc mô giuùp ngöôøi ngheøo laøm giaøu thì laïi bò chính ngöôøi ngheøo phaûn boäi. Baø Hai ñöùng tröôùc maët mình ngheøo hôn laàn mình gaëp baø ôû Naêm Caên. Baø ñeán ñaây ñeå xin quaàn aùo, xin gaïo vaø xin tieàn.
- Oâng coá coù quaàn aùo cuõ cho con xin moät boä, cho thaèng khuøng noù maëc.
- Oâng coá coù tieàn cho con vaøi ngaøn mua thuoác cho thaèng khuøng.
- Oâng coá cho con ít lon gaïo ñeå con naáu chaùo cho thaèng khuøng aên.
- Oâng Hai cheát roài. Thaèng con ñi laøm cuûi ngaøy xöa ñaõ coù vôï vaø ra rieâng. Baø Hai ñi haønh khaát ñeå nuoâi mieäng vaø nuoâi thaèng con khuøng. Thaèng khuøng baây giôø chæ coøn naèm moät choã chôø cheát. Baø Hai ñaõ xuoáng tôùi vöïc thaúm cuûa söï ngheøo khoù. Baø Hai ñaõ vaø ñang laø gaùnh naëng ñeø treân vai mình. Tröôùc heát mình phaûi traû caùi moùn nôï naêm ngaøn ñoàng maø mình ñaõ vay duøm baø. Baây giôø thì baø Hai ñaõ bieát mình ôû ñaây, baø seõ ñeán vieáng thaêm daøi daøi, maø mình thì khoâng theå töø choái baø ñöôïc. Baø khoâng coøn caùch naøo khaùc ñeå soáng. Ngöôøi ngheøo cuõng laø gaùnh naëng gheâ gôùm cho Giaùo Hoäi.
Nhöng Tin Möøng boá thí hay Tin Möøng giaûi phoùng ngöôøi ngheøo? Caâu hoûi naøy laøm mình nhöùc oùc. Giaùo Hoäi ñaõ töøng boá thí raát nhieàu cho ngöôøi ngheøo. Nhieàu hoï ñaïo ñaõ ñöôïc thaønh laäp vì Giaùo Hoäi ñaõ caáp ñaát cho ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ngheøo theo ñaïo ñeå coù ruoäng. Nhöng ngaøy nay, nhöõng hoï ñaïo aáy ñang sinh hoaït ra sao? Baïn cuûa mình cho bieát: Cöù ñi daøi daøi theo bôø con keânh, choã naøo thaáy toaøn nhaø laù, thì ñoù laø xoùm ñaïo.
Vaäy treân ñöôøng truyeàn giaùo mình coù neân boá thí khoâng? Boá thí theá naøo? Boá thí caùi gì? Moät ñieàu chaéc chaén laø ngöôøi ngheøo phaûi ñöôïc giaûi phoùng khoûi caùi ngheøo, caùi doát, caùi löôøi . . . nhöng baèng caùch naøo? Caâu hoûi quaû laø quaù khoù ñoái vôùi mình. Nhöng coù leõ cuõng laø quaù khoù ñoùi vôùi moïi ngöôøi.
......................................................................
(1) Ñôn vò ño cuûi theo daân ñòa phöông:
- 1 thöôùc cuûi mieáng = 1/4m3
- 1 thöôùc cuûi loø = 1/2m3
- 1 xì te = 1m3
(2) Ñôn vò ño troïng taûi theo daân ñòa phöông:
- xuoàng be 7 coù troïng taûi chuøng 100kg
- xuoàng be 9 coù troïng taûi chöøng 300kg
- xuoàng be 10 coù troïng taûi chöøng 400kg
- xuoàng be 10 keøm coù troïng taûi treân 400kg.
(Coøn tieáp)

ÑÖÙC PHAÄT MEÁN YEÂU
Caàn Thô, . . . 1965
Legio Mariae môøi mình ñi keû lieät. Keû lieät laø moät baø giaø treân taùm möôi tuoåi. Baø xin ñöôïc röõa toäi. Mình hoûi baø veà moät soá ñieåm giaùo lyù goïi laø “nhöõng ñieàu caàn kieáp”.
Röõa toäi xong, baø ngöôùc maét nhìn mình moät caùch thaønh khaån.
- Cha ôi, toâi theo ñaïo Phaät töø nhoû. Toâi thöông Ñöùc Phaät quaù. Baây giôø toâi theo Chuùa, cha cho toâi giuõ baøn thôø Ñöùc Phaät nha!
- Môùi 29 tuoåi ñôøi vaø moät tuoåi muïc töû, mình thaáy boái roái tröôùc moät yeâu caàu nhö theá. Boãng mình nhôù ñeán thaày luca Huy. Thaày Luca Huy daïy mình raèng: “Phaûi toân troïng ñaïo Phaät, phaûi kính troïng Ñöùc Phaät”. Chính thaày Huy cuõng coù moät töôïng Phaät ñeå treân baøn vieát. Baø cuï naên næ: Ñöùc Phaät toát laém cha aï. Toâi thöông Ngaøi laém.
Toâi ñeà nghò vôùi baø theá naøy: Chuùa thì ñeå trong loàng kieáng, coøn Ñöùc Phaät laø hieàn nhaân thì ñeå ôû keá beân Chuùa. Baø chuïi khoâng?
- Toâi chòu vaäy ñoù.
- Baø cöù thöông Ñöùc Phaät ñi. Toâi cuõng thöông Ngaøi nöõa.
Caàn Thô, . . . 1965
Hoâm nay mình leân Toøa Giaùm muïc.
- Thöa Ñöùc cha, hoâm qua con röûa toäi cho moät baø cuï ñaïo Phaät. Baø xin giuõ baøn thôø Phaät. Con bieåu baø ñeå töôïng Chuùa trong loàng kính ôû choã quan troïng nhaát nhaø, coøn töôïng Phaät ñeå ôû keá beân. Baø tin Chuùa laø Ñaáng cao caû, nhöng baø thöông Ñöùc Phaät quaù.
- Ñöôïc laém! Cha coù saùng kieán hay.
Mình ra veà, taâm hoàn nheï phôi phôùi.
Nuùi Sam, . . . 1969
Mình cuøng vôùi lôùp ñeä töû leân caám traïi ôû Nuùi Sam. Nuùi Sam vöøa huøng vó, vöøa huyeàn bí. Thaày troø leo treøo thoûa thích. Chuïp hình lia lòa. Vaø vieáng Chuøa, ni sö thì hieàn nhö caây coû, hoïc troø thì nghòch nhö ma. Chuùa chieàn ñang yeân tónh boãng roän leân nhö hoäi chôï. Caùc ni sö khoâng giaän hôøn, khoâng xua ñuoåi. Döôøng nhö caùc ngaøi thöông meán hoïc troø cuûa mình hôn caû chính mình. Caùc ngaøi mæm cöôøi ñoä löôïng tröôùc nhöõng troø chôi quyû quaùi cuûa chuùng. Chuøa chieàn laø theá: thieân nhieân yeân tónh; taâm hoàn yeân tónh. Ñaêng sôn chaùn thì haï sôn. Haï sôn ñeå daâng thaùnh leã. Daâng thaùnh leã ôû ñaâu? Mình voâ chính ñieän.
- Thöa ñaïi ñöùc, trong chuøa coù choã naøo thuaän tieän, ñaïi ñöùc cho toâi möôïn chöøng nöõa giôø ñeå toâi daâng thaùnh leã ñöôïc khoâng?
- Ôû ñaây thì khoâng tieän. ÔÛ ngoaøi coång coù moät phoøng khaùch roäng laém, linh muïc coù theå ôû ñoù vaø daâng thaùnh leã töï nhieân. Chuøa cho möôïn baøn ñeå laøm baøn thôø. Ñeøn cuûa chuøa, hoa cuûa chuøa, chuoâng cuûa chuøa, chæ coù mình laø cuûa Chuùa.
Laàn ñaàu tieân trong ñôøi, mình daâng thaùnh leã trong khuoân vieân nhaø chuøa. Chuùa ngöï ôû ñaây vaø chaéc chaén Chuùa yeâu thöông nôi naøy. Töø phoøng khaùch mình giang tay caàu nguyeän, maét nhìn leân cao nhöng vaãn lo ra nhìn veà chính ñieän. ÔÛ ñoù töôïng Phaät to lôùn ngoài thieàn giöõa röøng höông nhang, yeân tónh thaân thöông.
Caàn Thô, . . .
Mình ñang böôùc voäi treân leà ñöôøng Nguyeãn Traõi.Moät chieác Jeep oâm saùt leà, thaéng keùt moät caùi.
- Linh muïc ñi ñaâu ñaây?
- Toâi veà caàu Xeùo.
- Leân ñaây, toâi ñöa veà ñoù cho.
Ñaïi ñöùc thích T.N moät oâng sö treû trung vaø oàn aøo. Nhö tuïi mình, cuõng caám traïi, cuõng nhaûy coø coø, cuõng thuïc daàu . . . Oâng môøi mình moät ñieáu Salem. Cay cay, the the. Mình hoûi cuøng vôùi khoùi Salem.
- Ñaïi ñöùc ôi, hoûi chôi nheù, beân chuùa coøn caám saùt sanh khoâng?
- Coøn chôù, giaùo lyù caên baûn ñaáy.
- Ñuøa theâm tí nöõa nheù. Neáu ñaïi ñöùc laøm Boä tröôûng Boä Y teá thì Ñaïi ñöùc coù ra leänh caám saùt truøng khoâng? Neáu Ñaïi ñöùc laøm boä tröôûng Boä Noâng nghieäp thì coù caám xòt thuoác tröø saâu khoâng? Taát caû ñeàu laø saùt sanh ñaáy.
- Hì . . . Hì . . .caùi ñoù môùi keït ñaáy.
Töông quan giöõa mình vaø Thích T.N laø theá: chaân tình côûi môû vaø ñoâi khi uõng teáu ra troø. Oâng maëc aùo naâu, mình maëc aùo ñen. Nhöng caû hai phuïc vuï giôùi treû trong hoïc ñöôøng. Mình thích ñi boä, coøn oâng thì thích laùi xe Jeep. Heã cöù gaëp nhau laø mình leân ngoài xe Jeep vôùi oâng, laïi phì phaø Salem vôùi oâng. Khaùc linh ñaïo, nhöng cuøng laø ngöôøi.
Ñaàm Dôi, . . . 1974
Laàn ñaàu tieân mình ñi Ñaàm Dôi ñeå töø ñoù tìm ñöôøng ñi Baøu Sen. Trôøi ñaõ xeá maø Ñaàm Dôi thì chöa thaáy ñaâu. Ñöôøng moøn coû moïc laáp caû loái ñi. Mình baét ñaàu caûm thaáy ôùn laïnh. Khoâng bieát ñeâm nay mình seõ nguû ôû phöông naøo?
Phía beân phaûi aån hieän moät ngoâi chuøa, chuøa Phaät giaùo Tònh Ñoä. Thaáy ngoâi chuøa thaáp thoaùng sau vöôøn caây, loøng mình aám haún laïi. Mình vaãn ñi, ñi veà Ñaàm Dôi nhöng töï nhuû: neáu khoâng tìm thaáy Ñaàm Ñôi, mình seõ trôû laïi ngoâi chuøa naøy xin côm aên vaø xin choã nguû. Chuøa naøo cuõng theá: chan chöùa tình ngöôøi.
Coù moät ngöôøi naøo ñoù noùi nhoû beân tai mình: “Ñeâm hoâm lôû ñöôøng voâ nhaø thôø thì chöa bieát theá naøo, chöù voâ chuøa thì chaéc chaén coù côm chay vaø coù moät boä vaùn ñeå nguû”. Caâu noùi laøm mình ngheït thôû, nhöng döôøng nhö cuõng coù theá thaät. Coøn taïi sao, thì phaûi lyù giaûi laâu daøi.
Caø Mau, 20.07.1975
Sau buoåi thuyeát trình cuûa oâng chuû tòch Maët traän tænh, mình ra haønh lang ñöùng hoùng maùt. ÔÛ ñoù coù moät boùng aùo naâu: Ñaïi ñöùc thích T.M. Löng daøi vai roäng, ñaïi ñöùc T.M gioáng nhö boá mình ngaøy xöa. Bôûi theá duø môùi sô ngoä, maø mình ñaõ caûm thaáy gaàn guõi vaø thaân thöông. Mình ñöùng saùt beân ñaïi ñöùc, trao ñoåi vaø taâm tình.
. . . Töø buoåi noùi chuyeän aáy mình khaúng ñònh raèng Lôøi Chuùa khoâng bao giôø bò xieàng xích. Mình ghi ôn ñaïi ñöùc Thích T.M nhö moät baäc thaày.
Caùi Raén, 14.01.1995
Saùng nay mình gheù thaêm baø Hai Chieáu. Baø ñaõ 88 tuoåi roài maø trí khoân vaãn coøn minh maån, vaãn coøn noùi chuyeän khoâi haøi: Mình hoûi baø ñuû chuyeän, keå caû chuyeän thôøi con gaùi cuûa baø. Baø keå: “Hoài oâng toâi cöôùi toâi, ba ghe ñi ñoùn daâu laän. Maù toâi cho toâi moät con gaø maùi. Noù ñeû 12 tröùng, nôû 11 con thaáy maø ham”.
- Uûa taïi sao 12 tröùng maø nôû coù 11 con, baø Hai?
- Caùi tröùng ñoù khoâng coù troáng maø.
- Vaäy thì vuït boû phaûi khoâng?
- Chöøng naøo? Luoät aên chôù.
Thaáy baø Hai vui tính quaù, mình taán coâng theâm:
- Ban ñeâm baø Hai nguû ñöôïc nhieàu khoâng?
- Nguû ít thoâi.
- Khoâng nguû ñöôïc thì baø Hai laøm gì?
- Nieäm kinh cho con chaùu, cho baù taùnh. Nieäm moät traêm, nieäm hai traêm, nieän ba traêm.
- Theá baø Hai coù nieäm cho cha sôû Caùi Raén khoâng?
- Nieäm chung cho baù taùnh laø ñöôïc roài.
- Khoâng ñöôïc ñaâu, baø Hai phaûi nieäm cho toâi moät chuïc hoaëc naêm chuïc gì cuõng ñöôïc.
- Moâ Phaät moät, moâ Phaït hai . . . moâ Phaät naêm möôi.
- Caùm ôn baø Hai nhaù.
- Theâm cho chuùa naêm chuïc nöõa. Moâ Phaät moät, moâ Phaät hai . . . moâ Phaät naêm möôi.
- Baø Hai coøn muoán nieäm theâm nöõa cho mình. Mình voäi caét ngang.
- Baø Hai sôï cheát khoâng?
- Khoâng!
- Cheát roài baø Hai ñi ñaâu?
- Bieát ñaâu aø.
- Baø Hai veà vôùi Chuùa. Baø Hai nhôù caàu nguyeän cho toâi vôùi.
- Moâ Phaät moät, moâ Phaät hai . . .
Ngaøy Höu Leã Vì Con Ngöôøi
Naêm Caên,16.08.09
Oâng Chín Kieåu naêm nay ñaõ ngoùt ngheùt baûy möôi. Oâng môû quaùn nöôùc ngay tröôùc giaùo ñieåm. Cöù sau moãi giôø daïy hoïc, mình laïi ñeán ñaây noùi chuyeän doâng daøi vôùi oâng. Tuy laø chuyeän doâng daøi nhöng laïi xoaùy vaøo troân oác. Hoâm nay ñöôøng troân oác ñaõ keát thuùc, mình ñi thaúng vaøo vaán ñeà.
- Nghe noùi oâng Chín coù ñaïo phaûi khoâng?
- Öøa, hoài nhoû toâi theo ñaïo Chuùa nhö cha. Nhöng toâi boû xöng toäi maáy chuïc naêm nay roài.
- Vaäy thì Chuùa Nhaät tôùi naøy toâi môøi oâng Chín ñi leã nghe.
Caâu noùi cuûa mình nhö moät tieáng seùt laøm rung chuyeån trôøi ñaát. Oâng Chín khoùc huï leân. Hai doøng leä chaûy xoái xaû. Hai moâi giaät giaät nhö ngöôøi ñoäng kinh. Mình hoaûn sôï ngoài cheát traân. Naêm phuùt sau, oâng Chín laáy laïi bình tónh vaø keå chuyeän:
- Cha toâi ñaïo doøng, boû Hoøa Thaønh xuoáng Caùi Keo laøm aên. Con caùi sinh ra ñeàu laáy vôï, choàng ngoaïi. Cha sôû Hoøa Thaønh phaït cha toâi khoâng cho xöng toäi röôùc leã. Ñeán khi giaø yeáu, bieát mình khoâng coøn soáng bao laâu nöõa, oång cheøo xuoàng 30 caây soá töø ñaây leân tôùi Hoøa Thaønh chaàu chöïc suoát tuaàn thaùnh, naên næ xin xöng toäi röôùc leã maø khoâng ñöôïc. Oång ñaønh cheøo xuoàng trôû veà. Oång buoàn roài oång cheát. Cha toâi cheát khoâng ñöôïc choân trong ñaát thaùnh.
Noùi ñeán ñaây oâng laïi khoùc huï leân moät laàn nöõa. Oâng meáu maùo noùi gioïng haèn hoïc:
- Cha toâi coù laøm ñieàu gì thaát ñöùc ñaâu maø Hoäi Thaùnh ñang taâm ñaøy ñoïa oång ñeán ñoä giaø roài maø vaãn coøn bò xua ñuoåi, cheát roài maø vaãn coøn gheùt boû . . .
Baàu khí ngoäp thôû. Mình caùo töø ra veà, loøng buoàn man maùc.
Naêm Caên, ngaøy 17.08.1971
Hoâm nay mình ñeán thaêm oâng Chín Kieåu, hy voïng xoa dòu noãi ñau cuûa oâng. Nhöng treân coå oâng xuaát hieän hình Ñöùc Phaät saùng choùi. Theá laø xong! Loái vaøo ñôøi oâng ñaõ bò keùo daây chì gai roài!
Oång ñeo aûnh Phaät ñeå quyeát lieät töø choái trôû veà vôùi Chuùa. Oång ñeo aûnh Phaät ñeå caûnh caùo mình: “Töø nay ñöøng khuyeân toâi trôû laïi ñaïo nöõa. . .”.
Sau maáy chuïc naêm bò noãi ñau caén xeù, hoâm nay oâng Chín ñaõ xoå ra ñöôïc. Giôø naøy coù leõ oâng nguû ngon. Trong giaác mô nhöõng ngoùn tay oâng ñang maân meâ aûnh Ñöùc phaät töø bi. Coøn mình thì giôø naøy vaãn chöa nguû ñöôïc. Moät noãi ñau raám röùt vöøa xuaát hieän vaø coù leõ noù seõ caén xeù löông taâm cuûa mình suoát ñôøi.
Mình lan man nghó ñeán chuyeän xöa. Taïi giaùo ñieåm noï, baø Naêm khuyeán khích choàng con theo ñaïo, coøn baø thì cöù khuaát laàn. Mình doàn baø vaøo chaân töôøng, neân baø ñaønh tieát loä noãi loøng thaàm kín. Baø keå:
“Hoài toâi coøn beù, trong xoùm toâi ngöôøi ta theo ñaïo nhieàu laém. Oâng cha Taây daïy: Theo ñaïo thì phaûi deïp baøn thôø oâng baø. Sau ngaøy röõa toäi linh ñình, oång ñi thaêm caùc gia ñình ñaïo môùi. Tôùi moät gia ñình noï, vöøa tôùi cöûa laø oång daäm chaân beït beït, mieäng la heùt: taïi sao chöa deïp caùi baøn thôø kia? Oång nhaát ñònh khoâng böôùc chaân qua ngöôõng cöûa cho tôùi khi caùi baøn thôø oâng baø bò khieâng boû ra ngoaøi saân. . .”.
Caâu chuyeän baø Naêm keå coøn daøi laém. Nhöng vöøa nhôù ñeán choã caùi baøn thôø bò khieâng boû ra ngoaøi, mình caûm thaáy coù caùi gì ñaêng ñaéng ôû mieäng, ngheøn ngheïn ôû coå. Baây giôø mình môùi hieåu ñöôïc noãi loøng cuûa oâng Chín. Oâng Chín laø ngöôøi con coù hieáu. Vì thöông cha, oâng haän Giaùo Hoäi. Cha sôû Hoøa Thaønh toân troïng luaät leä, nhöng khoâng toân troïng tình caûm con ngöôøi. Chæ coù oâng Chín môùi hieåu ñöôïc raèng cha oâng khoâng theå khoâng cöôùi vôï ngoaïi vaø gaû con cho ngöôøi ngoaïi, bôõi leõ cha oâng soáng coâ thaân giöõa moät vuøng chæ coù ngöôøi ngoaïi. Cuõng chæ coù oâng Chín môùi thaáy ñöôïc caùi tuûi haän cuûa moät oâng laõo giaø gaàn ñaát xa trôøi maø khoâng ñöôïc xöng toäi röôùc leã. Chæ coù oâng Chín môùi caûm thaáy caùi ñau ñôùn khi bò töø choái khoâng ñöôïc choân cha mình treân ñaát thaùnh, nôi maø cha oâng haèng mô öôùc.
Cha sôû sau khi quyeát lieät töø choái khoâng cho oâng laõo giaø xöng toäi röôùc leã thì loøng vaãn an vui. Vaø sau khi quyeát lieät töø choái khoâng cho oâng laõo giaø choân trong ñaát thaùnh, thì löông taâm vaãn bình thaûn. Ñoù laø luaät, luaät cuûa Hoäi Thaùnh.
Mình cai ñaéng töï nhuû: “Luaät vò luaät hay luaät vò nhaân sinh? Con ngöôøi vì ngaøy höu leã, hay ngaøy höu leã vì con ngöôøi?”
Ñöôøng loái muïc vuï aáy coù neân toàn taïi nöõa khoâng? Vaø caùc nhaø truyeàn giaùo coù quyeàn aùp ñaët thöù muïc vuï nhö theá treân caùc taân toøng khoâng?
Sau moät cuoäc gaëp gôõ
Caø Mau, . . . 1977
Hoâm nay mình ñeán thaêm muïc sö Xuaân Phong vaø taëng oâng cuoán Thaùnh Kinh môùi toanh. Mình haõnh dieän khoe vôùi oâng:
- Theo toâi, ñaây laø boä Thaùnh Kinh saùng giaù nhaát töø tröôùc tôùi nay xeùt veà caû kyû thuaät aán loaùt, laãn veà khoa chuù giaûi.
- Muïc sö Xuaân phong caàm boä Kinh Thaùnh ngaém nghía hoài laâu roài laàn giôû moät caùch tranh troïng. Boãng oâng nhö giaät mình vaø noùi moät caùch thaûng thoát:
- Moät boä Kinh Thaùnh lôùn lao nhö theát naøy nhöng taïi sao laïi chæ coù moät mình linh muïc Nguyeãn Theá Thuaán dòch vaø chuù giaûi? Taïi sao laïi khoâng coù moät UÛy ban dòch thuaät?
Mình cuït höùng vaø ñaùnh troáng laûng sang chuyeän khaùc. Caâu chuyeän cöù lan man maõi töø vaên hoùa, khoa hoïc, chính trò, roài laïi voøng trôû veà vaán ñeà truyeàn giaùo vaø Thaùnh Kinh. Mình khen Tin Laønh:
- Beân Tin Laønh cuûa muïc sö giaøu quaù, Thaùnh Kinh in haøng trieäu cuoán vaø taëng khoâng cho tín ñoà.
- Coâng giaùo giaøu hôn Tin Laønh nhieàu. Nhöng beân ñoù coù bao nhieâu tieàn thì boû ra xaây thaáp chuoâng vaø mua chuoâng heát roài, coøn tieàn ñaâu maø in Thaùnh Kinh nöõa.
Mình laïi cuït höùng vaø laïi ñaùnh troáng laûng.
Sau cuoäc gaëp gôû, mình thaáy coù caùi gì ngheøn ngheïn ôû coå. Mình coøn nhôù khi coøn laø sinh vieân Ñaïi Chuûng vieän coù laàn thaày Buøi Chaâu Thi ñaõ than thôû ngay trong lôùp hoïc:
“Cöû nhaân Thaùnh Kinh thì Giaùo Hoäi Vieät Nam coù haèng roå. Nhöng khoâng oâng naøo chòu ngoài laïi vôùi nhau ñeå cuøng laøm coâng taùc dòch thuaät. Cöù maïnh ai naáy laøm. Cöù ñeøn nhaø ai naáy raïng. Leõ ra Hoäi ñoàng Giaùm muïc phaûi laøm ñöôïc chuyeän naøy. Theá nhöng khoâng hieåu taïi sao caùc ñaáng laïi khoâng laøm?”.
Nieàm taâm söï cuûa thaày Thi ñaõ aùm aûnh mình maõi maõi. “Khoâng oâng naøo chòu ngoài laïi vôùi nhau”. Ñoù laø moät söï thaät, moät söï thaät ñau buoàn. Vì theá vöøa khi nhaän traùi phaùo ñaàu tieân cuûa oâng muïc sö mình keùo côø traéng lieàn, khoâng moät phaùt suùng khaùng cöï.
Boä Thaùnh Kinh Gieârusalem, TOB ñeàu coù caû moät ban coá vaán, dòch thuaät thaät huøng haäu. Nhöng ôû ñaây thì khoâng. Coù ngöôøi duø khoâng chuyeân moân cuõng ñem heát khaû naêng ñeå dòch, ñeå xuaát baûn moät cuoán Thaùnh Kinh toaøn boä. Saùch ñaõ ñöôïc baùn heát. Nhöng chaéc khoâng ñoäc giaû naøo nghó raèng noù seõ ñöôïc taùi baûn. Nay ñeán Nguyeãn Theá Thuaán, moät ngöôøi coù khaû naêng veà khoa Thaùnh Kinh ñaõ dòch vaø cho xuaát baûn moät boä Thaùnh Kinh trong moät hoaøn caûnh thaät ñaùng hoan ngheânh. Nhöng ai cuõng nhaän thaáy raèng baûn dòch cuûa Nguyeãn Theá Thuaán coù giaù trò cao veà maët khoa hoïc, nhöng vaên chöông Vieät Nam cuûa oâng thì lænh kænh quaù. Ñoïc baûn dòch cuûa oâng gioáng nhö laùi xe ñi treân ñöôøng oå gaø. Coù leõ roài ñaây coøn coù nhieàu baûn dòch khaùc nöõa. Moãi baûn dòch ñeàu coù maët öu vaø maët khuyeát naøo ñoù.
Vaø cho ñeán bao giôø caùc nhaø chuyeân moân Thaùnh Kinh ôû Vieät Nam môùi ngoài laïi vôùi nhau ñeå cuøng nhau dòch thuaät vaø coáng hieán cho ñoäc giaû moät baûn dòch coù nhieàu öu ñieåm nhaát vaø ít khuyeát ñieåm nhaát?
Coøn veà caùi yù kieán ngöôøi coâng giaùo lo xaây thaùp chuoâng vaø mua chuoâng neân khoâng coøn tieàn ñeå in Thaùnh Kinh thì mình chaû bieát phaûi nghó theá naøo baây giôø. Traùi phaùo thöù hai naøy cuûa oâng muïc sö quaù baát ngôø, khieán mình khoâng kòp ñoái phoù.
Nhöõng hoài chuoâng binh boong vang voïng vaøo nhöõng dòp leã lôùn laøm bieát bao con tim raïo röïc. Ñoù laø tieáng Chuùa thoâi thuùc qui tuï ñoaøn con hieáu thaûo vaø nhaéc nhôû nhöõng con chieân laïc baày.. Coù bieát bao taâm hoàn xa Chuùa, queân Chuùa, boû Chuùa laâu naêm, boãng giaät mình trôû veà vì tieáng goïi maàu nhieäm aáy. Moät ngoïn thaùp cao vôøi vôïi, moät hoài chuoâng vang doäi laø nhöõng tín hieäu nieàm tin vaø cuûa coäng ñoaøn daân Chuùa. Noù ñaõ ñi vaøo loøng ngöôøi, ñaõ trôû thaønh truyeàn thoáng vaø trôû neân thaân thöông ñeán möùc ñoä khoâng theå thieáu vaéng ñoái vôùi ña soá tín ñoà coâng giaùo.
Nhöng treân thöïc teá moãi moät ngoïn thaùp cao ñeàu chieám 2/5 ngaân saùch xaây döïng nhaø thôø. Theá maø treân thaùp cao vaø toán tieàn aáy chæ hieän dieän moät vaøi quaû chuoâng vôùi moät baày dôi. Khoâng ai ngoài treân ñoù ñeå tham döï nghi thöùc phuïng vuï caû.
Coù moät caây thaùp cao ñeå toân veû uy nghi cuûa Ngoâi Nhaø Chuùa laø moät ñieàu ñaùng ham muoán. Coù nhöõng quaû chuoâng to ñeå thoâi thuùc tín ñoà ñi leã cuõng laø ñieàu ñaùng khích leä.
Nhöng neáu vì xaây thaùp cao maø khoâng coøn tieàn ñeå moãi ngöôøi moãi gia ñình coù moät cuoán Thaùnh Kinh, thì vaán ñeà phaûi ñöôïc ñaëc laïi. Hoaëc giaû vì quaù say meâ ngoïn thaùp cao ñeå queân khoâng nghæ ñeán nhu caàu ñoïc Lôøi Chuùa trong gia ñình vaø trong ñôøi soáng rieâng tö, thì cuõng caàn suy nghó laïi.
Coøn neáu ôû ñaâu coù coäng ñoàng daân Chuùa vöøa coù thaùp cao vöøa coù chuoâng to laïi vöøa coù Thaùnh Kinh treân tay moãi tín ñoà, thì mình seõ choäp laáy nhö moät traùi phaùo ñeå gôûi taëng oâng muïc sö Xuaân Phong baïn cuûa mình . . . Vaø mình vaãn chöa tìm ñöôïc traùi phaùo aáy!
- Phaûi xaây caùi thaùp chuoâng 30 meùt!
- Ba möôi meùt coù ñuû cao khoâng?
- Vaäy thì boán möôi meùt nhe?
- Quyeát ñònh nhö vaäy!
(Coøn Tieáp)