Dòng Thánh Phaolo Huế_ Kỷ niệm 120 năm
Dòng Thánh Phaolô tại Huế - Một thoáng nhìn về nửa thế kỷ đầu (1889-1940)
Thứ sáu, 18 Tháng 12 2009 17:05
http://tonggiaophanhue.net/home/images/blank.png
NHÂN DỊP KỶ NIỆM 120 NĂM HIỆN DIỆN, YÊU THƯƠNG VÀ PHỤC VỤ CỦA CHỊ EM DÒNG THÁNH PHAOLÔ THÀNH CHARTRES TẠI GIÁO PHẬN HUẾ (1889-2009) – MỘT THOÁNG NHÌN VỀ NỬA THẾ KỶ ĐẦU (1889-1940)
*Năm 1890 : (Đức Cha Caspar)
Cha Dangelzer, Bề Trên Tổng Quản tường trình: “ Viện cô nhi Huế nay được trao phó cho các Chị Em Dòng Thánh Phaolô Thành Chartres. Họ cũng phụ trách nhà thương. Cả hai cơ sở đều mang lại nhiều lợi ích lớn lao, và các nữ tu rao giảng đạt nhiều thành quả bằng các công trình bác ái”.
*Năm 1891 : ( Đức Cha Caspar)
Nhà thương bản địa được xây dựng năm 1886 với 20 giường bệnh nay đã lên hơn 70 giường. Miền Truyền Giáo phải hy sinh rất nhiều để duy trì công trình này và ngày nào chúng tôi có thể theo đuổi công trình này trên một tầm mức lớn hơn, chắc hẳn kết quả sẽ nhanh chóng được nhân đôi.
*Năm 1893 : ( Đức Cha Caspar)
Nhà thương bản địa do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô phụ trách có 70 giường bệnh thường xuyên kín chỗ; số bệnh nhân trong năm mục vụ này lên tới 333. Nếu so sánh năm nay với năm trước, người ta thấy công trình này có một bước tiến rõ rệt. Chúng tôi có được vậy là nhờ sự tận tụy của các nữ tu, mà phần thưởng ngay trong đời này là đã thấy được các tâm tình nhẫn nhục đáng ca tụng của các bệnh nhân lưu trú, nhiều người sẵn sàng trước cái chết. Ngày kia có một người trong họ đã nói: “ Thưa xơ, con không cầu xin gì khác ngoài một điều thôi, đó là được lãnh phép Rửa Tội, vậy con xin xơ đừng quá vất vả lo lắng cho con...xin xơ cầm lấy, đây là một cuốn sách mê tín dị đoan, xin xơ đốt nó nhanh đi, kẻo ông cha thấy rồi phiền lòng”.
*Năm 1902 : ( Đức Cha Caspar)
Các Chị Em Dòng Thánh Phaolô nuôi dưỡng khá nhiều cô nhi trong cơ sở Phú Xuân. Phần lớn các trẻ em này đã hưởng hạnh phúc trời cao tại đó trước khi biết đến những cảnh lầm than cuộc đời. Tại nhà thương Huế, các chị em này đã chuẩn bị cho 34 người lớn lãnh nhận phép Rửa Tội.
*Năm 1905 : (Đức Cha Caspar)
Cô nhi viện Huế được các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành. Hầu như bị hoàn toàn bình địa trong trận bão lớn, cô nhi viện này đã được xây dựng lại theo một sơ đồ thích hợp hơn và với nhiều cải tạo đáng kể, nhờ sáng kiến của Xơ Bề trên. Sau trận cuồng phong, cơ sở chỉ còn một đống đổ nát và dưới đó 4 em cô nhi đã thiệt mạng. Quang cảnh thật sầu não, nhưng Xơ Isaac vừa can trường vừa thông minh, không chịu nãn chí, Xớ đã chạy đi cầu viện nơi tất cả các công xưởng có nhiệt tâm , gõ tất cả các cửa vì các trẻ thơ, và các lời kêu gọi của bà đã được lắng nghe. Hiện nay số trẻ lên tới 109. Chính cha Etchebarne, quản lý của Miền Truyền Giáo đã chu toàn các công việc đầy an ủi và nhiều thành quả này. Ngài đã gặp được một sự khuây khoả cho những lo toan khô khan và quá bận rộn của Sở quản lý. Nhưng nếu làm tuyên uý cho cô nhi viện mang lại cho cha Quản lý nhiều niềm vui trong công việc ,thì tôi cũng xin nói thêm rằng việc này không làm tổn hại việc kia. Sự quân bình hoàn toàn được thiết lập giữa hai nhiệm vụ , cả hai được chu toàn cùng một nhiệt tâm như nhau...
Tôi đã nói đến một ngôi trường nhỏ do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô mở ra cho các trẻ nữ người Pháp hoặc lai. Không có nhiều học sinh: khoảng 10 đến 15 thôi, nhưng trường được đánh giá rất cao và mang lại nhiều điều tốt đẹp...
Một công trình mới đáng được chúng tôi dành mọi thiện cảm vừa được liên kết với cô nhi viện Huế. Từ 6 đến 8 người bệnh phong , lưu trú trong một nhà thương nhỏ được gìn giữ rất sạch sẽ và nhận được những sự săn sóc tận tâm của các Chị Em Dòng Thánh Phaolô. Hai hoặc ba người lớn được lãnh nhận phép Rửa Tội đã là phần thưởng cho lòng bác ái can trường của các chị em phục vụ người nghèo rất đáng ca tụng này. Ca tụng các chị em này đối với tôi xem ra thừa thải...tôi cảm phục họ và nhân danh Miền Truyền Giáo tôi xin nói với ho rằngï: Xin cám ơn!
*Năm 1908 : (Đức Cha Allys)
Trường do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô đảm trách phát triển tốt đẹp. Một trường nữ công cũng đã được bố trí ở đó. Chắc hẵn đó sẽ là một nguyên cớ làm cho số học sinh tăng nhanh. Gần trường nữ công đó, các nữ tu cũng mở một nhà nguyện nhỏ, nơi các bà xứ Huế thích đến tham dự Thánh lễ.
*Năm 1909 : (Đức Cha Allys)
Các trường của các Sư Huynh và của các Chị Em Dòng Thánh Phaolô thịnh đạt. Nhưng mong rằng số học sinh tăng thêm với tỉ lệ cao hơn!
* Năm 1910 : (Đức Cha Allys)
Các Chị Em Dòng Thánh Phaolô luôn tiếp tục tận tụy lo cho phần rỗi các linh hồn. Nhưng họ không phải luôn làm được những gì họ muốn làm! Bởi thế, vì thiếu nguồn tài chánh, họ vừa bị buộc phải đóng cửa một nhà thương nhỏ, nơi họ đã tiếp nhận một số người bệnh phong . Lại nữa, bệnh viện của người Aâu đã bị tục hoá, nên các nữ tu đành phải rời bỏ trong sự tiếc nuối của nhiều người.
*Năm 1911 : ( Đức Cha Allys)
Viện cô nhi Huế do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô đảm trách phát triển tốt đẹp. Trường của các Chị Em Dòng Thánh Phaolô được dân chúng Huế đánh giá cao. Cho dẫu để được nhận vào học ở đó, phải có nhiều hy sinh lớn lao, nhưng nhiều gia đình vẫn thích chấp nhận trao phó con cái của mình cho các nữ tu này hơn là gởi chúng vào các trường công miễn phí. Xin Chúa Quan Phòng bảo vệ tất cả các trường này và che chở khỏi những hiểm ngẫnem ra đang dọa dẫm!
*Năm 1912 : (Đức Cha Allys)
Chúng tôi vui mừng thấy các trường của các Sư Huynh và của các Chị Em Dòng Thánh Phaolô thịnh đạt.
*Năm 1913 : ( Đức Cha Allys)
Về phần các cơ sở của Hội Thánh Nhi, những nơi do các cha thừa sai chăm sóc cũng như những nơi do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành, tất cả đều trổ sinh hoa trái hồng ân cứu độ trên trần gian và cho cuộc sống vĩnh cữu. Nhiều trẻ đã được nuôi dưỡng ở đó, được chăm lo và giữ gìn khỏi chết phần xác ; một số lớn các trẻ khác , bệnh quá nặng không sống lâu được trên trần gian, đã tìm gặp ở đó đường về trời.
*Năm 1918 : ( Đức Cha Allys)
Trường nữ ở Huế do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành đầy học sinh; nội trú và ngoại trú, đến nỗi phải mở rộng thêm và xây thêm tầng lầu. Cho đến kỳ hè năm rồi, một ngôi nhà thuộc trường này đã được dùng làm nhà thờ giáo xứ Pháp, nhưng không đủ chỗ. Bây giờ, nhờ Cha Léculier, Quản xứ Huế và Tuyên uý trường Jeanne-d’Arc, với sự trợ giúp của một người công giáo thầu khoán giỏi giang và tận tâm, các tín hữu đã có một ngôi nhà thờ rộng rãi, cả người Aâu và người Việt đều tham dự được. Nhà thờ này đã được làm phép ngày Lễ Đức Mẹ Mông Triệu năm nay và mọi người tham quan đều trầm trồ khen ngợi lối kiến trúc của nhà thờ .
*Năm 1920 : ( Đức Cha Allys)
Trường Jeanne-d’Arc do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành cũng thịnh đạt dưới sự điều khiển của Xơ Isaac, người đã xây dựng trường và vẫn tiếp tục hoàn thiện. Còn về các trường giáo xứ của Miền Truyền Giáo, cũng có nhiều như trong quá khứ, nhưng luôn luôn thiếu nguồn tài chánh, nên còn nhiều điều vẫn được mong chờ về mặt cơ sở cũng như nhân sự.
Thật hạnh phúc vì nhờ lòng quảng đại của một người Việt phục vụ Miền Truyền Giáo từ 57 năm qua, tôi đã xây dựng được một nhà để dạy dỗ và đào tạo các nhà giáo tương lai, và tất cả họ sẽ là nữ tu. Tôi nghĩ rằng bản báo cáo sau sẽ loan báo cho Quý Vị biết rằng một hoặc hai nữ tu Dòng Thánh Phaolô nhận điều hành nhà này.
*Năm 1922 : (Đức Cha Allys)
Chính trong hạt (Bên Bộ) này, dọc theo bờ sông Hương, có Cô nhi viên của Hội Thánh Nhi do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành, rồi Đan Viện Cát Minh, Trường Sư phạm của các Nữ Tu bản xứ và Đại Chủng Viện. Bốn cơ sở này có vị trí đẹp đẽ và trong lành nhất, cùng lo cho lợi ích lớn lao nhất của Giáo Phận, tuỳ theo phạm vi của mình.
*Năm 1923 : ( Đức Cha Allys)
Trường Jeanne-d’Arc phát triển hết sức tốt đẹp và tôi có thể không ngớt lời khen ngợi Bà Bề trên là Xơ Isaac và các Chị Em Dòng Thánh Phaolô về những kết quả tuyệt vời họ đã đạt được.
*Năm 1924 : (Đức Cha Allys)
Trường Jeanne-d’Arc do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành cũng đầy đủ, nếu nói về số các học sinh, còn số nhân sự dạy dỗ thì ít hơn nhiều.
*Năm 1929 : (Đức Cha Allys)
Ngoài một trường do các Sư Huynh Các Trường Công Giáo nắm giữ, và một trường khác do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành, Miền Truyền Giáo mới chỉ có các trường giáo xứ để dạy chủ yếu các kinh nguyện và giáo lý. Chúng tôi chưa có các trường tiểu học đúng nghĩa...
*Năm 1930 : ( Đức Cha Allys)
Các Chị Em Dòng Thánh Phaolô dầu số lượng còn ít, nhưng làm thêm nhiều công việc ở Huế: một trường mới có nội trú vừa được khai trương trong kinh đô này, và 4 nữ tu trong số họ đã đến điều hành Trạm khám bài lao Pierre Pasquier
*Năm 1931 : (Đức Cha Chabanon)
Các con cái của thánh Gioan Baotixita de la Salle, các Anh Em Hèn Mọn Thánh Tâm, các Chị Em Dòng Thánh Phaolô, các Chị Em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm, các Chị Em Mến Thánh Giá cùng liên kết hài hoà đời sống hoạt động và chiêm niệm, biết rất rõ rằng không có cầu nguyện, hy sinh, kết hiệp với Chúa, thì các công trình bên ngoài của họ sẽ khô cằn, hoặc chỉ trổ sinh những hoa trái chẳng có hương vị gì...
Trường tiểu học các trẻ nữ Huế do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô hết lòng điều khiển còn muốn dạy thêm chương trình dự bị thi bằng trung học : nhưng để được như vậy cần phải tăng thêm nhân sự, điều này hiện giờ không thể được. Các nữ tu lo Trạm khám Pasquier đã biết chiếm được cảm tình của các bệnh nhân và sự tin tưởng của các thầy thuốc; các chị em được gọi làm nhiều điều tốt lành trong cơ sở này, nơi người ta cho rằng phải nhanh chóng mở mang thêm. Viện cô nhi, viện ấu nhi (crèche) , nhà dưỡng lão, trường nữ công, tất cả các công trình khiêm tốn ở tả ngạn sông Hương này tiến triển bình thường và xoa dịu bao nỗi khổ đau.
*Năm 1932 : ( Đức Cha Chabanon)
Việc tông đồ dưới mọi hình thức đã được thực hiện với nhiều thành quả tại trường Pellerin do các Sư Huynh các trường Công Giáo điều hành, tại trường Jeanne-d’Arc, tại Trạm khám Pasquier, tại Cô nhi viện Phú Xuân... do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô đãm trách và trong 20 địa điểm của Miền Truyền Giáo do các Chị Em Mến Thánh Giá chăm lo, họ là những người vui vẻ chấp nhận bệnh tật và sống khó nghèo có khi gần như thiếu mọi sự, và họ đã tỏ ra xứng đáng với tên dòng tốt đẹp của mình.
*Năm 1933 : (Đức Cha Chabanon)
Cơ sở của Chị Em Dòng Thánh Phaolô , gần Đan Viên Cát Minh và bao gồm viện cô nhi, viện ấu nhi (crèche), nhà dưỡng lão, trường nữ công...vào ngày 7 tháng 8 đã mừng lễ Kim Khánh khấn dòng của Bà Bề trên là Xơ Isaac đáng kính. Bà đã ở Huế từ năm 1897. Tôi không nói lên ở đây những việc tốt lành bà đã làm, mà chỉ cần một tiếng thôi gói ghém tất cả: Bà đã không ngừng là một nữ tu hoàn hảo và một nhà thừa sai đầy nhiệt huyết ! Chính bà đã thiết lập và điều hành trường Jeanne-d’Arc trong 20 năm, nơi có 4 xơ người Pháp và 8 xơ người Việt. Dòng Thánh Phaolô đang dạy dỗ cho gần 200 học sinh. Trường này vừa được chính thức công nhận là trường giáo dục bậc tiểu học nâng cao (école primaire supérieure), chắc hẳn sẽ phát triển và mang lại những hoa quả tốt lành. “ Trạm khám Pasquier”dành cho những người mắc bệnh lao đang được mở rộng thêm một toà nhà mới; đặc biệt cũng có một dảy nhà được xây dựng ở đó cho 5 nữ tu phục vụ. Đây là cộng đoàn thứ 3 của Chị Em Dòng Thánh Phaolô ở Huế.
*Năm 1934 : (Đức Cha Chabanon)
Các Chị Em Dòng Thánh Phaolô đã mừng lễ Kim Khánh khấn dòng của Xơ Isaac đáng kính. Lễ này đã được cử hành ngày 6 tháng 8 năm 1933 tại cô nhi viện Phú Xuân do bà điều hành và ngày hôm sau tại trường Jeanne-d’Arc do bà xây dựng. Đây là khúc dạo đầu cho các lễ mừng còn rực rỡ và lâu dài hơn nữa.
Người Nữ Tu đáng kính này đã khuất bóng cách nhẹ nhàng vào ngày 3 tháng 3 năm 1934, sau 36 năm lưu ngụ tại Huế.
*Năm 1935 : ( Đức Cha Chabanon)
Ở Cô nhi viện Phú Xuân, bên cạnh những trẻ mới sinh còn trong nôi, có 48 cụ ông cụ bà lưu trú, thỉnh thoảng cũng gây nhiều thử thách cho sự nhẫn nại của các nữ iu, nhưng không thắng được.
*Năm 1936 : ( Cha Lemasle, Bề Trên Miền Truyền Giáo)
Các Chị Em Dòng Thánh Phaolô tại trường Jeanne-d’Arc đã có nhiều học sinh hơn năm ngoái. Vào cuối năm học , một trong những giáo viên đời: cô Khang đã lãnh nhận bí tích Rửa Tội và Thêm Sức với người em gái. Cả hai người tân tòng này là con gái của nguyên Chủ tịch Hội Đồng các thành phần Hoàng Gia đã mất vào năm trước.
*Năm 1938 : ( Đức Cha Lemasle)
Các cơ sở của Giáo Phận: Đại Chủng Viện Huế, Tiểu Chủng Viện An Ninh, Trường Thiên Hữu và các cộng đoàn tu sĩ nam nữ đã tiến triển đầu đặn, cho dầu có nhiều khó khăn nghiêm trọng có thể gây trở ngại.
*Năm 1939 : (Đức Cha Lemasle)
Trường Pellerin do các Sư Huynh Các Trường Công Giáo điều hành, trường Jeanne-d’Arc do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô, các trường của các Chị Em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm, trường của Chị Em Mến Thánh Giá có số học sinh tăng triển cao và các học sinh này đạt được những kết quả đầy khích lệ cho các thầy cô. Cũng có thành quả rất tốt đẹp từ Viện Dục Anh –Kim Long, nơi Trạm khám bài lao Pierre Pasquier, nơi Hội Chữ Thập Đỏ do các Chị Em Dòng Thánh Phaolô điều hành, nơi các bệnh xá, trạm khám và nhà giữ trẻ do Cha Fasseaux thành lập trong vùng Nước Ngọt, nhờ các Chị Em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm và các trợ tá giáo dân phụ trách.
*Năm 1940 : ( Đức Cha Lemasle)
Trước khi hết thúc, tôi xin cảm ơn các anh em linh mục thừa sai, các nữ tu và các linh mục Việt Nam đang tận tụy trong các chủng viện, các trường trung học và các trường trong Miền Truyền Giáo...
Các Sư Huynh Các Trường Công Giáo thân yêu, các Anh Em Giáo Giảng Viên Thánh Tâm, các Chị Em Dòng Thánh Phaolô, các Chị Em Con Đức Mẹ Vô Nhiễm và các Chị Em Mến Thánh Giá đã nhiệt tâm thi nhau lo việc giáo dục và đào tạo giới trẻ. Họ đã nhận phần thưởng là nhiều học sinh lãnh nhận bí tích Rửa Tội và nhiều kết quả đạt được trong kỳ thi chính thức.
(Trích dịch từ nguyên bản Pháp ngữ “Các Báo Cáo Thường Niên của Các Vị Giám Mục Giáo Phận Huế gửi Hội Truyền Giáo Hải Ngoại Paris từ 1872 đến 1940” do Lê Thiện Sĩ sưu tập).
Lm. Stanislaô Nguyễn Đức Vệ
