Georg và Joseph Ratzinger: Hai anh em nổi danh nhất nước Đức
Hai anh em nổi danh nhất nước Đức
Từ trên 80 năm nay cả hai anh em cùng sống sát cánh bên nhau; trong mọi vui buồn của cuộc sống họ đều có nhau bên cạnh, tận tình thương yêu, an ủi và nâng đỡ nhau: Georg và Joseph Ratzinger!
Đức Ông Heinrich Wachter, 78 tuổi, thuộc Giáo phận Regensburg, người bạn thân của hai anh em Ratzinger từ nhiều thập niên năm nay, cho hay: "Tình anh em giữa Georg và Joseph Ratzinger rất quân bình, họ rất tôn trọng lẫn nhau, nhưng lại rất keo sơn gắn bó với nha, hơn cả hai anh em song sinh." Đức Ông Wachter cũng kể rằng Đức Ông Georg Ratzinger, 84 tuổi, từng là nhạc trưởng rất nhiều năm của Ca Đoàn nhà thờ chính tòa Regensburg, đã tỏ vẻ buồn và tư lự khi vào năm 2005 hay tin em mình là Joseph được bầu làm Giáo Hoàng với tước hiệu Bênêđíctô XVI. Bởi vì, hai anh em luôn luôn cùng đồng tâm và đồng chí hướng với nhau, mong cho một ngày nào đó cả hai anh em lại cùng về sống bên nhau như thủa còn thơ. Nhưng nay dự định đó đã hoàn toàn bất thành, vì chức vụ và trọng trách của một vị Giáo Hoàng không còn cho phép.
Tuy nhiên, Đức Ông Heinrich Wachter cũng đã rất mừng cho hai anh em Ratzinger, vì tuy cả hai không thể cùng sống chung với nhau như đã dự định, nhưng "bây giờ tình trạng cũng không đến nỗi phải hoàn toàn xa nhau. Bởi vì nhờ chiếc điện thoại đặc biệt được thiết kế ngay trong phòng, nên Georg có thể liên lạc trực tiếp với Vatican trong bất cứ lúc nào." Theo Đ.Ô.Wachter, hằng tuần hai anh em Ratzinger liên lạc điện thoại thường xuyên với nhau và cùng nhau trao đổi ý kiến về chủ đề nhạc cũng như các biến cố xảy ra tại Đức quốc và trong Giáo phận Regensburg.
Thật ra, khi cả hai còn trong tuổi thơ, không một ai ngờ rằng sau này một người trong họ sẽ trở thành một nhạc sĩ nổi tiếng và người kia sẽ làm Giáo Hoàng, vì gia đình anh em họ chỉ là một gia đình hoàn toàn bình dân như bao gia đình bình dân khác.
Thật vậy, ông Joseph Ratzinger, thân phụ các ngài, là một cảnh binh nghiêm nghị và thẳng thắn. Còn bà Maria Ratzinger, thân mẫu của các ngài, từng học nghề gia chánh nấu bếp, là một người đầy lòng nhân hậu. Hai ông bà đã quen biết nhau qua tin tức đăng trên tờ báo "Đức Mẹ Altöttinger" của Trung tâm Hành hương Altöttinger/Nam Đức.
Trước hết, cặp vợ chồng trẻ Joseph và Maria Ratzinger sinh hạ vào năm 1921 đứa con gái đầu lòng Maria, người sau này đã làm nội trợ cho em trai mình là giáo sư Joseph Ratzinger trong nhiều năm. Vào năm 1924 Georg được cất tiếng chào đời tại Pleiskirchen, gần Altöttinger thuộc hạ Bayern. Sau đó, gia đình dời về sống tại Marktl bên bờ sông Inn. Và chính tại đây, vào năm 1927 đứa con thư ba của gia đình là Joseph được sinh hạ.
Hằng năm, trước Đại Lễ Giáng Sinh, cả ba chị em đều hăm hở trang hoàng hang đá một cách vui vẻ: Họ đưa nhau xuống bờ sông Salzach-Ufer để chọn những viên đá cuội ưng ý, sau đó cùng nhau lại vào rừng chặt cành thông và kiếm các thứ rêu. Cũng chính trong dịp Lễ Giáng Sinh, khi cả gia đình cùng quây quần bên hang đá ca mừng Chúa Hài Đồng, Georg đã tỏ ra có năng khiếu đặc biệt về nhạc. Ngay khi còn học cấp III, Georg đã tự sáng tác được nhiều bài hát hay và cả ba chị em cùng biểu diễn như một tiểu hội nhạc: Joseph chơi Piano, Georg gảy đàn Violon và Maria chơi Harmonium. Năm 1991, Maria, người chị cả của ba anh em qua đời.
Năm 1937, gia đình Ratzinger lại bỏ Aschau bên bờ sông Inn để dọn về sống ở Hufschlag gần Traunstein là nơi Georg đã theo học từ hai năm tại trường trung học nội trú của Tổng Giáo phận. Năm 1939 thì đến lượt Joseph cũng theo chân anh vào học cùng trường. Mãi cho tới khi thế giới chiến II bùng nổ, cả hai anh em đều sống quấn quýt bên nhau. Nhưng trong chiến tranh, vì lý do mỗi người phải phục vụ một nơi, nên cả hai đành phải sống xa nhau. Vào năm 1946, sau khi chiến tranh chấm dứt cả hai anh em cùng gia nhập Đại Chủng Viện Freising. Trong đời sống chung ở Chủng Viện, vì thầy Georg có năng khiếu đặc biệt về nhạc nên anh em đặt cho bí danh là "Orgel-Ratz" (chuột dương cầm); còn thầy Joseph vì quá siêng đọc sách, đọc hết sách này lại đến sách kia, nên anh em đặt cho bí danh là "Bücher-Ratz" (chuột sách)(1).
BenedictXVI-29061951.jpg
Do đó, người ta không còn lấy làm lạ khi vào ngày 29.6.1951 cả hai thầy Georg và Joseph Ratzinger cùng được lãnh nhận thánh chức Linh Mục do Đức Hồng Y Michael von Faulhaber phong ban tại nhà thờ chính tòa Freising. Vào ngày 8.7.1951, cả hai tân Linh Mục cùng dâng Thánh Lễ Mở Tay tại nhà thờ St. Oswald thuộc thành phố Traunstein. Sau đó, cả hai tân Linh Mục Georg và Josph Ratzinger đều được bổ nhiệm làm cha phó tại thủ phủ München và đồng thời theo học thêm các môn sở trường của mình: Cha Georg học phân khoa nhạc, còn cha Joseph tiếp tục học thần học và triết học.
Tiếp đến, anh em lại phải sống xa nhau. Cha Georg Ratzinger trở thành nhạc sĩ chuyên về thánh nhạc. Năm 1964, cha được bổ nhiệm điều khiển hội kèn và làm trưởng nhạc của ca đoàn của nhà thờ chánh tòa Regensburg. Đây là hai chức vụ vô cùng khó khăn và quan trọng vào bậc nhất của Giáo phận mà ngài đã nắm giữ cho đến năm 1991, và ngài đã thành công mộc cách hết sức tốt đẹp.
Trong khi đó, con đường đời của cha Joseph Ratzinger lại dẫn cha đi một hướng khác: Trước hết cha được bổ nhiệm làm giáo sư thần học tại đại học München, sau đó dạy tại đại học Bonn, Münster và Tübingen. Trong thời gian nhóm họp Công Đồng Vatican II, giáo sự Joseph Ratzinger được chọn làm cố vấn Công Đồng cho Đức Hồng Y Joseph Frings, Tổng Giám Mục Köln.
Nhưng vào năm 1969, giáo sư Joseph Ratzinger được bổ nhiệm làm giáo sư đại học Rengensburg, và nhờ thế ngài lại được sống bên anh mình. Giáo sư xây một căn nhà tại ngoại ô thành phố Pentling. Giáo sư cảm thấy rất sung sướng lại được sống gần bên anh mình tại thủ phủ Oberpfalz. Nhưng thời anh em được sống gần nhau kéo dài không lâu, bởi vì vào năm 1977 Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã đột nhiên bổ nhiệm giáo sư Josephr Ratzinger làm Tổng Giám Mục München và Freising. Còn hơn thế nữa, năm 1981 Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã bổ nhiệm ngài làm Tổng trưởng Thánh Bộ Đức Tin tại giáo triều Roma. Bởi vậy, ĐHY Joseph Ratzinger chỉ có thể về thăm anh mình trong các dịp nghỉ hè mà thôi.
Theo lời kể của hai ông bà Therese và Rupert Hofbauer, một gia đình sống bên cạnh nhà anh em Ratzinger và từ 30 năm nay phụ trách việc trông coi vườn tược cho hai vị, thì trong những dịp nghỉ như thế "cả hai vị cùng đi dạo khắp khu vườn hoa và đặc biệt cả hai vị rất thích thú ngắm những bông hồng đủ màu sắc trong khu vườn". Và khi thuận tiện, cả hai vị đều trò chuyện vui vẻ với bà con sống bên cạnh nhà họ. Bà Therese Hofbauer còn cho hay: "Cả hai vị luôn luôn ân cần chia sẻ với mọi vất vả của cuộc sống chúng tôi." Nhưng thật đáng tiếc là kể từ mùa xuân năm 2005, các cuộc thăm viếng đều đặn của ĐHY Joseph Ratzinger tại Regensburg vào các dịp nghỉ hè như thế đã không còn nữa, kể từ khi ngài được bầu làm Giáo Hoàng.
Sau cùng, Đ.Ô. Wachter còn kể: "trong cuộc viếng thăm ngắn ngủi tiểu bang Bayern vào năm 2006, Joseph đã bất ngờ thăm lại ngôi nhà của ngài tại Pentlinge và thăm chỗ trọ của Georg ở đường Luzengasse/ Regensburg. Nhưng nay Georg thường xuyên bay sang Roma. Mỗi khi có mặt tại Vatican, Georg đều ngủ tại căn phòng ở lầu phía trên Đức Giáo Hoàng. Sáng sớm hai anh em cùng dâng Thánh Lễ và cùng đọc Sách Nguyện với nhau, nhưng vì mắt của Georg không còn nhìn thấy được rõ nữa, nên Joseph phải đọc to để anh mình cùng đọc theo. Vào ban trưa khi thời giờ cho phép, anh em cùng đi dạo trên sân thượng điện Vatican và thân mật tâm sự với nhau về mọi vấn đề."
Quả thật, tình nghĩa ruột thịt vô cùng keo sơn thắm thiết và thánh thiện cao với của hai anh em Georg và Joseph Ratzinger hoàn toàn vượt mức độ bình thường, hoàn toàn độc nhất vô nhị, không chỉ ở Đức quốc mà có lẽ còn cả trên thế giới nữa. Thật đúng như lời Kinh Thánh đã ca tụng:
"Ngọt ngào tốt đẹp lắm thay,
anh em được sống vui vầy bên nhau,
như dầu quý đổ trên đầu
xuống râu xuống cổ áo chầu A-ha-ron,
như sương từ đỉnh Héc-mon
toả trên đồi núi Xi-on lan tràn,
nơi dây ơn huệ Chúa ban, chính là sự sống chứa chan muôn đời" (Tv. 133)
Chú thích:
(1) Ở Đức, người ta gọi những người ham mê đọc sách là "chuột sách" (Bücher-Ratz) hay "sâu sách" (Bücher-Wurm), chứ không gọi là "mọt sách" như người Việt Nam chúng ta. Tuy nhiên, ở đây các bí danh mà các Thầy ĐCV đặt cho hai Thầy Georg va Joseph Ratzinger "Orgel-Ratzt" và "Bücher-Ratz" còn chứa đựng một lối chơi chữ nữa: Trước hết, con chuột trong tiếng Đức là "Ratte", nhưng tiếng Đức bình dân lại gọi là "Ratz"; tiếp đến, chữ "Ratz" cũng có thể được hiểu là viết tắt chữ "Ratzinger", tên Họ của hai Thầy Georg và Joseph.
Sách tham khảo:
Anton Zuber: "Der Bruder des Papstes – Georg Ratzinger und die Regensburger Domspatzen. Herder Verlag.
Lm Nguyễn Hữu Thy (memaria.org)
************************************************************************
GIẤC MƠ KHÔNG TRÒN CỦA HAI ANH EM GEORG-JOSEF RATZINGER
BORSUM - Đức quốc, 28.4.2005 - Là con người và bất cứ ở tuổi nào ai cũng có điều ước mơ cho chính mình. Có những ước mơ người ta suốt đời không đạt đến được, nhưng cũng có ước mơ thật gần chỉ cần với tay ra là thu vào được ngay. Một ước mơ của hai anh em ruột sau này nghỉ hưu sẽ về sống chung với nhau, người anh thì đàn giỏi, người em là học giả ham viết sách suy tư về con người và Thiên Chúa. Mơ ước thật tầm thường và gần đạt tới hiện thực thì bỗng nhiên vào ngày thứ ba, 19.4.2005 lúc 18g41 một câu nói bằng tiếng Latinh của Đức Hồng Y Estevez: „Habemus Papam… Josephum…“ đã đánh tan giấc mơ vào mây khói, như là những khói trắng đang bị gió cuốn lên cao trên nhà nguyện Sixtine lúc bấy giờ, ít nhất là đối người anh đã cao niên 81 tuổi.
Hai anh em sống trong một gia đình đạo hạnh với cha mẹ và một chị gái tại vùng thượng lưu gần nơi nổi tiếng hành hương Altötting là thị trấn Marktl bên cạnh sòng sông Inn phía Nam nước Đức, người anh được đặt tên Georg và người em là Joseph. Người thì thích ngành âm nhạc, người thì thích văn chưong chữ nghĩa, nhưng cả hai có cùng một chí hướng cao thượng là muốn dâng cuộc đời mình cho Thiên Chúa và đích này họ đã đạt đến vào ngày 29.6.1951 để cùng nhau lãnh nhận thiên chức linh mục, để cùng vinh quy bái tổ chung với nhau dâng thánh lễ mở tay tạ ơn Thiên Chúa tại quê nhà Marktl. Sau đấy mỗi người một hướng đi và cả hai đều thành công lớn trong sự nghiệp phục vụ Giáo Hội: Người anh Georg đã trở thành giáo sư thánh nhạc, trông coi dàn nhạc đại hợp xướng của giáo phận Regensburg và được phong chức Đức Ông, người em Joseph sáng chói hơn với những suy tư về thần học, trở thành cố vấn cho Công Đông Chung Vaticanô II và nhận chức giáo sư đại học lúc mới 30 tuổi. Rồi lại tiến thân mau chóng thành Tổng Giám Mục của TGP München vào ngày 24.3.1977, sau 3 tháng lại được ĐGH Phaolo VI tấn phong lên chức vụ Hồng Y vào ngày 27.6.1977. Cuộc đời của người em không được phép dừng chân tại chỗ này mà phải theo đức vâng lời của ĐGH Gioan Phaolô II khăn gói đến Rôma nhận chức vụ tổng trưởng Thánh Bộ Giáo Lý và Đức Tin vào ngày 25.11.1981.
Hiện nay gia đình thân thuộc không còn ai, ngoài vài đứa con của người chị gái đã qua đời năm 1991. Hai anh em có rất nhiều người con tinh thần trong danh nghĩa mình là linh mục, là chủ chăn, nhưng đối với họ chỉ có riêng hai anh em mới hiểu nhau và thương yêu nhau, nhất là cho những ngày cuối đời họ ước mong được ở gần nhau và có thời giờ chăm sóc nhau. Chương trình nghỉ hưu này hai anh em đã chuẩn bị chu đáo vì người em đã 78 tuổi rồi, tuổi rất cần được nghỉ ngơi sau bao nhiêu năm dài phục vụ Giáo Hội.
Người anh hãnh diện khi thấy người em thay ĐGH Gioan Phaolô II làm chủ tế cho Tuần Thánh 2005 tại Đền thờ Thánh Phêrô, rồi lại trở thành người quan trọng nhất trong giáo triều Rôma lo việc chuẩn bị tang lễ cho Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, sau đó với chức vụ Niên Trưởng Hồng Y người em gánh vác trách nhiệm tổ chức bầu cử Giáo Hoàng, chỉ trong 2 tuần lễ hai anh em không còn giờ để liên lạc với nhau mà đối với họ đó là mối dây thắt chặt thật thiêng liêng trong 24 năm qua. Cả hai anh em không có điện thoại cầm tay, mỗi tuần họ hẹn nhau nói chuyện bằng điện thoại vào buổi sáng Chúa nhật. Trong năm người anh qua Rôma thăm em mình một lần vào tuần trước Lễ Hiện Xuống. Người em thường nghỉ hè hằng năm tại quê quán và anh em nấu nướng chung với nhau.
Niềm hãnh diện từ từ trở thành mối âu lo thầm kín trong lòng cho người anh ở xa bên Đức quốc khi thấy người em càng trổi vượt trong trách nhiệm tại Tòa Thánh, thì người anh theo linh tính đoán được tương lai không còn được tiếp tục mơ ước bình thường như hai anh em đang dự tính nữa, nhất là khi báo chí đăng tải thêm các nguồn tin trước cuộc bầu Giáo Hoàng là Đức HY Ratzinger có thể trở thành Giáo Hoàng. Người anh thầm thĩ kêu xin: „Lạy Chúa xin cất chén này cho em con. Con tin chắc em con sẽ là Giáo Hoàng tốt, nhưng chức vụ này quá nặng nề trong khi tuổi đã cao niên. Với 78 tuổi người ta không thể nhận nhiệm vụ gì mới nữa, Chúa ơi!“
Hằng ngày tại Regensburg người em hồi hộp theo dõi truyền hình nói về cuộc bầu cử Giáo Hoàng. Rồi từng buổi khói đen trên mái nhà nguyện Sixtine bay lên, mỗi lần như thế thì tâm hồn của người anh nhẹ nhõm cho đến chiều thứ ba lúc 17g50 có khói trắng và sau đó Hồng Y Estevez, tuyên bố: „Annuntio vobis gaudium magnum; habemus papam: Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum Josephum Santae Romanae Ecclesiae Cardinalem Ratzinger qui sibit nomen imposuit Benetictum XVI.“ (Tôi loan báo cho anh chị em một tin mừng trọng đại, Giáo Hội Công Giáo Rôma có Giáo Hoàng là Đức Hồng Y Joseph Ratzinger rất đáng kính. Ngài lấy danh hiệu Bênêđictô XVI.)
Người anh thông thạo tiếng Latinh và đoán ra được khi được khi nghe đến tên Josephum…, lúc ấy Hồng Y Estevez ngừng lại lúc lâu, tức khắc cũng là lúc người anh biết ngay ước mơ riêng của hai anh em không thể trở thành hiện thực được nữa, ước mơ đang bay lơ lửng trên nhà nguyện Sixtine và bị gió cuốn hút đi mất.
Trong ngày lễ đăng quang Giáo Hoàng, 24.4.2005 người anh trả lời với báo chí là: „Từ nay tôi đã mất luôn người em ruột thương yêu rồi.“ Chúng ta phải hiểu được câu này bằng tinh thần, bằng tình người và bằng niềm cảm thông cho cụ già đã 81 tuổi là một ước mơ tầm thường nhưng rất quý báu trong đời đang bị vuột mất khỏi tầm tay. Chúng ta cũng nhìn thấy cảnh đơn côi qua màn ảnh truyền hình là người anh ngồi cô độc một mình bên phải gần nơi bàn thánh…
Chắc chắn khi nói hai tiếng „XIN VÂNG“ nhận chức vụ Giáo Hoàng là lúc người em nhớ đến người anh yêu quý của mình nhất. Vào thứ hai, 25.4.2005 sau ngày lễ đăng quang lúc tiếp đón các người đồng hương Đức và có mặt người anh ruột ở đó ĐGH mới thổ lộ tâm tình lúc được đa số các Hồng Y tín nhiệm bầu làm Giáo Hoàng thì lúc ấy như "một lưỡi chém rớt xuống mình" vậy, thật đau đớn cho Ngài khi biết rằng không thực hiện được ước mơ cùng với người anh. Và trong 4 buổi họp bầu Giáo Hoàng của các Hồng Y, Ngài đã cầu xin Thiên Chúa tha cho nhưng cuối cùng "rõ ràng là Thiên Chúa không nhậm lời" và không cất chén đắng cho Ngài. Tiếp tục ĐGH tâm sự: "Khi cuộc đếm phiếu vào chiều thứ ba, 19.4.2005 từ từ lộ ra là tôi được khá nhiều phiếu, tôi bắt đầu cảm thấy choáng váng mặt mày. Tôi nghĩ rằng tôi đã hoàn thành công việc giao phó của đời tôi và giờ đây với tuổi già tôi có thể hy vọng sống những ngày cuối đời trong an bình." An bình đối với Ngài ở đây là được trở về đất tổ nơi mồ mả tổ tiên ở đấy để nghỉ hưu, được nói thổ ngữ của Bayern, được đi dạo trên bờ sông Inn với người anh ruột - và lý thú của người Đức sau khi đi dạo ghé vào quán uống cà phê ăn bánh ngọt. Sống an bình ẩn dật sau một thời gian quá dài đã 54 năm phục vụ Giáo Hội và xa cách nhau bấy lâu nay vì công vụ, thì giờ đây hai anh em có thời giờ chăm sóc cho nhau trong lúc tuổi già, người chơi đàn, người viết sách… Tất cả những điều bình thường này không thực hiện được nữa vì chức vụ mới Giáo Hoàng của người em.
Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI xúc động cho biết thêm vào lúc cuộc kiểm phiếu đang diễn ra và kết quả đã quá rõ ràng là Ngài được nhiều phiếu, một Hồng Y đưa cho Ngài một mẫu giấy nhắc nhở những gì ĐGH đã giảng trước ngày khai mạc Mật Viện Hồng Y, 18.4.2005 về việc Chúa Giêsu nới với Phêrô: hãy đi theo đến cả những nơi Phêrô không muốn tới.
Trước khi kết thúc buổi tiếp kiến người đồng hương Đức ĐGH nhìn xuống dưới như chỉ muốn nói riêng với anh ruột của mình: „Đường đi của Thiên Chúa quả thật không dễ dàng, chúng ta không được tạo thành để hưởng sự thoải mái mà là sống cho sự cao cả và cho điều lành.“ Chắc chắn người anh bắt ngay được tín hiệu này mà cảm thông an lòng tiếp tục đi trên con đường khó đi của Thiên Chúa.
Một điều vững tâm khi người anh sau đó khẳng định với các nhà báo: „Tôi và em trai luôn hạnh phúc với điều mình đã chọn là theo ơn gọi làm linh mục, chúng tôi rất cám ơn song thân đã tạo điều kiện cho chúng tôi ăn học và chu toàn hướng dẫn đạo đức cho anh em chúng tôi lúc thơ ấu. Chúng tôi vẫn thường nói với nhau: đây là con đường đúng nhất mà chúng tôi đã chọn lựa.“
Trong chức vụ Giáo Hoàng với nhiều trọng trách và gánh nặng trên vai không biết người em còn thời gian để nói chuyện hàng tuần qua điện thoại vào sáng Chúa nhật với anh ruột của mình nữa không, nhưng mỗi khi chúng ta cầu nguyện cho ĐGH Bênêđictô XVI thì cũng nhớ đến người anh của Ngài là Đức Ông Georg Ratzinger đang đơn côi một mình bên Đức quốc với một giấc mơ chưa tròn.
Lm. Phaolô Phạm Văn Tuấn (dunglac.net)
