Từ ít tháng nay, tin tức về tôn giáo được phổ biến khá rộng. Qua nhiều phương tiện, như báo chí, đài truyền thanh, đài truyền hình, sách công khai, sách nội bộ, dư luận, trên mạng, trên miệng...
Nội dung và hình thức về các tin tức tôn giáo rất phong phú. Như:
- Tin tức về nhân sự tôn giáo.
- Tin tức về xung đột tôn giáo.
- Tin tức về báng bổ tôn giáo.
- Tin tức về cạnh tranh tôn giáo.
- Tin tức về phát triển tôn giáo.
- Tin tức về sinh hoạt tôn giáo.
- Tin tức về biến chất tôn giáo.
- Tin tức về tự do tôn giáo.
- Tin tức về các hội nghị tôn giáo.
- Tin tức về dự đoán tôn giáo...
Nhiều tin tôn giáo trong nước. Nhiều tin tôn giáo ngoài nước. Số lượng nay khá nhiều.
Do tinh thần liên đới, tôi không thể không quan tâm đến các tin tức tôn giáo. Tôi càng không thể không suy nghĩ nhiều đến hiện tình Công giáo tại Quê Hương tôi.
Biết rằng suy nghĩ của tôi có thể không được nhiều người quan tâm, nhưng tôi vẫn xin trình bày đôi chút, để ít ra tôi cũng được nhẹ nhàng phần nào lương tâm trách nhiệm liên đới.
Điều tôi muốn chia sẻ ở đây là cần khôn ngoan trong đời sống tôn giáo.
Cần khôn ngoan
Chúng ta thừa biết: Không đức tính nào quan trọng cho đời sống bằng đức tính khôn ngoan. Đời sống bình thường vẫn luôn cần phải khôn ngoan.
Nếu đi vào các lĩnh vực riêng, như đời sống gia đình, đời sống lối xóm, đời sống nghề nghiệp, đời sống làm ăn, thì đâu đâu cũng cần khôn ngoan. Dại dột, khờ khạo, ngu xuẩn, chủ quan là tự hại.
Phương chi trong đời sống tôn giáo. Nhất là khi tôn giáo mình lại sống trong những môi trường xã hội có một truyền thống tôn giáo khác. Đặc biệt là khi xã hội không đợi chờ gì nhiều điều tốt nơi tôn giáo ta.
Khôn ngoan của tôn giáo là một ơn của Chúa Thánh Thần. Nhưng không vì thế mà Chúa Thánh Thần miễn cho chúng ta khỏi vận dụng trật tự tự nhiên Chúa đã trao ban sẵn.
Thánh Tôma Aquinô, khi đề cập đến đức khôn ngoan, đã vạch ra một hành trình đơn giản, nhưng không thiếu vất vả.
Hành trình này gồm 3 chặng. Chặng thứ nhất là biết nhìn xem. Xin đưa ra một ví dụ cụ thể.
Biết nhìn xem
Tôi làm mục vụ ở một vùng quê. Dân vùng này sống theo nhiều tín ngưỡng không phải công giáo. Đa số chú trọng đến cách sống đạo âm thầm. Làm việc từ thiện rất nhiều, nhưng kín đáo. Ăn chay hằng tháng, nhưng lặng lẽ. Cầu nguyện tại gia hằng ngày, nhưng bình lặng.
Hầu như mọi người đều tránh chuyện phô trương. Mọi người đều thực thi tinh thần liên đới. Hễ nghe ai, thấy ai lâm cảnh khổ, thì lập tức ra tay cứu đỡ.
Tôi nhìn xem một tình hình như thế và trân trọng. Tôi như nhìn thấy Chúa đang hoạt động nơi đây, mặc dầu nơi đây không Công giáo.
Nhìn xem cái thấy được bằng mắt, và nhìn xem cái chỉ thấy được bằng sự sáng của đức tin.
Cách nhìn xem như thế là chặng đầu giúp tôi phán đoán về tinh thần sống của đồng bào, mà tôi được sai đến để phục vụ.
Chặng thứ hai là phán đoán.
Biết phán đoán
Một phán đoán tốt trên một tình hình bao giờ cũng phải dựa vào một số nguyên tắc. Đối với chúng ta, nguyên tắc căn bản là Phúc Âm.
Phúc Âm rất trọng việc cầu nguyện, việc ăn chay và việc từ thiện. Ở đây, có một trùng hợp may mắn. Nếu tôi cũng nhấn mạnh đến 3 việc đạo đức đó như tôn giáo bạn, thì hay biết mấy.
Nhưng, nếu chẳng may, tôi lơ là với 3 việc đó, thì đời sống đạo của tôi sẽ khó làm chứng được giá trị của đạo tôi.
Thêm vào đó, nếu tôi lại không tự kiềm chế trong những tốn phí nổi nang, chỉ có lợi cho thiểu số nội bộ tôn giáo mình, mà xem ra chẳng phục vụ gì cho dân chúng và xã hội, thì khó tránh được những dị ứng bất lợi.
Vì thế, trong phán đoán, tôi phải cố gắng tránh những áp lực của những chủ trương đắc thắng, phô trương và coi thường hàng xóm và xã hội.
Tại Việt Nam hôm nay nói chung và tại nhiều địa phương nói riêng, mọi phán đoán có liên hệ đến tôn giáo đừng quên cân nhắc kỹ những khoảng cách này:
- Khoảng cách giữa giàu và nghèo.
- Khoảng cách giữa các tôn giáo.
- Khoảng cách giữa Công giáo và Đất Nước.
- Khoảng cách giữa nói và làm.
Những khoảng cách trên đây đã có thời làm nên những vết thương tâm lý, đến nay vẫn chưa lành.
Sau khi cân nhắc các yếu tố tình hình một cách cẩn thận, tôi phải quyết định.
Biết chọn quyết định
Cũng có nhiều giải pháp có thể chọn. Sự khôn ngoan khuyên nên chọn một quyết định vừa hợp Phúc Âm, vừa hợp tình thế, vừa hợp tầm tay.
Thánh Augustinô, thời làm giám mục, phải đương đầu với nhiều khó khăn trong ngoài. Ngài đối phó, chống chọi. Sau khi xem xét tình hình, phán đoán các khía cạnh, ngài đã quyết định chọn lựa mấy điều sau đây:
- Chọn một người kế vị có khả năng.
- Lưu lại những gì ngài đã viết.
- Vạch rõ đường lối sống đạo trong tình hình lúc đó. Đó là yêu thương.
Trong cả 3 chặng đường suy tính, ngài không ngừng cầu nguyện. Cầu nguyện không miễn suy tính. Suy tính không miễn cầu nguyện. Thêm vào đó là bàn hỏi và lắng nghe những người chín chắn, am hiểu tình hình, nhìn xa thấy rộng, có lòng mến mộ Hội Thánh và ân Tộc một cách nồng nàn vô vị lợi.
Ngài không lo để lại của cải, đền đài, chỉ lo để lại có 3 điều như trên. Thực là khôn ngoan.
Hiện nay, tình hình Công giáo tại Việt Nam nói chung xem ra phấn khởi. Nhưng đừng vội kết luận, kẻo đi vào ảo ảnh. Vì những phát triển thoải mái bên ngoài chưa chắc đã bảo đảm có sự phát triển đúng đắn căn bản của đạo bên trong lòng người. Biết đâu những cái bề ngoài dễ dãi và bận rộn kia lại đang làm lệch hướng cái căn bản bên trong.
Khôn ngoan nào cũng cần tỉnh thức. Khôn ngoan về tôn giáo càng cần tỉnh thức và cầu nguyện một cách khiêm nhường và bền bỉ.
+ Gm. G.B. Bùi Tuần
