Mẹ tôi vốn là người ít nói. Mọi câu nói của mẹ đều ngắn gọn, Nhưng có rất nhiều lần, những câu nói ít ỏi đó khiến tôi suy nghĩ và nhớ mãi.
Một trong những lần mà tôi vẫn luôn nhớ rất rõ ràng, đó là vào rất nhiều năm về trước, khi tôi khoảng 10-11 tuổi. Cách nhà tôi khoảng vài chục mét, người ta đang mở một con đường lớn, và ngoài đội làm đường thì luôn có một nhóm những người tìm công việc thời vụ loanh quanh ở đó xem có được thuê gì thì làm. Tất nhiên, trông họ lúc nào cũng lôi thôi, nhem nhuốc, chẳng ai muốn đến gần.
Thế mà vào một ngày gần cuối tuần, mẹ tôi bảo tôi ra đó để mời nhóm người tìm công việc thời vụ về nhà ăn cơm. Cứ như còn chưa đủ gây phiền hà cho tôi, mẹ còn hướng dẫn tôi kéo theo cái xe cút kít, một cái túi và một cái kẹp để nhặt… phân bò khô trên đường về để nhóm lửa ngay ngoài sân! Mẹ cũng nói rằng tôi sẽ tham gia vào việc chuẩn bị bữa ăn mời những người thất nghiệp kia.
Chỉ nghĩ đến việc phải nhóm lửa ngoài trời vào giữa buổi trưa, rồi nấu ăn bằng cái nồi ba chân to tướng trong hơi nóng hầm hập như thế, là đủ để khiến một thiên thần cũng phải nhíu mày! Dù cố mấy, tôi cũng không che giấu được cảm xúc của mình, và mặt mày bí xị trong suốt thời gian đi mời người ta, nấu ăn và cả bữa ăn nữa.
Sau khi được ăn no, nhóm người tìm việc kia nồng nhiệt cảm ơn mẹ tôi và lại ra đường lớn đứng chờ việc. Còn mẹ thì gọi tôi vào căn phòng nhỏ, nơi mẹ hay ngồi khâu vá, đan lát.
Nhìn thẳng vào mắt tôi, mẹ nói: "Con yêu, tại sao con lại nhăn nhó khó chịu như vậy khi mẹ nhờ con chuẩn bị bữa ăn cho những con người thiếu thốn tội nghiệp đó?". Tôi cố chối lời trách móc của mẹ, bằng cách dùng hơi nóng của ngọn lửa để biện hộ cho hành vi của mình. Mẹ nhìn tôi bằng ánh mắt kiên quyết và nói:
- Bàn chân không có chiếc mũi. Có thể bạn chưa quen với cách nói của mẹ tôi, chứ tôi thì hiểu ngay. Câu này có nghĩa là: "Bạn không thể "dò" được chuyện gì có thể đang ở phía trước mình".
Và mẹ tôi đã nói đúng. Mấy ngày sau đó, trong một lần đi học về ngang qua con đường lớn, tôi bị mấy thanh niên ở đâu đi ngang qua chặn lại bắt nạt và định lục cặp lấy đồ. Nhưng ngay khi bọn chúng đẩy tôi ngã xuống đất, thì một nhóm mấy người chờ việc lao tới, giằng lại cặp cho tôi và đuổi tụi thanh niên du côn kia đi. Một người đỡ tôi dậy và còn cẩn thận dẫn tôi về tận nhà, trao tận tay cho mẹ. Khi mẹ cảm ơn, bác ấy bảo rằng: "Việc này có là gì đâu so với lòng tốt mà chị đã dành cho chúng tôi!".
Và cứ như thể tôi còn chưa đủ xấu hổ, mẹ tôi, vẫn bằng cách nói ngắn gọn nhưng nhiều ý nghĩa quen thuộc, nhẹ nhàng nói:
- Một người là một người bởi vì một người khác.
Câu nói này tôi đã nhớ đến tận bây giờ.
ELLEN KUZWAYO
Thục Hân (Dịch)
