TT - Chiều 11-3, cơn địa chấn 8,9 độ Richter và những đợt sóng thần khổng lồ tiếp theo đó đã bất ngờ tấn công và phá tan hoang khắp nước Nhật.
Động đất gây ra những đợt sóng cao 10m tàn phá thành phố Natori ven biển phía bắc Nhật Bản - Ảnh: Reuters
Theo Kyodo News, trận động đất xảy ra lúc 14g46 (12g46 giờ VN), kéo dài trong vòng 2 phút. Tâm chấn nằm ở độ sâu 24km dưới lòng đất, cách thành phố Sendai, thủ phủ đảo Honshu khoảng 130km về phía đông. Nối tiếp ngay sau đó là 19 đợt dư chấn mạnh 6,3-7,1 độ Richter. Cả đất nước Nhật chấn động.
Các toà nhà cao tầng ở thủ đô Tokyo rung lên bần bật, hàng triệu người hoảng loạn đổ ra đường phố. Cơ quan khí tượng Nhật (JMA) cho biết 2 giờ sau đó thảm hoạ mới thật sự bắt đầu. Những cơn sóng thần khổng lồ liên tiếp đánh vào hàng chục thành phố dọc bờ biển miền đông nước Nhật dài 2.100km.
Cuốn trôi tất cả
Báo Mainichi mô tả 2 cơn sóng thần, một cao 4m và một cao tới 10m, đã đánh sầm vào thành phố Sendai thuộc tỉnh đông bắc Miyagi, có dân số 1 triệu người.
Đài truyền hình Nhật NHK trình chiếu một cảnh tượng kinh hoàng: một biển nước đầy những mảnh vụn của thuyền bè, nhà cửa tràn vào Sendai, cuốn trôi nhiều ngôi nhà, xe cộ. Nhiều người lái ôtô đang cuống cuồng tăng tốc để trốn con sóng dữ.
Một con tàu lớn đâm sầm vào đê chắn sóng ở Sendai. Sân bay Sendai ngập nước, xe hơi, xe tải, xe buýt trôi lềnh bềnh trên các đường băng. Hỏa hoạn bùng lên ở một số điểm trong thành phố. Cảnh kinh hoàng tương tự cũng diễn ra ở thị trấn miền bắc Kamaichi và hàng loạt thành phố ven biển khác.
Ở Aomori, ít nhất năm con tàu lớn bị nước cuốn phăng vào bờ, phá vỡ đê chắn sóng, đè đổ vô số cây cối và dừng lại trên các con phố mua sắm trung tâm của thị trấn.
Ở thủ đô Tokyo, hỏa hoạn bùng phát ở ít nhất 10 địa điểm. Một nhà máy lọc dầu bên ngoài thành phố bốc cháy ngùn ngụt. Lửa và khói bốc lên từ một tòa nhà lớn ở Odaiba, ngoại ô Tokyo. Ít nhất 4 triệu gia đình rơi vào cảnh mất điện. Hệ thống tàu điện ngầm tê liệt hoàn toàn.
Phần lớn người dân thành phố di tản ra các công viên và những không gian công cộng rộng lớn để đề phòng khả năng nhà cửa sập. Một toà nhà sập làm bị thương nhiều người. Sân bay chính của thành phố bị đóng cửa.
“Chúng tôi có cảm giác như say sóng đứ đừ do toà nhà cứ rung lắc liên tục” - BBC dẫn lời anh Jeffrey Balanag, làm việc ở tòa nhà Shiodome Sumitomo, kinh hoàng kể lại. Rất nhiều người cho biết họ chưa bao giờ trải qua một cơn địa chấn dữ dội đến vậy. Ở Tokyo, hàng triệu người mắc kẹt ngoài đường, không thể về được nhà do hệ thống tàu điện ngầm tê liệt.
Kyodo News đưa tin theo Cơ quan quản lý thảm hoạ (FDMA), đã có ít nhất 337 người thiệt mạng và 531 người mất tích. Có 10 người bị chết đuối ở tỉnh Iwate, khoảng 56 người mất tích. Kyodo News đưa tin một tàu chở 100 người bị sóng thần cuốn trôi.
Tuy nhiên, Cơ quan cảnh sát quốc gia cho biết vẫn chưa thể xác định số người thiệt mạng chính thức. Một số quan chức chính quyền thừa nhận với mức độ tàn phá của thảm họa kép này, sẽ không có gì ngạc nhiên nếu số người chết tăng cao. Chưa rõ số người bị thương là bao nhiêu.
Nhà máy hạt nhân bốc cháy
Theo AFP, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế thông báo chính quyền Nhật đã đóng cửa an toàn 4 nhà máy điện hạt nhân gần tâm chấn nhất. Tuy nhiên, hoả hoạn đã xảy ra tại Nhà máy điện nguyên tử Onagawa ở tỉnh Miyagi. Hiện vẫn chưa rõ đám cháy này có dẫn đến nguy cơ rò rỉ phóng xạ hay không.
Bộ Quốc phòng Nhật đã gửi quân đội cùng máy bay đến các vùng bị động đất và sóng thần tấn công. Một số địa phương thừa nhận đến giờ vẫn chưa đưa ra được bức tranh toàn cảnh về thiệt hại. “Hiện rất khó để xác định thiệt hại bởi các con đường đã bị tàn phá” - ông Hiroshi Sato, quan chức tỉnh Iwate, cho biết.
Theo JMA, đây là trận động đất có cường độ mạnh nhất trong lịch sử nước Nhật kể từ 140 năm qua.
Trước đó, cơn địa chấn Kanto 7,9 độ Richter xảy ra năm 1923 làm hơn 140.000 người thiệt mạng ở Tokyo. Trận động đất Kobe năm 1995 làm 5.000 người chết và gây thiệt hại 100 tỉ USD, là thảm họa tự nhiên gây tổn thất lớn nhất trong lịch sử loài người, so với thảm họa động đất - sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004 gây tổn thất 10 tỉ USD.
Theo Kyodo News, thị trường chứng khoán Tokyo sụt giảm tới 5% sau động đất. Ngân hàng Trung ương Nhật đã cam kết sẽ làm tất cả để ổn định thị trường tài chính.
HIẾU TRUNG
Động đất ở Nhật: 1.800 người chết và mất tích
Ban bố tình trạng khẩn cấp với 5 lò phản ứng hạt nhân
TTO - Hôm nay 12-3, số người chết và mất tích lên đến 1.800 người trong vụ động đất và sóng thần hiện nay tại Nhật Bản. Trong đó, theo thông tin Hãng tin Kyodo, số người chết ít nhất là 1.200 người.
Sáng sớm nay lại xảy ra một cơn dư chấn mạnh 6,8 độ richter ở ngoài khơi.
Nhật đã ban bố tình trạng khẩn cấp đối với 5 lò phản ứng hạt nhân, phóng xạ cao gấp 8 lần quanh khu vực nhà máy.
Các chuyên gia điều hành Tổ số 1 của Nhà máy Điện Hạt nhân Fukushima Daiichi đã vật lộn để giảm nhiệt độ và áp suất bên trong lò phản ứng sau khi trận động đất kèm sóng thần khủng khiếp làm mất nguồn điện và làm hỏng máy phát dự phòng, khiến hệ thống làm mát lõi phản ứng cũng dừng hoạt động.
Các chuyên gia trong ngành đánh giá mất khả năng làm mát lõi phản ứng là sự cố thuộc dạng nguy hiểm nhất tại nhà máy điện hạt nhân.
Ngay lập tức, 3.000 người dân ở quanh nhà máy trong phạm vi 3km được lệnh sơ tán khẩn cấp nhưng sau đó vùng sơ tán phải mở rộng đến 10km khi các chuyên gia đo được mức độ phóng xạ cao gấp 8 lần bình thường ở bên ngoài lò phản ứng và gấp 1.000 lần so với thông thường bên trong phòng điều khiển của Tổ số 1.
Chính phủ Nhật Bản ngay lập tức ban bố tình trạng khẩn cấp ở tổ máy của Daiichi - nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của nước này.
Nhưng chỉ vài giờ sau đó, Công ty Điện lực Tokyo điều hành nhà máy điện thuộc khu liên hợp Daiichi bao gồm 6 lò phản ứng ở phía đông bắc Nhật Bản, tiếp tục tuyên bố mất khả năng làm mát một lò phản ứng khác ở Daiichi và 3 tổ máy khác ở khu liên hợp Fukushima Daini gần đó.
Tình hình buộc chính phủ mau chóng ban bố tình trạng khẩn cấp ở 4 tổ máy này và gần 14.000 người dân sống gần đó phải đi sơ tán.
Cơ quan an toàn hạt nhân Nhật Bản cho hay tình hình ở Tổ số 1 của Fukushima Daiichi là tồi tệ nhất, khi áp lực trong lò phản ứng đã tăng gấp đôi bình thường.
Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho hay các máy phát chạy dầu diesel lẽ ra có thể giúp hệ thống làm mát vận hành được đã bị sóng thần cuốn nước vào làm ướt sũng và hư hỏng.
Chuyên gia tại Daiichi phải mở van để xả hơi phóng xạ để giảm áp lực bên trong lò phản ứng, khiến mức độ phóng xạ cao hơn bình thường trong và ngoài phòng điều khiển, nhưng nếu không mở, họ sẽ đối mặt với khả năng nổ lò phản ứng gây tác hại rộng lớn hơn.
Các công nhân nhà máy cố gắng hạ nhiệt độ cho lõi phản ứng nhưng không thành công mau chóng như mong đợi. Họ chỉ có thể tạm thời hạ nhiệt bằng một hệ thống dự phòng nhưng nó không hoạt động tốt như hệ thống chính thức.
Ngay cả khi lò phản ứng đã được tự động đóng lại, các phụ phẩm phóng xạ sản sinh nhiệt có thể tạo ra khí hydro, làm tan chảy nhiên liệu phóng xạ hay thậm chí tràn ra khắp phòng chứa.
Mặc dù đã lên kế hoạch chủ ý xả phóng xạ, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yukio Edano cho hay nhà máy 40 năm hoạt động này không bị rò rỉ phóng xạ. “Với việc sơ tán dân khẩn cấp và gió hướng ra biển, chúng tôi có thể đảm bảo an toàn cho người dân”, ông nói trên truyền hình sáng nay 12-3.
Tiến sĩ Irwin Redlener tại Đại học Columbia (Mỹ) nhận định mức độ phóng xạ bên ngoài nhà máy như thông báo trên chưa gây nguy hiểm ngay lập tức đến tính mạng con người nhưng nó sẽ làm tăng khả năng ung thư tuyến giáp trong thời gian sau đó.
Trong khi đó, độ phóng xạ bên trong nhà máy là ở mức cực cao, có thể gây tác động xấu đến sức khoẻ của các nhân viên làm việc trong đó.
Khu liên hợp Daiichi nằm ở thành phố Onahama, cách đông bắc Tokyo 270km. Tổ máy số 1 có công suất 460 megawatt bắt đầu hoạt động năm 1971 và dùng công nghệ lò phản ứng nước sôi, vận hành turbine bằng nước phóng xạ, không giống các lò phản ứng áp lực mới hơn hiện nay.
Quan chức Ippo Maeyama của Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết đã có hàng chục đoàn binh chủng được huấn luyện để đối phó với thảm họa hóa học đã được cử đến nhà máy này làm nhiệm vụ.
Trong khi đó, các chuyên gia kỹ thuật nói rằng nhà máy sẽ mau chóng ổn định lại mọi vấn đề, thời gian tính bằng giờ chứ không phải bằng ngày.
Arnold Gundersen, kỹ sư trong ngành điện hạt nhân, đưa ra biện pháp gợi ý các bơm áp lực cao có thể tạm thời làm mát lò phản ứng trong trường hợp này bằng ắc quy dự phòng. “Họ có thể mở - đóng van xả để điều phối áp lực. Ắc quy sẽ hỏng sau vài giờ nhưng thay thế được”, ông nói.
Các chuyên gia cho biết nếu nhiệt độ tăng đến hơn 2.000 độ Fahrenheit (1.000 độ C), nó sẽ tạo ra phản ứng làm gãy kim loại zirconium bọc nhiên liệu hạt nhân uranium. Phản ứng này cũng sinh khí hydro có thể gây nổ khi nước lạnh dâng trở lại vào lò phản ứng. Đây là vấn đề của sự cố Three Mile Island năm 1979 ở bang Pennsylvania nước Mỹ.
Những thảm hoạ kép kinh hoàng
* Tháng 2-2010: Trận động đất mạnh 8,8 độ Richter gây sóng thần tại Chile giết chết ít nhất 521 người. Cảnh báo sóng thần đã được báo động ở 53 nước và những con sóng thậm chí gây một số thiệt hại ở Nhật thuộc bờ bên kia Thái Bình Dương.
* Tháng 9-2009: Động đất mạnh 8 độ Richter gây sóng thần cao đến 12m quét qua nhiều khu vực ở Nam Thái Bình Dương làm 194 người thiệt mạng, bao gồm 34 người ở Samoa (Mỹ).
* Tháng 9-2007: Hai trận động đất mạnh 8,4 độ Richter tại Sumatra, Indonesia gây sóng thần cục bộ ập vào thành phố Padang. Ít nhất 25 người thiệt mạng.
* Tháng 4-2007: Một trận động đất mạnh 8 độ Richter xảy ra ở quần đảo Solomon gây nên trận sóng thần làm 52 người thiệt mạng.
* Tháng 7-2006: Động đất mạnh 7,7 độ Richter rung chuyển đảo Java của Indonesia và gây nên cơn sóng thần cướp đi sinh mạng 654 người.
* Tháng 12-2004: Chấn động khủng khiếp từ trận động đất 9,1 độ Richter xảy ra tại đảo Sumatra, Indonesia gây nên sóng thần cực lớn, cướp đi sinh mạng của 220.000 người tại nhiều nước dọc Ấn Độ Dương.
Nguồn: TTO
NGÔ HẠNH
