UBCLHB/HĐGMVN: CỔ VŨ CÔNG LÝ VÀ HOÀ BÌNH THEO TIN MỪNG CHÚA KITÔ VÀ GIÁO HUẤN XÃ HỘI CỦA GIÁO HỘI

UBCLHB/HĐGMVN: CỔ VŨ CÔNG LÝ VÀ HOÀ BÌNH
THEO TIN MỪNG CHÚA KITÔ VÀ GIÁO HUẤN XÃ HỘI CỦA GIÁO HỘI

http://truyenthongconggiao.org/images/spacer.gifhttp://truyenthongconggiao.org/contr...x?NewsPK=20219

ĐHY. G.B., Đức cha Chủ tịch HĐGMVN, ban điều hành Uỷ ban Trung ương và các linh mục đại diện các giáo phận tham dự buổi Toạ đàm và Lễ Ra mắt UBCLHB

UBCLHB/HĐGMVN: Cổ vũ công lý và hoà bình theo Tin Mừng Chúa Kitô và Giáo huấn Xã hội của Giáo Hội

TTCG (27-5-2011) – “Hướng tầm nhìn đến các tín hữu Công giáo Việt Nam để giúp họ thấu hiểu và thể hiện công lý và hoà bình trong đời sống theo mẫu gương Chúa Kitô và Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo; nhờ đó giúp họ thăng tiến toàn diện con người và làm phát triển cộng đồng xã hội”, đó là mục đích của Uỷ ban Công lý và Hoà bình trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam (UBCLHB/HĐGMVN), chính thức ra mắt hôm thứ sáu 27-5 tại Hội trường G.B. Phạm Minh Mẫn của Trung tâm Mục vụ TGP. Sài Gòn.
Tham dự buổi Toạ đàm và Lễ Ra mắt có tất cả 262 tham dự viên, trong đó có ĐHY G.B. Phạm Minh Mẫn, Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Chủ tịch HĐGMVN, Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp, Chủ tịch UBCLHB, Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân, GM. GP. Lạng Sơn, Đức cha Stêphanô Tri Bửu Thiên, GM. GP. Cần Thơ, và 49 linh mục, 120 tu sĩ nam nữ của 49 dòng tu và 88 giáo dân thuộc các câu lạc bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình, Văn hoá Đức tin, Dân Trí và 16 đoàn thể khác.

http://truyenthongconggiao.org/Porta...%20%281%29.jpg

Chương trình ngày làm việc gồm 2 phần. Buổi sáng có 3 bài tham luận: Giới thiệu UBCLHB (Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn), Công lý và Hoà bình, thách đố và yêu sách của thời đại hôm nay (Lm. G.M. Lê Quốc Thăng), Công lý và Hoà bình trong bối cảnh xã hội Việt Nam (Ls. Lê Quốc Quân); và buổi chiều thảo luận về tình trạng công lý và hoà bình tại địa phương (Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp điều phối).
Trong diễn văn khai mạc, Đức cha Chủ tịch HĐGMVN nhấn mạnh: “Vì hoà bình là một trong những ân huệ cao cả nhất mà Chúa ban cho mọi người, nên để xây dựng hoà bình và cổ vũ công lý, chúng ta cần phải tùng phục kế hoạch của Thiên Chúa”. Kế hoạch đó thể hiện rõ nét nơi hành động của Đức Giêsu. Suốt quãng đời tại thế, Đức Giêsu đã động lòng trắc ẩn trước những mảnh đời bất hạnh: Ngài được sai đến để “loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn, công bố cho người bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức, công bố một năm hồng ân của Thiên Chúa” (x. Lc 4,18-19).

http://truyenthongconggiao.org/Porta...%20%282%29.jpg

Vì vậy - Đức Cha nói - “việc noi gương Chúa Giêsu yêu thương và phục vụ sẽ là nguồn an ủi lớn lao cho mọi người, nhất là những người đang phải chịu nghịch cảnh trong cuộc sống”; và “cổ vũ một nền hoà bình và công lý cho xã hội hôm nay, trước hết là mang khuôn mặt yêu thương của Chúa Kitô đến với mọi người”.
Đức Cha nhắc lại Sứ điệp của Đại hội Dân Chúa năm 2010. Trong đó, HĐGMVN đã xác định rằng Hội Thánh ngày nay cũng phải dấn thân vào việc xây dựng đất nước về mọi mặt: văn hoá xã hội cũng như kinh tế chính trị. Và khi dấn thân xây dựng xã hội trần thế, Hội Thánh không hề muốn thay thế chính quyền, nhưng chỉ mong rằng trong tinh thần đối thoại và hợp tác tôn trọng lẫn nhau, Hội Thánh có thể góp phần vào đời sống của đất nước, nhắm phục vụ tất cả mọi người dân; cùng nhau bồi đắp nền văn minh tình thương và sự sống.
Một cái nào đó - ngài nói - công việc loan báo Tin Mừng Chúa Kitô trong lĩnh vực cổ vũ một nền hoà bình và công lý chân chính sẽ cho mọi người thấy khuôn mặt từ ái của Đức Giêsu Kitô và ơn cứu độ của Ngài để mọi người được sống và sống dồi dào (x. Ga 10,10).
Đức cha Chủ tịch Uỷ ban Phaolô Nguyễn Thái Hợp, trong phần tuyên bố lý do buổi Toạ đàm, đã trích lời Hiến chế “Giáo Hội trong thế giới hôm nay” của Công đồng Vatican II: “Đối điện với nỗi thống khổ bao la đang đè nặng trên đại đa số nhân loại và để cổ vũ công bằng, đồng thời cổ vũ tình yêu Thiên Chúa đối với những người nghèo khổ tại khắp nơi, Công đồng ước mong thành lập một cơ quan trung ương của Giáo Hội toàn cầu để khích lệ giới Công giáo thúc đẩy công cuộc phát triển những vùng nghèo đói cũng như cổ vũ công bằng xã hội giữa các quốc gia” (GS 90).

http://truyenthongconggiao.org/Porta...%20%284%29.jpg

Theo đó, để thực hiện ước nguyện thâm sâu của Công đồng, ngày 6-1-1967, ĐGH Phaolô VI đã thành lập Hội đồng Giáo hoàng “Công lý và Hoà bình” (HĐGH/CLHB). Hai tháng sau đó, ngài lại ban thông điệp “Phát triển các Dân tộc” (Populorum Progressio). Thông điệp quả quyết rằng tăng trưởng kinh tế và tiến bộ kỹ thuật không đủ để trái đất này trở nên nhân đạo và dễ sống hơn. Muốn đạt tới phát triển đích thực thì tăng trưởng kinh tế phải đồng hành với phát triển xã hội và thăng tiến con người toàn diện. Thông điệp tuyên bố: “Chúng tôi không chấp nhận tách rời kinh tế khỏi vấn đề của con người, phát triển khỏi các nền văn hoá liên hệ. Đối với chúng tôi, điều quan trọng là con người, mỗi người, mỗi nhóm người, cho đến toàn thể nhân loại”.
Theo định hướng đó - Đức cha nói - “HĐGH/CLHB đặc biệt quan tâm đến vấn đề phát triển và liên đới giữa các dân tộc, cổ vũ công lý và hoà bình trên thế giới, tranh đấu cho công bằng xã hội, đề cao nguyên tắc bổ trợ, khích lệ tiến trình dân chủ hoá, tranh đấu cho quyền làm người và tự do tôn giáo, bảo vệ nhân phẩm và nhân quyền, ưu tiên cho lựa chọn người nghèo và luôn đứng về phía người bị áp bức theo đường hướng Tin Mừng”. ĐGH Gioan Phaolô II trong Thông điệp “Quan tâm đến vấn đề xã hội”, rồi ĐGH Bênêđictô XVI trong Thông điệp “Tình yêu trong Chân lý”, cũng tiếp nối đường hướng đó.
Đức Cha nhấn mạnh: “UBCLHB/HĐGMVN được thành lập để cùng với HĐGH/CLHB thực hiện sứ vụ đó trong phạm vi cụ thể của đất nước Việt Nam”.
Qua 3 bài tham luận được trình bày vào buổi sáng, các thuyết trình viên đã giúp cho người tham dự hiểu rõ về thực trạng xã hội, về thực trạng công lý và hoà bình trong bối cảnh xã hội Việt Nam, cũng như những thách đố và yêu sách về công lý và hoà bình trong thời đại toàn cầu hoá.
Trong phần trình bày của mình, Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn cũng giới thiệu Bản Dự thảo Quy chế của Uỷ ban, trong đó nói đến việc thành lập, sự tương quan của UBCLHB/HĐGMVN với HĐGH/CLHB, điều hành, mục đích, mục tiêu, sứ mạng, nguyên tắc hành động, đối tượng phục vụ, cơ cấu tổ chức và tình nguyện viên của UBCLHB…
Lm. G.M. Lê Quốc Thăng nêu lên những thách đố và yêu sách về công lý và hoà bình trong thời đại toàn cầu hoá, như tình trạng bất bình đẳng, phân hoá giàu nghèo, thiếu tôn trọng công ích… rồi vấn đề về quyền tự do tôn giáo, xây dựng tình liên đới, mưu cầu hoà bình… Cha nhận định: “Để thấy cách thực tế và cụ thể những thách đố cho đường lối công lý và hoà bình của Giáo Hội ở thời đại này, thiết tưởng, cần phải nhìn bối cảnh thế giới toàn cầu hoá qua lăng kính các công việc chính của HĐGH/CLHB. Công việc chính của HĐGH là thực hiện các cuộc nghiên cứu định hướng hoạt động dựa trên giáo huấn xã hội của Giáo Hội do Đức Thánh Cha và hội đồng giám mục công bố”.
Và Cha kết luận: “Công lý và hoà bình là chọn lựa đúng đắn theo tác động của Chúa Thánh Thần ở thời đại hôm nay để Giáo Hội can đảm dấn thân thực thi sứ vụ loan báo Tin Mừng Cứu Độ của Đức Kitô Phục Sinh”.
Luật sư Lê Quốc Quân nói đến thực trạng công lý hoà bình trong bối cảnh xã hội Việt Nam. Ông nhắc đến 4 vị Giám mục tiên khởi, những con người uyên bác, luôn ưu tư và thao thức một cách cụ thể cho nền độc lập của dân tộc, đó là Đức cha Nguyễn Bá Tòng, Hồ Ngọc Cẩn, Ngô Đình Thục và Lê Hữu Từ.
Ông nhận xét rằng không có một cá nhân nào được thanh thản nếu cuộc sống của họ không dựa trên sự thật và không được xây dựng trên công lý và hoà bình; và rằng chúng ta phải vượt trên những khác biệt, chung tay nâng cao dân trí, học hỏi tính phổ quát, xây dựng nền pháp quyền, giáo dục về lẽ phải…
Thực trạng công lý và hoà bình tại Việt Nam đặt ra cho HĐGMVN và UBCLHB một sứ mệnh hết sức quan trọng. Uỷ ban phải được thiết lập một cách có hệ thống và là nơi tư vấn để đưa ra những quyết định đúng đắn trong những thời điểm nhạy cảm của đất nước, tránh những xung đột khắc nghiệt trong tương lai. Trong đó, đối thoại và hợp tác đã trở thành nguyên tắc và là vấn đề bao trùm toàn thế giới ngày hôm nay. Phương hướng đối thoại và hợp tác của Giáo hội Việt Nam với Nhà nước cũng được Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI nói rõ trong huấn từ cho các Giám mục Việt Nam nhân chuyến viếng thăm Ad Limina 2009.
Ông góp ý rằng muốn có đối thoại thì con người phải có thực lực phục vụ. Và do vậy, UBCLHB phải trở thành một Uỷ ban có cơ cấu rõ ràng, từ HĐGM cho đến từng giáo xứ. Đồng thời phải tập hợp được những người có tâm và có tài, dám hy sinh vì công lý và hoà bình. Trước tiên, những nhân tố đó phải tích cực giảng dạy, giúp cho người Công giáo, và sau đó là nhân dân hiểu được Học thuyết Xã hội Công giáo. Nhờ hiểu được quan điểm của Giáo Hội về xã hội mà các cuộc đối thoại sẽ được thoải mái, tạo tâm lý tự tin cho tất cả các bên. Uỷ ban cũng có thể thành lập một văn phòng tư vấn pháp lý, hỗ trợ và tư vấn cho nhân dân khi gặp những vấn đề khó khăn hoặc bất công.
Buổi chiều, trước khi chính thức ra mắt ban điều hành của Uỷ ban, các tham dự viên đã cùng thảo luận nhóm với 3 câu hỏi: Công lý hoà bình tại địa phương như thế nào? Đâu là định hướng hoạt động của UBCLHB? Thế nào là người Công giáo tốt và là người công dân tốt?

http://truyenthongconggiao.org/Porta...%20%287%29.jpg

Trong phần đúc kết thảo luận, Đức cha Chủ tịch Uỷ ban nhận xét rằng những góp ý quý báu của tất cả các tham dự viên trong phần thảo luận nhóm soi sáng thêm cho các vấn đề phức tạp về công lý và hoà bình, cũng như giúp ban điều hành đưa ra những định hướng cụ thể cho hoạt động của Uỷ ban.
Sắp tới, UBCLHB sẽ cấp tốc đào tạo nhân sự, phổ biến Giáo huấn Xã hội của Giáo Hội, nghiên cứu về những yêu sách và thách đố của đất nước, cũng như của thời đại, thu thập và đánh giá những thông tin về bối cảnh chính trị, kinh tế - xã hội, nhất là về điều kiện sống, cũng như tình trạng nhân phẩm, nhân quyền trong thực tại hôm nay.
Trong tương lai gần, sẽ có một cuộc họp giữa Uỷ ban Trung ương với các Trưởng ban CLHB tại các giáo phận để hoạch định đường hướng hoạt động, biên soạn chương trình đào tạo, tổ chức các khoá tập huấn, các buổi toạ đàm, thiết lập mạng lưới tổ chức từ trung ương đến các giáo xứ...
Kết thúc buổi toạ đàm, Ban Tổ chức đã làm thủ tục ra mắt UBCLHB, đồng thời giới thiệu Ban Điều hành Uỷ ban Trung ương: Chủ tịch: Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp; Tổng Thư ký: Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn; Trợ lý Tổng Thư ký: Ông Augustinô Vương Đình Chữ; và 18 linh mục đại diện 18 giáo phận tham dự buổi Toạ đàm và Lễ Ra mắt, trong đó có 16 giáo phận thành lập Ban CLHB giáo phận là: Hà Nội, Bắc Ninh, Bùi Chu, Hải Phòng, Phát Diệm, Thanh Hoá, Vinh, Huế, Ban Mê Thuật, Đà Nẵng, Nha Trang, TP.HCM, Bà Rịa, Cần Thơ, Long Xuyên, Vĩnh Long.

http://truyenthongconggiao.org/Porta...%20%289%29.jpg

http://truyenthongconggiao.org/Porta...20%2810%29.jpg

http://truyenthongconggiao.org/Porta...20%2811%29.jpg

UBCLHB là một tổ chức và là một đoàn thể Công giáo Tiến hành của HĐGMVN, được thành lập trong kỳ Đại hội lần thứ XI của HĐGMVN, diễn ra tại TTMV. TGP. Sài Gòn, vào tháng 10-2010.

Mai Trang

ĐỨC CHA CHỦ TỊCH UBCLHB TUYÊN BỐ LÝ DO BUỔI TOẠ ĐÀM VÀ LỄ RA MẮT UBCLHB

Uỷ ban Công lý và Hoà bình: Một cố gắng dấn thân phục vụ

Hiến chế “Giáo Hội trong thế giới hôm nay” của Công đồng Vatican II đã kết thúc chương cuối cùng với một đề xuất cụ thể: “Đối điện với nỗi thống khổ bao la đang đè nặng trên đại đa số nhân loại và để cổ vũ công bằng, đồng thời cổ vũ tình yêu Thiên Chúa đối với những người nghèo khổ tại khắp nơi, Công đồng ước mong thành lập một cơ quan trung ương của Giáo hội toàn cầu để khích lệ giới Công giáo thúc đẩy công cuộc phát triển những vùng nghèo đói cũng như cổ vũ công bằng xã hội giữa các quốc gia” (GS 90).

Để thực hiện ước nguyện thâm sâu của Công đồng, ngày 6-1-1967, Đức Giáo hoàng Phaolô VI đã thành lập Uỷ ban Giáo hoàng “Công lý và Hoà bình”. Hai tháng sau đó, ngài lại ban thông điệp “Phát triển các Dân tộc” (Populorum Progressio). Thông điệp quả quyết rằng tăng trưởng kinh tế và tiến bộ kỹ thuật không đủ để trái đất này trở nên nhân đạo và dễ sống hơn. Muốn đạt tới phát triển đích thực thì tăng trưởng kinh tế phải đồng hành với phát triển xã hội và thăng tiến con người toàn diện. Vì vậy thông điệp tuyên bố: “Chúng tôi không chấp nhận tách rời kinh tế khỏi vấn đề của con người, phát triền khỏi các nền văn hoá liên hệ. Đối với chúng tôi, điều quan trọng là con người, mỗi người, mỗi nhóm người, cho đến toàn thể nhân loại.

Theo định hướng đó, Hội đồng Giáo hoàng về Công lý và Hoà bình đặc biệt quan tâm đến vấn đề phát triển và liên đới giữa các dân tộc, cổ vũ công lý và hoà bình trên thế giới, tranh đấu cho công bằng xã hội, đề cao nguyên tắc hỗ trợ, khích lệ tiến trình dân chủ hoá, tranh đấu cho quyền làm người và tự do tôn giáo, bảo vệ nhân phẩm và nhân quyền, ưu tiên cho lựa chọn người nghèo và luôn đứng về phía người bị áp bức theo đường hướng Tin Mừng.

Trong thông điệp “Quan tâm đến vấn đề xã hội”, Đức Giáo chủ Gioan Phaolô II khẳng định: “Giáo huấn Xã hội của Giáo Hội không phải là con đường thứ ba giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tập thể Mácxít, cũng không phải là một giải pháp thay thế cho những giải pháp khác ít triệt để hơn, mà là… một hình thức diễn tả chính xác những kết quả suy tư nghiêm túc về các thực tại phức tạp của cuộc sống con người, trong xã hội và trong bối cảnh quốc tế, dưới ánh sang đức tin và theo truyền thống của Giáo Hội. Mục đích chính là phân tích những thực tại đó xem chúng phù hợp hay dị biệt với giáo huấn của Tin Mừng về con người và Thiên chức làm người, vừa mang chiều kích trần thế vừa có tính siêu việt, để hướng dẫn hành vi của các Kitô hữu” (số 41).

Mới đây thông điệp “Tình yêu trong Chân lý”, Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI tái xác nhận rằng Giáo Hội “không có các giải pháp kỹ thuật để cống hiến cho nhân loại và cũng chẳng chủ trương can thiệp vào chính trị của các guốc gia. Nhưng Giáo Hội phải thi hành sức vụ phục vụ thật sự trong mọi hoàn cảnh không gian và thời gian để kiến tạo một xã hội theo chiều kích nhân bản, phù hợp với phẩm giá và ơn gọi của con người” (số 9).

Uỷ ban Công lý và Hoà bình thuộc HĐGM Việt Nam được thành lập để cùng với Hội đồng về CLHB của Toà Thánh thực hiện sứ vụ đó trong phạm vi cụ thể của đất nước Việt Nam. Với Lễ Ra mắt hôm nay, chúng tôi hân hạnh giới thiệu Uỷ ban Trung ương về CLHB tại Việt Nam, cũng như các trưởng ban CLHB tại giáo phận.

Để thực hiện mục tiêu đã được HĐGM Việt Nam trao phó, Uỷ ban CLHB phải cấp tốc đào tạo nhân sự, phổ biến Giáo huấn Xã hội của Giáo Hội, nghiên cứu về những yêu sách và thách đố của đất nước, cũng như của thời đại, thu thập và đánh giá những thông tin về bối cảnh chính trị, kinh tế - xã hội, nhất là về điều kiện sống, cũng như tình trạng nhân phẩm, nhân quyền trong thực tại hôm nay.

Trong tương lai gần, sẽ có một cuộc họp giữa Uỷ Ban Trung ương với các Trưởng ban CLHB tại các giáo phận để hoạch định đường hướng hoạt động, biên soạn chương trình đào tạo, tổ chức các khoá tập huấn, các buổi toạ đàm, xây dựng các trung tâm đặc biệt cho các bệnh nhân và nạn nhân của thồi đại, nhất là để thiết lập mạng lưới tổ chức từ trung ương đến các giáo xứ.

Chắc chắn các bài thuyết trình tiếp theo và những góp ý quý báu của tất cả các tham dự viên trong phần thảo luận nhóm sẽ soi sáng them cho các vấn đề phức tạp mới mẻ này. Chúng tôi xác tín rằng nếu không có sự cộng tác tích cực của quý vị và quý bạn thì không thể hoàn thành trách vụ khó khăn này.

Chân thành cảm ơn tất cả vì sự hiện diện đông đảo như một khích kệ cần thiết và một hành động liên đới và đầy ý nghĩa này. Xin tiếp tực yểm trợ và đồng hành với chúng tôi.

Xin ơn trên luôn phù trợ tất cả chúng ta.

+ Gm. Phaolô Nguyễn Thái Hợp, OP

Truyenthongconggiao. org

CÔNG LÝ VÀ HOÀ BÌNH TRONG BỐI CẢNH XÃ HỘI VIỆT NAM

Việt Nam là một đất nước yêu chuộng hoà bình và lòng yêu nước của người Công giáo thật rộng lớn nhưng cũng đầy trắc ẩn. Điều đó ít nhất thể hiện qua 4 Đức Giám mục tiên khởi và uyên bác là Nguyễn Bá Tòng, Hồ Ngọc Cẩn, Ngô Đình Thục và Lê Hữu Từ[1]. Lòng yêu nước, yêu giáo hội và những diễn biến phức tạp trong tâm hồn các Ngài theo dòng lịch sử đầy phiêu du là minh chứng cho ưu tư của rất nhiều người, đặc biệt đối với nhiều Kitô hữu, kéo dài cho đến ngày hôm nay.

Vượt lên trên những phức tạp của thời cuộc, Giáo hội Công giáo Việt Nam, mà đặc biệt là HĐGM Việt Nam luôn cố gắng “lắng nghe, nhận diện và phân định những thực tại xã hội dưới ánh sáng Tin Mừng”[2] để biết: “cần phải sống và thể hiện mầu nhiệm Giáo Hội như thế nào trong hoàn cảnh ngày nay theo lời mời gọi của Chúa”[3]. Đức Hồng y G.B. Phạm Minh Mẫn luôn tìm kiếm và học hỏi thêm kinh nghiệm, Ngài muốn có một nghiên cứu thấu đáo về thực tại xã hội và đề xuất các bài học để người Công giáo “góp phần xây dựng đất nước và lành mạnh hoá đời sống dân tộc”.[4]

Cũng vì yêu và mong muốn làm sáng danh Chúa trên quê hương Việt Nam, Uỷ ban Công lý và Hoà bình của HĐGMVN đã được ra đời. Được lời mời của Uỷ Ban và để góp phần làm sáng tỏ thêm bối cảnh xã hội Việt Nam hôm nay, tôi xin được trình bày đề tài về “Công lý và hoà bình trong bối cảnh xã hội Việt Nam”. Đề tài là một vấn đề xã hội rộng lớn nhưng vì tính chất của cuộc hội thảo là liên quan đến một Ủy ban của Giáo Hội Công giáo nên trình bày của tôi có giới hạn và mang góc nhìn của một người Kitô hữu.

1. Việt Nam: Lịch sử oai hùng qua thời khắc chiến tranh và hoà bình

Hoà bình là khát vọng của loài người. Trong đêm Thiên Chúa giáng sinh, Thiên thần đã xuất hiện và vang tiếng ngợi ca: “Vinh danh Thiên Chúa trên trời, bình an dưới thế cho người thiện tâm”[5]. Đây là lời chúc phúc điển hình và đầu tiên của Chúa, mong cho dương gian tràn ngập bình an. Thế nhưng, thực tế cho thấy lịch sử loài người được kiến tạo bằng các cuộc chiến tranh và có vẻ như các cuộc chiến trên thế giới ngày càng khốc liệt, có hệ thống.

Việt Nam ta cũng như vậy, hoà bình là thời khắc rất hiếm hoi của dân tộc. Từ thời lập quốc, cha ông chúng ta đã phải đương đầu với biết bao cuộc chiến chống ngoại xâm và lũ lụt. Cũng chính trong những cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc và phòng chống thiên tai đó mà quyền lợi và nghĩa vụ chung đã quện chặt lấy nhau. Khái niệm “công ích” cũng từ đó mà thành, là cơ sở để tạo nên quốc gia, dân tộc.

Do có vị trí địa lý quan trọng, “mặt tiền” là biển và luôn luôn có xu hướng “choãi ra” nên hơn 1000 năm Bắc thuộc là gần 1.000 năm cha ông dấy binh đòi độc lập. Sau đó là chiến tranh liên miên chống giặc ngoại xâm với “xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã”[6]. Hết ngoại xâm là tranh chấp giữa các triều đại hai miền Nam Bắc[7]. Hết thời kỳ phân ranh là đến kháng chiến chống pháp, hết Pháp đến Mỹ. Xong lại đến cuộc chiến Cămpuchia trong hơn 10 năm. Tiếp nữa là cuộc chiến với Trung Quốc năm 1979. Việt Nam chỉ coi như có hoà bình vào năm 1989, khi những đoàn Quân “tình nguyện” Việt Nam rút quân khỏi đất nước Chùa Tháp[8].

Các cuộc chiến tranh khốc liệt đã đẩy Việt Nam đến độ bị khái niệm hoá, nghe nói đến cái tên Việt Nam là người ta nghĩ đến một cuộc chiến[9]. Trên thực tế người Việt nam luôn khát khao hoà bình và đã nhiều lần cố gắng tránh chiến tranh, kể cả trước hoặc ngay sau khi vừa chiến thắng xong một cuộc chiến[10]. Ngày nay Việt Nam cũng đã chấp nhận rất nhiều bước lùi trong quan hệ quốc tế để tránh các xung đột. Việc mất đất biên giới và biển đảo[11] là kết quả của sự nhượng bộ rất lớn nhưng có vẻ như tất yếu từ phía Việt Nam trong bối cảnh “bơ vơ” không có bạn. Điều đặc biệt của Việt Nam trong quan hệ với các nước lớn như Trung Quốc và Hoa Kỳ là sự nhượng bộ bên này, trong hầu hết các trường hợp, là để có điều kiện gắn chặt hơn với bên kia[12].

2. Hoà bình ở Việt Nam hôm nay

Từ năm 1975, Đất nước Việt Nam đã về một mối, giang sơn liền một dải. Trải qua thời kỳ bao cấp đầy khó khăn, Việt Nam tiến hành đổi mới năm 1986, và “mong muốn làm bạn với các nước trên thế giới”. Từ đó chính quyền mở rộng cửa đón các nhà đầu tư, gia nhập ASEAN năm 1995 và Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2006. Tuy nhiên, câu hỏi về hoà bình thật sự ở Việt Nam vẫn là một câu hỏi lớn dù rằng chúng ta đã “bình thường hoá” với Mỹ, là đối tác chiến lược với Nga và là “4 tốt” của Trung Quốc.

Theo Giáo huấn Xã hội Công giáo thì hoà bình “không hẳn là vắng bóng chiến tranh”[13], cũng không chỉ là sự quân bình giữa các lực lượng đối phương nhưng hoà bình là “công trình của công bằng”[14]. Theo đó chúng ta chỉ coi có hoà bình thực sự khi tài sản của con người được bảo vệ, “phẩm giá của con người và của các dân tộc được tôn trọng, tình huynh đệ được thực thi”[15]. HĐGMVN, mới đây trong thư chung hậu Đại hội Dân Chúa cũng đã nhận định “Việt Nam đang gặp rất nhiều thách đố”[16]. Để minh hoạ cụ thể hơn ý kiến này, tôi xin đưa ra đây một số nhận xét về bối cảnh của Việt Nam hôm nay:

Thứ nhất: Xã hội Việt Nam chúng ta hiện nay đầy dẫy rủi ro do tai nạn (giao thông, lao động và môi trường sống…). Những con số thống kê cho thấy Việt Nam là môi trường cực kỳ rủi ro khi lao động cũng như lưu thông trên đường[17]. Điều đáng lưu tâm là mức độ gia tăng các tai nạn ngày càng cao, không chỉ có tai nạn giao thông mà còn tai nạn lao động và các ảnh hưởng khác từ môi trường sống như sự hủy hoại môi trường, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nóng lên của trái đất và hàng loạt tác nhân nguy hại khác đang đẩy con người Việt Nam đến những rủi ro rất bất ngờ.

Thứ hai: Xét về tâm lý xã hội, có thể thấy con người Việt Nam chúng ta hôm nay dễ nổi nóng và có tính bạo động có thể là do chưa được dạy nhiều về tình yêu thương, về sự tha thứ và nhân bản. Đồng thời cũng chưa được tập làm quen với những ý kiến khác biệt nên chúng ta dễ trở nên cay nghiệt với nhau và khi xảy ra một va chạm nhỏ đều có thể dẫn đến những hậu quả rất lớn, nạn phá thai còn xảy ra tràn lan và gần như được pháp luật bảo hộ bằng chính sách “Kế hoạch hoá gia đình”[18], nạn bạo hành trong gia đình vẫn phổ biến, giang hồ đâm chém nhau liên miên, vì “nhìn đểu” nhau mà người ta sẵn sàng mang hung khí thanh toán nhau[19], “đạo đức xã hội suy đồi, lòng tin bị giảm sút”[20]…

Thứ ba: Việc bắt bớ, xâm phạm đến an ninh của con người là điều vẫn còn xảy ra, làm nhiều người mất bình an, sống trong sợ hãi và lo âu. Chính đức TGM Phaolô Nguyễn Văn Bình, trước khi chết 2 tháng vẫn còn nói là: “Tôi vẫn còn sợ vì người ta nói một đàng làm một nẻo”[21]. Bình an là phải sống trong một trạng thái thật an nhiên tự tại, thật bình thản và không có tâm lý sợ hãi: nhưng nhiều vụ khám xét, bắt giữ và xét xử một cách bất công các nhà bất đồng chính kiến cho thấy pháp luật không được tôn trọng đầy đủ và lòng người còn nhiều bất an.

Thứ tư : Mặc dù pháp luật đã quy định khá đầy đủ về các quyền của con người nhưng trên thực tế quyền con người vẫn bị vi phạm trong nhiều lĩnh vực, Nhà nước không cho các phương tiện truyền thông độc lập hoặc của tư nhân được hoạt động, áp dụng luật hình sự để xử các tác giả, các nhà xuất bản và các trạng mạng. Tôn giáo vẫn bị hạn chế, buộc phải đăng ký với chính quyền và chịu phụ thuộc vào Ban Tôn giáo Chính Phủ do chính quyền kiểm soát. Người dân vẫn thường xuyên bị truyền thông “trình bày chân lý nửa vời”[22] xúc phạm đến nhân phẩm (ví dụ trong trường hợp của ĐC Ngô Quang Kiệt). Ngoài ra vi phạm nhân quyền còn thể hiện ở việc người dân không được thực hiện quyền lập hội, quyền tham gia các tổ chức, bị phân biệt đối xử, tra tấn hoặc giam giữ trong điều kiện sinh hoạt tệ hại…

Thứ năm: Việc khiếu kiện, đặc biệt là khiếu kiện tập thể đòi công bằng, chống tham nhũng kéo dài, phức tạp ở hầu hết các địa phương. Do luật pháp chưa nghiêm, con người thực hiện lại tham nhũng, vô cảm nên không giải quyết triệt để các vấn đề dẫn đến việc khiếu kiện đông người[23], trong đó 70% liên quan đến đất đai. Điều này xuất phát từ việc ghi nhận “đất đai là sở hữu toàn dân”[24]. Mặt khác, Nhà nước sử dụng những quy định cứng nhắc và lạc hậu[25] để giải quyết những vấn đề về đất đai liên quan đến tôn giáo như tại Toà khâm sứ, Nhà thờ Thái Hà, Thái Nguyên, Cồn Dầu, Sóc Trăng… Nhà nước Việt Nam không công nhận quyền tư hữu nhưng người dân cố hữu về tài sản và hiểu rằng “không ai có thể bị tước đoạt tài sản của mình một cách độc đoán”[26] nên đi kiện để mưu cầu công lý. Để giải quyết điều này HĐGMVN đã kiến nghị sửa đổi luật đất đai[27].

Thứ sáu: Dù đất nước đã được thống nhất nhưng biểu tình còn xảy ra ở nhiều nơi, đặc biệt ở một số “tây” như Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ… cụ thể là những cuộc tuần hành đòi tự do tôn giáo, đòi quyền tự trị của đồng bào Tây Nguyên năm 2001 và năm 2004 hay như vụ Mường Nhé ở Điện Biên gần đây. Rải rác đâu đó ở ngay thủ đô Hà Nôị hay TP Hồ Chí Minh chúng ta vẫn thấy hàng đoàn người dương biểu ngữ đi kiện, đòi công lý, các cuộc thắp nến cầu nguyện cho công lý và sự thật vẫn liên tục xảy ra…

Tóm lại, không thể có một cá nhân nào được thanh thản nếu cuộc sống của họ không dựa trên sự thật và không được xây dựng trên công lý và hoà bình. Đức Thánh Cha Gioan XXIII trong thông điệp Hoà bình trên thế giới - Pacem in Terris - đã xác quyết rõ “Không thể có hoà bình nếu không có công lý”[28]. Nghĩa là chỉ có một nền hoà bình vĩnh cửu khi công bằng xã hội được tôn trọng. Chỉ có hoà bình đích thực khi không còn cảnh người bóc lột người. “Lý tưởng về hoà bình không thể nào có được trên trần gian này, nếu đời sống ấm no của con người chưa được đảm bảo…”[29].

Tất nhiên chúng ta cũng phải hiểu rằng hoà bình không bao giờ đạt được một lần là xong, nhưng phải xây dựng mãi mãi. Giáo Huấn của giáo hội liên lục kêu gọi mọi người kết hợp với những người yêu chuộng hoà bình để thiết lập hoà bình, xây dựng một xã hội ngày càng thái bình thịnh trị, như thánh vịnh đã nói. “Họ sẽ đúc gươm đao thành cuốc thành cày, rèn giáo mác nên liềm nên hái. Dân nước nọ sẽ không còn vung kiếm đánh nhau và thiên hạ thôi học nghề chinh chiến”[30].

3. Công lý trong bối cảnh Việt Nam hôm nay

“Hoà bình đích thực là hoa trái của công lý”[31] . Bởi vậy khi đề cập đến hoà bình ở Việt Nam không thể không nói đến công lý. Việt Nam đã trải qua chiến tranh liên miên nên trước hết con người chỉ cần có khát vọng là “im tiếng súng” chứ chưa đòi hỏi những điều cao siêu hơn như công lý. Nhưng công lý phải là gốc. Nhờ có công lý mà hoà bình được tạo thành. Là người có đức tin, chúng ta phải xem xét công lý không chỉ theo khía cạnh của con người mà còn là của Thiên Chúa theo những góc độ sau đây:

Thứ nhất: Nói đến công lý là nói đến cái chung, cái phổ quát theo luật tự nhiên được thể hiện qua: “công chúng, quảng trường…”. Qủa thật, loài người luôn muốn công lý cụ thể cho từng người, từng sự việc. Loài người đã chờ đợi Thiên Chúa như là “Đấng Mêsia đến để thực thi công lý”[32]. Đó là những mong muốn rất cụ thể của con người, muốn trực tiếp và ăn ngay. Nhưng công lý của Thiên Chúa cho phép chúng ta suy nghĩ rộng hơn, lâu hơn và giàu tình yêu hơn. Công lý không chỉ cần những xa lộ, quảng trường mà còn cả bầu trời và các vì sao... Tại Việt Nam chúng ta hôm nay, với những quảng trường nhỏ hẹp, những con phố ngắn ngủi và những lũy tre bao quanh làng xóm với khái niệm “phép vua thua lệ làng” thì tính phổ quát không lớn và công lý của quốc gia theo nghĩa trần thế vẫn chỉ chập chờn đâu đó.

Thứ hai: Công lý là phải gắn chặt với luật phátr. Tất nhiên, theo Thánh Toma Aquino thì “luật pháp phải phù hợp với luật tự nhiên, khi xa lìa lẽ phải, nó không còn là luật nữa mà là một sự bất công”[33]. Nhiều người cho rằng luật pháp Việt Nam hiện nay chỉ là ý chí của một số nhóm lợi ích. Khái niệm “một trăm cái lý không bằng một tý cái tình”[34] đã bóp chết pháp luật phổ quát. Muốn có công lý thì trước tiên phải có lẽ phải. Lẽ phải đó được pháp điển hoá thành các văn bản quy phạm pháp luật. Khi quốc hội Việt Nam vẫn giao cho các bộ chuẩn bị dự thảo luật thì đã không phản ánh đúng sự độc lập cần thiết và sự tôn trọng công lý.

Thứ ba: Một mặt công lý cần sự lớn lao như quảng trường, đại hội và dân chúng, mặt khác nó đòi hỏi sự thoả mãn đạo đức riêng tư trong lương tâm mỗi người. Công lý đầu tiên phải bắt đầu từ đạo đức và gắn chặt với ý thức về bổn phận. “Tất cả đạo đức nếu không dựa trên bổn phận sẽ thiếu chắc chắn và nguy hiểm”[35]. Hành động đạo đức tức là hành động theo tiếng gọi của công lý nhắm đến người khác chứ không phải là tiếng gọi riêng của bản ngã ích kỷ. Nghĩa là con người phải sống trong tương quan với người khác chứ không thể đòi hành động như một cá nhân cô độc, không cần công lý. Ngày nay trong xã hội chúng ta, tính vị kỷ đang lên ngôi, hầu hết chỉ loay hoay với vấn đề cơm áo, nghi lễ và tiểu tiết vụn vặt thì công lý dễ bị bóp nghẹt. Rất nhiều người Việt hôm nay sử dụng cách nói nước đôi, khi mạnh thì “cưỡng từ đoạt lý” khi yếu thì “rủ rê tình cảm”. Đó không thể là công lý.

Thứ bốn: Nói đến công lý là chúng ta nói đến sự công bằng. Tính chất công bằng phải thể hiện được trong các hầu hết khía cạnh của đời sống, không thiên vị, không chênh lệch thì công lý mới được tỏ hiện. Giáo Huấn XHCG dành rất nhiều phần nói về sự công bằng tương ứng với vai trò và địa vị xã hội của con người, công bằng trong lao động và thù lao, Công bằng giữa quyền lợi và nghĩa vụ..Nếu chúng ta không đảm bảo sự công bằng thì sẽ dẫn đến bất công, khi đó công lý bị lu mờ. Tuy nhiên, để đảm bảo công bằng thì công lý phải được nối kết với sự khôn ngoan, với bác ái và công việc từ thiện. Hiện nay xu hướng bất công đang lên, “Hố phân cách giàu nghèo càng sâu rộng hơn”[36] đó là một thách đố của công lý.

Thứ năm: Sống công lý, không có nghĩa lúc nào cũng cãi lý xem ai đúng - ai sai, mà người ta còn phải biết thoả hiệp, hoà giải bao dung trong mọi việc. Khi đồng ý với nhau và chia sẻ với nhau những giá trị chung từ trong tâm khảm, những người anh em sẽ cảm nhận được chân lý và như vậy công lý sẽ được bộc lộ ra ngoài. Thế nhưng lịch sử hiện tại ở Việt Nam cho thấy con người chúng ta ít có tinh thần đối thoại, lắng nghe và hiểu biết nhau để tìm đến một cái chung và tha thứ cho nhau. Điều làm cho chúng ta hy vọng là công lý, tự trong bản chất, có sức mạnh vô song. Có thể bề ngoài họ vẫn biểu hiện thái độ trịch thượng, quát nạt để thị uy nhưng thẳm sâu trong lương tâm, họ phải thừa nhận một lẽ phải, thừa nhận sự thật, thừa nhận công lý. Đó chính là lúc bắt đầu của tiến trình hoà giải và canh tân.

Thứ sáu: Cuối cùng, tất cả chúng ta đều phải ý thức rằng Giáo hội tận lực đấu tranh cho công lý nhưng không bao giờ dừng lại ở công lý. Trái lại, giáo hội luôn mời gọi con người đi xa hơn công lý để vươn tới suối nguồn đích thực của nó là tình yêu thương, lòng nhân ái, từ bi và tha thứ. Bởi vì “bình đẳng do công lý mang lại chỉ giới hạn ở lĩnh vực của cải vật chất bên ngoài, còn tình yêu và lòng thương xót lại giúp con người có thể gặp gỡ nhau nơi giá trị cao cả là chính con người, với phẩm giá riêng của mỗi người”[37].

Tóm lại, công lý theo nghĩa của con người trần thế quả thực vẫn còn xa vời trên khắp trái đất này, phương chi Việt Nam. Nhưng như Chúa Giêsu xưa đã đứng lên ngó nhìn con cái, giờ đây chúng ta bắt đầu cùng chung tay quyết tâm làm và làm bằng tình thương yêu đích thực. “Thiên Chúa là Chúa nhân từ, tha thứ tội lỗi, chậm giận và giàu lòng thương xót”[38]. Chúng ta có cái nhìn siêu nhiên nhưng lại thực tiễn hơn nên phải vượt trên những khác biệt, chung tay nâng cao dân trí, học hỏi tính phổ quát, xây dựng nền pháp quyền, giáo dục về lẽ phải… Để đến một ngày chúng ta có quyền hy vọng rằng Giáo hội Việt Nam: một mặt, với những ngôi nhà thờ lớn, tượng đài to, đối mặt với biển cả bao la, núi rừng sâu thẳm, bầu trời và các vì sao; mặt khác, có những nghi lễ trang trọng, sự tập hợp đông đảo của quần chúng và một “kẻ khác ở trong ta” luôn thì thầm mách bảo, Chúng ta, giống như những nhà điêu khắc, có thể tham gia vào quá trình làm cho khuôn mặt công lý dần dần được tỏ hiện.

4. Những thay đổi trong xã hội VN và cơ sở cho công lý và hoà bình

Với sự chuyển biến mạnh mẽ của thế giới, những công nghệ mới ra đời, các quốc gia bị chia tách và đặc biệt là cuộc cách mạng tiến hoá hoà bình, sự tan rã của khối Đông âu và gần đây là cuộc cách mạng ở Bắc Phi, sự đổi mới rõ rệt ở Cu Ba, những người lãnh đạo tại Việt Nam cũng đang khác đi rất nhiều… cho chúng ta thấy đất nước Việt Nam có thể đang trong một quá trình chuyển đổi quan trọng.

Dù đôi khi có tranh luận và tấn công nhau trên truyền thông nhưng xu hướng đối thoại vẫn là chủ yếu trên khắp địa cầu. Trước đây lịch sử Việt Nam đã được định đoạt trên ly rượu mao đài sóng sánh[39]. Trung Mỹ hợp tác và nói: “Cánh cửa đã mở, từ nay chúng ta là bạn, nhưng chúng ta vẫn cứ chỉ trích nhau – vì nhân dân tôi quen như vậy”[40]. Giờ đây, bề ngoài chúng ta thấy vẫn cứ phê bình và đấu tranh với nhau nhưng quan hệ thực chất giữa Việt Nam và các nước Tây phương đang được xích lại rất gần nhau.

Rõ ràng có sự chuyển hoá, tự diễn biến trong nội bộ Đảng Cộng sản và trong mọi tầng lớp dân cư. Rất nhiều người cộng sản khi xưa giờ đã trở thành tư bản đỏ, 5% dân số đang chiếm giữ đến 75% tổng toàn bộ giá trị, của cải và tài nguyên xã hội[41]. Nhiều người đã gửi con sang các nước phương tây để học hỏi và họ tập hợp với nhau thành những nhóm lợi ích. Khi trong tay có tài sản và quyền tư hữu, họ chuẩn bị cho tương lai của mình và sẵn sàng bảo vệ quyền tư hữu đó theo đường lối tư bản. Rất nhiều người cộng sản đã nhận thức được xã hội, lo lắng về một tương lai bất an và sẵn sàng chuẩn bị các phương án.

Điều đó đặt cho HĐGMVN và UB Công lý và Hoà Bình một sứ mệnh hết sức quan trọng. Uỷ ban phải được thiết lập một cách có hệ thống và là nơi tư vấn để đưa ra những quyết định đúng đắn trong những thời điểm nhạy cảm của đất nước, tránh những xung đột khắc nghiệt trong tương lai. Cụ thể là theo Thư Chung Hậu Đại hội dân Chúa 2010. “Trong bối cảnh xã hội hiện nay, Giáo Hội tại Việt Nam xác tín rằng Dân Chúa cần tích cực cộng tác với mọi người thiện chí, cùng nhau bồi đắp nền văn minh tình thương và sự sống. Đó là phương thế cụ thể để thi hành sứ vụ duy nhất và toàn diện của Đức Kitô trên đất nước này”.

5. Phương hướng đối thoại và hợp tác

Đối thoại đã trở thành nguyên tắc và là vấn đề bao trùm toàn thế giới ngày hôm nay. Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã đi khắp trái đất để nhằm một mục đích là “nghe và nói”. Chính đối thoại đã làm cho tất cả các bên không còn sợ hãi, không còn bất ngờ. Phương hướng Đối thoại và hợp tác của giáo hội Việt Nam với Nhà nước cũng được Đức Thánh Cha Benedicto XVI nói rõ trong huấn từ cho các giám mục Việt Nam nhân chuyến viếng thăm Ad Limina[42].

Đã một thời tư tưởng loại trừ trong đối thoại phải thật triệt để và không cho ai có tư tưởng khác mình tồn tại. Giờ vẫn còn nhưng nó đang càng ngày càng trở nên lạc hậu vì nó đi ngược lại xu thế của thời đại. Xu hướng “cùng thắng” đang được áp dụng phổ biến, không phải là chỉ có lợi cho Giáo hội hay cho Nhà nước mà là cho dân tộc Việt Nam. Thẳng thắn vẫn là phương pháp tốt nhất để giải quyết các vấn đề. Hồ chủ tịch đã từng viết thư cho Đức Cha Lê Hữu Từ với nội dung rõ ràng: 1. Đồng bào Công giáo rất ghét thực dân pháp, rất yêu nước. 2. Đồng bào công giáo ghét cộng sản[43]. Nếu còn có những khác biệt, hãy “tạm gác một bên” và tiếp tục đối thoại, nhưng không bao giờ từ bỏ nguyên tắc của mình.

6. Những chuẩn bị gì cho đối thoại công lý và hoà bình?

Trước hết, chúng ta thấy loài người đã phát triển ở mức độ cao và trình độ tự do của con người đã được nâng cao. Cho nên trước khi đối thoại tất cả các bên đều phải đồng ý rằng mọi quyền phải là quyền của cá nhân, mọi trách nhiệm cũng là trách nhiệm của cá nhân, mọi hạnh phúc cũng là hạnh phúc của cá nhân, công lý cũng là công lý rót cho từng cá nhân. Nghĩa là con người phải là đối tượng cùng đích của sự đối thoại.

Quả thật, Nhà nước hay như cả Liên Hiệp Quốc được dựng lên là vì quyền lợi của con người, chứ không phải vì quyền lợi của tổ chức. Nhà nước ra đời là vì con người, chứ không phải vì nhà nước đẻ ra con người. Điều này đã trở thành nguyên lý quan trọng của học thuyết XHCG: Con người là một hữu thể, là một nhân vị, là con đường của giáo hội và quyền con người, nhân phẩm con người phải đặt lên trên hết”[44]. Chúa Giêsu đã nói: “Ngày Sabat vì con người chứ không phải con người vì ngày Sabat”[45].

Tuy nhiên, muốn có đối thoại thì con người phải có thực lực phục vụ. Bởi vậy Uỷ ban CL&HB phải trở thành một Ủy ban có cơ cấu rõ ràng, từ HĐGM cho đến tận từng giáo xứ. Đồng thời phải tập hợp được những người có tâm và có tài, dám hy sinh vì công lý và hoà bình. Bộ khung thì nên theo cơ cấu dần từ trên xuống nhưng hoạt động và linh hồn đích thực sẽ phải đi từ dưới lên thông qua những tổ nhóm dân sự và các cá nhân tình nguyện viên.

Đầu tiên những nhân tố đó phải tích cực giảng dạy, giúp cho người công giáo, và sau đó là nhân dân hiểu được Học Thuyết Xã Hội công giáo. Nhờ hiểu được quan điểm của Giáo hội về xã hội mà các cuộc đối thoại sẽ được thoải mái, tạo tâm lý tự tin cho tất cả các bên. Uỷ ban có thể thành lập một văn phòng tư vấn pháp lý, hỗ trợ và tư vấn cho nhân dân khi gặp những vấn đề khó khăn hoặc bất công.

Rất nhiều người cho rằng đối thoại với CS là vô ích. Đó cũng là một quan điểm nhưng riêng tôi thì vẫn tin vào đối thoại. Tôi đã từng đối thoại với những người Cộng Sản cao cấp trong ngành an ninh. Tôi bắt đầu bằng: “Tôi có hai giá trị lõi, một là tôn giáo của tôi, hai là lý tưởng dân chủ của tôi. Hai điều tôi giữ trong tim óc mình dù có giết tôi đi”[46]. Họ cũng xác quyết những nguyên tắc của họ rất rõ ràng. Như vậy, ngay bắt đầu chúng tôi đã xác lập được quan điểm. Sau một thời gian nghiên cứu và “đồng ý” về những “bất đồng” chúng tôi mới tiếp tục đi vào hành vi pháp lý cụ thể. Tất nhiên trong đàm phán sẽ có nhiều bất đồng và sẽ phải sự dụng “thực lực” để nói chuyện[47].

“Đừng Sợ” là câu nói nổi tiếng của ĐTC John Paul II. Đọc về cuộc đời của Ngài, chúng ta thấy Ngài cũng đi dạy học, cũng thuyết trình, cũng đối thoại và hợp tác. Chính nhờ những lần tiếp xúc đó mà Ngài đã thấy rõ là: “không có gì phải sợ”.

Theo ý kiến cá nhân tôi, về mặt nguyên tắc, với tư cách là phải tham dự một phần sứ mệnh phát triển của dân tộc, HĐGMVN, trong tương quan với nhà nước có thể bày tỏ rõ ràng và dứt khoát những quan điểm sau:

1. Giáo hội phải được quyền tham gia vào công việc giáo dục, y tế và từ thiện. Điều này chỉ tốt cho dân tộc; hai bên phải chuẩn bị lộ trình và nhân sự.

2. Nhà nước cần cải cách chính trị, mở rộng dân chủ. Đổi mới kinh tế đã đem lại hiệu quả cho xã hội nhưng chưa đạt được hiệu quả mà mọi người mong ước và đất nước đang cần đổi mới xã hội và chính trị. Đây là xu hướng bắt buộc không thể khác được trên toàn thế giới. Để giảm bớt xung đột có thể xảy ra, Giáo Hội sẽ đóng góp trong việc xây dựng xã hội dân sự, làm “bộ đệm” cho quá trình đó, làm cho các bên quen dần với các khái niệm và tập sống trong hoà bình;

3. Mọi thành phần xã hội, đặc biệt các tôn giáo và giới trí thức, đều có nguồn lực, cơ cấu và lòng yêu nước cho nên họ cần phải được tham gia tích cực và tương xứng trong quá trình hoạch định chiến lược xây dựng đất nước.

Đó là những vấn đề cần được đặt ra cho tất cả các bên để trù liệu. Có như vậy mới bắt đầu cuộc đối thoại và xây dựng một lộ trình dân chủ tiệm tiến toàn diện cho Việt Nam, nhờ vậy công lý và hoà bình mới dần dần được triển nở trên quê hương yêu dấu của chúng ta.

Thiên Chúa chúc phúc cho Dân tộc ta!




[1] Bốn ĐGM này đã gửi điệp văn đến ĐGH Pio XII xin Ngài ủng hộ nước Việt Nam độc lập và chúc phúc, cầu nguyện cho nền độc lập non trẻ mới thu hồi được. Tài liệu của CGvDT số 5, ngày 7-13/8/1975, tr. 8-9.

[2] Hội đồng Giám Mục Việt Nam, Thư chung Hậu Đại hội Dân Chúa 2010. “Cùng nhau bồi đắp nền văn minh tình thương và sự sống”, Chương 1, Mục 4.

[3] HĐGGMVN, Thư chung Hậu Đại hội Dân Chúa 2010. Chương 1, Mục 4.

[4] JB. Phạm Minh Mẫn, Thư gửi Linh Mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp, CLB Nguyễn Văn Bình ngày 22-7-2007 nhờ nghiên cứu tương quan và sự hợp tác giữa Nhà nước và Giao hội để xác định điểm lợi điểm hại hầu phục vụ dân tộc tốt hơn.

[5] Tân ước Lc 2,14. Nguyên bản tiếng Latinh - Glória in excélsis Deo - et in terra pax homínibus bonae voluntátis. “Vinh danh Thiên Chúa Trên trời - Bình an dưới thế cho người thiện tâm” (Lc 2,14).

[6] Vua Trần Nhân Tông sau hai lần thân chinh đi đánh thắng quân Nguyên trở về đã làm hai câu thơ: “Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã/Sơn Hà vạn cổ điện kim âu” – Tạm dịch “Xã tắc hai lần mệt ngựa đá/Non sông vạn thuở vững âu vàng”

[7] Vietnam Cuộc Chiến 1858-1975, P4 – Chương VI. Nguyễn Khắc Cần, Nguyễn Ngọc Điệp, Vũ Dương Ninh, Nhà Xuất bản Văn Hoá Dân tộc 2001, TR.4 Chương VI. Theo đó coi như bắt đầu từ khi vua Mạc Đăng Dung giành được quyền lực từ tay vua Lê Cung Hoàng năm 1527, đất nước xảy ra xung đột và chiến tranh phân ranh ranh liên miên giữa hai miền cho đến năm 1975. Hết nhà Mạc là đến cuộc chiến Nam Bắc Triều, rồi đến Trịnh Nguyễn Phân Ranh, Nguyễn – Tây Sơn, đến Pháp và Mỹ.

[8] Việt Nam công bố hoàn tất việc rút quân khỏi Campuchia ngày 26/9/1989, sau 10 năm chiếm giữ. Việt Nam gọi là tình nguyện giúp đỡ trong khi quốc tế không công nhận chính phủ mới do Việt Nam thành lập cho đến khi có một giải pháp quốc tế.

[9] Vietnam is a Country, not a War – Việt Nam là một đất nước chứ không phải là một cuộc chiến tranh, Thứ trưởng Lê Mai, trong một cuộc đàm phán bình thường hoá quan hệ với Mỹ, Washington DC, 1994.

[10] Lịch sử Việt Nam có 1000 năm Bắc thuộc. Vua Trần đánh xong Quân Nguyên, dâng Chiếu lên Bắc Triều xin được phong vương và nhận làm chư hầu. Nguyễn Trãi giúp Lê Lợi đánh giặc Minh, sau đó đã dâng Biểu lên triều Minh thú nhận: “Tội thần nhiều như tóc trên đầu”. Sau khi đánh tan giặc Thanh, Ngô Thì Nhậm đã thay mặt Nguyễn Huệ trình quốc thư xin bình thường hoá mà rằng: “Nam Triều không dám đánh mà do quân Thiên Triều không quen thấy voi nên bỏ chạy”.

[11] Năm 1974 Trung Quốc chiếm quần đảo Hoàng Sa khi đó thuộc quyền kiểm soát của Nam Việt Nam. Năm 1988 Trung Quốc chiếm một số đảo ở Trường Sa. Hiệp định biên giới Việt Trung được ký kết ngày 31/12/1999 với nhiều điểm mà giới quan sát cho rằng Việt Nam nhượng bộ rất lớn.

[12] Abramowitsz – Chasing the sun, Rethinking East Asian Policy, tr. 7, tr. 39. Vì Hoa Kỳ ưu tiên cho quan hệ với Trung Quốc từ 1979, cho nên, trong quan hệ với VN họ không thể đi những bước với Việt Nam làm tổn thương đến quan hệ của họ với TQ. Bởi vậy đặt Việt Nam vào trong thế cân bằng, chỉ dám bước chân này khi thấy cân bằng với chân kia và cân bằng với cả 2 lực lượng.

[13] Giáo huấn Xã hội Công giáo, Vui mừng và Hy vọng - Gaudium et Spes (Gs, Is 32,7).

[14] Giáo huấn Xã hội Công giáo, Vui mừng và Hy vọng - Gaudium et Spes (Gs, Is 32,7).

[15] Giao lý Hội thánh Công giáo – Compendium Catechism of Catholic Church, 1994, số 2317.

[16] HĐGMVN, Thư Hậu đại hội dân Chúa 2010, Chương 1, Mục 4 ghi “tình trạng lạm phát, tệ nạn tham nhũng và hối lộ, việc quản lý lỏng lẻo và thiếu trách nhiệm đối với những tài nguyên quốc gia… làm cho đời sống người dân thêm khó khăn.[5] Hố phân cách giầu nghèo ngày càng sâu rộng hơn. Nhiều người dân vẫn chưa có mức sống xứng hợp với nhân phẩm, không những tại nông thôn mà ngay cả trong những thành phố lớn. Do đó, vấn đề không chỉ là kinh tế mà còn là vấn đề đạo đức và xã hội”.

[17] Thống kê chính thức của UBATGT cho thấy cả nước năm 2010 xảy ra 14,442 vụ tai nạn giao thông làm chết 11,449 người, bị thương 10,633 người. Năm 2009 có 12,500 vụ tai nạn giao thông, làm chết hơn 11,500 người và bị thương 8,000 người. Năm 2008 xảy ra 13,700 vụ. làm chết 11,060 người và bị thương 8,600 người.

[18] Là chính sách có hệ thống của Chính phủ nhằm lập kế hoạch khi nào thì có trẻ em và tiến hành các biện pháp kiểm soát sinh sản và các kỹ thuật khác để thực hiện kế hoạch đó, Từ điển mở trên mạng, Wikipedia,

[19] Nguyễn Chí Thịnh (16 tuổi, học sinh lớp 10 của một trường THPT ở H.Đông Hoà, Phú Yên) đã đánh chết người vì bị cho là “nhìn đểu”; Vũ Văn Chì, tạm trú tại thôn Bầu – Kim Chung – Đông Anh – Hà Nội đã bị một đám thanh niên chém chết vì cho là nhìn đểu; Nguyễn Trọng Dũng bị đánh chết tại Quận 3, TPHCM vì bị cho là nhìn đểu…

[20] Nghị Quyết đại hội đảng Cộng sản lần thứ XI, Mục 1, Chương III ghi “ tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tội phạm, tệ nạn xã hội, suy thoái đạo đức, lối sống chưa được ngăn chặn, đẩy lùi…”.

[21] Paul Nguyễn Thái Hợp – Chân Dung một vị mục tử, lời đúc kết cuối sách Tr152, CLB Nguyễn Văn Bình, 2010.

[22] Thư chung Hậu Đại hội dân Chúa 2010, Chương 1, Mục 5.

[23] Theo báo cáo của thanh tra Nhà nước thì năm 2010 cả nước phát sinh gần 380.000 lượt đơn khiếu nại với gần 99.000 vụ việc, so với cùng kỳ năm 2009 tăng gần 30% số đơn.

[24] Điều 5 Luật đất đai năm 2003, quy định: “Đất đai thuộc sử hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu”.

[25] Nghị quyết 23/2003/QH11 ngày 26/11/2003 của quốc hội quy định về Nhà đất do Nhà nước đã quản lý, bố trí sử dụng trong quá trình thực hiện các chính sách quản lý Nhà đất và chính sách cải tạo XHCN trước ngày 1/7/1991.

[26] Điều 117 - Tuyên ngôn Nhân quyền của Liên Hợp Quốc 10/12/1948.

[27] Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Quan điểm của HĐGMVN về một số vấn đề trong hoàn cảnh hiện nay, 25/9/2008.

[28] Joan XXIII, Pacem in Terrris – Hoà bình trên Thế giới, sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2002.

[29] Giáo huấn xã hội Công giáo, Vui mừng và Hy vọng, (Gaudium et Spes, số 78); Giáo lý Hội Thánh Công giáo, số 2304).

[30] Gs, số 78; x. Is 2,4.

[31] Joan XXIII, Sđd.

[32] Is 9,6; 11,4; Gr 23,5; Tv 45,4.7.

[33] Saint Tomas d’Aquin, Sth, 1-11 93 được trích trong Pacem in Teriss – Hoà bình trên Thế giới, No51.

[34] Cao Tuyết Minh, Ca dao tục ngữ Việt Nam, NXB Dân trí, 2010

[35] Kant – Phê phán lý tính thuần tuý, 1781, P97 Quoted “estime- t-il avecraison que toute morale non basée sur le devoir est incertaine et dangereuse) Unquoted.

[36] HĐGMVN, Thư chung sau đại hội dân chúa 2010, Chương I, mục 1: “Hố phân cách giầu nghèo ngày càng sâu rộng hơn. Nhiều người dân vẫn chưa có mức sống xứng hợp với nhân phẩm, không những tại nông thôn mà ngay cả trong những thành phố lớn”.

[37] Gioan Phaolô II, Thiên Chúa giàu lòng thương xót, số 14.

[38] Tv 145,8.

[39] Tuyên cáo chung Thượng Hải, Announcementt of Shanghai, đã được Mỹ Trung ký ngày 27/2/1972 tại Thượng Hải, nội dung bàn đến nhiều vấn đề nhưng được coi là một hiệp ước Thiên Tân III, các nước lớn mặc cả với nhau trên đầu Việt Nam. Mỹ rời khỏi Việt Nam, Công nhận Trung Quốc. Trung Quốc ngăn chặn CS Việt Nam tràn xuống vùng Đông Nam Á. Trong bữa tiệc chia tay về nước Nixon tuyên bố: “Cầu hữu nghị Mỹ Trung đã được bắc, chấm dứt thời kỳ thù địch kéo dài hơn hai mươi năm, từ nay tương lai thế giới nằm trong hai nước chúng ta”. Nhờ yên tâm với Trung Quốc Mỹ, rút khỏi Việt Nam mà quay sang cộng tác với các lực lượng khác, lập kế hoạch diễn biến Hoà bình để 15 năm sau toàn bộ Đông Âu đã tan rã.

[40] Chu Ân Lai nói trước khi ra về. Thế nên báo chí 2 nước vẫn tiếp tục phê bình và tấn công nhau.

[41] Phaolô Nguyễn Thái Hợp ước tính, Một cái nhìn về giáo huấn xã hội công giáo, NXB Phương Đông 2010.

[42] Xin xem bài đọc của Giám mục Bùi Văn Đọc – Giams mục Giáo phận Mỹ Tho, phát biểu tại buổi Toạ đàm ngày 28-11-2009 do CLB Phaolo Nguyễn Văn Bình tổ chức với chủ đề: “Tương quan giữa Giáo Hội với thực tại trần thế”.

[43] Vương Đình Chữ, Tương quan giữa Giáo Hội và Nhà nước ở Việt Nam. Từ thư Chung 1951 đến 1980, Giaos hội giữa dòng đời, CLB Nguyễn Văn Bình -2010, Trang 126.

[44] Phaolô Nguyễn Thái Hợp, Nguyên tắc nền tảng, Một cái nhìn về Giao huấn XHCG Tr 117,121,127,134. NXB Phương Đông, CLB Nguyễn Văn Bình. Hội đồng cổ vỗ Công lý và Hoà bình, Diễn đàn giáo dân 2004, P25.

[45] x. Mc 2,23.

[46] Ngày 8/3/2007, Tôi bị bắt ngay khi kết thúc một khoá học về dân chủ từ Hoa Kỳ về và bị cáo buộc vào điều 79 Bộ Luật hình sự, sau 100 ngày bị giam giữ trái phétr. Chính quyền không có bằng chứng buộc tội cộng với áp lực mạnh mẽ từ quốc tế, Tôi đã được trả tự do vào ngày 16/6/2007. Ngay những lần hỏi cung đầu tiên tôi đã khẳng định quan điểm trên.

[47] Xem cuốn sách tiếp xúc bí mật Việt Nam – Hoa Kỳ và những thoả thuận bí mật giữa Lê Đức Thọ - Kissinger tại Paris, NXB Công An Nhân dân, 2/2002.

Luật sư Lê Quốc Quân

truyenthongconggiao.org