Sự khác biệt giữa Bí Tích, Á Bí Tích và Ân Xá

I- Bí tích (sacrament) là gì ?

Có thể định nghĩa vắn tắt như sau : bí tích là những dấu chỉ hữu hình (visible signs) nhờ đó chúng ta được lãnh nhận ơn sủng của Chúa Kitô nhờ Chúa Thánh Thần trong Giáo Hội. Đây là những phương tiện cứu rỗi hữu hiệu mà Chúa Kitô đã thiết lập để ban phát ơn cứu độ của Người trong Giáo Hội là thân thể nhiệm mầu của Chúa. (x. SGLGHCG số 774). Có bảy bí tích như chúng ta quen thuộc từ xưa đến nay.
Điều kiện quan trọng để lãnh cách hiêu quả bất cứ bí tích nào, là phải có đức tin, tức là tin có hiệu quả thiêng liêng thật sự của bí tích muốn lãnh nhận hợp pháp trong Giáo Hội. Thí dụ, khi lãnh bí tích Thánh Thể, tức là rước Mình Máu Chúa Kitô, thì phải tin rằng có Chúa Giêsu hiện diện thực sự trong hình bánh và rượu nho; nếu không, việc rước Chúa sẽ là vô ích. Cũng vậy, khi đi xưng tội, nếu hối nhân không tin có Chúa Giêsu hiện diện và tha tội cho mình qua tác vụ của một linh mục, dù là bất xứng dưới mắt người đời, thì việc xưng tội sẽ không mang lại lợi ích nào cho hối nhân.
Chính vì thiếu điều kiện đức tin này, nên có người đã nói : tôi được rửa tội rồi mà có thấy mình được “tái sinh” ở chỗ nào đâu, tôi vẫn thấy tôi nguyên vẹn như cũ ! hoặc “sau mỗi mùa chay và tuần thánh, tôi đâu có thấy mình chết đi và được sống lại với Chúa Kitô Phục Sinh như Giáo Hội nói đâu”!
Chỉ có đức tin mới cho phép ta tin có sự đổi mới trong tâm hồn sau khi nhận lãnh bí tích rửa tội, nhờ đó tội nguyên tổ và mọi tội cá nhân được tẩy sạch và đươc tái sinh trong sự sống mới, tức là “mặc lấy Chúa Ktô” như Thánh Phaolô đã dạy (x. Gl 3:27).
Giáo dân được khuyến cáo năng lãnh nhận các bí tích, đặc biệt là bí tích hoà giải và Thánh Thể để được thánh hoá và có đủ sức mạnh thiêng liêng để sống đức tin trong trần thế này.
II- Á bí tích (Sacramentals)

Á bí tích là những phương tiện có liên hệ phần nào đến các bí tích hay thực tại thiêng liêng, được Giáo Hội đã thiết lập để xin ơn Chúa cho người hoặc để thánh hoá đồ vật dùng trong phụng vụ thánh như nước phép, nến, dầu thánh, áo Đức Bà (scapular) tràng hạt, sách kinh, sách lễ, phép lành, hài cốt các thánh, bình đựng Mình Máu Chúa (Ciborium, chalice, paten) khăn thánh (corporal, purificator), bàn thờ, khăn bàn thờ, áo lễ (chasubles, stoles, Albs) tro và lá làm phép.
Á bí tích khác bí tích về căn bản như sau:
Bí tích là chính phương tiện cứu độ mà Chúa Giêsu đã thiết lập để duy trì sự hiện diện của Người trong trần thế (bí tích Thánh Thể) hay để ban ơn cứu độ cho con người qua Giáo Hội cho đến ngày hết thời gian (các bí tích khác). Ngược lại, Á bí tích là những phương tiện có liên hệ đến các bí tích do Giáo Hội thiết lập để xin ơn Chúa cho người và thánh hoá đồ vật, phương tiện vật chất như đã nói ở phần trên.
III- Ân Xá (Indulgences)

Ân Xá là ân huệ thiêng liêng mà Giáo Hội, với quyền cầm buộc và tháo gỡ, lấy từ kho tàng ơn cứu chuộc của Chúa Kitô và công nghiệp của Đức Mẹ và các thánh, để tha hình phạt hưũ hạn (temporal punishment) cho người còn sống hay các linh hồn đang còn ở luyện tội . Hình phạt này là hậu quả của tội nặng nhẹ đã được tha qua bí tích hoà giải mà hối nhân phải làm sau khi xưng tội. (việc đền tội = penance). Tha hình phạt này chứ không tha các tội như mục đích và công dụng của bí tích hoà giải. Nghĩa là chỉ qua bí tích hoà giải, chúng ta mới được tha các tội nặng nhẹ đã phạm vì yếu đuối con người và nhất là vì còn tin tưởng vào lòng xót thương tha thứ của Chúa. Nhưng xin lưu ý một lần nữa là ân xá có thể ban cho người còn sống và cho các linh hồn trong luyện tội để xin tha hình phạt hữu hạn. Người còn sống có thể lãnh ân xá cho mình hay để nhường lại cho các linh hồn nhưng không thể nhường lại ơn huệ này cho tín hữu còn sống khác được.
IV- Sự khác nhau giữa Bí tích, Á bí tích và Ân xá:

Bí tích liên hệ trực tiếp đến việc lãnh nhận ơn cứu độ của Chúa, như bí tích rửa tội tha tội nguyên tổ và các tội cá nhân (đối với người dự tòng = catechumens) bí tích Thánh Thể biến bánh và rượu thành Mình Máu Chúa Kitô, bí tích hoà giải tha mọi tội nặng nhẹ trừ tội phạm đến Đức Chúa Thánh Thần, tức tội chối bỏ Thiên Chúa và tình thương của Ngài hoàn toàn v.v.
Sau đây là một vài thí dụ về sự khác nhau giữa bí tích và á bí tích
- Nước phép và dầu thánh là Á bí tích được dùng làm chất liệu để cử hành bí tích rửa tội. Dầu thánh cũng được dùng trong bí tích thêm sức, sức dầu và truyền chức.
- Thánh giá với tượng Chúa chịu nạn (crucifix)hay bình đựng Mình Thánh Chúa (Ciborium, Chalice) là á bí tích nhưng bánh và rượu được truyền phép (consecrated) lại là bí tích về sự hiện diện thực sự (real presence) của Chúa Kitô trên bàn thờ, trong nhà tạm (tabernacle). Do đó, chỉ phải thờ lậy(adore) Chúa Kitô trong hình bánh và rượu của bí tích Thánh Thể mà thôi. Đối với mọi ảnh tượng khác của Chúa Kitô, Đức Mẹ và các Thánh nam nữ thì chỉ được tôn kính (honor) chứ không thờ lậy vì đây là những á bí tích giúp ta liên tưởng đến Chúa, Đức Mẹ và các Thánh mà ảnh tượng kia là những biểu tượng (symbols).
- Toà giải tội là á bí tích được dùng làm nơi cử hành bí tích hoà giải (xưng và tha tội).
- Áo lễ linh mục, giám mục mặc là á bí tích để cử hành bí tích Thánh Thể (Thánh lễ tạ ơn = the Eucharist)
Tóm lại, có sự khác biệt về mục đích và công dụng giữa các bí tích, á bí tích và ân xá như đã trình bày trên đây. Tuy khác nhau, nhưng đều có liên hệ với nhau trong mục đích thông ban ơn thánh dồi dào của Chúa cho chúng ta trong Giáo Hội được thiêt lập như phương tiện hữu hiệu để ban phát ơn cứu độ của Thiên Chúa nhờ Chúa Kitô và trong Chúa Thánh Thần.
Vì thế, mọi tín hữu đều được khuyến khích năng lãnh nhận các bí tích, dùng á bí tích với niềm tin và lòng mộ mến cũng như lợi dụng mọi dịp để lãnh ân xá hầu mưu ích thiêng liêng cho mình và cho các linh hồn trong luyện tội.

(ST)