Thân gửi đến Quý Anh Chị Em bài viết này.Chiến tranh giữa cha mẹ và con
Cưng chiều và đáp ứng mọi nhu cầu của đứa trẻ cũng không thể ngăn cản được sự xung khắc và đi đến chỗ 'chiến tranh' giữa cha mẹ với con cái.
Bên dưới sự bày tỏ tình yêu và sự dịu dàng của cha mẹ, chúng ta có thể tìm thấy sự thù nghịch biểu lộ công khai hay ẩn kín. Rất ít bố mẹ nhận ra được sự thù nghịch và những chiến trận khủng khiếp mà trong đó bố mẹ và con cái đi vào.
Tất cả những trục trặc về hành vi của con trẻ là nguyên nhân gây nên hận thù, đó là điều rất khó để làm cho bà mẹ ý thức được điều đó. Bà không thể hiểu rằng sao mà đứa trẻ lại có thể giận bà, trong khi bà lúc nào cũng chắc chắn tin rằng, bà đã cho nó mọi sự và yêu nó nhiều.
Tuy nhiên có biết bao nhiêu bà suy sụp tinh thần, khi các bà không thể ngăn cản con mình đòi bỏ nhà ra đi. Có biết bao nhiêu bi kịch đã xảy ra với đứa con ấy, đặc biệt suốt thời tuổi trẻ, thời gian mà đứa trẻ đó cần phải phát triển và nên người, hoặc trở thành một đứa trẻ hư hỏng.
Trong việc che chở và làm chủ đứa trẻ, không chỉ có các bà mà còn có cả các ông bố cũng cố gắng chứng tỏ quyền uy của mình, cái quyền uy mà họ đang cảm thấy bị đe dọa bởi những điều kiện khó khăn của xã hội hiện tại vì mọi sự đang thay đổi rất nhiều.
Một khi sự hận thù đã bắt đầu, thì không còn sự bình an, cũng không còn cái gọi là xã hội trong gia đình nữa.
Khi một gia đình bị lung lay vì sự bất bình và thù hận lẫn nhau, những khuyết điểm của con trẻ sẽ được săm soi kỹ càng và được để bụng. Những lỗi lầm ấy của chúng được sử dụng như là bằng chứng để tố cáo chính chúng. Sự tố cáo ấy cũng nhằm bào chữa cho khả năng thiếu thích nghi vào xã hội của cha mẹ, và thanh minh cho những hận thù của họ.
Sự hận thù có thể bắt đầu rất sớm, có thể ngay khi được sinh ra mà không hề có giai đoạn yêu thương và tình cảm. Thật may mắn, sự loại bỏ con trẻ xảy ra ngày càng ít vì người đàn ông đã học để ngăn ngừa mầm non không được muốn. Trong bất cứ trường hợp nào, sự xung đột giữa bố mẹ và con cái, chiến tranh trong gia đình, khiến nhiều cha mẹ không muốn có con.
Thất bại giáo dục con
Giáo dục con là bổn phận khó khăn nhất trong đời sống hôn nhân. Và cũng không lạ gì khi nhiều bậc bố mẹ thường thất bại trong việc nuôi dạy con cái. Giáo dục con là một nghệ thuật, nó cần phải khéo léo, và bố mẹ phải được huấn luyện kỹ lưỡng về cách giáo dục con.
Nhưng bố mẹ có được bao nhiêu sự huấn luyện? Họ biết gì về vấn đề giáo dục? Điều mà họ biết thì quá ít, nhưng sai lầm của họ cũng không ít. Không có thợ đóng giày nào dám mạo hiểm mở tiệm giày mà không được huấn luyện kỹ. Thế nhưng, nhiều bố mẹ mở một cơ sở giáo dục mà không có một chuẩn bị nào khác ngoài những kiến thức huấn luyện mà họ đã hấp thu từ bố mẹ của họ.
Buồn cười thay, khi họ cố gắng bắt chước hành động của bố mẹ họ để dạy con cái thì chính họ lại quên việc họ đã phải chịu nhiều đau khổ vì bố mẹ họ, những người cũng thiếu khả năng.
Hãy nhớ rằng khi một người cha đã bị đánh đập khi còn trẻ, thì ông ta cũng có khuynh hướng đánh đập con cái mình. Ông ta đã quên đi rồi sự nhục mạ mà ông đã nhận khi còn nhỏ. Lúc ấy, sự thù ghét và chống đối lớn dần dưới trận đòn của bàn tay bố mẹ.
Vì đã được hấp thụ kiểu huấn luyện con cái bằng những trận đòn roi trong quá khứ, nên đó là lý do tại sao rất khó thuyết phục các bậc làm cha làm mẹ rằng, kỹ thuật và phương pháp giáo dục con của họ là sai, là không thành công, đôi khi có hại nữa.
Mỗi bố mẹ thường tái lập lại thái độ mà họ bắt chước từ thế hệ trước. Bất cứ cách thức giáo dục con cái trong một gia đình nào đều bị ảnh hưởng từ những thói quen lâu đời truyền kiếp của gia đình từ đời nọ sang đời kia. Thật vậy, kế thừa di sản tinh thần thì mạnh hơn và quyết định hơn bất cứ kế thừa di sản vật chất nào.
Phá vỡ thói quen truyền kiếp trên thì rất khó. Chúng ta thử xem lại cách giáo dục truyền thống của chúng ta, là đánh một đứa trẻ khi nó làm những việc khác với hành vi mà ta mong muốn. Hiệu quả thế nào? Đó thực sự là thời gian ác độc và khủng khiếp, nó làm méo mó tính cách, làm mất niềm tin vào sự tử tế, không còn niềm tin vào tình bạn của con người, cũng như mất niềm tin vào bạn bè.
Những đứa trẻ bị đánh đập, thông thường theo phản ứng của chúng, rồi nó cũng sẽ lại gây chuyện giống như vậy nữa để rồi sẽ chịu bị đập nữa về thể xác cũng như tinh thần.
Nếu đứa trẻ bị ăn đòn đó vẫn còn can đảm và sở thích xã hội như một người lớn, nó sẽ tránh bất cứ tình thế nào mà nó có thể bị ăn đòn. Nó có thể chịu đựng và ngày càng lầm lì hơn, tâm trạng nó có biến đổi đến độ cứng rắn và ác độc trong tính cách, đó là giá phải trả rất cao. Những con người như vậy thường dửng dưng với tình cảm của bạn bè, máu mủ, ruột thịt, bà con, và con cái.
Thói quen phát đít con, trong một thời gian dài được xem là cách thích hợp để dạy con trẻ và được chấp nhận bởi hầu hết cha mẹ.
Ngay cả những người có quan niệm việc đánh đập con trẻ là nhục mạ và vi phạm phẩm giá con người, thì chính họ cũng cũng dùng kỹ thuật này để bảo vệ cho hành vi của họ, và biện minh cho hành động đó khi cho rằng họ không thể kìm hãm những xúc cảm.
Thói quen phát đít là một trong những trở ngại mạnh nhất trong việc phát triển bầu khí dân chủ, bình an, và cộng tác trong gia đình.
Khi giáo dục con cái bị trục trặc, điều đó cũng ảnh hưởng làm trục trặc của cuộc sống chung. Vì thế, bầu khí xã hội trong gia đình là yếu tố rất quan trọng trong vấn đề giáo dục con cái.
Tất cả những khiếm khuyết, lỗi lầm, hay sai trái mà đứa trẻ thực hiện có thể là do phỏng theo những hành vi mà các thành viên trong gia đình đối xử với nhau. Đứa trẻ được giáo dục nên người, chỉ khi gia đình tuân thủ những quy tắc liên hệ giữa những người trong gia đình.
Bầu khí gia đình, yếu tố quan trọng giáo dục con
Vì gia đình là một cộng đoàn, và là xã hội đầu tiên của đứa trẻ. Đối với đứa trẻ, gia đình giống như một bức tranh của cuộc đời nói chung. Bức tranh về xã hội bên ngoài như thế nào thì tùy thuộc vào bức tranh mà gia đình vẽ nên trong cuộc sống của họ. Bầu khí đáng yêu của gia đình sẽ khích lệ sự phát triển một thái độ đứng đắn nơi đứa trẻ. Từ đó, khi đối diện thế giới, đứa trẻ sẽ cắt nghĩa về xã hội sao cho nó phù hợp với kinh nghiệm và quan niệm mà nó đã có được khi được ở gia đình.
Không may, những quan hệ trong gia đình chúng ta, những gì xảy ra bên trong gia đình chúng ta, thì không giống như những quan hệ của đời sống bên ngoài. Con cái chúng ta thường được bảo bọc quá đáng nên chúng dễ bị cách biệt với thế giới bên ngoài và trở thành ích kỷ. Trong thế giới của người lớn, thay vì chúng sống bình đẳng, thì chúng lại sống như những người lệ thuộc, như thế chúng có ít cơ hội để trở thành hữu dụng, để đóng góp cho nhóm, và để tạo được một vị thế thích hợp bởi chính chúng.
Do đó, cách mà chúng vẫy vùng tìm kiếm sự chú ý, sự thừa nhận chính là đòi hỏi mè nheo của chúng: đòi hỏi quà, đòi hỏi được quan tâm, đòi hỏi được phục vụ từ người khác, đòi hỏi quá nhiều, hoặc ít ra là sự chú ý. Điều mà chúng muốn nhận được từ những đòi hỏi đó, là tầm quan trọng của chúng, còn những cái mà chúng đòi hỏi thật ra chỉ là vô nghĩa.
Bố mẹ càng cư xử với tinh thần cộng tác đúng đắn, càng dễ nuôi con cách thích hợp. Đứa trẻ có thể ý thức được và tự nó thích nghi trong môi trường nó sống vì nó có sự hiểu biết bén nhạy về những gì xảy ra chung quanh nó.
Làm gương
Rất thường bố mẹ dùng hai 'bộ luật', một 'bộ luật' cho chính mình và một 'bộ luật' khác cho con cái. Nhiều cha mẹ cảm thấy mình bị xúc phạm nếu đứa trẻ nói láo. Nhưng họ hoàn toàn quên mất những lần họ nói láo với người láng giềng hoặc thậm chí yêu cả cầu đứa trẻ nói láo thay cho họ. Họ mong con mình siêng năng làm việc trong khi bố mẹ phàn nàn về công việc họ làm. Họ dạy con phải biết cám ơn, nhưng họ lại hay chê bai những gì mà người khác cho hoặc giúp đỡ để tỏ vẻ không cần. Họ ngạc nhiên khi đứa trẻ nói những từ khó nghe và tra hỏi nó đã học điều đó ở đâu, trong khi thật ra khi đứa trẻ chỉ lập lại những gì mà nó đã nghe từ bố mẹ chúng.
Có phải là xấc láo không khi đứa trẻ nói với mẹ rằng: “Nếu mẹ không tử tế với con, con không thu dọn phòng con”. Không phải bà mẹ đòi hỏi đứa trẻ tử tế trước khi bà hoàn thành bổn phận của bà đối với đứa trẻ sao? Tuy nhiên, bà mẹ cảm thấy hoảng hốt bởi những lời lẽ như thế.
Thật khó để người làm bố mẹ hiểu rằng con cái cũng là con người như họ. Bố mẹ không chỉ đòi hỏi những đặc ân làm sụp đổ trật tự xã hội và phá hủy cảm giác thuộc về, nhưng còn trao ban cho đứa trẻ những đặc ân mà họ không ban cho ai khác. Ban cho kiểu ấy thì cũng tai họa như là đàn áp.
Do đó, chỉ nên duy trì thống nhất một luật lệ điều khiển cuộc đời của toàn thể gia đình, những luật lệ áp dụng cho cả bố mẹ cũng giống như áp dụng cho con cái, thì mới có thể huấn luyện nhận thức đúng và sai. Ở đâu có những luật lệ luân lý làm chủ đời sống gia đình, ở đó không cần kỹ thuật giáo dục. Điều này rất cần thiết cho sự trưởng thành của đứa trẻ, góp phần xây dựng lợi ích của cộng đồng.
Một gia đình với một nền tảng và một bầu khí tốt đẹp như thế thì ở đâu? Những bố mẹ biết can đảm và biết cộng tác như thế thì ở đâu? Như đã nói, thời đại chúng ta không tạo điều kiện cho một gia đình tốt như thế, những bậc bố mẹ tốt như thế tự nhiên mà có, mà chúng ta phải nỗ lực.
Đối xử bình đẳng với con như những người khác ngoài xã hội, tôn trọng con cái là con người, không phải là người thiểu năng để áp đặt và đánh đập
Chúng ta cũng đừng hy vọng bố mẹ cộng tác với con cái thì tốt hơn so với việc cộng tác với những người bên ngoài xã hội. Và thật là ảo tưởng khi mong đợi hòa bình trong gia đình trong một hoàn cảnh như thế. So với bên ngoài xã hội, con cái không khác với những người khác, chúng có thể đe dọa danh tiếng của bố mẹ như những người cạnh tranh nghề nghiệp, có thể còn hơn nữa, vì bố mẹ rất dễ đau lòng đối với sự chống đối của con cái.
Họ tin rằng tình yêu của bố mẹ, sự chu cấp của bố mẹ có thể đương nhiên mua lấy sự phục tùng. Họ đòi hỏi sự chấp nhận và sự vâng lời, chỉ vì họ là bố mẹ. Mọi chống đối và bất tuân được xem như là một sự xúc phạm cá nhân, như một sự bất kính xúc phạm tư tưởng thần thánh về thiên chức làm phụ mẫu.
Khi họ càng áp đặt ý muốn mình lên đứa trẻ, họ càng ít thành công trong việc chiếm được sự cộng tác của con mình, và càng cảm thấy thất vọng nhiều hơn.
Khi thất vọng và cay đắng xảy ra trong cuộc sống bên ngoài xã hội, họ mang sự thất vọng về nhà, và qua việc áp đặt những hành vi bất công với con cái họ, như thế họ trả điều đó lại cho thế giới.
theo Lm Lê Văn Quảng Psy.D.
