Những phong tục đón Noel trên thế giới

NHỮNG PHONG TỤC ĐÓN NOEL TRÊN THẾ GIỚI

---

Trần Thuyên

- ĐAN MẠCH
Từ tháng 11, người ta đã bắt đầu trang hoàng Giáng sinh. Trẻ em được phát lịch “Chờ Giáng sinh”, thiết kế như chiếc hộp nhiều ngăn, mỗi ngăn là một ngày (chứa một thanh chocolate, để chúng thưởng thức trong thời gian chờ đến lễ), tính từ ngày 06/12 đến ngày 24/12. Người ta có lệ dùng tiệc trưa Giáng sinh với nhau. Tối Noel, họ nhảy múa quanh cây thông rực rỡ và tặng quà Noel cho nhau.

- ANH
Vào tiệc Noel, chủ nhà giấu vài hạt đậu hoặc đồng xu giữa một chiếc bánh pudding trong số nhiều chiếc bánh. Ai ăn chiếc bánh này sẽ được xem là người may mắn suốt năm mới. Tiệc Giáng sinh không thể thiếu món gà tây quay, bánh pudding cùng loại rượu ngon pha chế kết hợp rượu nho, nước ép trái cây, đinh hương và đậu khấu. (Rượu được hâm nóng và uống như rượu sakê của Nhật, vừa bồi bổ sức khỏe vừa chống lạnh). Đặc biệt trong tiệc Noel của người Anh cũng như nhiều nước châu Âu khác, bánh kem chocolate hình khúc gỗ là món quan trọng, đễ tưởng nhớ lễ hội Yule cổ vùng Scandinavia ngày 22/12, mừng mặt trời ló dạng sau mùa đông dài. (Người Scandinavia xưa đốt khúc to suốt 12 đêm để đón “thần Mặt trời” xuất hiện. Họ cũng tẩm muối, dầu và rượu nóng vào khúc gỗ, đốt trong lò sưởi vào đêm Noel để bảo vệ nhà khỏi bị ma quỷ ám).
Trẻ em Anh có lệ viết thư kể các món quả yêu thích, sau đó ném thư vào lò sưởi với hy vọng thư sẽ theo ống khói bay đến tay Santa Claus (ông già Noel)! Anh cũng là nước đầu tiên có phong tục chưng cây tầm gửi vào dịp Giáng sinh, với mong ước hạnh phúc. Người ta được phép hôn bất cứ ai đứng dưới cây tầm gửi trong đêm Giáng sinh.

- MỸ
Mọi người đoàn tụ gia đình vào ngày thứ năm cuối tháng 11 mừng lễ Tạ ơn, để tạ ơn Chúa, tạ ơn đời và ân phúc của trời đất. Tiệc tạ ơn không thiếu món thịt gà tây. Vào đêm Giáng sinh, mọi nhà sum họp bên cây thông Noel (được trang trí ngôi sao hoặc thiên thần trên đỉnh), hát múa và tổ chức ăn uống (với các món chính như gà, khoai tây, nước xốt man việt quất, rau xà lách…), trao đổi quà cùng những lời chúc Giáng sinh và năm mới tốt đẹp. Sau đêm Noel, nhiều người Mỹ thích đi du lịch.

- HY LẠP
Người Hy Lạp theo Cơ Đốc giáo, mừng lễ Giáng sinh vào ngày 06/01. Vào đêm mùng 1 tết, người ta hóa trang thành thánh Vassillius thay cho ông già Noel – đến từng nhà tặng chocolate và ngôi sao hy vọng vào đôi vớ đựng quà treo trước giường ngủ trẻ em.

- NHẬT
Cây thông Noel đặc biệt luôn trang trí thiên nga xếp bằng giấy – tượng trưng cho tình yêu và hòa bình, ngoài ra còn treo lồng đèn, chuông gió, quạt giấy, búp bê… Vị thần “Hoteiosho” thay thế ông già Noel, tặng quà cho trẻ con. Theo truyền thuyết, Hoteiosho có mắt ở sau gáy, nên nhìn thấy rõ hành tung của từng trẻ và chỉ tặng quà cho trẻ ngoan. Đêm Noel, người Nhật có lệ mua đồ trang sức tặng người yêu hoặc người thân, như lời cầu chúc cái đẹp và sự giàu sang trong năm mới.

- LEBANON
Người dân vùng Trung Đông này có tục lệ gieo lúa mạch trong các chậu nhỏ trước Giáng sinh khoảng 1 tháng. Vào ngày Noel, họ đem chậu lúa xanh mướt đặt quanh hang đá và cây thông Noel, với ước mong mùa màng bội thu và sung túc trong năm mới.

- Ý
Trong dịp Noel, người ta có lệ biếu đậu lăng khô cho người thân để nấu món súp trong tiệc Giáng sinh (bên cạnh bánh pastry với kem pho-mát, cá chình nướng…), với ý nghĩa nhắc nhở tình thân thiết và mong năm mới tốt lành.
Vào buổi tối kế tiếp lễ Giáng sinh, bà già Noel “Strega Buffana” (còn gọi là “La Befana”) cầm chổi và vác giỏ quà đi thăm trẻ con. Theo truyền thuyết Ý, bà bay trên cán chổi, tặng quà cho trẻ ngoan và phạt trẻ hư. Trẻ em cũng có lệ viết thư cho cha mẹ vào tối Noel, bày tỏ tình cảm và hứa chăm ngoan.

- NEW ZEALAND
Vì lễ Noel rơi vào giữa mùa hè nên, nên người ta thường đi picnic tại biển và tổ chức tiệc Giáng sinh tại đây. Thay cho món thịt gà tây trong tiệc là món thịt sấy khô. Trong khi đi tặng quà cho trẻ em, ông già Noel thường được gia chủ mời … bia ướp lạnh thay cho món uống nóng như phong tục châu Âu.

- KENYA
Các nhà thờ ở quốc gia Đông Phi này được trang hoàng bằng các quả bóng nhiều màu sắc, tua rua, mặt nạ, hoa, ngôi sao, búp bê xinh xắn.
Vào 9 giờ sáng ngày Noel, dân chúng dự lễ Cầu nguyện và theo lệ, mỗi người mang theo một món quà đặt gần bàn Thánh Thể.
Tiệc Noel được tổ chức ngoài trời, với đầy đủ thành viên gia đình tham dự, có món thịt bò nướng truyền thống, mứt mận và rượu trái cây.

- ĐỨC
Vào mùa Noel, tại đây xuất hiện loài hoa nở thắm trên tuyết và băng gọi là “hoa hồng Giáng sinh” (Christmas Rose).
Tối Noel, trẻ em trang trí cây thông bằng các đồ vật yêu thích và tranh ảnh màu, sau đó rắc một nhúm đường lên cây, rồi đặt cạnh bệ cửa sổ. Chúng cũng treo giầy lên cửa sổ. Bằng cách đó, chúng tin rằng ông già “Nikolaus” cưỡi xe ngựa gỗ (đi cùng người lùn Black Peter, chuyên phạt trẻ em hư) sẽ không quên mang kẹo chocolate, trái cây và bong bóng đủ màu đến thăm chúng!
Dịp Noel, dân miền Bắc Đức có lệ treo “vòng hoa mùa Vọng” với 4 ngọn nến thắp bên trên (ngày nay, tập tục này lan truyền đến nhiều nơi trên thế giới).
Và các gia đình thường đi trượt tuyết đón giao thừa ở vùng núi cao. Tiệc Noel không thể thiếu ngỗng quay, “lebkuchen” (bánh mì gừng) và rượu nho “gluehwein” hâm nóng.

- MEXICO
Đêm Giáng sinh, các nhóm đồng ca vừa cầm nến vừa lắc chuông, đi khắp phố phường hát vang các bài thánh ca, trước khi đến nhà thờ dự lễ. Cây Noel được trang trí mũ lông chim sặc sỡ, bánh kẹo, trái cây và cả … ớt!
Người ta nhảy múa các vũ điệu Mỹ Latinh và tổ chức trò chơi dưới cây Noel. Sau tiệc tối, trẻ em đặt giầy ống ở cửa nhà để nhận quà tặng của ông già Noel.

- HÀ LAN
Vào dịp Noel, từ ngày 06/12, ông già Nikolaus đi thuyền đến thủ đô Amsterdam với người cộng sự Black Peter của mình ăn mặc như người Moore và được dân chúng đón chào nồng nhiệt trong lễ rước lớn tại cảng Amsterdam.
Đêm Giáng sinh, mọi người hát múa quanh cây thông Noel và thích thú trao đổi quà với nhau. Trong khi đó, trẻ em treo vớ dài lên ống khói lò sưởi với ước mong nhận được quà đẹp của ông Noel. Đến đêm giao thừa, mọi người đem cây thông Noel ra đường đốt như là cách chào đón năm mới.

- THỤY ĐIỂN
Trước kỳ Giáng sinh, người ta làm lễ Lucia – thắp nến trên đầu và cầm nến trên tay để xua tan giá lạnh, sưởi ấm tình yêu và cầu mong vụ mùa mới bội thu.
Theo phong tục, từ sáng sớm ngày Giáng sinh, nến được thắp sáng rực ở nhà riêng lẫn nhà thờ.
Trong bữa tiệc Giáng sinh, dân chúng có lệ nhảy múa quanh cây thông Noel. Quà tặng Noel cho người lớn thường là những con dê đực bện bằng rơm.
Buổi tối Giáng sinh, một bé gái tuổi từ 8 – 11 sẽ đóng vai “Công Chúa Tuyết”, giúp ông già Noel tặng quà cho trẻ em ngoan.
Vào ngày 13/01 (ngày thánh Knut) chấm dứt mùa Noel, người ta có tục ném cây thông Noel qua cửa sổ.

- IRAN
Từ ngày 01/12, trong “mùa Chay nhỏ”, người Công giáo có tục kiêng ăn thịt động vật, (còn “mùa Chay lớn” diễn ra suốt 6 tuần trước lễ Phục Sinh).
Tiệc tối Noel có món “harasa” truyền thống, tức thịt gà hầm. Ông già Noel thường tặng quần áo mới cho trẻ em, để chúng diện suốt lễ Giáng sinh.

- UKRAINA
Tối Giáng sinh, ông già Noel sẽ đến từng nhà thăm trẻ em trên xe, chiếc xe mô phỏng xe trượt tuyết với 3 con tuần lộc kéo. Trên xe còn có nàng Công Chúa Tuyết đầu đội vòng hoa bông tuyết và mặc trang phục xanh bạc viền lông trắng, mang nhiều giỏ quà xinh xắn tặng các em ngoan.

- PHÁP
Dân chúng thường dùng cây oải hương trang trí Giáng sinh.
Múa rối là chương trình phổ biến trong đêm Noel, nhất là tại Paris và Lyon.
Sau khi dự tiệc Mass lúc nửa đêm và tiệc nhẹ Réveillon với món chủ lực là gà quay nhồi nấm hoặc ngỗng quay, xà lách, cháo hành, xúc xích nướng và rượu vang.
Trẻ em có lệ đặt giầy hoặc guốc “sabof” bên cạnh lò sưởi. Chúng tin rằng ông già Noel từ ống khói lò sưởi chui xuống, đặt quà tặng vào giầy, guốc.

- ÚC
Người ta đón Noel ngoài trời, sau đó đi dạo biển và chơi môn thể thao cricket. Trong khi đó, ông già Noel cưỡi xe trượt tuyết do 8 con kangaroo lông trắng kéo đi phân phát bánh kẹo và đồ chơi cho trẻ em.

- PHẦN LAN
Trước đêm Giáng sinh, dân chúng có lệ tắm hơi để xua tan giá rét. Sau thánh lễ ở nhà thờ, người ta ăn tiệc Giáng sinh, rồi đi thăm mộ người thân với tục thắp nến và rải hoa trên mộ. Một người có vai vế trong gia đình hóa trang thành ông già Noel phân phát quà cho trẻ con.

- TRUNG QUỐC
Đêm Giáng sinh, nhà cửa được thắp đèn lồng lung linh huyền ảo. Người ta trang trí hoa giấy, đèn giấy và tua rua giấy nhiều màu rực rỡ trên “Cây Ánh sáng” (tức cây thông Noel) và múa hát quanh cây thông. Trước khi ngủ, trẻ em treo vớ dài bằng vải muslin ở cuối giường hoặc trên ghế, với hy vọng trong đêm khuya, ông già Noel sẽ bỏ quà tặng vào vớ cho chúng.

- NAM PHI
Giáng sinh rơi đúng mùa hè và gia chủ thường tổ chức tiệc Noel vào buổi trưa thay vì buổi tối. Thức ăn gồm có thịt nướng, rau, bánh cracker, gạo vàng, nho… Người ta trang trí hoa tươi trên cây cọ thay cho cây thông Noel. Sau đó, cả nhà cùng đi thăm bạn bè thân của gia đình và được bạn bè tặng hộp quà Noel chứa thức ăn ngon.

- NGA
Khác với Công giáo đón Noel theo lịch Gregory vào ngày 24 và 25/12, người Nga theo Chính thống giáo nên đón Giáng sinh theo lịch Julius vào ngày 07/01 hàng năm. (Ngày nay, lễ Noel vẫn được đón mừng ở Nga vào 24/12 nhưng không lớn bằng lễ chính vào ngày 07/01). Cây thông Noel của người Nga được gọi là “Cây Năm mới” hay “Cây Xanh mãi”.

- IRELAND
Tối Noel, thanh niên có tục lệ mang mặt nạ và mặc đồ sặc sỡ, thi hát múa và diễu hành trên đường phố.
Người ta thắp nến bên cửa sổ để đón thánh Giuse và Mẹ Maria. Sau tiệc Giáng sinh, trẻ con đặt chiếc túi nhỏ cạnh lò sưởi để mong nhận được quà của ông già Noel. Trẻ còn để bánh và nước uống bên cạnh túi, để ông Noel có thể… ăn khi đói bụng!

- ẤN ĐỘ
Người ta trang trí quà bánh, trái cây và hoa trên cây xoài nhỏ hoặc cây chuối nhỏ, thay cho cây thông Noel. Nhà cửa cũng được trang trí bằng nhiều cành lá xoài, trong khi nhà thờ Công giáo được trang hoàng bằng cây trạng nguyên và thắp nến rực rỡ suốt lễ Giáng sinh. Tại nhiều nơi, dân chúng treo đèn dầu bằng đất nung trên tường nhà và mái hiên suốt đêm Giáng sinh. Dịp này, ông già Noel cũng đi phát quà cho người nghèo.

- THỤY SĨ
Từ ngày 06/12, trẻ em treo giầy ở cửa nhà, mong được Santa Claus tặng chocolate, đậu phụng, quýt và “graetimaa” (bánh mì hình đầu người, rắc đường và nho khô).
Đêm Giáng sinh, ông già Noel lái xe buýt trang hoàng đẹp đẽ chở trẻ con đi một vòng thành phố, bắt nhịp cho trẻ hát thánh ca, rồi tặng mỗi trẻ một giỏ đầy kẹo bánh ngon.

- TÂY BAN NHA
Trẻ em có hai dịp được nhận quà : vào ngày 06/01, trẻ em được “Ba Vua” đến thăm và tặng quà. Trong khi buổi tối Giáng sinh, chúng đặt giầy tại ban-công nhà vì tin rằng ông già Noel sẽ… trèo qua ban-công phát quà cho trẻ ngoan!
Sau lễ Mass đêm Noel, người ta kéo nhau ra đường múa hát, chúc tụng vui vẻ.

- IRAQ
Đêm Giáng sinh, đống lửa mừng Noel chiếu sáng trên sân nhà thờ. Linh mục làm lễ, sau đó chạm tay vào một người, người này chạm tiếp vào người kia. Cứ thế, mọi người đều nhận được “cái chạm tay ban phúc lành”.
Trong khi đó tại mỗi nhà, trẻ em đọc lại câu chuyện Chúa Giáng sinh bên cạnh các thành viên gia đình tay cầm nến thắp sáng. Khi trẻ đọc xong, mọi người đốt bụi gai và cùng múa hát quanh đống lửa. Nếu bụi gai cháy thành tro thì người ta tin rằng năm mới rất may mắn. Khi đống lửa tàn, mỗi thành viên nhảy qua tro 3 lần và cầu nguyện năm mới an khang.

- NA UY
Đêm Noel, dân chúng có phong tục cúng cháo yến mạch tại đền thờ thần bảo vệ nông trại, để cầu mong mùa màng tươi tốt, gia súc phát triển. Theo lệ, trẻ em là người đầu tiên bước đến chiêm ngưỡng cây thông Noel, sau đó cả nhà nắm tay đi quanh cây thông ca hát và nhảy múa.

- ÁO
Ngày 06/12, ông già Noel phát hạt dẻ, táo và kẹo cho trẻ em. Vào ngày Giáng sinh, mỗi nhà chuẩn bị sẵn một phòng đặc biệt. Một em bé trong vai thiên thần có cánh “Kristkindl” sẽ đến tặng quà và cây thông Noel cho trẻ con. Bọn trẻ háo hức chờ bên ngoài, khi nghe tiếng chuông leng keng, chúng sẽ ùa vào phòng để nhận quà và trang trí bánh mứt, hoa, nến cho cây thông. Sau đó cả nhà ca hát, ăn uống và chúc tụng lẫn nhau.

- BA LAN
Trước lễ Noel, người ta tổ chức lễ “Kỷ niệm đầu mùa đông” để kết nối hài hòa thời tiết, tình bằng hữu với tinh thần Giáng sinh.
Sau lễ chính ở nhà thờ là lễ “Vidual” mừng Giáng sinh tại mỗi nhàvào đêm Noel. Nến được thắp sáng trên từng ô cửa sổ để đón Thiên Chúa.
Dân chúng cũng có lệ trang trí cây thông Noel bằng các hình cắt trên giấy màu, bánh biscuit, hoa quả và nhiều quả trứng ngộ nghĩnh.

(Lượm lặt từ báo cũ)