Cá, trùn chỉ và người !

Người ta thường nói : "nuôi cây dưỡng đức, nuôi cá dưỡng tâm" thiệt đúng là không có sai chút nào. Tôi vốn bắt tay khởi nghiệp cái nghề tay trái : nuôi cá kiếm cơm, gần được 2 năm. Lúc đầu thì luôn luôn có những khó khăn là điều tất yếu. Nhưng vì nuôi để kinh doanh là chính nên suốt thời gian dài tôi lại chẳng để ý đến khía cạnh tinh thần. Bởi vì thật ra có một yếu tố khách quan là mỗi hồ hơn sáu mét vuông, ít thì cũng đã hơn ngàn con cá, nhiều thì cũng cả năm ngàn tuỳ theo giống loài và kích cỡ. Vậy nên mấy khi mà để ý xem cái tâm của mình dưỡng gì qua bầy cá được. Khi chăm sóc chỉ lo quan sát xem sức khoẻ, sức ăn, sức bơi và lượng thức ăn tiêu thụ. Còn tập tính mỗi giống loài thì đã có từ sách vở hay do các bậc đàn anh đi trước truyền lại cho.

Đến gần đây, tôi quyết định phát triển thêm một nhánh khác là ương cá bột, do vậy từ hàng ngàn con cá tôi tuyển lựa ra khoảng 30 con thuộc hàng "top model" làm nguồn giống sau này. Những con này tôi mang về nhà và chăm sóc theo chế độ khác với những đàn ở trại cá. Giống cá tôi chọn lấy là Phượng Hoàng lùn, kèm với 1 cặp Thần Tiên albino. Chúng được nhốt chung vào một hồ vì hai loại này khá hoà hợp nhau và cũng thường được nuôi chung trong các hồ thuỷ sinh.

Hai con Thần Tiên cũng là cỡ lớn rồi, kích thước đường kính ngoài 5cm, sắp tới thời kỳ sinh sản rồi đây. Còn bầy Phượng Hoàng kia thì tôi nuôi từ bột được hai tháng và giống nó cũng nhỏ con hơn Thần Tiên rất nhiều. Hiện tại, kích cỡ Phượng Hoàng con to đạt tới cỡ ngón tay cái, những con nhỏ hơn cũng được một nửa. Chăm vài con này mà thấy cực còn hơn chăm cả đám, có thể do mình cưng nó quá hay chăng ? Ngắm nó ăn mồi ngày ngày qua ngày kia cũng có cái thú vị, mãi đến hôm nay lại thấy có chuyện hay để mà kể lại.

Vì vừa phải đi làm công việc chính, vừa phải lo bên trại cá, nay lại thêm đám "con thơ" này nữa thành ra thời gian lại càng eo hẹp hơn. Do vậy thay vì cho ăn theo cữ và canh chừng lượng thức ăn thì tôi lại cho vào hồ nhiều hơn so với cách bình thường để giảm thời gian cho ăn lại. Nhưng quái sao chúng lại phát triển không đồng đều, con to nhỏ cách biệt lớn hơn mình nuôi con số ngàn. Nghĩ mãi chẳng ra cứ đi kiểm tra đủ thứ chỉ số nào là : pH, dh, oxi hoà tàn, nitrat, sunfua... cũng phải cẩn thận thôi vì có thể nguồn nước ở nhà không tốt bằng trại cá nên phải kiểm tra thử cho chắc ăn.

Cuối cùng mới phát hiện ra điều thú vị khi ngắm cá và cũng là nguyên nhân cá lớn nhỏ không đều : trong hồ có "đầu gấu". Thức ăn chính của chúng là trùn chỉ, do cho ăn dư nên chúng kết thành búi lớn phía dưới đáy hồ. Trong bầy Phượng Hoàng 30 con đó có một anh "đầu gấu" làm cả đám đói meo. Theo dòng luân chuyển nước trong hồ nên búi trùn chỉ nằm sát góc, thì ngay đó có một chú Phượng Hoàng luôn bơi lượn và canh chừng. Nó sẵn sàng phùng mang và lao đến với bất kỳ con cá nào tới gần, bất kể lúc đó nó no hay đói và cũng chẳng ngại cả hai con Thần Tiên to xác hơn gấp mấy lần. Ô hay con cá cũng biết ích kỷ cho riêng mình. No nê rồi những cũng tham lam dành phần, mặc kệ kẻ khác đói bụng, xưng hùng xưng bá một phương.

Mấy con cá khác chẳng phải là không biết đói hay ù lì nhưng công nhận là con Phượng Hoàng "đầu gấu" này dữ quá nên chúng lại tụm vào thành một nhóm khác ở góc hồ bên kia. Lâu lâu có tụm vài ba anh kè vào gây hấn với "đầu gấu " để cướp đám trùn chỉ nhưng không thành công cho lắm vì vướng phải đặc tính sinh học của bọn trùn này. Đám trùn chỉ luôn có khuynh hướng kết lại với nhau đề sinh tồn. Càng kết thành búi to thì chúng lại càng chặt và khi cá rỉa sẽ mất rất nhiều sức kéo chúng ra khỏi búi trùn. Cho nên dù là ba bốn chú tấn công anh "đầu gấu" hay cả hai em Thần Tiên to xác cũng rỉa được rất ít. Trùn chỉ không trí óc nhưng cũng khôn quá trời, biết đoàn kết, nương nhau mà sinh tồn. Cuối cùng phát hiện ra được điều này, vớt cục trùn lên, khuấy cho tan ra rải khắp hồ, vậy là cả đám đều lo mà ăn cho no nhưng cũng có chút tranh giành với nhau dù thức ăn đã đầy rẫy dễ tìm.

Ngẫm lại thấy cá, thấy trùn chỉ sao mà cũng giống con người. Cũng tham lam, cũng ích kỷ, tự tư tự lợi; lúc đói ăn thì mới biết mà đoàn kết; lúc sắp chết, lúc hiểm nguy mới biết dựa vào nhau. Rõ đúng con người có khi chẳng khác cá, khác trùn; con người mấy ai được hơn cá, hơn trùn : ngồi trên đống cát ai cũng là hiền nhân quân tử, nhưng ngồi trên đống vàng mới biết thực sự ai là quân tử hiền nhân ?

Dom.NTP, 16-05-2013