MÙA CHAY, NGHĨ VỀ CHUYỆN KHÉO TU

MÙA CHAY, NGHĨ VỀ CHUYỆN KHÉO TU

Cổ nhân thường khuyên: “lênh đênh qua cửa thần phù, khéo tu thì nổi vụng tu thì chìm”. Hành trình thiêng liêng của người tu sĩ “nổi” hay “chìm” là hệ tại ở yếu tố “khéo tu”, nghĩa là việc thực hành đúng đắn các nhân đức, mà tin, cậy, mến là những nhân đức quan trọng bậc nhất. Ngay ơn gọi riêng mà Chúa mời gọi tu sĩ dấn thân đã nói lên tất cả mọi chiều kích của nhân đức đối thần. Người tu sĩ cần cầu xin và nỗ lực cộng tác liên lỉ.
Trước hết để tăng trưởng đức tin, cần lưu ý những điều sau: đón nhận, tránh những gì tổn hại đức tin, học hỏi và nỗ lực sống đức tin (Gc2,3), nhìn ý Chúa qua ánh sáng đức tin trong mọi biến cố cuộc đời, và mọi giá trị trong đời sống theo Tin Mừng, đặc biệt là Bát Phúc (Mt5,3-10).
Về đức cậy thì cần lưu ý bốn điểm sau. Thứ nhất, tránh thái cực quá tự tin đến mức kiêu ngạo hoặc quá bi quan đến mức tuyệt vọng. Thứ hai, nhờ ơn Chúa để tăng trưởng đời sống thiêng liêng. Thứ ba, trông cậy Chúa trong mọi sự, mọi công việc. Thứ bốn, đường thiêng liêng nơi trần thế là hoàn toàn sống kết hợp với Chúa.
Về đức mến thì có bốn yếu tố giúp tăng trưởng: liên kết đối tượng mình yêu mến với Chúa, thoát dần sự lôi cuốn của mọi thụ tạo, luôn vui tươi và bình an nội tâm, sẵn sàng hy sinh cho tha nhân vì Chúa.
Liên quan đến chuyện “khéo tu”, thì các nhân đức luân lý, nhất là khôn ngoan, công bằng, tiết độ, can đảm đều thiết yếu trong việc thực hành bổ túc cho ba nhân đức đối thần hầu xây dựng đời sống tâm linh.
Trước hết, là một tu sĩ trẻ sống trong một môi trường phức tạp với nhiều áp lực, đặc biệt là khi đi làm mục vụ, thì việc thực hành suy xét cẩn trọng trong đức khôn ngoan là tối cần. Ở đây, có tám phương thế khả dĩ giúp chúng ta thực hành suy xét mọi sự trong đức khôn ngoan: Rút kinh nghiệm quá khứ, hiểu biết hiện tại, luôn mang tinh thần cầu tiến, suy xét khách quan hành động đúng, biết suy luận, tiên liệu vấn đề, thận trọng xem xét hoàn cảnh, đề phòng những trở ngại xảy ra.
Khôn ngoan là cần thiết, nhưng công bình cũng không kém phần quan trọng. Để thực hành đức công bình, chúng ta cần lưu ý những yếu tố sau: Tránh bất công dù rất nhỏ, không bao giờ mắc nợ ai nếu không cần thiết và nếu có mắc nợ thì phải trả nhanh chóng, cẩn thận khi sử dụng tài sản của người khác, tránh thiên vị.
Bên cạnh đó, muốn xây dựng sự quân bình, chừng mực trong mọi sự thì chúng ta cần biết kiềm chế các khuynh hướng về khoái lạc và cảm giác, đồng thời biết giới hạn chúng trong những hoạt động chính đáng, nghĩa là biết tiết độ trong mọi sự.
* Về vị giác: ta cần kiêng khem và chừng mực.
* Về xúc giác: ta cần huấn luyện đức tính hiền từ, nết na, khiêm nhường và biết giải trí lành mạnh.
Mục đích hiện hữu của con người, nhất là những người theo sát Chúa Kitô là để sống với Chúa, sống đời sống cộng đoàn, thi hành mục vụ giúp đỡ mọi người, chiến đấu với chính mình cùng với mọi khuynh hướng xấu và mọi kẻ thù xấu xa. Thế nên giữa ba thái cực của đức can đảm: tấn công, kháng cự và chịu đựng, thì chúng ta cần biết chọn lựa phù hợp để chiến đấu hay là sống với lòng quảng đại, kiên nhẫn và trung kiên. Đó chính là lòng can đảm cần thiết mà một chiến sĩ Chúa Kitô cần phải vun đắp, tài bồi cho mình.
Dù đi đâu về đâu hay làm bất cứ việc gì thì đời sống cầu nguyện đối với người tu sĩ vẫn luôn là nhất, đó là ưu tiên số một trong hành trình thiêng liêng. Nếu cầu nguyện được ví như “hơi thở” của những người bạn của Thiên Chúa, thì việc tìm hiểu, đào sâu và thực hành đời sống cầu nguyện là vô cùng quan trọng. Ở đây có chín cấp độ cầu nguyện để có thể định hướng và xem xét đời sống cầu nguyện hiện tại của mình.
Ngoài những giá trị thực tế trên, để giúp cho những bước đi vững chắc của cuộc hành trình thiêng liêng, cần thực hiện các phương thế thiết yếu cụ thể sau.
Thứ nhất, biết lập chương trình sống phù hợp cho riêng mình, dựa vào những nguyên tắc sau: không quá cao siêu, đặc biệt nhưng bình thường; không cản trở chương trình chung của cộng đoàn; không nên chỉ automatic theo chương trình cộng đoàn mà phải dùng thời gian riêng hợp lý.
Thứ hai, biết kiểm điểm lương tâm.
* Xét tổng quan: về hồng ân, việc lành, lời nói, việc làm và suy nghĩ, có những phát sinh thì xin ơn Chúa sửa đổi.
* Xét chi tiết: nhất quán tập trung vào nội tâm, nhìn thẳng vào thực trạng nội tâm, biết hối hận và quyết tâm sửa đổi.
Thứ ba, linh hướng: vấn đề linh hướng là rất cần, vô cùng cần. Chúng ta là những kẻ hèn mọn không thể tự thấy mình được, chẳng phải đối với La Fontaine, Thượng Đế đã đặt túi xấu xa phía sau lưng, còn cái túi tốt thì đặt phía trước nên toàn thấy mình tốt, chỉ có anh chị em sống bên cạnh mới thấy những gì là phía sau?
Vậy nên, trong bước đừng hành trình thiêng liêng, chúng ta cần chọn cho mình một vị linh hướng, thường là cha giải tội. Đây là một vài tiêu chuẩn để ta có thể chọn người linh hướng: về chuyên môn: có kiến thức, khôn ngoan, kinh nghiệm; về luân lý: đạo đức, nhiệt thành, vô vị lợi, khiêm tốn (biết lắng nghe). Khi được linh hướng, ta cần có thái độ xứng hợp: chân thành (chia sẻ), vâng lời, kiên trì, cẩn trọng, kính trọng, tín nhiệm, yêu mến, có cái nhìn siêu nhiên về việc đồng hành thiêng liêng.
Thứ bốn, phân định các thần khí: đời sống tâm linh của chúng ta luôn phải được đặt dưới sự xem xét phân định để biết các thần khí đang thúc đẩy, điều khiển mình.
Những biểu hiện của thần khí Thiên Chúa: nghiêm túc, khiêm tốn, bình an (hợp ý Chúa), muốn noi theo gương Chúa Kitô, quên mình phục vụ. Một nguyên tắc căn bản của thần khí Thiên Chúa là luôn luôn hướng dẫn chúng ta làm điều thiện. Khi gặp những biểu hiện này thì chúng ta cần biết vui mừng tạ ơn Chúa và duy trì theo hướng này.
Những biểu hiện của thần khí ma quỷ: xúi làm điều xấu, ác hoặc quyến rũ của trần thế dưới những hình thức: xuất hiện ám ảnh, bị ma quỷ tấn công, nghiêng về sự xấu, sợ bổn phận, ngại hy sinh. Khi gặp như vậy, thì cần phải cầu nguyện, tin tưởng vào sức mạnh Thiên Chúa, bàn hỏi với vị linh hướng.
Những biểu hiện của thần khí con người: hướng về sự tốt hay xấu tùy lương tâm và ơn Chúa giúp dưới những hình thức: hướng về sự thỏa mãn cá nhân, ngại hy sinh. Khi gặp như vậy thì cách tốt nhất là sống tiết độ và tỉnh thức, thực hành các nhân đức, huấn luyện lương tâm ngay thẳng, bàn hỏi với vị linh hướng.
Đó là một vài phương cách tổng quát khả dĩ hỗ trợ cho cuộc chiến trong hành trình thiêng liêng, để rồi có khả năng đi sâu hơn vào những mối tương quan huyền nhiệm.