VÒNG TRÒN KHÔNG KHÉP KÍN
Sài Gòn những ngày mưa tầm tã. Cô gái vẫn một mình café. Chẳng thất tình hay buồn bã, đơn giản là thói quen.
Ban ngày quán vắng. Chỉ có vài vị khách trú mưa, tấp vào ôm tách trà nóng. Nhìn qua ô kính, phố thật bình yên.
Từ lúc bước vào quán, cô phát hiện anh loay hoay với mảng tường lem nhem màu. Bức tường không lớn nhưng là điểm nhấn. Cái vị trí khá lí tưởng nói lên điều đó. Anh mặc áo đen, quần lủng gối, tóc cột phía sau. Anh đổ mồ hôi trong cái không gian máy lạnh và trời mưa nặng hạt bên ngoài. Miệng lầm bầm gì đó. Hình như đang mất bình tĩnh với cái công việc tạm gọi là sáng tạo nghệ thuật.
Cô quẳng ống giấy và ba lô qua một bên, tiến đến gần anh.
Anh chẳng quan tâm những gì diễn ra xung quanh. Tay lăn một chất keo trắng đục lên tường, tay kia dán những mảnh giấy báo. Màu được pha loãng dội lên mảng tường trống. Anh còn làm một đống “tiểu xảo” khác mà dân “ngoại đạo” như cô không đoán nổi kết quả.
Anh dừng tay lại, nhưng không hề nhìn lên. Anh đang tìm một vật gì đó, giống như con mèo bị đội cái nón trên đầu, xoay mòng mòng.
- Em giúp được không?
- Tìm cây cọ số mười.
- Nó phía bên kia. Để em lấy cho.
Lần này thì anh nhìn lên, phát hiện ra điều gì đó.
Anh nhận lấy cây cọ và không quên lời cảm ơn. Cũng rất biết điều, đâu đến nỗi ngông quá.
Cô hỏi tiếp:
- Anh làm có một mình thôi sao?
- Chủ quán muốn thế. Họ muốn tác phẩm mang dấu ấn của riêng tôi.
Cô gái đủ hiểu đây là một nghệ sĩ tài danh hoặc là gã có nét riêng biệt mà chủ quán thích. Không thoải mái khi làm công việc này. Những người cá tính không bao giờ thích làm theo những yêu cầu của người khác. Họ có những tiêu chuẩn riêng, không giống ai. Điều đó làm họ nổi tiếng hoặc chìm nghỉm chẳng bao giờ ngóc đầu lên được.
- Này anh, đây sẽ là những cái gì?
Đó là bí ẩn khi tác phẩm chưa hoàn thành. Nó có thể làm “đau đầu” với những suy đoán.
- Tôi đang cố gắng tạo ra những marche lạ, làm bức phông cho phần chính bên trên.
- Anh sẽ vẽ bằng bút marker lên trên?
Anh tròn xoe mắt. Tất cả những gì anh định làm hình như đã bị đứa con gái đoán trúng. Anh lướt qua nơi phía cô gái ngồi.
- Em có con mắt biết nhìn đó. Rồi em sẽ thi đậu vào trường em đang luyện.
Đến lượt cô gái tròn xoe mắt:
- Sao anh biết em đang luyện thi mĩ thuật?
- Vì em biết được cây cọ số mười ở một vị trí xa - Và anh nhìn vào cái ống giấy - Chỉ có dân luyện thi mới mang ống giấy, nếu học đại học, chẳng qua chỉ là cái lũ năm nhất học kì một.
Cô gái hơi khó chịu khi gã “nghệ sĩ” có vẻ khinh thường những người mới học vẽ. Anh cũng đã từng như chúng tôi mà.
Anh nghỉ tay, đợi màu khô sẽ vẽ tiếp. Trời ngớt mưa. Anh ra ngoài ngồi chung với gã giữ xe. Nhìn anh đốt thuốc trông thật hao gầy.
Quán café càng hấp dẫn khi có tác phẩm của anh. Nó đẹp một cách hào nhoáng. Nhưng cô chẳng bao giờ thấy anh quay lại đây. Anh xuất hiện và biến mất như sao băng. Anh nói qua điện thoại:
- Tôi chỉ là một gã làm công. Tôi cần tiền, cần cho cái triển lãm sắp tới. Hiện tại tôi phải tập trung cho tác phẩm ấy.
Khó khăn lắm cô mới tiếp cận được cái xưởng vẽ của anh. Cô đã từng xem nhiều cuộc triển lãm tầm cỡ, tìm đến xưởng vẽ của những họa sĩ tên tuổi, thậm chí còn biết cách họ làm việc. Với gã họa sĩ trẻ như anh thì việc quan tâm là điều không cần thiết. Chỉ là ở anh, cô phát hiện nhiều điều thú vị. Đó là những ẩn số. Cô đặt hi vọng vào cái triển lãm sắp đặt gì đó, dẫu biết không phải chuyện của mình.
- Tôi không thích sự có mặt của người khác khi tôi đang làm việc.
- Em là một trường hợp ngoại lệ?
- Có lẽ vậy! Em không phải là những đứa luyện thi bình thường. Em sẽ thành công và nổi tiếng sau này!
- Nổi tiếng? Nổi tiếng thì được cái gì? Nó có cần cho cuộc sống hay chỉ đem lại phiền toái?
Anh phớt lờ và tiếp tục những nhát bay sơn dầu lên tấm toan, vội vã.
Xưởng vẽ của anh không đến nỗi quá bề bộn. Đó là một thế giới đầy nội tâm và cảm xúc.
- Anh không muốn nhận em làm học trò sao? Giọng cô nài nỉ.
- Không cần thiết em à! Tố chất trong em đủ mạnh mẽ khi làm điều gì đó. Anh cũng đã từng có một học trò, nhưng đó là điều tồi tệ nhất. Anh không phải là một người thầy.
Ngày nào đi học về cô cũng ghé vào cái xưởng vẽ nằm cuối phố. Anh ít khi ra ngoài. Anh sống bằng những trải nghiệm cảm xúc. Bạn trai của cô thì cười khẩy trước những điều ấy. Người theo kinh tế, chỉ biết tính toán với những con số và thực dụng trong cuộc sống, và nhất là chán ngấy cái vụ café một mình của cô. Nhưng dù sao anh ta rất tốt với cô. Quan tâm quá mức làm cô mệt mỏi.
Còn anh sẽ nghĩ gì, coi cô là con bé chập chững làm nghệ thuật và rất có triển vọng? Cô sẽ chẳng bao giờ nhận ra rằng vì cô mà anh phá vỡ những điều lệ riêng. Chỉ vì câu nói “trông anh thật hao gầy khi đốt thuốc” đã làm anh dằn vặt suy nghĩ. Khi đốt một điếu thuốc, nghĩ đến cô là miệng anh đắng ngắt. Anh phá luôn cái mặc định không muốn sự có mặt của người khác trong xưởng vẽ. Sự xuất hiện của cô làm cái cảm giác cô đơn trong căn phòng xâm chiếm trong anh bao năm nay dường như đang dần gỡ bỏ. Cô dọn dẹp lau chùi những vết sơn lem anh cũng chẳng có ý kiến. Nếu là người khác, anh đã phản ứng, thậm chí đuổi họ ra ngoài. Và một điều quan trọng nữa là cô dám nhận xét rất thẳng thắn về những bức tranh của anh, dẫu anh sẽ chẳng thay đổi những gì mình tạo ra. Nhưng những lời nhận xét có vẻ mơ hồ lại làm anh phải trăn trở.
Bạn trai của cô tìm đến xưởng, nói: “Vui vẻ gì với những người chỉ biết vẽ phụ nữ không mặc đồ”, giọng điệu gã rất hậm hực. Anh im lặng cắn răng nhưng khi gã bạn trai nói cô “hư hỏng” thì anh là người cho tên có máu ghen ấy một đòn chí mạng vào mặt. Cô và bạn trai chia tay nhau. Anh là người làm chỗ dựa cho cô. Và theo lời cô nói, anh chính là “tấm khăn lau nước mắt” của mình.
Anh kể về cái triển lãm nghệ thuật sắp đặt. Một triển lãm tầm cỡ và sẽ tổ chức thật hoành tráng trong một gallery lớn. Chủ đề là “Vòng tròn”. Không đặt nặng chất liệu hay hình thức thể hiện, chỉ cần nói được những gì muốn nói.
”Vòng tròn” là câu chuyện xuyên suốt hành trình của một người tìm kiếm tình yêu. Vòng tròn khép kín và nhân vật có tìm được người mình yêu hay không. Đó là ý tưởng và cũng là anh đang đi tìm câu trả lời cho mình.
Từ tinh mơ lẫn khi phố lên đèn, hai cái bóng miệt mài với hàng đống đồ. Cô quên luôn cả việc luyện thi vẽ của mình.
Gallery sẽ như một mê cung. Để thưởng thức triển lãm người xem sẽ đi qua các điểm dừng. Mỗi nơi sẽ có bất ngờ thú vị khác nhau. Anh tin tưởng triển lãm sẽ thành công.
Anh và cô có mặt ở gallery kiểm tra lại những công đoạn cuối cùng cho triển lãm tối nay. Tất cả đều như dự kiến. Anh chợt phát hiện ở điểm dừng cuối cùng có một bông hồng nằm trong những chiếc bình thủy tinh. Thoáng giật mình, rõ ràng đây không nằm trong kịch bản triển lãm của anh. Sự xuất hiện của bông hồng ấy có thể hoàn toàn đi ngược với cái ý tưởng và hiệu quả. Anh muốn “Vòng tròn” của mình sẽ khép kín, sự xuất hiện của bông hồng sẽ làm cho vòng tròn chạy hoài không có điểm dừng.
Chỉ còn vài giờ đồng hồ nữa là khai mạc. Không đủ thời gian cho bất kì sự thay đổi nào. Anh kéo cô ra phía sau.
- Sao em làm thế? Em có biết hậu quả sẽ ra sao không?
- Em chỉ muốn có một điểm nhấn trong tác phẩm. Em không muốn tất cả tình yêu nằm trong vòng luẩn quẩn bế tắc.
- Cuộc đời là một vòng tròn. Nó sẽ phải đi qua các điểm A, B, C... cho đến khi gặp điểm Z để vòng tròn khép kín. Đó là những trải nghiệm về đời. Và sự lựa chọn dường như tuyệt đối.
- Có khi anh chẳng bao giờ đến được điểm Z. Hoặc đã đi qua mà không nhận ra. Và sự dừng chân của anh, có phải là những lựa chọn tối ưu khi mà anh đang cố gắng quên đi chặng đường của mình. Chặng đường mơ hồ không đường thẳng. Anh có bao giờ nhìn lại những gì đã qua, hay chỉ nuối tiếc, hay chỉ thanh thản với thời gian...?
- Nhưng em đã không hề nói trước với anh về sự thay đổi.
- Nghệ thuật phải là những gì tạo ra mang ý nghĩa nào đó, chứ không phải theo những áp đặt để tác phẩm hoành tráng.
- Em còn giảng dạy nghệ thuật với anh à? Anh không muốn sự xuất hiện của em trong triển lãm này nữa.
Mắt cô đỏ ngầu, nếu có giọt nước mắt nào rơi xuống chắc nóng bỏng tan chảy cả gò má.
* * *
Mọi người đều đánh giá cao triển lãm, nhất là sự xuất hiện của bông hồng. Nó buộc người xem dừng lại rất lâu để suy ngẫm và tìm câu trả lời cho riêng mình. Sau đó ai cũng ồ lên thích thú. Anh cũng rất bất ngờ về điều ấy. Anh chợt nghĩ đến cô. Cô đang ở đâu?
Điện thoại không liên lạc được. Anh vội vã bỏ đi khi triển lãm mới khai mạc vài giờ đồng hồ. Cánh báo chí vẫn đang tìm cách tiếp cận để tác nghiệp.
Lòng vòng thành phố, anh chợt nhớ đến nơi đã gặp cô lần đầu tiên. Cô ngồi một mình, co ro. Anh xuất hiện và nắm lấy tay cô.
- Anh đã hiểu ra tất cả rồi. Anh xin lỗi và muốn nói lời cảm ơn em!
Cô gái khẽ cúi đầu.
- Mỗi lần đến đây một mình và thấy tác phẩm của anh đã bị thay bằng một tác phẩm khác, em suy nghĩ rất nhiều. Em phải làm một cái gì đó. Mà anh thì rất gàn. Em biết anh chẳng bao giờ nghe những lời góp ý.
Anh nhìn về phía mảng tường lần trước anh vẽ. Chủ quán phải trả món tiền không nhỏ để có được tác phẩm ấy. Nhưng đó chỉ là vẻ hào nhoáng bên ngoài, dễ cuốn hút nhưng dễ bị cuốn trôi.
- Anh có biết vì sao lại có hình ảnh hoa hồng không?
- Anh đủ chín chắn để hiểu ra mà! Hãy đi với anh!
- Đi đâu?
- Đâu cũng được! Anh sẽ kéo em ra khỏi cái cô đơn café một mình. Đồng ý chứ?
Cô khẽ nhoẻn miệng. Không đợi lâu, anh kéo tay cô gái, đi.
...Nghệ thuật phải là những gì tạo ra ý nghĩa nào đó, chứ không phải theo những áp đặt để tác phẩm nên hoành tráng...
ĐINH MINH TOẢN
