Hạnh Các Thánh: 13/01 - Thánh Hilariô, Giám mục Tiến sĩ Giáo hội (315?-368)
13/1 – THÁNH HILARIÔ, GIÁM MỤC TIẾN SĨ GIÁO HỘI (315?-368)
Thánh Hilariô là người bảo vệ trung thành thần tính của Đức Kitô, là người ôn hòa và lịch sự, ngài còn viết một số sách thần học về Thiên Chúa Ba Ngôi, và như Thầy Chí Thánh của mình, ngài bị gán biệt danh “người phá rối hòa bình.” Trong chính thời kỳ rắc rối của Giáo hội, sự thánh thiện của ngài thể hiện cả về sự uyên bác và cách tranh luận.
Ngài sinh trưởng trong một gia đình ngoại giáo, lúc 30 tuổi, ngài trở lại Công giáo khi nhận ra Chúa qua Kinh Thánh. Vợ ngài còn sống khi ngài được chọn làm Giám mục GP Poitiers (Pháp quốc), dù ngài không muốn. Ngài chống lại tà thuyết Arian.[*]
Tà thuyết này lan rộng mau chóng. Thánh Hilariô đã nhận xét: “Thế giới rên rỉ và ngạc nhiên khi thấy có tà thuyết Arian.” Khi hoàng đế Constantius ra lệnh các Giám mục Tây phương phải ký tên vào bản kết án Thánh Athanasiô, người bảo vệ đức tin ở Đông phương, Thánh Hilariô không chịu ký nên bị trục xuất khỏi Pháp và bị đày đi Phrygia (ngày nay là Thổ nhĩ kỳ). Ngài được gọi là “Athanasiô của Tây phương.”
Trong thời gian lưu đày, ngài được những người theo tà thuyết Arian mời tham dự hội đồng mà hoàng đế kêu gọi để phản đối Công đồng Nicê, với ý muốn hòa giải. Nhưng Thánh Hilariô cương quyết bảo vệ Giáo hội, và khi ngài tranh luận công khai với một giám mục theo tà thuyết Arian – chính giám mục này đã bắt Thánh Hilariô đi đày, mọi người đều kinh ngạc, yêu cầu hoàng đế đưa “giám mục gây rối” này trở về. Thánh Hilariô được mọi người đồng tình.
----------------
[*] Arianism: Thuyết của Arius, thế kỷ IV, cho rằng chỉ có Thiên Chúa là bất biến và tự hữu, nhưng Ngôi Con không là Thiên Chúa mà chỉ là phàm nhân. Thuyết này từ chối thiên tính của Chúa Giêsu. Công đồng Nicê (AD 325) đã kết án Arius và tuyên bố “Ngôi Con đồng bản thể với Đức Chúa Cha.” Thuyết Arian được nhiều người bảo vệ tiếp 50 năm sau, nhưng cuối cùng cũng sụp đổ khi các hoàng đế Kitô giáo của Rome Gratian và Theodosius lên ngôi. Công đồng Constantinople đầu tiên (năm 381) phê chuẩn Tín điều của Công đồng Nicê và cấm thuyết Arian. Tà thuyết này vẫn tiếp tục trong các bộ lạc ở Đức suốt thế kỷ VII, và các niềm tin tương tự được duy trì đến ngày nay bởi tổ chức Nhân chứng của Giavê (Jehovah's Witnesses) và bởi một số người theo thuyết Nhất Vi Luận (Unitarianism), tương tự Tam Vị Nhất Thể, tức là Một Chúa Ba Ngôi.
