Bốn chiến thuật của Ma quỷ trong đời sống đức tin
Trong truyền thống Kitô giáo, đặc biệt theo giáo huấn của Giáo Hội Công giáo, ma quỷ (hay ác thần) không chỉ đơn thuần là một khái niệm trừu tượng, mà được nhìn nhận như một thực thể thiêng liêng âm thầm hoạt động để tách con người khỏi tương quan với Thiên Chúa. Kinh Thánh nhiều lần nói đến “kẻ cám dỗ” hay “cha của sự gian dối” (Ga 8,44) với các mưu kế tinh vi nhằm đánh lừa con người, dẫn họ vào vòng xoáy của tội lỗi và hủy diệt.
Bài viết này tập trung phân tích bốn chiến thuật thường gặp của ma quỷ trong đời sống đức tin của người Kitô hữu: (1) Chia rẽ và cô lập, (2) Dẫn đến sự thất vọng và nghi ngờ, (3) Làm méo mó thiện ích và chân lý, và (4) Nuôi dưỡng sự tầm thường và vô cảm. Qua đó, mỗi tín hữu sẽ ý thức hơn về những cạm bẫy tinh tế, để biết cách nhận diện và đề phòng, hầu vững bước trên con đường theo Chúa.
I. CHIẾN THUẬT THỨ NHẤT: CHIA RẼ VÀ CÔ LẬP
Chia rẽ con người với Thiên Chúa
Ma quỷ luôn tìm cách tách con người khỏi nguồn mạch sự sống – đó là Thiên Chúa. Nó khơi lên trong lòng người ý tưởng “không cần Thiên Chúa”, hoặc “Chúa không thật sự thương mình”. Từ đó, người ta bắt đầu lơ là trong việc cầu nguyện, tham dự Thánh Lễ, xa dần các bí tích.
Chia rẽ con người với cộng đoàn
“Chia rẽ” cũng là một chiêu thức quen thuộc: gieo rắc những mâu thuẫn, hiểu lầm, ghen tỵ, hoặc ganh ghét giữa anh chị em trong giáo xứ, hội đoàn, hay thậm chí trong gia đình. Khi con người ở trong trạng thái bất hòa, nghi ngờ lẫn nhau, họ dễ dàng tách mình ra khỏi cộng đồng. Lúc này, họ “một mình một cõi”, trở thành “con mồi” lý tưởng cho ma quỷ lôi kéo.
Chia rẽ con người với chính bản thân
Một mặt, ma quỷ gieo mầm tự cao, khiến người ta đề cao “cái tôi” cách quá mức, dễ dẫn đến ích kỷ. Mặt khác, nó cũng có thể thổi bùng sự tự ti, mặc cảm tội lỗi, làm con người hoang mang, hoài nghi chính mình. Đây là trạng thái mất phương hướng, trong đó con người vừa thiếu tự tin, vừa đóng cửa trước lòng thương xót của Chúa và sự nâng đỡ của cộng đoàn.
Cô lập và mất phương hướng
Hệ quả của việc chia rẽ là trạng thái cô lập: con người dần dần mất điểm tựa, mất liên lạc với ơn thánh và cộng đoàn. Đánh mất sự hiệp thông với Thiên Chúa, bỏ qua các tương quan tốt đẹp với anh chị em, người tín hữu dần tiến gần đến vực thẳm của nhiều loại cám dỗ nghiêm trọng hơn.
II. CHIẾN THUẬT THỨ HAI: DẪN ĐẾN SỰ THẤT VỌNG VÀ NGHI NGỜ
Gieo rắc cảm giác vô vọng
Ma quỷ luôn tìm cách thổi bùng cảm giác chán nản trong lòng người tín hữu, khiến họ nhìn về tương lai với ánh mắt u tối, không còn tin tưởng vào sự quan phòng của Thiên Chúa. Những khó khăn, thử thách trong đời sống dễ biến thành cái bẫy để con người kết luận rằng: “Tôi không còn hy vọng, Chúa đã bỏ rơi tôi.”
Nghi ngờ tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa
Tình yêu Thiên Chúa là nền tảng của đức tin Kitô giáo. Ma quỷ thừa hiểu tầm quan trọng này, nên nó liên tục gây ngờ vực về lòng Chúa thương xót. Nó thì thầm: “Chúa không tha cho mày đâu, mày quá tội lỗi”, hoặc “Tội lỗi của mày quá nặng, Chúa cũng chẳng giúp nổi”. Khi đánh mất sự tin tưởng vào ơn tha thứ, người ta dễ rơi vào tuyệt vọng, khép kín trái tim trước cơ hội hoán cải.
Làm con người cảm thấy tội lỗi và bất xứng quá mức
Ý thức tội lỗi đúng mức là điều cần thiết để sám hối. Nhưng ma quỷ khôn khéo thổi phồng sự bất xứng đến độ bóp nghẹt niềm hy vọng vào ơn Chúa. Khi đó, tín hữu thay vì tìm về với Lòng Chúa Thương Xót, lại xa lánh bí tích Hòa Giải, xa lánh Thánh Thể, tự dằn vặt bản thân và ngụp lặn trong mặc cảm tội lỗi.
Hậu quả
Sự thất vọng và nghi ngờ hủy hoại đời sống đức tin từ bên trong. Nó khiến người ta không thấy được ánh sáng dẫn đến Chân Lý, trở nên bi quan, dần đánh mất tương quan với Chúa. Đây cũng là mảnh đất màu mỡ để các cám dỗ khác len lỏi, chi phối cách toàn diện.
III. CHIẾN THUẬT THỨ BA: LÀM MÉO MÓ THIỆN ÍCH VÀ CHÂN LÝ
Không lộ diện rõ ràng
Ma quỷ hiếm khi xuất hiện một cách rõ ràng và đáng sợ như ta thường hình dung. Kinh Thánh gọi nó là “kẻ lừa dối” – nó thường cải trang dưới hình thức “thiện ích” hay “sự tử tế” để lôi kéo con người đi xa sự thật.
Bóp méo các giá trị tốt đẹp
Biến tình yêu thành chiếm hữu: Tình yêu vốn là món quà thánh thiêng, thế nhưng ma quỷ có thể khiến nó lệch hướng sang ích kỷ, ghen tuông, hoặc biến tướng thành thỏa mãn dục vọng.
Biến lòng đạo đức thành chủ nghĩa hình thức: Người ta có thể ra sức làm việc tông đồ, dự lễ hằng ngày, nhưng tất cả chỉ còn là hình thức để tỏ ra “đạo đức hơn người”, dần mất đi tình mến chân thành.
Biến công lý thành hận thù: Khát vọng công lý là chính đáng, nhưng ma quỷ có thể thổi bùng sự phẫn nộ khiến ta quên đi lòng nhân và lòng tha thứ, sẵn sàng báo thù thay vì đòi công lý đích thực.
Sai lạc về mục đích cuối cùng
Con người lạc hướng khi biến chính mình hoặc các sở thích cá nhân thành trung tâm. Lúc này, các “giá trị tốt” mà Thiên Chúa ban tặng (như tình yêu, công lý, lòng đạo đức…) bị phóng đại, biến chất, dẫn đến đối nghịch với Tin Mừng.
Thủ đoạn tinh vi
Vì bản chất “cha đẻ sự gian dối”, ma quỷ thường xuyên trộn lẫn đúng và sai, tốt và xấu. Con người hễ chủ quan và thiếu ơn phân định, rất dễ sa bẫy, lầm tưởng mình đang “làm điều tốt” trong khi lại dần xa rời ý Chúa.
IV. CHIẾN THUẬT THỨ TƯ: NUÔI DƯỠNG SỰ TẦM THƯỜNG VÀ VÔ CẢM
Tầm thường hóa đời sống thiêng liêng
Thay vì cám dỗ con người phạm những tội tày trời, nhiều khi ma quỷ dùng chiến thuật “ru ngủ” khiến tín hữu hài lòng với mức sống thiêng liêng “trung bình”, dần đánh mất nhiệt huyết ban đầu. Người ta không còn cầu nguyện sốt sắng, bỏ qua những giây phút gặp gỡ Chúa hằng ngày, hay chỉ tham dự Thánh Lễ “cho xong”.
Thói quen lười biếng, hời hợt
Khi lười biếng len lỏi, người ta viện đủ lý do để trì hoãn việc lành. Họ cũng dễ nản chí trong tu luyện, không còn cố gắng sống đức hạnh, không bận tâm chinh phục các nhân đức. Sự tầm thường về đức tin khiến một người vẫn “bình thường” về mặt xã hội, nhưng bên trong đã nguội lạnh, trống rỗng.
Vô cảm trước thiện – ác
Ma quỷ khuyến khích một tâm thế “dửng dưng”: “Mình đâu cần lo người khác sống ra sao, mình cũng chẳng cần để tâm Chúa dạy gì…” Sự vô cảm khiến con người không còn nhận ra sự hiện diện của Chúa trong tha nhân, xa rời tính hiệp thông và trách nhiệm.
Xa Chúa mà không nhận ra
Cái đáng sợ của lối sống tầm thường là người ta “xa Chúa” nhưng lại không hề ý thức. Họ không bị dằn vặt bởi tội lỗi nghiêm trọng; nhưng từ từ, “ngọn lửa đức tin” lụi tàn, họ bỏ quên Chúa trong đời sống hằng ngày. Đây là tình trạng “chết dần” về mặt tâm linh.
V. LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐỐI PHÓ VỚI BỐN CHIẾN THUẬT NÀY?
Sống gắn bó với Lời Chúa và Bí tích
Càng lắng nghe Lời Chúa, suy niệm và đem ra thực hành, người tín hữu càng được soi sáng để phân biệt thật – giả, tốt – xấu. Các bí tích (Thánh Thể, Hòa Giải…) chính là nguồn năng lực thiêng liêng, giúp ta biết sám hối và kín múc ơn thánh chống lại cám dỗ.
Kết hiệp với cộng đoàn
Không ai có thể tự mình bền vững trong đức tin nếu tách khỏi cộng đoàn. Sinh hoạt đoàn thể, tham gia các nhóm chia sẻ, tông đồ, và nhất là thường xuyên gặp gỡ Chúa cùng nhau sẽ giúp người tín hữu được khích lệ, sửa sai kịp thời, và giữ lửa đức tin.
Tỉnh thức và phân định
Trước các cảm xúc, suy nghĩ, ý tưởng “tốt xấu lẫn lộn”, hãy tỉnh thức và cầu xin ơn phân định (x. 1 Pr 5,8). Đôi khi, một hành vi “tốt” bề ngoài lại ẩn chứa mục đích xấu. Kiểm chứng những thôi thúc nội tâm theo Lời Chúa và giáo huấn Hội Thánh là cách đảm bảo chúng ta không rơi vào bẫy gian dối.
Luôn cậy trông vào lòng Chúa thương xót
Ma quỷ gieo rắc thất vọng, nhưng hãy nhớ: Thiên Chúa lớn hơn tất cả tội lỗi (x. Rm 5,20). Đừng để mặc cảm tội lỗi chặn lối ta quay về. Chỉ cần tâm hồn biết khiêm tốn sám hối, Chúa luôn giang rộng vòng tay đón nhận.
Hướng đến sự nhiệt thành và hy vọng
Thái độ trái ngược với “tầm thường” và “vô cảm” là sự nhiệt thành, say mê Nước Trời, không ngừng thăng tiến trên con đường đức tin. Cần nuôi dưỡng niềm hy vọng vào Chúa Phục Sinh, để mỗi ngày là một cơ hội tiến lên trong yêu thương và thánh thiện.
Bốn chiến thuật của ma quỷ – chia rẽ và cô lập, dẫn đến thất vọng và nghi ngờ, làm méo mó thiện ích và chân lý, nuôi dưỡng sự tầm thường và vô cảm – có thể được gọi là những “con đường” dẫn con người xa rời Thiên Chúa một cách tinh vi. Điểm chung của chúng là bóp méo hình ảnh đích thực về tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa, làm lệch lạc giá trị cốt lõi của Tin Mừng.
Trước những chiến thuật ấy, người tín hữu được mời gọi nắm chặt Lời Chúa, siêng năng chạy đến với các bí tích, sống trong hiệp thông cộng đoàn, và không ngừng cầu xin ơn Chúa Thánh Thần để biết phân định. Trên hết, hãy luôn tin tưởng rằng ơn thánh của Chúa mạnh hơn bất cứ thủ đoạn nào của kẻ thù, và lòng thương xót vô biên của Chúa vẫn hằng chờ đón mọi kẻ hoán cải.
“Hãy tiết độ và tỉnh thức, vì ma quỷ thù địch anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé. Anh em hãy đứng vững trong đức tin mà chống cự” (1 Pr 5,8-9).
Nguyện xin Thiên Chúa ban ơn soi sáng, giúp mỗi người biết nhận diện bốn chiến thuật xảo quyệt trên, để luôn trung thành với Chúa và bền bỉ trong hành trình đức tin.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Kinh Thánh (Bản dịch của Ủy Ban Kinh Thánh/Hội Đồng Giám Mục Việt Nam).
Giáo lý Hội Thánh Công giáo, ấn bản tiếng Việt.
Truyền thống tu đức và các tác phẩm thần học về ma quỷ và ơn phân định (Thánh Inhaxiô Loyola, Thánh Gioan Thánh Giá, v.v.).
Nhiều giáo huấn của các Đức Giáo Hoàng về việc đề phòng cám dỗ và sống ơn hoán cải (đặc biệt từ Đức Thánh Cha Phanxicô).
Lm. Anmai, CSsR
