Xưa kia, theo tục lệ trong các bộ lạc da đỏ, người thanh niên khi đến tuổi trưởng thành phải lìa gia đình, một thân một mình ra đối chọi với thiên nhiên để chuẩn bị vào đời. Gấu Xám theo đúng truyền thống tốt đẹp đó, khăn gói lên đường. Ngày đầu tiên, chàng đến một thung lũng xanh tươi, với những hàng cây cao vút, với những loài hoa dại muôn sắc trải dài theo từng bước chân đi. Chàng náo nức tiến bước nhanh hơn hòng khám phá thêm vẻ đẹp của thiên nhiên. Ðến ngày thứ ba, khi chàng ngước nhìn lên, thấy một đỉnh núi cao chót vót phủ đầy tuyết trắng.
“Ta sẽ thử sức mình leo lên đỉnh núi kia.” Chàng tự nhủ. Khoác lên người bộ áo da thú, lại quàng qua ngang vai tấm chăn thêu của mẹ cho, chàng hăm hở trèo lên đỉnh núi.
Ðứng trên chót núi cao, đưa mắt nhìn quanh cảnh vật trải rộng ra dưới kia, lòng chàng tràn ngập niềm tự hào của một người chinh phục. Bổng chàng nghe một tiếng rên dưới chân mình; chàng nhìn xuống và thấy một con rắn lục lạc. Biết gặp loài rắn độc, Gấu Xám dợm chân bước ra xa. Rắn sợ chàng bỏ đi, vội nói:
“Tôi sắp chết mất, nơi đây lạnh quá, toàn thân tôi đang cóng lên. Lại chẳng có thứ gì để ăn cả, mà tôi thì đói từ cả tuần nay. Anh hãy ủ tôi trong chiếc áo kia để tôi hưởng được tí hơi ấm của thân thể anh và đưa tôi xuống dưới thung lũng.”
“Không,” chàng thanh niên da đỏ trả lời, “Ta phải biết cảnh giác, ta biết quá rõ về mi. Mi là loài rắn độc nhất trên đời này. Nếu ta nhặt mi lên, mi sẽ cắn ta, còn gì đời ta nữa.”
“Chàng trai ơi,” rắn nói, “tôi sẽ cư xử với chàng trái lại. Nếu chàng cứu tôi, chàng sẽ là người ơn, nỡ nào tôi hại chàng.”
Chàng trai trẻ ngần ngừ trong giây lát, con rắn lại khéo ăn nói, ra sức ngọt ngào thuyết phục. Cuối cùng, chàng ta nhặt con rắn lên, cho vào trong áo mình và đem nó xuống núi. Vừa khi chàng nhẹ nhàng đặt nó xuống bãi cỏ êm, rắn cuộn mình lại và nhanh như chớp, mỗ vào bắp vế người ơn.
“Ô kìa, ngươi đã hứa với ta...?” Chàng trai kêu lên đau đớn.
“Ngươi đã biết rõ ta là thứ gì trước khi ngươi nhặt ta lên kia mà.” Rắn đắc thắng trả lời và lủi vào bụi cây đi mất.
Trích trong “Quê Hương Và Hoài Vọng” tập 2, của Ðỗ Văn Phúc.
