Ngày trái đất - ngày sám hối
Ngày trái đất - ngày sám hối
Kỳ 1: Sa mạc xanh
TT - 22-4 là Ngày trái đất. Nhiều nhà hoạt động môi trường hiện tại còn cho rằng ngày 22-4 là Ngày sám hối của con người vì những hành động tàn phá Mẹ - Trái đất. Một quốc gia đang nỗ lực trong việc “sám hối” để chuộc lỗi lầm của quá khứ sau khi tàn phá môi trường, tận thu tài nguyên trước đây để phục vụ mục tiêu phát triển là Nhật Bản.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Im...bnailID=329413Cụ bà Makiko tỉ mẩn đóng gói lá momisi - Ảnh: H.T.
Trong một chuyến đi đến đất nước này, phóng viên Tuổi Trẻ ghi được những câu chuyện thú vị về việc “sám hối” của người Nhật.
Các bạn đã bao giờ nghe câu chuyện về những người tuổi từ 60 đến trên 80 mỗi ngày kiếm 200-400 USD chưa? Bạn đã bao giờ nghe đến khái niệm sa mạc xanh chưa? Người hướng dẫn Emiko Katayama đã tạo sức hấp dẫn cho chúng tôi ngay trước khi bước lên xe để đi đến thành phố Kamikatsu thuộc tỉnh Tokushima.
Triệu phú hái lá
Việc khai thác tận diệt, hối hả đã khiến thảm thực vật không còn, dẫn đến việc sâu bọ cũng không còn đất sống thì lấy gì chim chóc tồn tại!
Thành phố Kamikatsu nằm trên cao gần 1.000m so với mặt nước biển, ẩn mình sau những ngọn núi xanh um và có khí hậu mát mẻ như Đà Lạt. Diện tích của thành phố này xấp xỉ 110km2, chỉ có 2.068 người sinh sống! Đặc biệt, đây là thành phố già nhất Nhật Bản khi cư dân trẻ nhất cũng đã 60 tuổi! Trên con đường quanh co dẫn lên trung tâm thành phố, chúng tôi thấy trước ngôi nhà nào cũng có xe hơi mới tinh và sau đuôi xe nào cũng có hình chiếc lá vàng - dấu hiệu cho biết xe của người già. Có điều tuy già nhất nhưng Kamikatsu lại là một thành phố giàu có khi mỗi người đều dễ dàng kiếm 200-400 USD/ngày.
Những người già làm gì để giàu? Họ hái lá rừng! Hái lá rừng để làm gì? Đến Nhật, khi bước vào bất cứ quán ăn nào, từ bình dân đến sang trọng, mọi đĩa thức ăn dù to hay nhỏ luôn có những chiếc lá be bé xinh xinh để trang trí. Đó là truyền thống ẩm thực của Nhật, rất xem trọng chuyện hình thức. Những chiếc lá ấy phần lớn được cung cấp từ thành phố Kamikatsu.
Chúng tôi đến nhà bà cụ Makiko Shobu, năm nay 82 tuổi. Cũng như mọi người già khác ở thành phố Kamikatsu, con cháu của cụ Makiko đã đổ hết về những thành phố lớn làm việc cho các công ty, nhà máy nên cụ sống một mình. Công việc mỗi ngày của cụ Makiko là mở email xem khách hàng gửi thư đặt mua loại lá gì, bao nhiêu hộp. Loại lá người ta mua nhiều nhất là lá momisi, hình dáng như lá phong.
Cây momisi khá to lớn, đầy quanh nhà cụ Makiko nên chỉ cần đi vài chục mét là đến nơi khai thác. Còn nếu khách hàng đặt những loại lá khác, ở xa nhà thì cụ lái xe hơi đi hái. Cụ thong thả trèo lên chiếc thang nhôm và cẩn thận hái từng chiếc lá bỏ vào túi đan bằng tre đeo bên hông. Hái đủ số lượng cần thiết, cụ thong thả về lại nhà, tỉ mẩn rửa từng chiếc lá rồi xếp vào hộp xốp với số lượng 50 lá/hộp. Khi đã đủ số lượng, cụ thong thả mang ra xe hơi tự chở đến Công ty Irodori, nơi đảm trách công việc chuyên chở những hộp lá này đến các khách hàng của cụ Makiko rải rác trên toàn nước Nhật.
Cứ mỗi hộp 50 chiếc lá momisi như thế, Công ty Irodori trả cho cụ Makiko số tiền tương đương 300.000 đồng VN. Mỗi ngày cụ sản xuất vài chục hộp lá như thế thì rõ ràng việc kiếm vài trăm USD là quá bình thường. Và đơn đặt hàng thì cụ Makiko cho biết đến liên tục nên làm không xuể. Tiền nhiều thế cụ dùng làm gì? Trả lời câu hỏi của tôi, cụ Makiko cười móm mém: ”Thì để trong nhà băng, giúp đỡ xã hội, để dành cho con cháu”.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Im...bnailID=329414Khách sạn Tsukigatani Onsen giữa sa mạc xanh với cây cối um tùm, suối chảy róc rách nhưng không một bóng chim, tăm cá! - Ảnh: H.T.
Ở nơi trong lành
Đêm ở Kamikatsu, đoàn chúng tôi đã có được một giấc ngủ êm đềm trong khách sạn Tsukigatani Onsen. Thật thú vị khi được biết đây là một khách sạn xanh, tuy không sang trọng hiện đại kiểu 4-5 sao nhưng về các tiêu chuẩn môi trường thì người dân Kamikatsu tự hào đây là khách sạn số một thế giới.
Điện để thắp sáng, chạy máy sưởi vào mùa đông, máy lạnh ở mùa hè, điện cho việc đun nước nóng... của khách sạn, thậm chí còn dư giả để cung cấp cho một số hộ dân quanh vùng, được cung cấp bởi một máy phát điện hiện đại sử dụng bằng gỗ thông vụn! Kỹ sư Kakagawa, người phụ trách nhà máy điện hiện đại này, cho biết gỗ vụn không bao giờ lo hết ở đây. Ông vừa nói vừa khoát
tay chỉ những ngọn núi xanh mướt của vùng này. Mỗi ngày công nhân vào rừng chặt cành, mé nhánh đem về cho vào máy nghiền thành gỗ vụn cung cấp cho máy phát điện.
Sáng sớm khi mặt trời còn chưa ló dạng, các thành viên trong đoàn chúng tôi không hẹn mà gặp đều cùng choàng dậy để ra ngoài tận hưởng không khí trong lành. Ô hay, rừng núi bao quanh nhưng sao không nghe một tiếng chim hót? Suối trong xanh róc rách dưới chân sao chẳng thấy một con cá nào? Đem thắc mắc ấy hỏi kỹ sư Kakagawa trong buổi ăn sáng, ông cười bảo đó là chủ đề sẽ được giới thiệu ở buổi thuyết trình do chính ông thực hiện diễn ra ngay sáng hôm ấy.
Mở đầu buổi thuyết trình, ông Kakagawa chiếu cho chúng tôi xem những bức ảnh thật quen thuộc. Đó là những cánh rừng bị khai thác trụi lủi, nhựa cây tươm ra từ những vết cưa ngang đỏ bầm như máu. Những cơn lũ quét hung hãn cuốn phăng mọi thứ trên đường đi của nó.
Kỹ sư Kakagawa nói: “Hơn một thế kỷ trước, nơi đây là nguồn cung cấp gỗ thông lớn cho cả Nhật Bản. Những cánh rừng nguyên sinh bị đốn trụi, rồi tiếp đến là hối hả trồng những cánh rừng thông thay thế. Rồi vài năm sau, khi thông đủ lớn để khai thác lại tiếp tục cưa. Cưa rồi trồng, trồng rồi cưa... Rừng đã đem lại những món lợi khổng lồ cho con người, đặc biệt vào giữa thế kỷ 20, khi giá gỗ thông lên đến mức đỉnh điểm là 180.000 yen/m3 (gấp đôi so với hiện nay)”.
Việc khai thác tận diệt, hối hả như thế đã khiến thảm thực vật không còn, dẫn đến việc sâu bọ cũng không còn đất sống thì lấy gì chim chóc tồn tại! Quả thật, nhìn những cánh rừng ở đây từ xa trông rất đẹp, nhưng lại gần thấy dưới đất trống huơ trống hoác.
Tương tự, đập nước được xây dựng ở đầu nguồn đã làm thay đổi hệ sinh thái, rồi phân bón hóa học kích thích cho cây rừng mau lớn, thuốc trừ sâu đã ngấm vào đất, theo nước mưa chảy vào sông suối hủy diệt các loài cá tôm.
Tất cả đều đã chấm dứt hơn 30 năm nay nhưng hậu quả vẫn chưa khắc phục. Vì thế, rừng ở Kamikatsu tuy mang một bộ áo xanh thật đẹp, nhưng đó là sa mạc xanh! Chỉ mới đẹp mắt, mang lại không khí trong lành chứ chưa thật sự là nơi sinh sống của muôn loài như ngày xưa.
HUY THỌ
-----------------------------------------------
Đau quá, đau quá... Những người mắc căn bệnh lạ liên tục kêu than như thế cho đến chết...
Souce : tuoitrecom.vn 22-4-09
Ngày trái đất - ngày sám hối
Ngày trái đất - ngày sám hối -
Kỳ 2: Hiện tại được 1, tương lai mất 10
TT - Theo sử sách, từ cuối thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20 là khoảng thời gian Nhật Bản có những cuộc cải cách, bứt phá mạnh mẽ nhất về mọi mặt. Nước Nhật hoang tàn sau Thế chiến thứ hai, nhưng không đầy 20 năm sau họ đã đủ sức tổ chức một Olympic hoành tráng vào năm 1964.
Để đạt được những bước tiến dài vượt bậc đó, người Nhật đã khai thác tài nguyên một cách dữ dội. Và cũng nhân Olympic 1964, người Nhật mới giật mình nhìn lại chuyện đối xử phũ phàng với môi trường để phát triển bằng mọi giá.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Im...bnailID=329583Mỏ đồng Ashio Douzan nằm cạnh một con sông hiền hòa xinh đẹp, ngày nay là một di tích để người Nhật “sám hối” - Ảnh: H.T.
>> Kỳ 1: Sa mạc xanh
Itai, Itai...
Trong chuyến đi 10 ngày đến Nhật tìm hiểu chuyện người dân xứ mặt trời mọc “sám hối” như thế nào về việc đối xử thô bạo với môi trường trong quá khứ, chúng tôi đã có cơ hội làm việc với lãnh đạo của những tỉnh, TP là điểm nóng môi trường như ông Kazuichi - thị trưởng Kamikatsu, ông Shin Satou - thị trưởng Kanuma thuộc tỉnh Tochigi...
Chúng tôi hỏi họ về việc nếu ngày xưa, Nhật không khai thác tài nguyên theo kiểu tận thu và phát triển công nghiệp ồ ạt mà không chú ý đến môi trường, liệu có phát triển được như hôm nay? Tất cả đều tỏ ra trầm ngâm và cho biết thật khó trả lời, vì thực tế đó là cái vốn ban đầu quý giá để kinh tế Nhật mới phát triển mạnh mẽ như hôm nay. Tuy nhiên, họ cho rằng nếu ngày xưa cẩn trọng hơn sẽ hạn chế bớt mức độ thiệt hại và hôm nay sẽ không tốn quá nhiều tiền của, công sức để khắc phục môi trường.
Chúng tôi được những người bạn Nhật hoạt động bảo vệ môi trường đưa đến thăm mỏ đồng Ashio Douzan ở TP Nikko, tỉnh Tochigi. Câu chuyện về mỏ đồng Ashio Douzan là một bài học lớn và tiêu biểu cho người Nhật lẫn cả thế giới về việc tận thu tài nguyên, gây họa cho môi trường.
Mỏ đồng Ashio Douzan tọa lạc ở một vùng đồi núi có độ cao 720m so với mặt nước biển. Một con sông đẹp uốn lượn qua mỏ đồng và đổ xuống hạ lưu là khu trung tâm dân cư đông đúc lên đến 4 vạn người của TP Nikko.
Mỏ đồng này được người Nhật bắt đầu khai thác từ cuối thế kỷ 17 với mức độ còn khá khiêm tốn, nhưng sang thế kỷ 19 thì bắt đầu khai thác nhộn nhịp, do Công ty Furukawa Denkon triển khai với sản lượng bình quân khoảng 1.300 tấn/năm nhằm xuất khẩu sang Hà Lan, Trung Quốc. Tổng chiều dài của các đường hầm đường khoét sâu vào núi, xuống đất để lấy quặng lên đến 1.234km! Thời điểm đó Nikko là một TP sầm uất, sung túc.
Nhưng hạnh phúc không kéo dài được lâu. Bước sang đầu thế kỷ 20, cư dân TP Nikko nói riêng và cả tỉnh Tochigi nói chung bỗng có rất nhiều người mắc những căn bệnh lạ, đồng thời số ca sinh quái thai cũng tăng vọt bất thường. Vấn đề nghiêm trọng đến độ căn bệnh lạ đã được các bác sĩ đặt tên “Itai, Itai” (có nghĩa là “đau quá, đau quá”). Bởi những người mắc bệnh đều phải chịu những cơn đau dữ dội hành hạ, luôn miệng kêu than “Itai, Itai...” cho đến chết.
Trước hiện tượng đau thương này, nghị sĩ Tanaka Shozo cùng các nhà khoa học bắt tay tìm hiểu, và nhanh chóng xác định thủ phạm chính là mỏ đồng Ashio Douzan.
Nguyên nhân là trong quá trình khai thác đồng, người ta phải sử dụng nhiều loại hóa chất với số lượng khổng lồ, mà trong đó chủ yếu là acid sulfuric, các loại hóa chất dùng để tách đồng khỏi quặng đã theo chất thải chảy ra sông và trôi về hạ lưu. Hơn 4 vạn dân sống ở TP Tochigi đã sử dụng nước con sông này và hiểm họa từ đó mà ra.
Vất vả đấu tranh lẫn sửa chữa sai lầm
Sau khi thu thập được đầy đủ bằng chứng về việc mỏ đồng chính là nguyên nhân gây nên căn bệnh “Itai, Itai”, nghị sĩ Tanaka Shozo đã tâu lên Minh Trị thiên hoàng đề nghị đóng cửa mỏ đồng Ashio Douzan. Nhưng cuộc đấu tranh của nghị sĩ Tanaka Shozo và cư dân tỉnh Tochigi không hề đơn giản. Nó kéo dài ròng rã đến mấy chục năm trời bởi đóng cửa Ashio Douzan đồng nghĩa với việc làm giảm nguồn thu ngân sách quốc gia.
Có lúc cuộc đấu tranh của họ tưởng đã đạt đến thắng lợi, nhưng rồi Thế chiến thứ hai nổ ra, nước Nhật rơi vào tình trạng kiệt quệ kinh tế nên những nguồn tài nguyên như mỏ đồng Ashio Douzan lại càng quý giá, càng phải được tận thu. Mãi đến năm 1972, người dân Tochigi mới thở phào nhẹ nhõm khi Chính phủ Nhật quyết định đóng cửa mỏ đồng Ashio Douzan.
Mỏ đồng Ashio Douzan ngày nay là Trung tâm nghiên cứu môi trường Ashio. Trong đó người ta lưu lại đầy đủ phim ảnh, tư liệu để giới thiệu đối với người tham quan thấy được sự nguy hại đối với môi trường gây ảnh hưởng trực tiếp đến con người lớn như thế nào. Đồng thời nơi đây cũng giới thiệu tỉ mỉ công việc khôi phục vất vả và tốn kém ra sao. Hôm chúng tôi đến, một đoàn học sinh được đưa đến đây tham quan. Chị Emiko, hướng dẫn đoàn chúng tôi, cho biết: “Các học sinh được đưa đến đây để hiểu thêm những chuyện thuộc về quá khứ, về những vấn đề liên quan đến môi trường”.
Trong số những người bạn Nhật đưa chúng tôi đến mỏ đồng Ashio Douzan có cả ông Hirata - nguyên thị trưởng Nikko, một người mà khi đương chức đã bỏ nhiều công sức để sửa sai lầm của những người tiền nhiệm thời xa xưa. Ông Hirata chỉ cho chúng tôi xem con sông uốn lượn quanh mỏ đồng và nói: “Bạn có thấy nước sông rất trong xanh không? Nhưng không hề có một con cá, con cua nào sống được, dù chúng tôi đã nỗ lực cải tạo hơn 30 năm nay”.
Ông Hirata cũng chỉ chúng tôi xem những ngọn núi bao quanh mỏ đồng phơi bày một màu xám xịt, trên đó có bóng dáng công nhân đang cắm cúi trồng cây. Ông Hirata cho biết: “Ngày xưa những ngọn núi này cũng xanh mướt, nhưng những cơn mưa acid đã giết sạch cây xanh. Giờ đây TP phải chi một khoản tiền rất lớn để phủ xanh nó lại”.
Rời mỏ đồng Ashio Douzan, ngồi trên xe, ông Hirata trầm ngâm nói: “Người Nhật chúng tôi rút ra một bài học là tận thu tài nguyên kiểu này, hiện tại chỉ được 1 nhưng tương lai mất đến 10”.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Im...bnailID=329584
Ngày nay, Nhật được thế giới đánh giá là quốc gia đi đầu trong việc bảo vệ môi trường. Để có thành công này, người Nhật được cho là đã làm tốt trong việc giáo dục, thay đổi nhận thức của người dân. Trong ảnh: cứ mỗi thứ bảy, các trường học nằm trên địa bàn những quận ven sông Arakawa (con sông một thời ô nhiễm nhất Tokyo) vận động học sinh cùng người dân địa phương dọn rác cho con sông này.
HUY THỌ
___________________
Đừng hi vọng đến Nhật ngày nay để mang về những món rác giá trị. Người Nhật đang thay đổi từ hành vi đến tận cùng của tư duy.
source: tuoitre 23-4-09
