Linh mục - Nhạc sĩ Roco Nguyễn Duy “Phục vụ có bao giờ là đủ!”
“Phục vụ có bao giờ là đủ!”
Gắn bó với thánh ca đã hơn 40 năm (1972 - 2016) nhưng khi được hỏi quãng thời gian ấy có gọi là nhiều chưa, vị mục tử này chỉ giản dị rằng: “Phục vụ có bao giờ là đủ!”
Từ trái tim đến trái tim
Linh mục chúng tôi vừa nhắc đến là cha Roco Nguyễn Duy (tên thật là Nguyễn Kim Duy). Vốn ham thích âm nhạc nên khi mới 16 tuổi, dù tự nhận mình là “không có giọng hát”, cha vẫn tham gia ca đoàn giáo xứ Phát Diệm (Quận Phú Nhuận - TPHCM) và giữ một chân - như ngài hóm hỉnh đùa - bè “rối”. Vậy mà, chính khoảng thời gian này, mối duyên với âm nhạc đâm chồi. Thay vì dùng nhật ký, tản mạn ghi lại cảm xúc của mình, cha dùng âm nhạc qua các sáng tác. Những bài hát sinh hoạt cho thiếu nhi lần lượt ra đời, với phần lời và giai điệu dễ thuộc, đã nhận được những phản hồi tích cực của nhiều giới. Từ đây, dấu chân khởi đầu trên con đường sáng tác của cha dần thành hình. Đến năm 18 tuổi, cha Duy viết “Thắp nén hương Xuân”. Bài hát này cha sáng tác chỉ trong một thoáng vì nguồn cảm hứng đến rất nhanh: “Khi ấy đang cận Tết, trong lúc ai nấy lo sửa soạn, trang hoàng nhà cửa, tôi cũng loay hoay với công việc dọn dẹp bàn thờ, sắp xếp chân nến, lư hương để thắp nhang cho ba ngày Xuân. Vừa làm, vừa nghĩ đến việc khi mình dâng những nén nhang thơm đầu năm mới lên cho Chúa thì lời bài hát kèm giai điệu bật lên trong đầu”. Đây chính là bản thánh ca đầu tiên, đánh một dấu mốc lớn trong sáng tác của linh mục nhạc sĩ Nguyễn Duy.
Qua mấy mươi năm viết thánh ca, nhiều ca khúc do cha cảm hứng đã trở nên quen thuộc với hầu hết mọi giáo dân Việt như Để Chúa đến, Noel về, Trông cậy Chúa, Chứng nhân tình yêu, ..... Các nhạc phẩm hầu hết đều đến gần được với người nghe một phần bởi quan điểm sáng tác luôn hướng về cộng đồng. “Tôi luôn mong muốn ca trưởng ở các xứ cố gắng tôn trọng vai trò của cộng đoàn trong việc ca hát. Làm sao để không phải chỉ có mình ca đoàn hát mà mọi người cũng cùng tham dự một cách tích cực, linh động và hiệu quả. Vì thế tôi thường sáng tác những bài ngắn, đơn giản, chỉ có một hai bè để mọi người có thể tham gia hát được”, cha tâm sự.
Là người nổi tiếng nhưng khi tiếp xúc, rất dễ nhận ra linh mục Nguyễn Duy là một người gần gũi, chân thành. Có lẽ tính cách này đã âm thầm len lỏi vào trong những đứa con tinh thần là các tác phẩm của ngài, với nét dung dị, thân tình, nên dễ dàng có được một chỗ nương náu trong tim người nghe. Những bài thánh ca của cha trở nên phổ biến, có nhiều người đã nghe nhạc cha từ rất lâu, nhiều người dù chẳng nhớ tựa bài nhưng cứ hát lên là thuộc vanh vách không sót một chữ... Cha Duy nhớ lại, kỳ hè vừa rồi, cha dạy nhạc cho các nữ tu, vào giờ ra chơi, có hai chị chạy đến hỏi thăm. Trong lúc chuyện trò, hai chị đơn sơ: “Chúng con tưởng cha Nguyễn Duy đã mất rồi vì từ lâu chúng con đã hát nhạc ngài viết. Lúc đó cứ tưởng cha Nguyễn Duy cũng phải bốn mấy năm mươi, bây giờ thêm mấy mươi năm nữa thì chắc mất rồi còn đâu...!”.
Không ngừng phục vụ
Năm 11 tuổi (1965), cha vào TCV Thánh Phaolô Xuân Lộc (nay là Đại Chủng viện Thánh Giuse Xuân Lộc) nhưng mãi tới năm 2006 mới được thụ phong linh mục. Dù trở thành mục tử khá trễ nhưng những đóng góp của cha không hề ít đối với Giáo hội Việt Nam, nhất là về thánh nhạc. Bởi theo cha, phục vụ phải kéo dài cho đến hơi thở cuối cùng nên hiện tuy sáng tác không còn sung mãn như thời trẻ nhưng cha vẫn tất bật với nhiều công việc. Một trong những điều cha trở trăn là làm sao đào tạo được một lớp kế thừa mới. Trước khi đi du học về Thánh nhạc tại Mỹ (từ năm 2004 - 2006), cha từng có một quãng thời gian giúp linh mục nhạc sĩ Kim Long giảng dạy cho các chủng sinh về nhạc lý. Khi về nước, cha chính thức dạy môn Thánh nhạc trong Phụng vụ. Cách đây khoảng 5 năm (khi cha Kim Long nghỉ hưu), cha Duy bắt đầu đảm nhiệm công việc này tại ĐCV Xuân Lộc, Sài Gòn, TTMV. TGPTPHCM.
Cuối năm 2006, cha đảm nhận cương vị Trưởng ban Thánh nhạc TGP.TPHCM, sau đó là Thư ký Ủy ban Thánh nhạc thuộc HĐGMVN. Bên cạnh công việc giảng dạy, để anh em ca trưởng, nhạc sĩ các nơi có thể gặp gỡ, chia sẻ chuyên môn, cha còn tổ chức những buổi gặp gỡ tại TTMV.TGPTPHCM. Cứ một năm lại có hai lần họp mặt, mọi người ngồi lại trao đổi một chủ đề trong thánh ca, đưa ra thắc mắc và cùng nhau giải đáp. Với mong muốn phục vụ cho quá trình đào tạo nhân lực, cũng như tổng hợp lại nguồn tư liệu truyền cho thế hệ mai sau, cha còn phụ trách gầy dựng thư viện nhạc thuộc Ban thánh nhạc TGP.TPHCM. Để sưu tầm tài liệu, cha viết thư kêu gọi gởi cho các cha trong giáo phận, xin sách vở có liên quan đến thánh ca: “Lúc tôi học thánh nhạc ở nước ngoài, có một môn về âm nhạc trong thánh lễ, giáo sư dạy môn này đã bày trên bàn đủ mọi sách lễ có từ thế kỷ thứ IV đến nay. Nhờ vậy, học viên có được một cái nhìn bao quát hơn, vì thế tôi cũng mong ước công việc góp nhặt sách về thánh ca có thể bổ túc kiến thức nhiều cho những người muốn tìm hiểu”. Các đầu sách về Thánh nhạc trong thư viện dần dà trở nên khá phong phú, từ tài liệu trong nước đến nước ngoài, các bài hát xưa, bài viết tản mạn về Thánh nhạc góp nhặt chỗ này, chỗ kia rồi đóng lại thành một tập... Cha còn tìm được cả những tập bài hát trong ngày cũ, được in khổ lớn với cỡ chữ rất to. “Ngày xưa không có nhiều tập bài hát, họ phải làm một cuốn lớn rồi cả ca đoàn mấy chục người cùng xem”, cha giải thích. Dù chưa thật đồ sộ nhưng mấy năm gần đây, thư viện đã có được nguồn tài liệu giúp các chủng sinh, nữ tu, sinh viên hoặc người ngoài Công giáo làm luận văn.
Tính đến thời điểm này, cha Duy đã sáng tác gần 1.000 bài thánh ca. Trong số đó, ca khúc “Lắng nghe Lời Chúa” * là tác phẩm quen thuộc của mọi thành phần giáo hữu. Riêng với bài “Cho con vững tin”, cha vẫn thường nhận được email của một số người gởi đến có lời cảm ơn, họ bày tỏ rằng nhờ có bài thánh ca này mà họ có thể bình tâm lại, vững tin hơn mà tiếp tục bước trên con đường đã chọn.
Ở lời giới thiệu cho tuyển tập “Nhạc khúc thiên đường” của linh mục nhạc sĩ Nguyễn Duy được in năm 2007, linh mục nhạc sư Kim Long viết: “50 năm viết thánh ca năm tháng qua mau, tuổi đời chồng chất, nhưng tôi vẫn cảm thấy có chút phấn khởi, sự phấn khởi đến từ niềm vui khi nhìn các môn sinh hăng say đi tới, tiếp tục phục vụ Chúa và Hội Thánh qua lời ca tiếng hát, trong đó Nguyễn Duy như cánh chim đầu đàn”. Còn cha Duy lại tự nhận mình chỉ là một cây bút chì nằm gọn trong bàn tay của Chúa để Ngài dùng vào những việc Ngài muốn.
------
* Ca khúc “Lắng nghe Lời Chúa” được cha Nguyễn Duy sáng tác vào năm 1976, lúc còn học ở chủng viện. Trong giờ học về Kinh Thánh, cha giáo Albertô Trần Phúc Nhân đã có gợi ý bảo ngài sáng tác một ca khúc về Lời Chúa. Đến một hôm, trên đường đi từ chủng viện về giáo xứ Phát Diệm ngài đã không ngừng nghĩ đến bài đọc trong buổi lễ trước đó về Samuel được Chúa gọi dậy và đột nhiên có chút ý tưởng để sáng tác. Qua cầu Kiệu (nối quận 1 và Phú Nhuận) vì mải chú tâm suy nghĩ nên cha đụng phải đuôi xe một người và làm vỡ mấy cái trứng ở giỏ xe người ấy. Trong lúc rối rít xin lỗi thì ngài cũng cảm nghiệm được rằng, muốn nghe thấy lời Chúa, ngoài việc mở mắt để nhìn, mở tai để lắng nghe thì còn phải mở cả tấm lòng ra nữa. Có một điều khá thú vị rằng những sáng tác trước nay của cha Duy đều được viết nên bằng bút chì. Kể cả khi đã có máy vi tính thì những chiếc bút chì nhỏ vẫn là người bạn thân thiết khi cha sáng tác Thánh ca.
