ÁNH SÁNG VÀ BÓNG TỐI
Ngày 25 tháng 12 Lễ Ban Ngày
Ga 1, 1-18

Nếu phụng vụ đêm Giáng Sinh cho chúng ta chiêm ngắm một Hài Nhi nằm trong máng cỏ, thì Tin Mừng ban ngày lại đưa chúng ta đi vào chiều sâu mầu nhiệm của biến cố ấy. Thánh Gioan không kể chuyện Bêlem, không nói đến thiên thần hay mục đồng, nhưng dẫn chúng ta về nguồn cội: căn tính của Đức Giêsu và ý nghĩa cứu độ phổ quát của Người. Giáng Sinh, theo thánh Gioan, là mầu nhiệm của Ánh Sáng bước vào Bóng Tối.

1. Ngôi Lời từ muôn thuở

“Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời.” (c.1) Thánh Gioan gọi Đức Giêsu là Ngôi Lời – Logos. Đây là một chọn lựa mang tính hội nhập văn hóa sâu sắc. Trong tư tưởng Hy Lạp, Logos là nguyên lý nền tảng của vũ trụ, là lý trí, là trật tự và ý nghĩa tối hậu của mọi sự. Khi dùng từ Logos, thánh Gioan muốn nói rằng: điều mà con người mọi thời đại vẫn tìm kiếm bằng trí tuệ và triết học, thì nay đã được mạc khải trọn vẹn nơi Đức Giêsu Kitô.

Ngôi Lời không được tạo thành. Ngài là vĩnh cửu, ở trong sự hiệp thông trọn vẹn với Thiên Chúa, và chính là Thiên Chúa. Vì thế, Đức Giêsu không chỉ nói về Thiên Chúa, mà chính là Lời của Thiên Chúa: Lời cuối cùng và trọn vẹn mà Thiên Chúa ngỏ với nhân loại. Nơi Ngài, Thiên Chúa không chỉ ban một sứ điệp, nhưng tự trao ban chính mình.

2. Ngôi Lời là sự sống và là ánh sáng

“Điều đã được tạo thành ở nơi Người là sự sống, và sự sống là ánh sáng cho nhân loại.” (c.4) Đặc tính căn bản của Ngôi Lời là sự sống viên mãn, không bị giới hạn bởi sự chết hay bóng tối. Chính từ sự sống ấy mà ánh sáng phát sinh. Ánh sáng không chỉ để nhìn thấy, nhưng để sống, để bước đi, để không lạc lối.

Con người sống trong thế giới mong manh, bị đe dọa bởi đau khổ và hư vô. Nhưng Tin Mừng khẳng định: nơi Đức Kitô có sự sống đích thực. Ánh sáng của Ngài không xóa bỏ mọi đêm tối, nhưng cho con người khả năng đi xuyên qua đêm tối mà không đánh mất hy vọng.

3. Ánh sáng chiếu soi trong bóng tối

Tin Mừng không che giấu một thực tại căng thẳng: khi ánh sáng xuất hiện, bóng tối cũng lộ diện. Bóng tối không chỉ là những bất công và bạo lực ngoài xã hội, mà còn là những gì trong lòng người: gian dối, ích kỷ, hận thù, tham vọng, kiêu căng. Không chỉ bóng tối của cõi đời thế tục, mà còn là bóng tối trong cõi chốn tu trì. Không phải chỉ bóng tối của quyền hành xã tắc, mà còn là bóng tối của Giáo Hội phẩm hàm.

Bóng tối tồn tại không phải vì ánh sáng yếu đi, mà vì lòng người khép kín. Nhiều khi con người chọn bóng tối, vì bóng tối dễ che giấu, dễ thỏa hiệp và không đòi phải thay đổi. Giáng Sinh không mời gọi chúng ta lên án bóng tối chung quanh, nhưng trước hết nhận diện bóng tối trong chính mình, để can đảm mở lòng cho ánh sáng đi vào.

4. Ngôi Lời đã trở nên người phàm

“Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta.” (c.14) Đây là trung tâm của mầu nhiệm Giáng Sinh. Logos không đứng ngoài lịch sử, nhưng đi vào thân phận mong manh của con người, mang lấy giới hạn, đau khổ và cả cái chết.

Thiên Chúa không xóa bóng tối bằng quyền lực, nhưng bằng sự hiện diện. Ngài “cắm lều” giữa nhân loại, ở lại với con người trong những thực tại rất đời thường: gia đình, lao động, nước mắt và cả những thất bại. Từ nay, không còn nơi nào trong đời sống con người là quá tối để ánh sáng Thiên Chúa không thể chạm tới.

5. Được trở nên con cái Thiên Chúa

“Những ai đón nhận Người, thì Người cho họ quyền trở nên con cái Thiên Chúa.” (c.12) Ánh sáng không tự động biến đổi con người. Tin Mừng nhấn mạnh đến một chọn lựa tự do: đón nhận hay khước từ. Ai mở lòng đón nhận Ngôi Lời, thì được nâng lên một căn tính mới: trở nên con cái Thiên Chúa. Từ căn tính ấy phát sinh một cách sống mới: là sống yêu thương, vì “ai yêu thương thì ở trong ánh sáng” (1Ga 2,10).

Thiên Chúa đã một lần nhập thể trong lịch sử, và Ngài vẫn tiếp tục nhập thể hôm nay, khi ta để cho Ngôi Lời trở thành ánh sáng trong suy nghĩ, lời nói và hành động của mình. Nhờ đó, ánh sáng Giáng Sinh không chỉ là một biến cố đã qua, mà trở thành sự sống mới nơi chính mình, và lan tỏa giữa lòng thế giới còn nhiều bóng tối.

Lm. Thái Nguyên