Vẻ đẹp Nhà Thờ Gỗ và Chủng Viện KonTum

[dominico_dung]

Lá thơ của Đức Hồng Y Viện Trưởng gởi cho Đức Cha JANNIN, chuyển lời cầu chúc của Đức Thánh Cha cho Đức Giám Mục địa phận Kontum cũng cho chúng ta thấy được đường lối mục vụ của Tòa Thánh nhấn mạnh đến sự cần thiết đào tạo linh mục bản xứ, và còn hơn thế nữa, cần có một Hội truyền giáo Việt Nam phụ trách truyền giáo cho các dân tộc trên vùng Tây Nguyên cũng như vùng lân cận, hầu tránh tinh thần thực dân đang trên đà thống trị thế giới và dù ý thức hay không, tinh thần quốc gia của một số vị thừa sai có thể gây nhiều đổ vỡ trong khi đem Lời Chúa cho một quốc gia khác. Quyết định của địa phận được Đức Thánh Cha PIÔ XI chúc lành, được Vị Hồng Y Viện Trưởng nhấn mạnh đi đúng phương hướng của Đức Giáo Hoàng BÊNÊDICTÔ XV trong Thông điệp Maximum Illud, ban hành tại La Mã ngày 30/11/1919. Chúng tôi xin ghi lại đây một số đoạn Thông Điệp này để dễ nhận định ý hướng và quyết tâm của Đức Giám Mục địa phận quyết định lập Chủng Viện truyền giáo trên vùng Tây nguyên này:

“Việc giáo dục và tổ chức hàng giáo sĩ người bản xứ phải là một trong những mối quan tâm hàng đầu của mỗi Vị Chủ chăn các địa phận. Người linh mục bản xứ gắn bó với đàn chiên mình bởi mọi thứ: dòng máu, tâm tính, quan điểm, lý tưởng, là người được trang bị thật tuyệt vời để hướng dẫn các linh hồn với sự thật. Hơn ai hết, Vị ấy biết phải mở cửa lòng trí của họ như thế nào, đó là vì Vị ấy có thể dễ dàng đến với nhiều linh hồn mà vị linh mục ngoại quốc không đến được”.

Sau đó, Thông điệp nói đến vấn đề giáo dục đầy đủ cho các linh mục bản xứ, giao phó trách nhiệm đúng mức và tham dự việc điều hành lãnh đạo trong Giáo hội địa phương. Thông Điệp hướng về các Vị thừa sai, ghi tiếp :

“Quí cha hãy nhớ rằng, quí cha đang xây dựng không phải một vương quốc của con người mà là của Chúa Kitô (...) Vị thừa sai đại diện cho lợi ích của Chúa Kitô, chứ không phải cho lợi ích của quốc gia mình (...). Thật đáng buồn khi thấy số thừa sai quên mất chức năng của mình và lo lắng đến lợi ích của quốc gia mình nhiều hơn là lợi ích của Nước Trời, đồng thời lại tỏ ra nhiệt thành quá đáng đối với việc mở mang quyền lực, sự bành trướng và vinh quang của nước mình trên mọi thứ khác” 15.

Sau đó Thông Điệp nói đến hệ lụy việc số thừa sai vì thái độ thực dân đó sẽ gây ra sự nghi ngờ trước mắt dân chúng về tôn giáo.
Ngoài ra, chính Đức Cha GUÉBRIANT, Bề Trên Hội Thừa Sai Hải ngoại Paris trong bài thuyết trình tại Viện Đại Học Công Giáo Paris, tháng 2 năm 1924 cũng khẳng định như sau:

“Hơn bất cứ ai hết, Vị thừa sai Pháp, do tính chất tế nhị về chủng tộc, không thể làm kẻ tiên phong cho bất cứ một quốc tịch nào. Ong chỉ có thể làm kẻ tiên phong cho Chúa ...” 16.

Chính tinh thần đó, Giáo Hội Việt Namđã thực hiện, khi phong chức Giám Mục cho hai vị linh mục Việt Nam đầu tiên vào thập niên 30 : Đức Cha NGUYỄN BÁ TÒNG (1933) và ĐỨC CHA HỒ NGỌC CẨN (1935)17. Và cũng chính đường hướng đó, dự án thiết lập Hội Thừa Sai KONTUM hình thành và bắt tay vào việc cách cương quyết.

2- Những công việc chuẩn bị và thực hiện dự án.

Theo phương hướng của Tòa Thánh vạch ra là đào tạo hàng giáo sĩ bản xứ, nhất là vùng Tây nguyên bao gồm nhiều dân tộc khác nhau, tuy cũng có một môi trường sinh thái, những yêu cầu khách quan vừa đa dạng vừa có một nền tảng chung, khác biệt với các địa phận vùng duyên hải khác, cho nên, chẳng những đào tạo số linh mục bản xứ như các địa phận khác mà còn huấn luyện tinh thần truyền giáo đặc thù. Do đó, dự án lập một Hội Thừa Sai Việt-Nam và cần một chủng viện thừa sai tương lai cho toàn vùng dính liền với nhau. Chúng tôi xin ghi lại một số tài liệu nói đến việc thực hiện dự án xây cất như thế nào. Đâu là những khó khăn đang và sẽ gặp phải khi thực hiện công trình này.

a - Đức Cha JANNIN với việc thực hiện công trình.

BẢNG THIẾT KẾ 18

Khi thụ phong Giám Mục, Đức Cha JANNIN đã 66 tuổi, 42 năm ở tại Vùng Truyền Giáo Bahnar. Ngài là một con người xuất chúng về mặt tài năng và ý chí. Ngài để ý mọi khía cạnh, vạch một hướng hành động khó tưởng tượng nổi và vững chắc trong việc điều động công trình. Ngài là mục tử thánh thiện, là giáo sư, nhà văn (trong những sách Ngài viết bằng tiếng Bahnar, có quyển viết về vũ trụ, thế giới), Ngài tài giỏi nghệ thuật trang trí (Bàn thờ Tiểu chủng viện Thừa sai Kontum được điêu khắc tuyệt hảo là tác phẩm của Ngài), là kỹ sư cơ khí (độ được chiếc xe FORT thời danh và bảo đảm chạy thông suốt đến Quinhơn an toàn trở về), là kỹ sư điện (Ngài làm nhà máy thủy điện cung cấp cho các cơ sở tôn giáo và phát minh cách đưa nước thủy lợi về thị xã Kontum), nhất là kiến trúc sư lỗi lạc, là đốc công khôn khéo cần mẫn (xây dựng Trường CUENOT và chủng viện Thừa sai thời danh đến ngày nay)...

Với tài năng lỗi lạc như thế, nên Đức Cha JANNIN đã bắt tay vào việc xây dựng ngôi nhà Chủng Viện đẹp đẽ hiếm có như ta thấy hôm nay:

“Trong lãnh vực sau này, Ngài lưu lại cho hậu thế một công trình tuyệt tác là : Tiểu Chủng viện Kontum, một tòa nhà gác hai tầng, 100 mét bề dài, hoàn toàn bằng danh mộc. Nói chung, Ngài có nhiều biệt tài trong nhiều lĩnh vực, với những phương tiện trong tầm tay nghèo nàn và ít ỏi. Cung cách của Ngài tóm gọn trong 3 cụm từ: CÁI-NHÌN-ĐỘC-ĐÁO ; KỲ-TÀI, KIÊN-NHẪN” 19.