NA-THA-NA-EN, VỊ TÔNG ĐỒ MƠ MỘNG
( Ga 1, 47 )

Na-tha-na-en là người nghệ sĩ nhất trong số 12 Tông Đồ. Ông là một người thần bí, duy tâm, một người sống trên mây, một ông thánh. Ông là loại người ra đường với quần áo xốc xếch, tóc không chải, giày không buộc dây, áo quên cài nút.
Nói chuyện với ông, chúng ta có cảm giác là ông đang “đi vắng". Ông không chú ý đến người đối thoại. Ông nhìn vào xa xăm, ông như trên cung trăng rơi xuống.
Đó là hình ảnh của vị Tông Đồ mơ mộng. Ông sống trong giấc mơ, không lúc nào có vẻ tỉnh táo cả. Ông thiết lập tháp ngà trên mây trên gió. Tóm lại, ông sống như một kẻ si tình.
Ông si mê với một viễn tưởng,
si mê với Con Người,
si mê với Nước Trời.
Trong Phúc Âm Mát-thêu, Mác-cô và Lu-ca, tên Na-tha-na-en không xuất hiện, nhưng được gọi là Ba-tô-lô-mê-ô. Ông là Na-tha-na-en – Ba-tô-lô-mê-ô, hay là Na-tha-na-en, con của ông Tôn-mai.
Vì sao một người như Na-tha-na-en lại được chọn làm tông đồ ?
Ông có ích gì cho Nước Trời ?
Ông là một người thiếu thực tế và hướng nội.
Phải chăng Nước Trời cần đến những người hướng ngoại,
những người hoạt động,
những người hăng say ?
Còn Na-tha-na-en hầu như không làm gì cho ra hồn.
Trao cho ông việc gì thì ta có thể đoán ra phần nào rằng công việc đó sẽ không được hoàn tất.
Có thể ông không nghe ta căn dặn, có thể ông lẫn lộn đầu đuôi...
Nhận công tác xong,
Ông không bắt tay ngay vào việc.
Ông không bao giờ gấp rút.
Ông chậm chạp thờ ơ.
Ông bảo rằng: ông muốn làm, ông sẽ làm.
Ông biết trước là phải làm, nhưng bao giờ mới làm ?
Dù sao, chúng ta cũng cảm thấy Na-tha-na-en có một nét độc đáo trong lối sống của ông.
Ông có vẻ thích thú đời sống của mình.
Một người thực tiễn luôn luôn gấp rút;
một nhà doanh thương không thể ngồi yên;
một người tân tiến bám chặt vào thời dụng biểu;
nhưng ông thì không có thời dụng biểu,
ông cũng không lệ thuộc thời dụng biểu.
Đối với ông, câu "giờ nào việc nấy" thật là xa lạ.
Ông không thắc mắc đến thì giờ và công việc.
Ta có thể hiểu vì sao Chúa chọn Phê-rô.
Phê-rô là một người hăng say nhiệt tình,
một người lăn xả hoạt động...
Ta có thể hiểu vì sao Chúa chọn Phi-líp.
Phi-líp sử dụng đầu óc chín chắn, biết nghiên cứu môi trường,
thiết lập kế hoạch, phân công và tổ chức.
Ông ấy là người thực tế.
Ngay cả An-rê, An-rê không có tài năng bao nhiêu, nhưng An-rê cần thiết cho Nước Trời,vì tài năng duy nhất của ông là đưa từng người về với Chúa. Nhưng... vì sao Chúa lại chọn Na-tha-na-en, một người mơ mộng ?
Ông là một người mảnh khảnh, luộm thuộm,
có vẻ thiếu dinh dưỡng, có vẻ xa vời,
có vẻ nghệ sĩ mà lại không có khả năng nghệ thuật nào.
Na-tha-na-en không thể làm việc như Phê-rô;
Không thể suy tư thực tiễn như Phi-líp.
Ông cùng họ sánh vai, nhưng đầu để trên mây,
mơ những giấc mơ
và thấy những giấc mộng...
Chúng ta thử nhìn vào Kinh Thánh để tìm hiểu vì sao Chúa Giê-su lại chọn ông. Khi ông đến gặp Chúa Giê-su, Người đã thấu suốt lòng ông. "Đức Giê-su thấy Na-tha-na-en đến với Người thì Người nói về ông: này đây một người Ít-ra-en đích thực, trong mình không có gian dối" ( Ga 1,47 )
Thật là một lời khen nồng ấm:
Một người không gian dối
Một người không tính toán,
Một người không mưu mô,
Một người không giả hình.
Ông không nghĩ xấu cho ai,
Ông không bao giờ vạch lá tìm sâu,
Ông không bao giờ chẻ sợi tóc làm tư,
Ông không tìm kẽ hở trong lời đối thoại
Ông chấp nhận mọi người một cách thoải mái.
Ông sống với ý nghĩ thanh cao, nên không có giờ để xảo trá.
Ông vượt hẳn những ti tiện nhân gian,
Ông vượt qua bên kia bờ của lừa gạt giả hình.
Thế nhưng, trước lời khen của Chúa, chúng ta thử đi sâu vào lòng Na-tha-na-en.
Phi-líp, bạn ông cũng vừa mới gặp Đức Giê-su.
Vì sao hai người lại làm bạn với nhau ? Khó mà hiểu nổi.
Phi-líp thật là lè tè dưới đất,
còn Na-tha-na-en thì suốt đời mơ mộng.
Phi-líp thì hành động đúng nơi đúng lúc,
còn Na-tha-na-en thì thờ ơ chậm chạp.
Dù sao thì sau đây là một sự kiện: Phi-líp gặp Đức Giê-su rồi đến bảo Na-tha-na-en:
- Chúng tôi đã gặp Người, Đấng Mê-si-a, Đấng mà Mô-sê và các ngôn sứ đã ghi chép. Người là Giê-su, quê ở Na-da-rét.
- Ồ, anh gặp rồi hả Phi-líp ? Ai nói với tôi câu đó thì tôi còn chấp nhận chứ người đó lại là anh sao ? Anh là người thực tế và chỉ nói khi có bằng cớ. Thế mà anh lại đi tin rằng lời Mô-sê và các ngôn sứ đã ứng nghiệm qua nhân vật mà anh gặp...
Tên ông ấy là gì ? À, Giê-su... Anh bảo rằng Giê-su ở Na-da-rét... Na-da-rét ư ? Đấng Mê-si-a có thể đến từ kinh đô Giê-ru-sa-lem, hay từ Bê-lem như Kinh Thánh nói. Hay ít ra cũng từ một thành phố lớn như Ca-phác-na-um. Sao lại đến từ Na-da-rét ? Đúng là một cái hang cùng vô nghĩa trên quả đất.
Vả lại, anh cũng biết người dân ở đó nhỏ nhen, cố chấp, ngu si... Vậy mà anh đứng đây mà bảo với tôi rằng người ấy là Đấng Mê-si-a, Đấng giải phóng. Anh nhớ chứ, Đấng được Thiên Chúa sai đến, lại không chọn một thành phố quan trọng nào từ Đan đến Bét-se-va, mà lại xuất thân từ Na-da-rét... “Từ Na-da-rét thì có thể nẩy ra điều gì tốt được ?” ( Ga 1,46 )
Na-tha-na-en dù không xảo quyệt, dù không gian dối,
nhưng lại là người đầy ắp thành kiến...
Con người thường là thế,
Có một đức tính nhưng lại thiếu bao nhiêu đức tính khác.
Có thể ta không giả hình,
Nhưng ta vẫn mang sự khinh khi kẻ khác trong lòng.
Ta có thể tốt như Na-tha-na-en,
Nhưng lại có thể vẫn chứa đầy chất độc của thành kiến.
Na-tha-na-en không gian dối,
Nhưng ông không phải là người hoàn thiện.
Nhận xét đầy vẻ cố chấp của ông vẫn còn trong Kinh Thánh.
Làm sao sự việc như thế lại có thể xảy ra ?
Con người mơ mộng này, con người trầm mặc này,
Người Ki-tô hữu này, chi thể của Giáo Hội này,
Chẳng phải người ta vẫn coi ông là một người cởi mở,
một người không có thành kiến đó sao ?
Làm thế nào mà chính ông lại là người mang đầy thành kiến ?
Con người sống trên mây tự cho mình cao trọng hơn kẻ khác.
Ngoài những công việc làm ăn,
ông đã đọc được một vài cuốn sách đạo,
một đôi lần suy gẫm trong tuần,
trong khi những người khác thì không ham thích giáo lý !
Ông là một Ki-tô hữu, biết ít nhiều về Kinh Thánh,
trong lúc những người kia là những người tội lỗi.
Đây là lối suy tư của ông:
Là một người trí thức,
ông khinh thường những kẻ thất học,
Là một người ở giai cấp khá giả,
ông nhìn xuống giai cấp công nông.
Là một người hoạt động ở đô thị,
ông coi mình có giá hơn những kẻ sống ở xó xỉnh Na-da-rét.
Đối với một người có thành kiến như vậy, phải làm gì ?
Phi-líp nói với Na-tha-na-en: "Thì hãy đến mà xem" ( Ga 1, 46 )
Không tranh luận,
Hãy đến mà tự tìm lấy, đến mà đối diện với sự kiện,
Nếu như anh muốn buộc tội cả thành phố
vì anh đã gặp một người xấu trong đó.
Anh hãy tìm gặp một ngươi khác cũng ở thành phố đó. Để xem anh có còn khư khư ôm cái định kiến của anh nữa không ?
Hãy đến gặp Đức Ki-tô, Người sẽ xóa bỏ thành kiến của anh. Người sẽ làm cho anh mắc cỡ khi Người nói: "Đây quả là một người Ít-ra-en đích thực, trong mình không có gian dối." ( Ga 1, 47 )
Na-tha-na-en...
Làm sao Người có thể nói như thế đối với anh ?
Làm sao Người đã có ý nghĩ thật đẹp về anh ?
Phải chi Người biết được điều anh đã nói về Người ?
Phải chi Người biết được cảm nghĩ của anh đối với dân Na-da-rét ?
Nhưng này, anh Na-tha-na-en, Người biết chứ.
Người biết về anh nhiều hơn là điều anh dám tưởng tượng !
Người biết lòng dạ anh, Người biết thâm sâu anh.
Anh không thể giấu giếm điều gì với Người.
Người Na-da-rét này làm cho anh ngạc nhiên, anh nhỉ ?
Anh hỏi: "Bởi đâu mà Người biết tôi ?" ( Ga 1, 48 )
Anh chưa bao giờ thấy Người cả,
Hay đã có lần nào gặp Người rồi ?
Có thể anh đã gặp Người nhưng chưa thấy Người,
trong một lúc lo ra không chú ý.
Lời nói của Người làm anh sực tỉnh: ”Trước khi Phi-líp gọi anh,Tôi đã thấy anh dưới gốc cây vả." ( Ga 1, 48 )
Người đã thấy anh mà anh không thấy Người.
Anh ngồi đấy suy tư, nghĩ về Chúa, mắt nhìn xa xôi !
Chúa Giê-su theo dõi anh
trong khi không có cặp mắt trần tục nào nhìn thấy được.
Mắt Chúa Giê-su nhìn vào sâu thẳm lòng anh.
Và từ đó, Người đã nói câu nói làm anh ngỡ ngàng: "Thật là một người Ít-ra-en đích thực,Trong mình không có gian dối." ( Ga 1, 47 )
Người đã thấu suốt tâm hồn anh.
Phi-líp đã nói gì về Người ?
Đó là Đấng đã được Mô-sê ghi chép,
được các ngôn sứ nói đến như là một Đấng Mê-si-a.
Người đã biết anh từ khi anh còn ngồi dưới gốc cây vả.
Từ Na-da-rét đã nẩy ra cái gì tốt đây !
Anh chột dạ, đáng lý anh không nên nói như đã nói.
Anh ân hận vì thành kiến của mình: "Lạy Thầy, Thầy là Con Thiên Chúa, là Vua Ít-ra-en." ( Ga 1, 49 )
Na-tha-na-en đã tin thật chóng vánh.
Một người nghệ sĩ thì không cần nhiều bằng cớ.
Ông không giống như Tô-ma, người đa nghi.
Ông không giống như Phi-líp,
một người thực tế nhìn kỹ trước khi tiến
Ông tiến tới trước khi nhìn.
Chúa Giê-su cũng lấy làm lạ. Câu chuyện mới bắt đầu, và kẻ đối thoại đã bị chinh phục: chỉ mới một dấu hiệu cỏn con.
Chúa Giê-su bảo: "Anh tin Tôi, bởi vì Tôi bảo rằng Tôi đã thấy anh dưới cây vả, anh sẽ còn thấy những điều trọng đại hơn nữa. Tôi bảo anh, anh sẽ thấy Thiên Cung mở rộng và Thiên Thần Chúa lên xuống trên Con Người." ( Ga 1, 50 – 51 )
Na-tha-na-en, anh là người hay mơ mộng,
anh sẽ thấy những giấc mộng...
Na-tha-na-en, anh là người tâm linh,
anh sẽ nhìn thấy những ánh sáng trong những lần ngất trí,
anh sẽ nhìn thấy Thiên đàng.
Đầu anh trên mây, anh sẽ thấy Thiên thần, anh sẽ không bao giờ đạt tới một điểm cao hơn khi anh cảm nghiệm được Con Người trong vinh quang, và anh sẽ cảm nghiệm trong khi cầu nguyện và suy gẫm...
Vâng, có thể Na-tha-na-en không phải là người thợ xây dựng Nước Trời, cũng không phải là nhà truyền giáo như Phê-rô, Gia-cô-bê, Gio-an. Ông đã sống chân chạm đất mà trí óc lại ở trên trời...
Nhưng, ông cũng vẫn có thể là một Tông Đồ.
Và khi theo nhóm người được tuyển chọn,
ông nhắc cho ta thấy rằng:
Nhiệm vụ đầu tiên của con người chúng ta:
là đáp lại lời mời gọi của Thiên Chúa,
là sống đời sống không mưu mô, gian dối,
là hướng về sự tinh tuyền của Chúa Giê-su Ki-tô,
là trở nên một thánh nhân,
là chiếm hữu cái độc nhất...
Na-tha-na-en là người tiên phong trong số những tâm hồn nhạy cảm tìm gặp Thiên Chúa bằng chiêm niệm...
Na-tha-na-en là một Phan-xi-cô thành Át-xi-di, là một Tô-ma a Kem-pi ( Thomas a Kempis ), tác giả cuốn Gương Chúa Giê-su...
Na-tha-na-en là người tiên phong trong số những người được Thiên Chúa chiếm hữu như Tê-rê-sa Hài Đồng, như Shác-lơ đờ Phu-cô ( Charles de Foucauld )...
Na-tha-na-en trả lời câu hỏi mà thế giới ngày nay muốn biết:
- Hiện nay có còn những vị thánh sống không ?
- Có thể sống trong thế giới vật chất này, trong thế gian tội lỗi này, với lòng trong sạch của một vị thánh không ?
- Còn chăng những tâm hồn không gian dối ?
- Còn chăng những tâm hồn có đức tin như trẻ thơ, để tin vào Thiên Chúa mà không lý luận chăng ?
- Và có thể tiến lên trong Chúa bằng cách thực hiện Phúc Âm theo nghĩa đen, mà không giải thích theo ý mình cho thích hợp với tình trạng mà không dám từ bỏ không ?
- Còn chăng những Ki-tô hữu đích thực ?
Chúng ta có quyền mong mỏi tìm thấy họ giữa các Tông Đồ như Na-tha-na-en, vị thánh được Chúa hoàn toàn chiếm hữu.
Chúng ta có quyền mong mỏi tìm thấy họ giữa thế giới ngày nay, chúng ta phải sống trong tinh thần đó, chúng ta phải cầu nguyện trong tinh thần đó, để mai kia khi gặp Chúa Giê-su trước tòa phán xét, Người sẽ nói với ta:
"Này đây đích thực là một người Ki-tô hữu, trong lòng không có gì gian dối..."