THỨC TỈNH
Trích: “Cuối cùng… ta đã tự do”, bản dịch Trần Duy Nhiên.
Nguyên tác ‘Libre… enfin’, của Maria Paz Marino.

Như mặt trời ló dạng ở cuối đêm...
“Mặt trời giúp phượng hoàng sáng mắt... và làm cho chim cú trở nên mù.”

Thức tỉnh: giác ngộ là thức tỉnh.
------------ Chân lý và tự do, những giá trị căn bản, chỉ có thể đạt được bằng cách vượt qua mọi tư tưởng lập sẵn và mọi sự sợ hãi. Đấy là chủ đề trung tâm của khóa học và tôi mong muốn chúng ta bắt đầu bằng cách tự đặt cho mình câu hỏi này: chúng ta đến đây để tìm gì? Có người trả lời rằng để tìm ánh sáng. Như vậy, chúng ta sẽ dùng câu trả lời này làm khởi điểm.

Ánh sáng là gì?
------------ Ở phương đông, thuật ngữ giác ngộ có nghĩa là thức tỉnh. Thức tỉnh! Giác ngộ là thế đấy, vì chỉ khi nào thức tỉnh ta mới có thể đi vào chân lý và nhìn ra những xiềng xích ngăn trở tự do của mình. Giác ngộ có nghĩa là thức tỉnh đối với cuộc đời. Nếu bạn ngủ say, bạn sẽ chẳng nhận biết gì cả.

------------ Khi bạn thức tỉnh, cuộc đời tiếp tục và chung quanh bạn vẫn diễn tiến như trước khi bạn thức giấc, nhưng giờ đây bạn ý thức những điều gì đang xảy ra và bạn tham dự vào. Điều đã thay đổi, chính là bản thân bạn, vì bạn bắt đầu nhìn thấy và cảm nhận người ta và sự vật một cách khác hẳn. Các vấn đề vẫn còn đó, nhưng không tác động lên bạn nữa vì giờ đây bạn sống các vấn đề ấy đúng với thực chất của chúng. Sự khác biệt này là do bạn đã bình an và không ai có thể làm bạn chao đảo. Nhờ thức giấc mà bạn có thể nhìn thấy sự vật đúng thực chất của chúng và điều này làm cho bạn được bình an và thanh thản. Giống như mặt trời ló dạng sau một đêm: ánh sáng xua đuổi bóng tối và giúp ta nhìn ra hình dáng, chuyển động, màu sắc, cũng như giúp ta hiểu được ý nghĩa của sự vật. Giống như niềm vui tự bộc lộ mà không cần một hình ảnh nào. Niềm vui thuần khiết không cần đến mặt nạ hay trang sức để làm cho chúng ta tràn đầy hân hoan.

------------ Giác ngộ là như thế đấy; những người đắc đạo biết được điều này: họ thấy rõ mọi sự vì họ thức tỉnh. Một tác giả nổi danh nhờ cuốn Le mystique espiègle (Nhà thần bí tinh nghịch) đã nói rằng con người sinh ra, sống và chết trong tình trạng ngủ say.

Chúng ta có đang ngủ không?
------------ Chẳng có gì ngạc nhiên nếu chúng ta đang ngủ say. Nếu chúng ta lẫn lộn linh đạo với theo đạo, nếu chúng ta trói buộc mình vào các hình thức và các lễ nghi, mà không thể khám phá thực chất của đức tin hầu phục vụ sự sống, thế có nghĩa là đúng, chúng ta đang ngủ đấy. Như thế, điều quan trọng là phải biết rằng mình đang thức hay ngủ. Trong giờ phút này, chúng tôi cứ giả thiết rằng các bạn đang ngủ, vì các bạn thấy rằng mình cần đến dự khóa này. Và tôi thổ lộ rằng nếu chỉ có một người trong số các bạn hôm nay có thể thức dậy, thì cũng đáng cho tôi bỏ công đi từ Ấn Độ đến đây để đánh thức người ấy.

------------ Nếu các bạn không biết tự mình suy nghĩ, hoặc không dám đặt lại vấn đề những phát biểu của các nhà thần học, của các nhà truyền giảng hay của sách vở, đấy có nghĩa là bạn đang ngủ. Tôi không muốn rằng các bạn chấp nhận những điều tôi nói bởi vì chính tôi đã nói. Tôi mong rằng các bạn thảo luận mỗi một từ ngữ bằng cách phân tích ý nghĩa của chúng; khám phá điều mà từ ngữ ấy nói với mỗi người, trong đời sống cá nhân mình, và xét xem điều đó có phải là chân lý hay không. Chân lý thì các bạn sẽ phát hiện bên trong chính mình, và nếu các bạn thức tỉnh, không thành kiến và không nghi ngại, các bạn sẽ nhận ra điều gì là chân lý và điều gì là không. Hãy thành thật nhìn vào đáy lòng của các bạn, đừng tự đánh lừa mình vì muốn dễ dãi hay vì sợ hãi. Hãy tự mình đối đầu trực diện với chân lý.

------------ Cái quan trọng, chính là Phúc Âm, chứ không phải là người loan báo Phúc Âm ấy, cũng không phải là cách hành động hay lối giải thích mà người này người kia đề ra, dù người ấy đáng kính đến thế nào đi nữa. Chính bạn phải tự mình giải thích và khám phá sứ điệp dành cho bạn và sứ điệp ấy có thể mang ý nghĩa khác nhau tùy theo lúc mà bạn cảm nhận. Phúc âm chứa đựng một sứ điệp riêng tư và trực tiếp; đừng cho phép ai diễn dịch thay cho bạn. Bạn phải lắng nghe bằng tấm lòng mình và, từ tấm lòng và từ cuộc sống, bạn nói lên lời đáp trả. Những vị thánh lên án người khác là những vị thánh ngủ say, được phong thánh bởi những người đạo đức ngủ say.

------------ Xã hội và tôn giáo có rao giảng điều gì thì cũng chẳng quan trọng lắm. Xã hội chỉ tán thành những ai thuận với mình. Đấy là điều xảy ra vào thời Chúa Giêsu, và tiếp tục xảy ra đến ngày hôm nay. Những người đồng thời với Chúa Giêsu không chấp nhận việc Ngài không chịu từ bỏ sứ mạng mình. Đấy là lý do khiến họ giết chết Ngài. Và ai đảm trách việc giết hại đó? Những kẻ ác ư? Không! Chính là những người đạo đức vào thời đó; những người được tôn kính nhất, trọng vọng nhất trong xã hội ấy: các luật sĩ, biệt phái và tư tế. Chính những người đạo đức đã giết Chúa Giêsu. Và nếu bạn không thức tỉnh và nhạy bén, thì chính bạn cũng sẽ giết chết Ngài đấy.

Làm sao biết được rằng mình đang ngủ?
------------ Trong Phúc Âm, Chúa Giêsu phán: “Tại sao các người nói ‘lạy Chúa, lạy Chúa’ mà lại không làm điều Tôi bảo làm?” Nếu bạn không biết nghe điều Chúa yêu cầu bạn làm và nếu bạn bỏ thì giờ để tạo ra một Thiên Chúa ‘lấp đầy chỗ trống’, vừa tầm với những vấn đề, những mong muốn, những lo âu của bạn, thì theo tôi, bạn đang ngủ đấy!

------------ Khi bạn sống trên một đất nước như Ấn Độ, nơi có nhiều tôn giáo, bạn nhận thấy rằng mỗi một tôn giáo đều chứa đựng những giá trị ít nhiều giống nhau và bạn hiểu thánh Phaolô muốn ngầm chỉ điều gì khi ngài nói: “Phép rửa đích thực, là phép rửa trong lòng”. Phép cắt bì và phép thanh tẩy trong lòng là điều chủ yếu. Là một người vô thần, hồi giáo hay công giáo, điều đó ít quan trọng; điều cốt yếu, ấy là thành thật đáp lời Thiên Chúa. Thức tỉnh có nghĩa là ta phải thay đổi trái tim bằng đá bằng một trái tim không đóng kín đối với chân lý; phải nhìn cuộc đời mỗi ngày với một đôi mắt mới, tập trung và thức tỉnh chờ đợi vị hôn phu, để khi ngài đến, ngài không bắt gặp ta đang ngủ. Nhất thiết phải bỏ lại đằng sau con người cũ đang sống trong quá khứ để mà tái sinh, trong nước và thần khí, như Chúa Giêsu đã nói với ông Nicôđêmô.

------------ Cuộc sống là giây phút này đây, nhưng bạn phải thức tỉnh mới biết được. Nếu bạn bám vào quá khứ hoặc hy vọng một tương lai tươi đẹp hơn, thì bạn đang đánh mất sự sống của bạn.

------------ Ai sống trong quá khứ, thì không những người ấy ngủ mà còn là chết nữa, vì quá khứ đã chết rồi.

------------ Và ai sống mà mơ mộng vào tương lai, người ấy là một người lầm lạc, một người điên, vì tương lai không có thực. Đừng phí thì giờ của bạn! Những kỷ niệm quá khứ chỉ có thể hữu ích như những kinh nghiệm giúp bạn nhận ra những sai lầm và rút ra bài học cho ngày hôm nay.

------------ Khóc lóc cho dĩ vãng là vô ích và suy nghĩ đến tương lai là lãng phí cái sức lực và thời gian mà bạn cần để sống thức tỉnh.

------------ Điều quan trọng là sinh lại từng ngày, với đôi mắt và trái tim trong sáng và đổi mới. Chìa khóa nằm trong khả năng phân tích của bạn để nhìn thấy điều khác hơn cái đập vào mắt; khám phá ra điều ẩn khuất sau sự vật và con người, mà không để ý đến cái vỏ bên ngoài. Khi mắt bạn mở ra, bạn sẽ nhìn thấy rằng mọi sự thay đổi vì cách nhìn của bạn đã thay đổi. Métanoia (hoán cải) có nghĩa là thức giấc để có được một sự thay đổi toàn bộ trong cuộc sống; là thổi sức sống vào hiện tại mà không băn khoăn về bất cứ điều gì.

------------ Điều bi đát trong cuộc sống, không phải là bản thân sự đau khổ, nhưng là thì giờ để sống mà mình lại phí phạm để đau khổ. Tôi có đang ngủ không? Bạn hãy tự trả lời lấy câu hỏi này, hãy quan sát cuộc sống của bạn, hãy nhìn xem cách mà cuộc sống ấy trôi qua. Nếu sự đau khổ có một chỗ đứng, thế thì bạn đang ngủ đấy.