Cơ may thể hiện những giá trị chân chính của Tin Mừng

------------ Tôi thường nghĩ rằng một Giáo Hội không mang trọng trách loan báo Tin Mừng, một Giáo Hội mà cán cân truyền giáo không cân xứng, thì những thành phần trong Giáo Hội ấy, Linh Mục và Tín Hữu, thay vì nhận thấy những giá trị nhân bản Ki-tô đích thực để giới thiệu cho người khác, ta sẽ chỉ quanh quẩn xét nét nhau trong nội bộ và tạo ra bao nhiêu những lễ nghĩa rườm rà mà thôi. Giáo Hội đóng kín ấy thích đề cao chuyện đánh giá hơn thua; tô vẽ những sinh hoạt hình thức rầm rộ; đặt ra nhiều qui luật đòi hỏi nhau một cách khó khăn. Những yếu tố như thế chúng ta có thể thấy rõ trong các Xứ Đạo "toàn tòng" hoặc những Giáo Phận có nhiều tính cách "toàn tòng".

------------ Cũng thế, với thách đố của bầu khí kinh tế thị trường, người mục tử không thể dễ dàng đưa ra những áp đặt kỷ luật theo kiểu từ trên xuống, nhưng luôn phải khám phá nét đẹp của Tin Mừng để giới thiệu, để mời gọi, để thuyết phục; người Tín Hữu sẽ nhạy bén hơn để thấy được cái kỳ cục trong lối sống của mình. Trong bầu không khí kinh tế thị trường, người ta luôn hy vọng vào một lời đáp trả tự nguyện của "người tiêu dùng". Bầu không khí "cạnh tranh" như thế buộc người mục tử phải đi vào "cuộc chơi" một cách bình đẳng hơn.

------------ Một cách nào đó, nền kinh tế phân phối vận hành theo hướng: "cái thiện" được chuyển tải theo nẻo đường "cái chân" để đến với người tiêu dùng; vận hành ấy dễ trở thành một sự áp đặt của bên sản xuất đối với bên tiêu dùng. Trong khi đó, vận hành của nền kinh tế thị trường lại đi theo chiều hướng "cái thiện" chọn con đường "cái mỹ" để kêu gọi, để "quyến rũ" được sự đáp ứng của người tiêu dùng; vận hành này mang tính cách của một cuộc "đối thoại" bình đẳng nhằm tìm ra chân lý.

Trong đường hướng của nền kinh tế phân phối, người ta đã có sẵn "cái thiện" từ trước, người ta xác tín vào "cái thiện" ấy và tìm biện pháp buộc người khác phải chấp nhận bằng một hệ thống ý niệm chặt chẽ. Ngược lại, trong đường hướng của nên kinh tế thị trường, "cái thiện" của tôi được đưa vào cuộc thử luyện, vào cuộc cạnh tranh trên bình diện giá trị ( cái mỹ ) để có thể tự chứng tỏ phẩm chất của mình. Khi mà nhu cầu cuộc sống trở nên phong phú và đa dạng, người ta không chỉ cần ăn no mặc ấm, nhưng cần ăn ngon mặc đẹp, thì đường lối của nền kinh tế phân phối không thể đáp ứng được nữa, nhưng chính tính cách năng động của nền kinh tế thị trường mới có thể tạo ra được mối tương quan sòng phẳng hơn giữa người sản xuất và người tiêu dùng, cũng như sáng tạo ra dược những hàng hoá tích hợp cho nhiều nhu cầu mới.

------------ Chúng ta có thể thấy một qui luật vận hành tương tự như vậy trong đời sống Giáo Hội. Trong một Giáo Xứ toàn tòng chẳng hạn, các Linh Mục thường áp dụng đường lối của một thứ "kinh tế phân phối" trong cách tổ chức và sinh hoạt; trong đó, có rất nhiều những qui định chẳng những làm khó cho người Tín Hữu nhưng nhất là còn làm lu mờ các giá trị nhân bản cũng như những giá trị cứu độ của Tin Mừng. Ngược lại, khi phải đối diện với người khác tôn giáo, hoặc khi phải đối diện với bầu khí kinh tế thị trường mà trong đó có rất nhiều giá trị khác, nhiều tổ chức khác có thể quyến rũ tâm hồn con chiên, thì người mục tử sẽ thấy phải làm sáng nét đẹp tinh tuyền, cao quý của đạo Chúa.

------------ Quả thật, nhiều Linh Mục, và cả nhiều Tín Hữu nữa, đã quá quen với cơ chế xin – cho, quen với mối tương quan bề trên – bề dưới, quen với cung cách đòi hỏi chứ không chịu luỵ phiền, quen với sự khoái trá được phục vụ chứ không phải phục vụ… và không nhận ra được nhiều sự kỳ cục thậm chí đến mức quái dị đi ngược lại hoàn toàn với tinh thần Tin Mừng. Có thể chính bầu không khí mới của nền kinh tế thị trường, bầu khí cạnh tranh gay gắt của thời đại WTO sẽ là những yếu tố tạo nên một sự cải tổ bắt buộc đối với những môi trường Giáo Hội; và như thế, cũng có nhiều cơ may làm sáng lên nhiều giá trị đẹp của Tin Mừng Đức Giê-su hơn.




Tạm kết
------------ Bầu khí kinh tế thị trường trước hết sẽ trở thành một lời chất vấn đối với nếp sinh hoạt của Giáo Hội Việt Nam. Khi người Tín Hữu không tìm thấy được trong Giáo Hội những đáp ứng cho nhu cầu tâm linh chân chính và có tính nhân – thân của mình, thì sẽ có một số người bỏ Giáo Hội, hoặc tìm đến những giải đáp khác; và khi mà các người có trách nhiệm trong Giáo Hội không "trả lời" được cho lời chất vấn ấy một cách tự nguyện, thì sẽ đến lúc chính qui luật cung cầu sẽ trở thành một qui luật khách quan buộc Giáo Hội Việt Nam phải thay đổi cung cách của mình; nghĩa là khi mà người Tín Hữu ngán ngẩm và không còn nhiều nhu cầu về tôn giáo nữa, hoặc đúng hơn người Tín Hữu không còn chấp nhận được tính cách bị bó buộc trong Giáo Hội, thì các đấng bậc trong Giáo Hội mới cuống cuồng chạy theo để vớt vát.

------------ Có người đã phải nói rằng: tôi sốt ruột vì chưa thấy Giáo Hội Việt Nam suy sụp. Đó không phải là lời của một người chủ trương xoá bỏ tôn giáo, nhưng là nỗi lòng của một Linh Mục nhận thấy rằng: vì Giáo Hội Việt Nam không có vị Thánh để thực hiện được một sự cải tổ từ bên trong, thì đành phải chấp nhận qui luật gay gắt của một sự cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường để có được một sự cải tổ bắt buộc từ bên ngoài vậy.