Tìm hiểu Thánh Vịnh - PSALM

[dominico_dung]

1/ Thánh vịnh là gì?

Tiếng Dothái Hipri gọi Tv là Tehilim, tiếng Hilạp gọi là Psalmoi, tiếng Việt gọi là vịnh:

Vịnh có 2 nghĩa (theo Việt Nam tự điển của Lê Văn Ðức-Lê Ngọc Trụ):

a/- Làm thơ, tả cảnh, tả người theo những cảm xúc của tâm hồn mình, vd: Vịnh đèo Ngang của Bà huyện Thanh Quan chỉ 4 câu, nói lên nhiều ý..

Bước tới đèo ngang bóng xế tà,(nơi chốn, thời gian)
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa,(cảnh vật)
Lom khom dưới núi tiều vài chú,(người)
Lác đác bên sông rợ mấy nhà.(nhà)

b/- Vịnh: ngâm lên, đọc lên theo ý thơ, có vần, có điệu ê a lên xuống vắn dài...

Thánh vịnh là 1 cuốn sách dài trong 46 cuốn thuộc bộ Kinh thánh Cựu ước.

2/ Có bao nhiêu Thánh vịnh?

- Có 150 Thánh vịnh, viết theo thể thơ.

Xin tìm hiểu thơ tiếng Việt để dễ so sánh với thơ tiếng Hipri trong Thánh vịnh.

1- Thơ tiếng Việt:

Chữ thơ của ta bởi chữ thi của nho, (hán, tàu).Thơ là một thể văn có thanh, có vận, có thể ngâm vịnh. Thơ ta có 3 thể: ngũ ngôn, thất ngôn, song thất lục bát:

1/1- Thể ngũ ngôn: mỗi câu 5 chữ:

Ve sầu kêu ve ve
suốt mùa hè..
đến kỳ gió bấc thổi,
nguồn cơn thật bối rối
một miếng cũng chẳng còn,
ruồi bọ không một con
vác miệng chịu khúm núm,
sang chị kiến hàng xóm
xin cùng chị cho vay

.........(Thơ ngụ ngôn của La Fontaine, học giả Nguyễn Văn Vĩnh dịch)

1/2- Thể thất ngôn: mỗi câu 7 chữ

-Ai xui con cuốc gọi vào hè,
cái nóng nung người nóng nóng ghê...
-Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
một chiếc thuyền câu bé tẻo teo...

1/3- Thể song thất lục bát: 2 câu 7 chữ, một câu 6, một câu 8 chữ

Bác mẹ già phơ phơ đầu bạc,7
Con chàng còn trứng nước thơ ngây.7
Có hay chàng ở đâu đây,6
thiếp xin mượn cánh chắp bay theo chàng.8

@-Thơ đường luật: luật do nhà Đường bên Tàu(618-907) đặt ra, có luật lệ nhất định, gồm:tứ tuyệt, bát cú, lục bát, thất ngôn:

1/4- Tứ tuyệt: mỗi bài 4 câu:

Những lúc say sưa cũng muốn chừa,
Muốn chừa, nhưng tính lại hay ưa,
Hay ưa, nên nỗi không chừa được,
Chừa được, rồi ra cũng chẳng chừa.
(Chừa rượu, Nguyễn Khuyến)

2/4- Bát cú: mỗi bài 8 câu:

Tháng tư đầu mùa hạ,
tiết trời thực oi ả,
tiếng dế kêu thiết tha,
Đàn muỗi bay lả tả,
-Nỗi ấy biết cùng ai,
cảnh này buồn cả dạ!
Biếng nhấp năm canh chày,
Gà đà sớm giục giã. (Nguyễn Khuyến)

3/4- Lục bát:

Thủa xưa người nước Rô ma,(6)
Con nhà chính trực tên là Eo phê (8)
Ga la chính thực hiền thê (6)
...
(Tu sĩ Hoàng Diệu,Truyện thánh Alêxù)

4/4- Thất ngôn:

Quanh năm buôn bán ở ven sông,(7)
Nuôi đủ năm con với một chồng,
Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông,
(Thi sĩ Tú Xương tả vợ hiền)

@- Thơ mới: không theo Đường luật, nhưng ảnh hưởng thơ Pháp:

Em không nghe mùa thu,
Dưới trăng mờ thổn thức?
Em không nghe rạo rực
hình ảnh kẻ chinh phu
Trong lòng người cô phụ?
-Em không nghe rừng thu,
Lá thu kêu xào xạc,
Con nai vàng ngơ ngác,
Đạp trên lá vàng khô?
(Lưu Trọng Lư)

2- Thơ tiếng Hipri:

Không có vần như thơ tiếng Việt, thơ Ðường, thơ mới, nhưng tuỳ vào chủ âm.

Vd: Êlohim (Thiên Chúa), chủ âm là chữ him.

Vd khác: derek (đường đi) chủ âm là chữ de.

Do chủ âm trong câu mà thành thơ: 4+4, 3+3, 2+2,...ví dụ chữ thứ 4: 4+4: Habulo Yaweh bơnêâ Elim; hãy dâng cho Chúa các con của Chúa.

Cũng có khi không hoàn toàn bắt buộc theo số chủ âm, mà được gieo vần tự do hơn.

Tư tưởng trong bài thơ, có khi:

- Biền ngẫu: là khi ý tưởng đối đáp giữa 2 hay 3 vế trong một câu thơ .

1- Biền ngẫu đồng nghĩa:

-Muôn nước hỡi, nào ca tụng Chúa,
Ngàn dân ơi, hãy chúc tụng Người. ( Tv 117,1)
-Lòng người ước nguyện sao, Chúa ban cho như ý
Miệng người khấn xin gì, Chúa chẳng khước từ đâu (Tv 21,3)
-Trời xanh tường thuật vinh quang Chúa,
Không trung loan báo việc Người làm Tv 19,2

2- Biền ngẫu đối nghĩa:

-Kẻ cậy chiến xa, người nhờ chiến mã,
Còn chúng tôi nhờ Danh Chúa mà thôi,
Kìa bọn họ kẻ lui người ngã,
Còn chúng tôi đứng vững hào hùng Tv 20, 8-9
- Ẩn thân bên cạnh Chúa Trời,
thì hơn tin cậy nơi người trần gian.
Tựa nương vào thế vua quan,
chẳng bằng ẩn náu ở bên Chúa Trời.

3- Biền ngẫu tiệm tiến:

- Vui chừng nào khi thiên hạ bảo tôi,
ta cùng tiến lên đền thánh Chúa Tv 122,1
- Ví như Chúa chẳng xây nhà,
thợ nề vất vả cũng là uổng công Tv 127,1

3- Thơ trong bản dịch của CGKPV:

Ví dụ: Thánh thi (kinh sách thứ hai tuần I) song thất lục bát:

Sấp mình lạy Ba ngôi một Chúa,
Ánh thiều quang ? muôn thuở ? sáng soi,
Phận hèn dâng kính Chúa Trời,
Câu ca điệu hát muôn lời ngượi khen.
-Lòng tin kính ngày đêm chẳng đổi,
Chúa là Cha tuyệt đối quang vinh,
Ngôi Hai con một hiển linh,
Thánh thần do bởi mối tình Cha Con.