9/ Thánh vịnh theo nghĩa Kitô giáo
Trong tân ước, Thánh vịnh thường được áp dụng vào Chúa Kitô. Việc áp dụng này được nghiên cứu tỉ mỉ, và biện minh thần học trong sách vở của nhiều giáo phụ, đặc biệt là thánh Augutinh trong tập bài giảng Enarrationes in Psalmos của người.
GH dùng Tv dựa trên thuyết tiên trưng (typology). Thiên Chúa hướng dẫn lịch sử cứu độ khiến cho một số nhân vật, biến cố và sự vật trong Cựu ước phải được coi như những tiên trưng có hình bóng báo trước những nhân vật, biến cố sự vật trong Tân ước. Đavit tiên trưng cho đức Kitô, cái "tôi" của Tv có thể coi như CKT nói. "chúng tôi" trong Tv là dân Israel, tiên trưng cho GH. Chúa trong Tv là Chúa cha, là Giavê của dân Israel, cũng có thể hiểu là CKT của Tân ước sau này.
Như vậy có 3 cách hiểu Tv theo nghĩa Kitô giáo:
1/ lời Đức Kitô thưa với Cha người.
2/ lời GH thưa với Chúa cha,
3/ lời GH thưa với chính Đức Kitô.
Trường hợp 1/ Thánh Augutinh muốn nhấn mạnh rằng đó là lời của Đức Kitô toàn thể, gồm đầu và chi thể. Cộng đoàn Kitô hữu đọc hay hát Tv là Đức Kitô cầu nguyện. Các chi thể của Chúa cầu nguyện nhân danh Chúa, họ nói lên tiếng nói và tâm tình của Chúa Kitô. Cách hiểu này có thể áp dụng cho đa số các Tv van xin và tạ ơn. Đức Kitô vẫn hiện diện ở trần gian trong các chi thể của người, xin TC cứu giúp trong cảnh ngặt nghèo, hoặc tạ ơn Chúa đã cứu giúp. Quan niệm Kitô giáo về liên đới này rất quan trọng trong kinh nguyện phụng vụ...người nọ cầu cho người kia, dù họ không hay biết...
Trường hợp 2/ Lời kinh dâng lên Chúa Cha nói về Đức Kitô được diễn tả trong các Tv về Đấng Mesia là những Tv tạ ơn Thiên Chúa đã chúc phúc cho vua thuộc dòng Đavit, hoặc cầu cho vua ấy.
Trường hợp 3/ GH trần gian dâng lời cầu lên CKT, bạn đời mình, đã đổ máu cứu chuộc mình, thanh tẩy mình...
Lưu ý đến nguyên tắc trên khi cầu nguyện, ta sẽ hiểu dễ hơn vì sao GH yêu quí các Tv qua bao thế kỉ. Các bản văn ấy giúp ta ý thức sự hiện diện của Thiên Chúa. (theo Mac Kenzie)
10/ Các Thánh vịnh nguyền rủa
1. Trong nhiều Thánh vịnh, có những đoạn nguyền rủa kẻ thù và xin Chúa trả thù chúng. Kẻ thù đây là kẻ thù chung của dân Israel, hoặc của cá nhân...
(Lạy Chúa, xin đứng dậy,
ra nghênh chiến quật ngã quân thù,
vung bảo kiếm, cứu mạng con cho khỏi ác nhân.
Lạy Chúa, xin thẳng tay khai trừ bọn chúng,
khỏi thế giới loài người, khỏi chốn dương gian.
Số phận chúng ở đời là như vậy
Án phạt Chúa đã dành,
Xin Ngài bắt chúng nuốt cho đầy bụng,
Cả đoàn con cũng được ăn thoả thích,
Phần còn lại cho bầy chó mai sau...(Tv 16 Tuần I, thứ Tư kinh trưa..)
(Ước chi những người muốn hại mạng sống con,
đều phải chết nhục nhã ê chề,
kẻ tìm cách gây hoạ cho con,
phải muôn vàn nhuốc nha xấu hổ... (Tv 70,13)
Và còn một số câu bị loại luôn, không đưa vào Phụng vụ Giờ kinh.
Những lời ấy sánh với Tin mừng CKT xem ra khó nghe. Đọc lên ngượng miệng, gây hiểu lầm cho người ngoài...
2. Hiểu trong khuôn khổ Cựu ước: tác giả Tv là những người thời Cựu ước xa xưa, chưa được CKT giáo huấn, do đó, khi căm giận, tác giả có những lời quá đáng…
Những đòi hỏi ấy nói lên sự công bình, vì thời Cựu ước chưa có quan niệm về thưởng phạt công minh sau khi chết. Người ta cho rằng sau khi chết, người tốt hoặc xấu đều phải xuống âm phủ, nơi đó bị Chúa quên lãng, vì thế tác giả trả báo cân xứng ngay ở đời này theo luật mắt đền mắt"(Xh 21,23-25).
3. Tác giả xin Chúa phạt kẻ thù vì họ coi chúng là kẻ thù của Chúa hơn là của mình, xin Chúa giáng nặng tay cho chúng chết quay...
11/ Người Ktô hữu nên đọc những Tv nguyền rủa với tâm tình nào?
1/ Để khiêm tốn nhận sự thực: dù ta đã có giáo huấn tin mừng của CKT, nhưng ta vẫn còn phản ứng như người thời C. Ước.
2/ Để tha thiết với công bằng, liên đới với kẻ bị áp bức trên thế giới ngày nay. Họ hằng kêu gào công lý. Ta hiệp thông cầu cho công lý và tranh đấu cho công lý.
3/ Để chống lại sự dữ, chống kẻ dữ satan. Cả đời CKT chống quyền lực satan. Cũng nên nhớ khi chống sự dữ bên ngoài, thì sự dữ cũng nằm ngay trong bản thân ta.
12/ Thánh Vịnh trong Phụng vụ Thánh lễ:
Ca Nhập lễ, Ca Hiệp lễ, nhất là bài Đáp ca cũng hoàn toàn là TV đối đáp giữa độc viên và cộng đoàn, hoặc cộng đoàn chia 2 phe cùng đọc. Bài Đáp ca có tính cách quảng diễn hoặc suy niệm về bài đọc I vừa qua.
Nhiều nơi thay vì đọc hay hát Thánh vịnh, họ đã hát một bài khác nghe vui tai...nhưng lạc nghĩa.
Qui chế tổng quát Thánh lễ do ĐGH Phaolô 6 ban hành năm 1969 số 36 ghi: "Sau bài đọc thứ nhất là Tv đáp ca...". Một số bản văn đã được chọn cho từng mùa trong năm...
13/ Thánh vịnh rất tốt dùng để cầu nguyện riêng:
TV 6: Người gặp thử thách van nài Chúa thương.
TV 7: Bị vu oan, người lành kêu lên Chúa.
TV 8: Ca tụng Chúa và phẩm giá con người.
TV 10: Chúa là Đấng người lành tin tưởng.
TV 14: Ai được vào sống trong nhà Chúa (Nước Trời)
TV 15: Chúa là gia nghiệp.
TV 22: Chúa là Đấng Chăn nhân lành.
TV 24: Xin ơn tha thứ và cứu thoát.
TV 26: Tin tưởng nơi Chúa giữa gian nguy.
TV 27: Lời cầu khẩn và tạ ơn.
TV 32: Ca ngợi Chúa quan phòng.
TV 37: Lời cầu của tội nhân trong cơn khốn khó.
TV 40: Lời cầu của bệnh nhân.
TV 50: Lạy Chúa xin thương (kinh Thống hối).
TV 61: Bình an trong tay Chúa.
TV 91: Ca tụng Chúa Tạo thành.
TV 116 (117): Ca tụng lòng thương xót Chúa (TV ngắn nhất chỉ có 4 câu : Muôn nước hỡi nào ca ngợi Chúa,
Ngàn dân ơi hãy chúc tụng Người.
Vì tình Chúa thương ta thật là mãnh liệt,
lòng thành tín của Người bền vững muôn năm.
TV 122: Dân Chúa hi vọng nơi Chúa.
TV 125: Vui mừng và hi vọng trở về vinh quang qua cơn khổ.
TV 126: Vất vả uổng công, nếu không có Chúa.
TV 129: Tiếng kêu từ vực thẳm (kinh Vực sâu).
TV 130: Tự hạ như trẻ thơ, đặt hết niềm tin nơi Chúa
TV 132: Ca tụng tình huynh đệ thuận hòa.
TV 137: Lời cảm tạ.
TV 138: Chúa thấy mọi sự.
TV 139: Chúa là nơi ẩn náu khỏi kẻ ác.
TV 142: Lời cầu lúc gặp nguy.
TV 143: Chúa là núi đá tôi nương.
Sau khi tìm hiểu đại cương về Thánh vịnh, ta hãy cùng nhau ca lên:
"Thú vị thay được tạ ơn Chúa,
được mừng hát danh Ngài, lạy Ðấng Tối cao,
được tuyên xưng tình thương của Ngài từ buổi sớm,
và lòng thành tín của Ngài suốt đêm khuya,
Cùng với tác giả Thánh vịnh 99 ta kêu mời:
"Hãy tung hô Chúa hỡi toàn thể địa cầu,
phụng sự Chúa với niềm hoan hỉ,
vào trước thánh nhan Người giữa tiếng hò reo.
Hãy nhìn nhận Chúa là Thượng đế,
Chính Người dựng nên ta, ta thuộc về Người.
Ta là dân Người, là đoàn chiên Người dẫn dắt.
Hãy vào cửa thánh điện cất tiếng tạ ơn,
Tới khuôn viên đền vàng dâng lời ca ngợi.
Tạ ơn Chúa và chúc tụng Danh Người.
Bởi vì Chúa là Đấng nhân hậu,
Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương.
Qua bao thế hệ vẫn một niềm thành tín.
Sáng Danh Chúa Cha và Chúa Con, cùng sáng Danh Thánh Thần Thiên Chúa,
tự muôn đời và chính hiện nay, luôn mãi đến thiên thu vạn đại.
Amen. Alleluia.
(Tài liệu: Tìm Hiểu Thánh Vịnh và Thánh Ca, Qui chế sách lễ Rôma, Các Giờ Kinh Phụng vụ, Kinh thánh....Thánh vịnh..các thể thơ Việt, thơ Ðường, thơ mới...)
Ước mong:
Thánh vịnh được Thiên Chúa dùng người xưa, viết bằng tiếng Dothái cổ, không dễ hiểu với người thời nay. nên cần một bản dịch "vừa trung thành với nguyên ngữ, vừa xuôi theo tiếng Việt, vừa có tiết điệu và âm thanh dễ nghe, có thi vị nữa, lại tiện dụng cho việc đọc chung" (Ẩn danh, Tìm hiểu Thánh vịnh, trang 8).
Bản dịch Thánh vịnh của Nhóm Phụng vụ Các Giờ kinh đã có nhiều điểm hay, người đọc có thể nhận thấy. Nhưng cũng còn nặng phần văn chương cũ xưa. Đang cầu nguyện qua thánh vịnh mà bị khựng lại vì văn chương, vì điển tích khó hiểu, (Chúa tể càn khôn, nam tào, bắc đẩu…hết lòng hết dạ, muôn thuở muôn đời, cầu thay nguyện giúp…thì thật không vui, vừa khó uốn miệng vừa gây nhàm chán vì lặp lại nhiều lần... Thiết tưởng: hết lòng, muôn đời, chuyển cầu... là đủ rồi.
Ước gì có sự sửa chữa cho nhẹ nhàng hơn, hợp thời hơn, bỏ đi những điển tích, những danh từ Hán-Việt không còn thông dụng, những tiếng địa phương...
Cũng nên trình bầy lại sách Giờ kinh cho đỡ phải mở, nhất là vào mùa Vọng, mùa Giáng sinh, mùa Chay, mùa Phục sinh…mở phần chung thánh vịnh trong tuần và phần riêng theo mùa là tốt rồi. Hiện nay, nhiều câu điệp ca 3, 4 hàng cũng phải mở đi mở lại. Các bài nguyện phần chung cuối sách, nên trình bày đủ thánh vịnh khỏi phải mở rải rác ở mãi các trang trên. Tiết kiệm vài chục trang giấy mà gặp phiền hà, gây chia trí cho người dùng thì không nên. Sách nguyện tiếng Anh (Christian Prayer) dễ sử dụng hơn nhiều. Sách nguyện cho linh mục gồm 4 volume lại càng dễ dàng nữa.
Linh mục. Mark, cmc.
(Carthage 24-11-2007)
Trả lời với trích dẫn