Giới thiệu sách: Chúa Ba Ngôi

[Bảo_†_Lâm]

Chương VI

TRỞ LẠI VỚI HOẠT ĐỘNG SÁNG TẠO VÀ CỨU ĐỘ CỦA CHÚA BA NGÔI

Các chương trước đã giới thiệu giáo huấn của Giáo hội về các Ngôi Vị Thiên Chúa và các đặc tính của các Ngôi Vị ấy trong khi minh giải giáo huấn đó với sự trợ giúp của thánh Thomas và các nhà tiến sĩ khác. Sự nghiên cứu này bao gồm việc thực hành thanh tẩy lý trí chúng ta nhằm nâng nhãn quan lên, hướng về mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi trong đức tin. Bây giờ, chúng ta nên trở về với hành động của Ba Ngôi trong công trình sáng tạo, mạc khải và cứu độ của Ngài. Thực vậy, giáo huấn liên quan đến các đặc tính của các Ngôi Vị Thiên Chúa cống hiến một ánh sáng quí báu để nắm bắt cách sâu xa hơn hành động của các Ngôi Vị này.

Thần Học và Công Trình.

Trong quá trình nghiên cứu, chúng ta đã kiên nhẫn vượt qua từ “công trình” đến “thần học”. Chúng ta hãy nhớ lại rằng, nhờ công trình mà chúng ta hiểu được hoạt động, qua hoạt động đó Chúa Ba Ngôi tự mạc khải và thông chuyển. Đặc biệt cuộc Nhập Thể của Chúa Con và sự sai phái Chúa Thánh Thần; và nhờ thần học, chúng ta hiểu được đời sống của chính bản thể Chúa Ba Ngôi trong hữu thể đời đời của Ngài. Giáo lý về Chúa Ba Ngôi bao gồm hai con đường hay hai chuyển động bổ sung. Trước tiên là con đường khám phá mầu nhiệm của chúng ta. Nó khởi đi từ “công trình” và dẫn đến “thần học”, đó là việc đón nhận mạc khải và Ân huệ Thiên Chúa trong công trình mà nhờ đó những kẻ tin được chiêm ngắm chính Thiên Chúa. Để nối kết “công trình” và “thần học”, chúng ta đã dùng đến phép loại suy. Khởi đi từ những kết quả hoạt động của Thiên Chúa trong thế giới và dưới sự hướng dẫn của đức tin, phép loại suy giúp cho trí khôn chúng ta hướng đến một sự hiểu biết đúng đắn và chân thật về các Ngôi Vị Thiên Chúa trong khi vẫn tôn trọng sự siêu việt của mầu nhiệm Thiên Chúa. Con đường thứ hai thì khởi đi từ “thần học” đến “cơng trình”: sự hiểu biết của chúng ta về Ba Ngôi Thiên Chúa trong hữu thể nội tại của Ngài làm sáng tỏ việc chúng ta n?m b?t hoạt động của Thiên Chúa trong thế giới.
Chính nhờ Công Trình (Oikonomia) mà Thần Học (Théologia) đã chỉ dẫn cho chúng ta, nhưng ngược lại, Théologia soi sáng toàn thể Oikonomia. Các công trình của Thiên Chúa mạc khải cho chúng ta biết Ngài trong Bản Thể của Ngài và ngược lại, mầu nhiệm bản thể nội tại của Thiên Chúa soi sáng cho chúng ta hiểu tất cả các công trình của Ngài. Trong các tương quan nhân loại, sự việc cũng diễn ra tương tự như thế. Con người biểu lộ mình qua hành động và càng biết rõ một người nào đó, chúng ta càng hiểu rõ hành động của người đó[1].
Việc trở về với “công trình” (économie) và “thần học” (théologie) được biểu thị rõ ràng trong đoạn văn sau của thánh Thomas liên quan đến Chúa Giêsu: “Theo thứ tự bản tính trong giáo huấn của học thuyết Kitô giáo, sự khởi đầu và nguyên lý khôn ngoan của chúng ta là Chúa Kitô với tư cách Ngài là Đấng Khôn Ngoan và Lời của Thiên Chúa, nghĩa là theo thần tính của Ngài. Nhưng đối với chúng ta, Chúa Kitô là nguyên lý trong tư cách Ngài là Lời trở thành xác phàm, nghĩa là theo hành động nhập thể của Ngài[2]. Trong các giải thích đó, “thứ tự bản tính” tương hợp với “thần học” và tương ứng với thứ tự thần linh của Ngài bên Chúa Cha. Bên cạnh đó, thành ngữ “đối với chúng ta” tương ứng với “nhiệm cục”. Nó nhìn nhận Lời trong các mầu nhiệm thân xác của Ngài. Còn về chính thực tại (thứ tự bản tính), thì thần tính vĩnh cửu của Lời ở trước hết. Tuy nhiên, theo con đường hiểu biết của chúng ta (đối với chúng ta), việc nhập thể lại là đầu tiên. Trước hết, chúng ta cần phải đón nhận “Lời hóa thành nhục thể” như là của ăn để có thể lớn lên và có khả năng chấp nhận giáo huấn liên quan đến “lúc khởi đầu, Ngôi Lời ở bên Thiên Chúa”[3].

---

[1] Catéchisme de l'Église catholique, n° 236.

[2] Saint Thomas d'Aquin, Commentaire sur saint Jean, 1,1 (n° 34).

[3] Saint Thomas d'Aquin, Somme de théologie, II-II, q. 189, a. 1, ad 4.