Giới thiệu sách: Chúa Ba Ngôi

[Bảo_†_Lâm]

Thánh Thomas d’Aquin đã diễn tả chiều kích sáng tạo của Ba Ngôi trong một công thức ngắn gọn: “Những nhiệm xuất của các Ngôi Vị thần linh là căn nguyên của việc tạo thành”[1]. Thiên Chúa Cha đã sáng tạo nhờ Chúa Con. Có thể nói, sự nhiệm sinh từ đời đời của Chúa Con, bởi Chúa Cha là lý do và kiểu mẫu của sự hình thành các thụ tạo. Chúng đón nhận từ Thiên Chúa một sự thông phần vào bản thể và sự sống trong sự sáng tạo. Hành động sáng tạo này được thực hiện trong Chúa Thánh Thần, Đấng là Tình Yêu giữa Chúa Cha và Chúa Con. Sự nhiệm xuất từ đời đời của Chúa Thánh Thần xem ra là lý do của các công trình mà Chúa Cha thực hiện nhờ ý chí tự do của Ngài. Chính vì cùng một Tình Yêu mà Chúa Cha và Chúa Con yêu nhau và yêu mến chúng ta. Chắc hẳn, sự nhiệm sinh của Chúa Con và sự nhiệm xuất của Chúa Thánh Thần thì vĩnh cửu và “tất yếu”, trong khi sự sáng tạo xảy ra trong thời gian và tuỳ thuộc vào ý muốn của Thiên Chúa, nhưng sự sáng tạo trực tiếp liên kết với đời sống Ba Ngôi.
Khi đưa ra thêm một bước bổ sung, thánh Thomas d’Aquin cũng đã giải thích rằng, chính các tương quan Ba Ngôi là nguyên nhân của vũ trụ[2]ï. Các tương quan gi?a các Ngôi Vị thần linh (phụ hệ, tử hệ, nhiệm xuất), trong tư cách chúng đồng nhất hoá với chính các Ngôi Vị này, là cội nguồn sự phân biệt và là cội nguồn của vô số thọ tạo. Trong sự đa dạng khác thường của vũ trụ được sắp đặt có lớp lang, đa số các thụ tạo đều tìm thấy nguồn mạch của mình trong các tương quan Ngôi Vị của Thiên Chúa Ba Ngôi.
Cuối cùng, cũng như các sự nhiệm xuất của các Ngôi Vị thần linh là nguyên nhân của thế giới được tạo thành, một nguyên nhân siêu việt và tự do. Chúng cũng là nguồn mạch sự hiệp nhất của các Thiên Thần và loài người với Thiên Chúa. Nhờ “sự nhiệm xuất trong thời gian” của Chúa Con và Chúa Thánh Thần, nghĩa là qua việc sai phái Chúa Con và sứ mệnh của Chúa Thánh Thần, các Thiên Thần và loài người đón nhận việc kết hợp với Thiên Chúa, Đấng là cùng đích và hạnh phúc của họ. Có thể nói lúc bấy giờ, trong con người, toàn thể vũ trụ “quay về” với Thiên Chúa. Chúng ta đã trở về công trình thần thánh hoá này xa hơn khi trình bày các “sứ vụ” của Chúa Con và Chúa Thánh Thần.
Bây giờ, chúng ta cần phải giữ lại sự duy nhất của chức năng sáng tạo và ân sủng của Ba Ngôi. Trong tư cách là tặng phẩm của ân sủng, sự sáng tạo là một công trình mà Chúa Cha đã thực hiện nhờ Chúa Con và Thánh Thần. Sự sáng tạo được tìm thấy nơi nền tảng cứu độ: có ân sủng tất phải có tự nhiên. Ân sủng chữa lành bản tính tự nhiên bị thương tích do tội lỗi, củng cố và đem nó đến chỗ hoàn thành. Chiều kích sáng tạo của Ba Ngôi cho phép nắm bắt hồng ân sự sống tự nhiên trong toàn bộ chiều sâu của nó. Vũ trụ được tạo thành là công trình của Lời đầy khôn ngoan (Chúa Cha sáng tạo nhờ Chúa Con) và Tình Yêu. Do đó, người ta tìm thấy những sự “tương tự” trong thế giới để nói về Thiên Chúa Ba Ngôi. Khi sáng tạo thế giới nhờ Con Một và Thánh Thần, Thiên Chúa đã ban nó cho chúng ta như là “cuốn sách đầu tiên”, trong đó, Ngài tự mặc khải cho chúng ta cách chắc chắn và cũng qua cuốn sách đó, Ngài chuẩn bị cho chúng ta đón nhận sự mạc khải của Ngài.

---

[1] Saint Thomas d'Aquin, Somme de théologie, I, q. 45, a. 6, ad 1.

[2] Saint Thomas d'Aquin, Ecrit sur les Sentences, livre I, dist. 26, q. 2, a. 2, ad 2.