Thánh Phaolô, từ một người bách hại, và một người của bạo lực, đến mẫu gương vĩ đại nhất về lòng kiên nhẫn

[Teacher's Mập]

Chương III: Một thứ ôn dịch, chuyên gây nổi loạn giữa mọi người Do Thái (Cv 24,5)

Rồi ông ăn và khoẻ lại. Ông Sao-lô rao giảng tại Đa-mát. Ông ở lại Đa-mát với các môn đệ mấy hôm, rồi lập tức ông bắt đầu rao giảng Đức Giê-su trong các hội đường, rằng Người là Con Thiên Chúa. Mọi người nghe ông giảng đều kinh ngạc và nói: “Ông này chẳng phải là người ở Giê-ru-sa-lem vẫn tiêu diệt những ai kêu cầu danh Giê-su sao? Chẳng phải ông đã đến đây với mục đích bắt trói họ giải về cho các thượng tế sao?” (Cv 9,19-21)

Một thời đã từng là người hung hăng bách hại Giáo Hội, chính Phaolô cũng bị người Do Thái, những người không tin và những người giả danh Kitô hữu truy đuổi (xc. 2Cr 11,26). Vì vậy trong các lá thư, thánh nhân cũng thường ám chỉ đến cuộc truy bắt của những người Do Thái (xc. Rm 15,31; 2Cr 11,24-26; Gl 5,11; 1Tx 2,14-16), và nói rõ đó là những thời khắc khó khăn nhất phải chịu đựng.

Khi nói về cuộc bách hại do những người Do Thái đưa ra để chống lại Giáo Hội sau khi ông Stêphanô bị giết, có lẽ thánh Luca muốn cho thấy bạo lực quần chúng có thể xảy ra trong bất cứ thể chế tôn giáo nào, khi nó cảm thấy bị đe dọa bởi một phong trào mới. Trong những tình huống như vậy, hội đường công bố các cá nhân là lạc đạo, rồi sau đó truy bắt và giết những ai không chia sẻ giáo huấn chân truyền, như trường hợp của Đức Giêsu, các ông Stêphanô và Phaolô.

Trong các lá thư, Thánh Tông Đồ liệt kê rất nhiều lý do khác nhau của những cuộc bách hại như thế.

Chắc chắn rằng, lý do đầu tiên là “loan báo Tin Mừng về đức tin mà trước đây ông muốn tiêu diệt” (Gl 1,23). Làm như thế, thánh nhân thách thức những yếu tố nền tảng của Do thái giáo, mà ông coi như “vô giá trị” so với đặc tính tuyệt vời là biết Đức Kitô (xc. Pl 3,4-8).

Yếu tố chính yếu là lời rao giảng của Phaolô khi ông tuyên bố rằng thành phần dân Thiên Chúa không đòi buộc phải chịu cắt bì (xc. Gl 3,1-5; X. 5,11; Cv 15,8-11), hay tuân giữ những quy định của lề luật về sự thanh sạch theo luật (xc. Gl 2,11-21).

Cuối cùng, ông bị tố cáo là không coi trọng các đòi hỏi luân lý, một cáo buộc mà ông bác bỏ như một lời vu khống (xc. Rm 3,7-8).

Vì những lý do trên, người Do Thái đã kể ông “như một thứ ôn dịch, chuyên gây nổi loạn giữa những người Do Thái khắp mọi nơi” (Cv 24,5; X. 16,20; 17,6). Vì thế, theo như sách Công Vụ thuật lại, họ liên tục truy đuổi ông.

Tại Damas, ngay sau khi gặp Đức Kitô và lần đầu tiên ông làm chứng Đức Giêsu là Đấng Kitô, người Do Thái giận dữ đến nỗi “cùng nhau bàn kế giết ông” (xc. Cv 9,22-23). Ngay cả ở Giêrusalem, họ cũng “tìm cách giết ông” (xc. Cv 9,29).

Trong hội đường Antiôkia ở Pisidia, khi ông Phaolô cùng với ông Banabê công bố rằng “điều Thiên Chúa hứa với cha ông chúng ta, thì Người đã thực hiện đầy đủ cho chúng ta là con cháu của các ngài khi làm cho Đức Giêsu sống lại… người Do Thái đầy lòng ghen tức, họ dùng lời phạm thượng mà phản đối những điều ông Phaolô nói… họ khích động những phụ nữ thượng lưu tôn thờ Thiên Chúa và những thân hữu trong thành, xúi giục họ bắt bớ ông Phaolô và ông Banaba, và trục xuất hai ông ra khỏi lãnh thổ của họ. Hai ông… đi tới Icônio” (Cv 13,32-33, 45,50-51).

Tại Icôniô, “những người ngoại và những người Do thái, cùng với các thủ lãnh của họ, mưu toan làm nhục và ném đá hai ông. Biết thế, hai ông lánh xa các thành miền Lycaonia là Lytra, Đecbê, và các vùng phụ cận; Tại đó, các ông tiếp tục loan báo Tin Mừng” (Cv 14,5-7).

Tại Lytra, có những người Do Thái từ Antiôkia và từ Icôniô đến, “thuyết phục được đám đông dân chúng. Họ ném đá ông Phaolô rồi lôi ông ra ngoài thành, vì tưởng là ông đã chết” (Cv 14,19).

Tại Philíp, Phaolô cùng với Sila, đã trừ quỉ cho một người tớ gái, người đã làm cho các chủ của cô kiếm được nhiều lợi lộc. Khi thấy hy vọng kiếm lợi của mình đã tiêu tan, các ông chủ của cô liền bắt hai nhà truyền giáo, điệu đến trước quan tòa và tố cáo: “những người này gây xáo trộn trong thành phố chúng ta; Họ là người Do Thái và họ truyền bá những tập tục mà người Rôma chúng ta không được phép chấp nhận và tuân theo. Đám đông nổi lên chống hai ông. Các quan toà, sau khi đã cho lột áo hai ông, ra lệnh đánh đòn. Khi đã đánh nhừ tử, họ tống hai ông vào ngục và truyền cho viên cai ngục phải canh giữ cẩn thận. Được lệnh đó, người này tống hai ông vào phòng giam sâu nhất và cùm chân lại”. Sáng ngày, khi biết các ông là công dân Rôma, và không được đánh đòn hai ông, các quan toà buộc phải xin lỗi hai ông (Cv 16,14-39).

Tại Thessalônica, người Do Thái “sinh ghen tức” vì có một số người đã tin theo và nhập đoàn với ông Phaolô và ông Xila; một số rất đông những người Hy lạp tôn thờ Thiên Chúa và một số phụ nữ quý phái cũng làm như vậy, nên họ quy tụ một số du đãng đầu đường xó chợ, họp thành đám đông gây náo loạn trong thành. Họ lôi hai nhà truyền giáo ra trước nhà chức trách thành phố, tố cáo hai ông “làm ngược các chiếu chỉ của Hoàng Đế, và công bố “một vua khác là Giêsu”. Sau khi đã nộp tiền bảo lãnh, các ông được thả ra (Cv 17,4-9; X. 1Tx 2,14). Phaolô kể lại kinh nghiệm đau buồn này trong lá thư thứ nhất gửi tín hữu Thessalônica: “Như anh em đã biết, chúng tôi đã đau khổ và bị làm nhục tại Philíp; nhưng dựa vào Thiên Chúa chúng ta mà chúng tôi đã mạnh dạn rao giảng Tin Mừng của Thiên Chúa cho anh em, trong một cuộc chiến đấu gay go” (1Tx 2,2).

Tại Beroia, “khi những người Do Thái ở Thêxalonica biết là ông Phaolô cũng loan báo Lời Thiên Chúa ở Beroia nữa, thì họ lại đến khuấy động và gây xôn xao trong đám đông dân chúng”, buộc Thánh Tông Đồ phải rời đó để đi Athêna (xc. Cv 17,13-15).

Những người Do Thái ở Côrintô, khi nghe chính Thánh Tông Đồ công bố Đức Giêsu là Đấng Kitô, thì đã nhất tề nổi dậy chống ông Phaolô; họ đưa ông ra tòa và nói: “tên này xúi giục người ta tôn thờ Thiên Chúa trái với Lề Luật” (Cv 18,5-6, 12-13).

Phaolô ở Êphêsô hai năm, “khiến mọi người sống ở Asia, người Do Thái cũng như người Hy Lạp đều được nghe Lời Chúa”. Nhưng một số người thợ bạc trong thành phố, sợ rằng lời giảng của Thánh Tông Đồ có thể gây ảnh hưởng xấu trong việc bán “mô hình đền thờ nữ thần Artêmi bằng bạc”, nên đã xúi giục dân chúng chống lại Thánh Tông Đồ và buộc ông phải đi đến Makêđônia (xc. Cv 19,10, 23; 20,1). Khi các kỳ mục từ Êphêsô đến gặp ông tại Milêtô, lúc ông đang trên đường đi Giêrusalem, ông thú nhận: “khi phục vụ Thiên Chúa, tôi đã hết lòng khiêm tốn, đã phải rơi lệ, đã gặp thử thách do những âm mưu của người Do Thái” (Cv 20,19).

Tại Giêrusalem, đám đông dân chúng bị những người Do Thái từ Asia đến khuấy động, nên “tìm cách giết ông”. Ông đã được cứu thoát nhờ sự can thiệp của toà án, qua việc “bắt và lấy xiềng còng ông lại” (Cv 21,31, 33-36). Người Do Thái, tức giận vì lời lẽ ông Phaolô kể lại ơn gọi và sự công chính do việc ông làm, đã hò hét trước toà: “hãy bứng khỏi mặt đất loại người như thế! Nó không đáng sống”.

Nhờ là công dân Rôma, ông đã thoát khỏi bị đánh đòn, nhưng buộc phải ra trước Thượng Hội Đồng. “Thượng tế Khanania ra lệnh cho các phụ tá đánh vào miệng ông. Bài diễn văn của ông đề cập đến việc sống lại gây ra tranh luận giữa người Pharisêu và nhóm Xa-Đốc. Viên chỉ huy sợ rằng “họ có thể xé xác ông Phaolô”, nên đã lôi ông và đem về đồn. Tuy nhiên, người Do Thái vẫn giữ ý định. Một nhóm trên 40 người “đã bày mưu tính kế và thề rằng sẽ không ăn uống gì cho đến khi giết được ông Phaolô” (xc. Cv 21, 22-23, 23,14).

Để giúp cho ông Phaolô thoát khỏi âm mưu những người muốn ám hại ông, viên chỉ huy đã cho người hộ tống ông đến Xêdarê; tại đó, ông bị giam tù hai năm, dù rằng ông đã được đưa ra trước tổng trấn Phêlich (xc. Cv 21,23, 23,24, 27). Vì là công dân Rôma (xc. Cv 22,25-27 16,37), ông Phaolô đã kháng cáo lên Hoàng Đế, và vì vậy ông đến Rôma (xc. Cv 25,11-12).

Qua nhiều gian nan vất vả, kể cả bị đắm tàu (xc. Cv 27,9-43), cuối cùng ông Phaolô đến Rôma (xc. Cv 28,15). Tại đây, ông bị giam giữ tại nhà riêng hai năm, có lính canh bên ngoài, và ông “rao giảng Nước Thiên Chúa và dạy về Chúa Giêsu Kitô” (Cv 28,16, 30-31).

Dầu vậy, ngay tại Rôma, vào cuối đời ông đã phải tranh đấu với một số người Do Thái, “những kẻ rao giảng Đức Kitô vì đố kỵ và cãi cọ…, vì tranh chấp, không có lòng ngay, thường là gây gian nan cho tôi, trong lúc tôi bị xiềng xích”. Nhưng, ông không màng chi chuyện đối kháng: “có can gì không? trừ ra điều này là Đức Kitô được rao giảng cách này hay cách khác, với ý xấu hay ý lành, thế là tôi vui mừng rồi” (Pl 1,15, 17-18).