DÂNG MÌNH CHO CHÚA VÀ CÁC CON CHO NGÀI
Hai mưoi năm tuổi đời, một vợ và ba đứa con, đó là ưu tư trăn trở của anh Tôma Đệ những ngày bị giam trong ngục. Không thể bỏ đức tin, nhưng tương lai của người vợ và những đứa con dại thì ra sao? Trong nhiều ngay suy nghĩ và tha thiết cầu nguyện xin Chúa soi sáng. Cuối cùng anh tìm được an vui trong tâm hồn, phó thác tất cả trong tay Chúa quan phòng. Anh nói với người vợ đến thăm:
"Đừng khóc mình ạ! Mình hãy về dạy dỗ các con nên người, dạy chúng thờ phụng Chúa. Tôi đã dâng mình và các con cho Ngài. Nhớ cầu xin Chúa cho tôi được thêm sức mạnh để nhẫn nại đến cùng"
Sinh ra trong một gia đình công giáo tại làng Bồ Trang, tỉnh Thái Bình, năm 1811, Tôma Nguyễn Văn Đệ vì lý do sinh kế, theo cha mẹ về xứ Kẻ Mốt (Bắc Ninh) và ở ngay gần nhà thờ. Lớn lên anh theo nghề thợ may và được mọi người yêu mến. Anh rất nhiệt tình với việc trong giáo xứ. Hầu hết cờ quạt, đồ trang hoàng trong nhà thờ và nhà xứ đều nhờ đến bàn tay khéo léo và sáng tạo của anh. Khi kinh tế gia đình ổn định, anh lập gia đình, ra ở riêng và sinh hạ được ba người con.
Ngày 29/6/1838, quân lính đến vây làng Kẻ Mốt và ép buôc mọi người trên 18 tuổi phải đạp lên Thánh Gía, anh lẩn trốn phía sau nhà. Đến khi quân lính xống xộc, xông vào nhà lùng bắt, anh biết mình không thể tránh được nữa, liền giã từ vợ, dặn đưa con về bên ngoại, ôm hôn từng đứa, rồi ra trình diện. Đến trước Thánh Gía, anh Đệ quỳ xuống cầu nguyện lớn tiếng rằng: "Lạy Chúa! Sẽ không bao giờ con bước qua mặt Ngài!".
Quân lính áp giải anh Tôma Đệ cùng với cha Tự, ông trùm Cảnh, hai thầy Uy và Mậu anh Mới, Vinh về giam tại Bắc Ninh.