Mùa Báo Hiếu Thiên Chúa phán: ngươi hãy thảo kính cha mẹ, kẻ nào chúc dữ cha mẹ thì phải chết tử hình (xh 20,12). Cây có cội, nước có nguồn, lòng nhớ ơn xuất phát từ lòng yêu mến. Lòng yêu mến xuất phát từ lòng Thiên Chúa. Theo truyền thống tốt lành của dân tộc Việt Nam, hàng năm vào ngày lễ Vu Lan, Mùa Báo Hiếu, là dịp để con cháu cùng nhau nhớ đến và cầu cho cha mẹ, ông bà tổ tiên. Giới răn thứ bốn trong mười giới răn Thiên Chúa truyền buộc mọi người phải thảo kính cha mẹ. Hội Thánh về phần mình luôn cổ vũ lòng hiếu thảo, biết ơn đối với cha mẹ, ông bà tổ tiên. Không ai bất hiếu với cha mẹ, bất hòa với anh em ruột thịt mình mà lại đẹp lòng Thiên Chúa. Cũng thế không có cha mẹ nào đối xử bất công với con cái, hoặc không nuôi dạy con cái mình theo đúng luật Chúa và Hội Thánh mà được Thiên Chúa chúc phúc. Giới răn của Thiên Chúa bắt nguồn từ lòng yêu thương quảng đại của Thiên Chúa cho nên bao bọc tất cả, không giáo điều hạn hẹp như kiểu luân lý thế gian, hoặc như đạo lý “Quân sư phụ” của Khổng Tử. Hội Thánh Công Giáo coi việc kính nhớ tổ tiên là một mầu nhiệm của lòng tin, tin vào sự Phục Sinh của Đức Kitô Giêsu. Trong lòng tin đó thì Kitô hữu xác tín rằng, ông bà cha mẹ mình tuy đã qua đời, nhưng các ngài vẫn đang sống. Không phải sống vật vờ như hồn ma bóng quế, nơi bụi cỏ gốc cây, sống nhờ vào bát cơm quả trứng của con cháu, mà sống tràn đầy hoan lạc trong vinh quang của Đức Kitô. Qua lời khẩn cầu của các vị đáng kính tổ tiên, Đức Kitô Giêsu lại tuôn đổ hồng ân như những dòng sông dòng suối từ trái tim yêu mến của Người xuống cho chúng ta. Những người công giáo Việt Nam nhờ sự dẫn dắt của Hội Thánh Việt Nam, đã yêu mến kính nhớ tổ tiên ông bà với lòng tin. Tin vào Đức Kitô và tin vào sự sống lại của tổ tiên, tin vào sự sống lại của chúng ta và của con cháu, vì Đức Giêsu Kitô hôm qua, hôm nay vẫn là một cho đến muôn đời. Từ suy niệm như trên cúng ta phải nói thật với nhau về cái hiện tượng hiếu thảo theo luân lý thế gian mà chúng ta thường gặp. Khi cha mẹ ông bà nằm xuống, người ta thích làm ma cho lớn với nhiều vòng hoa, nhiều khăn trắng, kèn tây, kèn ta, đủ lễ bộ. Đó là điều phải đạo. Đó là để tỏ lòng biết ơn cha me ông bà. Bao nhiêu tưởng cũng chưa đủ, vì lấy gì đền đáp được công ơn sinh thành dưỡng dục? Vì làm sao lấp kín được khoảng trống nhớ thương vời vợi đang có ở trong lòng người con chí hiếu? Nhưng cũng phải nhận thực rằng : trong những nghi thức đền ơn đáp nghĩa đó, cũng có những sự thực đau lòng. Có những người con khi cha mẹ còn sống, chẳng yêu mến, chẳng vâng lời, chẳng tôn kính, thậm chí còn mắng chửi còn đọa đày, thế nhưng khi cha mẹ vừa mới nằm xuống là làm ma linh đình, khóc lóc thảm thiết. Với luân lý thế gian, thực sự không chê trách vào đâu được. Mà thực sự cũng tốt thôi vì làm như thế để mát mặt cho kẻ sống. Nhưng người chết nằm đó giữa những vòng hoa, giữa tiếng kèn trống chẳng được hưởng một cái gì. Thế giới của các ngài khác hẳn nhu cầu của chúng ta. Một đám ma tốn phí hay một đám ma đơn giản cũng không thể nào xoay chuyển được tình huống của ông bà cha mẹ chúng ta. Các ngài sau khi nằm xuống chỉ có một nhu cầu là Đức Giêsu Kitô phục sinh. Một Kitô hữu đích thực không thể nói được là khi cha mẹ tôi qua đời, hàng năm tôi sẽ bỏ ra thật nhiều tiền để xin thật nhiều lễ, hai ba cha đồng tế, áo đen cờ rũ, thế là cha mẹ tôi, ông bà tôi sớm siêu thăng. Nước Thiên Chúa không phải như nước thế gian mà hễ ai có nhiều cây vàng, nhiều đôla gởi lên thiên đàng qua thánh lễ là cha mẹ người đó được chỗ ngồi cao vênh vang hơn những người khác. Trong tông đồ công vụ, Phêrô đã nói với Simôn khi anh ta đem tiền đến biếu các tông đồ để mua thánh thần rằng : “Tiền bạc của anh tiêu tan luôn với anh cho rồi, vì anh tưởng có thể lấy tiền mà mua ân huệ của Thiên Chúa ! (Cv 8,20). Việc kính nhớ tổ tiên của đạo Công Giáo nằm trong tín điều các thánh thông công. Ông bà cha mẹ chúng ta chết đi không tan biến vào nơi hư vô huyền ảo, mà thực sự đang sống thân mật với Thiên Chúa thành một chi thể trong thân mình mầu nhiệm Chúa Kitô. Việc hương hoa lễ bái có giá trị luân lý cho người sống. Những nghi thức đó không làm cho người sống gặp được người chết. Muốn gặp được ông bà cha mẹ đích thực trong ngày Xuân, ngày lễ giỗ, mùa báo hiếu...thì phải gặp trong Đức Kitô Giêsu. Nghĩa là mỗi người sống, cũng phải sống sao là một chi thể trong thân mình mầu nhiệm Chúa Kitô. Mỗi người phải là một cành nho trong cây nho Giêsu. Như thế sự liên kết, sự hiệp thông giữa những người đã chết và những người đang sống ở trần gian, nhờ sự sống của Đức Kitô Giêsu mới trở thành hiện thực. Người này cầu nguyện cho người khác trong Đức Kitô Giêsu. Lòng yêu mến biết ơn lẫn nhau như vậy mới đích thực, vì xuất phát từ lòng yêu mến của Thiên Chúa. Lúc ấy không chỉ ông bà cha mẹ chúng ta, mà chúng ta cũng có thể liên kết được với các vị tiền bối, với các Thánh Tử Đạo Việt Nam, với tất cả các tín hữu đã ly trần không kể màu da tiếng nói. Vì Thiên Chúa không phải là Thiên Chúa của kẻ chết mà Thiên Chúa của kẻ sống. Trong niềm tin ấy, chúng ta không sợ sống cô đơn như những người dương thế hôm nay, vì những nỗi ưu tư vất vả, những đau khổ cũng như vui mừng của chúng ta đều được thấm vào những đau khổ của thập giá Đức Kitô. Do đó trong mùa báo hiếu, sự hiệp thông chia sẻ giữa những người Kitô hữu đã chết và đang sống, đều được ở trong sự bao bọc của lòng yêu thương của Cha, Con và Thánh Thần, trong tấm lòng của Chúa Giêsu Kitô, Đấng đã chết và đã phục sinh cho tất cả chúng ta được nên một với Người. Thấy được như vậy, lòng kính nhớ và biết ơn cha mẹ, ông bà, tổ tiên mới là chân lý và nguồn hy vọng cho chúng ta, và lời cầu nguyện của chúng ta mới như hương thơm bay lên đụng tới các bậc tổ tiên ông bà cha mẹ, vì chúng ta tin những lời cầu ấy đã đụng tới Thiên Chúa và đã được Thiên Chúa đoái thương chấp nhận. Lm. Giuse Trần Đình Long, sss (SSS là viết tắt của ba chữ: Societas Sanctissimi Sacramenti, nghĩa là Dòng Thánh Thể)