TRẢ LỜI BẠN ĐỌC
1. Xin hỏi chữ Allêluia viết như thế nào thì đúng? Vì con thấy bây giờ có những cách viết như sau : Hal-lê-lu-ia ; Al-lê-lui-a, Alleluia, Al-le-lui-a, Al-le-lu-ia và Hal-le-lu-ia. Kể cả cách phát âm nữa. (Bùi trọng Khẩn).
- Một chữ mà viết bằng ấy kiểu như trên thì cũng rắc rối và phức tạp thật, chẳng biết lối nào mà theo và xem ra ai muốn viết thế nào thì viết. Như vậy, kể cũng khá “loạn”. Vì thế, thiết tưởng cần phải có nguyên tắc và một qui luật chung để mọi người dựa vào đấy mà viết.
Nguyên tắc đó là nguyên tắc ngữ học quốc tế chung cho mọi nước, và được nhiều người, nếu không muốn nói là mọi người, tôn trọng. Và qui luật một khi được quốc tếõ công nhận thì cá nhân người này, người kia, đoàn thể này đoàn thể nọ không ưa không thích, đồng ý hay không đồng ý không thành vấn đề, vì đã chịu luật chơi chung thì phải thế. Vậy, nguyên tắc ngữ học quốc tế là : phiên âm từ nguyên ngữ và dùng những vần có trong ngôn ngữ nước mình để phiên âm. Điều này khá hạn chế vì có nhưng vần, những chữ có trong nguyên ngữ mà không có hay không đọc được trong chuyển ngữ, thí dụ chữ h đối với tiếng la-tinh và tiếng Pháp. Người La-tinh và người Pháp có chữ này nhưng họ không đọc được. Ví vậy họ mới bỏ đi trong chữ Halleluyah là nguyên ngữ híp-ri. Người công giáo Việt Nam quen với kiểu viết của người La-tinh và người Pháp từ bao đời nay nên vẫn viết chữ này theo lối của họ, nghĩa là Alleluia. Nếu là người La-tinh và người Pháp thì không nói làm gì, nhưng người Việt Nam có chữ h và đọc được chữ h thì theo nguyên tắc và qui luật ngữ học quốc tế nên viết và đọc theo nguyên ngữ, vì như vậy mới có nghĩa cũng như chữ hân hạnh trong tiếng Việt Nam. Phải đọc là hân hạnh mới có nghĩa, còn nếu bỏ hay không đọc chữ h thì không có nghĩa,vì bấy giờ thay vì hân hạnh sẽ là ân ạnh.
Đó là nguyên tắc, còn thực tế thì có vấn đề. Vấn đề ở chỗ Việt Nam không có âm ya, al hay hal mà chỉ có ia, an hay han. Nếu muốn phát âm cho đúng tiếng híp-ri thì phải đọc như người ta viết nghĩa là Halleluyah. Hallelu là ngợi khen chúc tụng hoan hô, con Yah là Yahvé : Đức Chúa. Người Do thái cũng như người Việt Nam kỵ tên húy của nhà vua. Vì thế tuy viết danh Thiên Chúa là Yahvé mà khi đến chữ này họ không đọc chính tên mà đọc khác đi. Cũng vì vậy khi gặp chữ này trong Kinh thánh, Nhóm CGKPV dịch là Đức Chúa mà không viết chữ Gia-vê ra. Do đấy hỏi viết thế nào cho đúng thì thật khó nói, vì tiếng Việt Nam không có cách nào viết cho đúng được, mà chỉ tương đối thôi. Nếu viết là Alleluia thì cũng giống như ân ạnh không có nghĩa ; còn viết năm bẩy kiểu như hiện nay thì không đúng nguyên tắc ngữ học. Có chăng tạm nhận được một kiểu tương đối khá chuẩn về cách phát âm theo ý nghĩa, nhưng không chuẩn về cách viết. Đó là Ha-lê-lui-a. Đáng lẽ phải viết là Ha-lê-lu-ya. Nhưng vần ya không có trong tiếng Việt Nam như nói ở trên. Còn nếu viết là Ha-lê-lu-ia thì vần ia, người ta không đọc là I-a mà đọc là ia. Chính vì vậy mà khi phiên âm sang tiếng Việt, phải có gạch ngang để người ta đọc cho đúng. Chẳng hạn chữ Maria. Vì quá quen người ta đọc là Ma-ri-a chứ không thi sẽ đọc là Ma-ria (ia).
Kết luận là nếu muốn viết cho khá đúng với nguyên tắc và qui luật ngữ học quốc tế thì thiết tưởng phải viết là Ha-lê-lu-ia với điều kiện âm ia phải đọc như gia (tức Yahvé).
2. Làm thế nào để nhận biết đâu là một bài thánh ca công giáo, đâu là bài hát của hội thánh Tin Lành ? Ca đoàn công giáo có nên chọn hát thánh ca của anh em Tin Lành không ? Từ trước tới nay, công giáo chúng ta có chung với anh em Tin Lành những bài hát nào, xin cho phổ biến và giới thiệu bài hay. Có bao giờ chúng ta (người công giáo) nghiên cứu về thánh ca Tin Lành ? Có gì khác biệt về thánh nhạc thánh ca giữa hai hội thánh này ? Trong khi cử hành bí tích rửa tội, có chỗ nào có thể cất lên 1 bài ca, và bài ca ấy có nội dung như thế nào là thích hợp nhất. (Tuyết Mai)- Cứ xem lời ca. Các từ hai bên dùng không giống nhau, cách diễn tả cũng khác nhau nữa. Thí dụ người Tin Lành dùng chữ thuộc linh. Đó là chữ lạ đối với người công giáo cũng như chữ báp-têm chẳng hạn. Rồi dòng nhạc cũng thế. Dòng nhạc của các nhạc sĩ Tin Lành bây giờ xem ra gần với dòng nhạc ngoài đời hơn.
- Các nhạc sĩ bên Tin Lành mới sáng tác thánh ca trong những năm gần đây thôi. Số nhạc sĩ của họ cũng tương đối còn ít. Trước kia họ thường hát đa âm hợp xướng lấy trong các sách hát của nước ngoài rồi đặt lời Việt vào. Vì vậy, tôi chưa thấy bên công giáo chọn thánh ca của anh em Tin Lành. Có lẽ vì bên công giáo có quá nhiều bài hát chăng ?
- Như vừa nói, nền thánh ca của anh em Tin Lành ở Việt Nam, nói cho đúng, chỉ mới phát triển gần đây thôi, nên bên công giáo chưa mấy ai để tâm nghiên cứu. Hát chung với nhau trong những dịp Giáng sinh, Phục sinh thì có, mỗi bên hát bài của mình, còn nghiên cứu, theo tôi, có lẽ chưa. Hai bên khác nhau về các từ dùng và khác nhau cả về nội dung nữa. Bên công giáo tin Chúa hiện diện đích thật trong bí tích Thánh Thể, sùng kính Đức Mẹ Ma-ri-a và các thánh, còn bên Tin lành chú trọng đến thánh vịnh, đến nội dung lời Chúa.
Trong nghi thức rửa tội, có ghi những chỗ và những bài có thể hát và nên hát ở những phần được chỉ định sẵn. Cứ xem sách nghi thức là biết hát khi nào và hát bài nào (thường là thánh vịnh), thí dụ sau mấy lời chủ sự chào đón lúc đầu, có thể hát những bài có nội dung bước vào đền thánh như Con nay bước vào , Lạy Chúa, con là con Chúa của Hoàng Kim hay thánh vịnh 94. Sau khi đổ nước lên đầu người thụ tẩy cũng có thể hát một bài thích hợp. Nếu cử hành trong lễ, theo ca mục của lễ Rửa tội. Về nội dung, hát những bài nói về thánh tẩy, ơn gọi làm con Chúa, Chúa là gia nghiệp, là mục tử là thích hợp.
3. Xin đề nghị Báo chỉ giới thiệu những băng đĩa chứa đựng nội dung đã được Đấng bản quyền duyệt. Như thế giáo dân mới dám trông cậy vào sự giới thiệu này để chọn mua cho đúng với sự hướng dẫn về thánh nhạc thánh ca của Báo.- Từ trước đến giờ quả thật có sự lẫn lộn về giới thiệu và báo tin. Đúng ra người phụ trách mục này chỉ báo tin là đã nhận được những thứ đó như một lời cám ơn vì được gửi tặng, còn nếu giới thiệu thì phải khác
4.
a) Có bao giờ BTN làm một cuộc điều tra xem :
-có bao nhiêu người (ca trưởng) sử dụng bài hát đăng trên HLMC cho ca đoàn mình ? Tỷ lệ với số ca đoàn, ít là trong giáo phận TPHCM.
-Có bao nhiêu nhạc sĩ sẵn sàng cộng tác với HLMC ? Tỷ lệ ? (với số nhạc sĩ trong giáo phận TPHCM. Có nên mời tất cả ?)
b) Các cộng tác viên với HLMC có hài lòng với nội dung mỗi số báo, cách riêng các nhạc sĩ có bài đăng trên báo. Rất mong được nghe ý kiến của các anh chị em nhạc sĩ để chúng ta cùng học hỏi, cùng rút ưu khuyết điểm và làm cho tờ báo HLMC được ưu ái hơn. (Một nhạc sĩ công giáo ngoài BTN)
·Báo chưa bao giờ làm một cuộc điều tra về vấn đề như ông bạn nhạc sĩ nói. Vì vậy tôi không thể trả lời là có bao nhiêu ca trưởng sử dụng bài hát đăng trên HLMC.
Có bao nhiêu nhạc sĩ sẵn sàng cộng tác với HLMC ? Chỉ có mấy người vẫn viếtù bài đăng trên báo đó thôi. Còn ngoài ra không thấy ai ngỏ ý cả. Có mấy người thỉnh thoảng gửi bài, nhưng chúng tôi thấy loại nhạc như thế không hợp với đường lối và chủ trương của Ban nên không đăng. Đàng khác, nói chung phần đông các nhạc sĩ công giáo ở thành phố nghĩ khác với BTN, nên không hợp tác và có hợp tác, Ban cũng thấy là ít hợp, vì hai bên không cùng chung một tần số. Chúng tôi biết như vậy, nhưng vẫn dựa vào nhau, bảo nhau cố gắng, bây giờ người ta chưa hiểu, nhưng về sau sẽ có người hiểu. Vả lại, chúng tôi làm theo đường lối của Hội thánh, trong khi phần đông cả người làm nhạc lẫn người sử dụng nhạc ở đây, hoặc không biết thánh nhạc, hoặc biết nhưng không muốn làm theo, vì cho là gò bó và sợ không ăn khách.
·Các cộng tác viên có hài lòng với các bài của mình đăng trên mỗi số báo không ?
Hài lòng thì không dám, nhưng mừng thì có mừng, vì mỗi lần ra được báo, ai cũng có cảm giác như qua được một cuộc “vươt cạn”, bởi lẽ không dễ dàng gì về mọi phía.
5. Tại sao báo HLMC không chọn đăng những tác phẩm Thơ Công Giáo của nhiều tác giả khác nhau ? (Nguyễn Minh Đức)* HLMC là một nội san thiên về thánh nhạc và phụng vụ. Vì vậy thơ chỉ là bộ môn phụ thuộc để trang trí chứ không phải là mục chính của báo. Đàng khác, đăng thơ của các tác giả thì phải hỏi ý kiến. Tác giả các bài thơ đăng trong tuyển tập thơ công giáo do linh mục Trăng Thập Tự hợp tuyển, HLMC không biết ở đâu mà xin phép. Xin phép đăng rồi lại phải nghĩ đến tiền nhuận bút. Khả năng tài chính của HLMC quá eo hẹp (mỗi số báo chỉ in 500 thôi mà bán không hết), trong khi những tác giả viết cho HLMC phần đông là người trong nhà TN, viết lấy công phúc mà không lấy thù lao. Đó là lý do hạn chế của báo về đề mục và tác giả.
6. Thưa cha, bài hát chỉ có nốt nhạcvà lời ca, con không thể biết được bài ấy đã được chuẩn ấn chưa, làm sao để chọn tập ? Ca trưởng chúng con có nhiều tờ photo rời không rõ xuất xứ. (Madalena)* Mấy chục năm gần đây có nhiều bài hát tự biên tự diễn và hiện nay trong thành phố cũng có ca đoàn chủ trương chỉ hát những bài do người trong đoàn của mình sáng tác mà thôi.Đó la ølý do tại sao có nhiều bài photo tràn lan như vậy. Hiện nay có một số sách hát được chuẩn nhận có chữ ký và lời cho phép của Đức Giám Mục đàng hoàng. Chị chọn các bài trong những tập đó mà tập cho ca đoàn hát. Còn bài nào thấy hồ nghi thì chịu khó đi hỏi xem có gì sai trái về nhạc và lời không.
7. Taizé là gì ? Thánh ca Taizé là gì ? Việc sử dụng trong vị trí và hoàn cảnh nào là thích hợp nhất với thánh ca Taizé ? (trong, ngoài phụng vụ , trong, ngoài nhà thờ) (không đề tên người hỏi)- Taizé là một làng ở bên Pháp gần tỉnh Mâcon, giữa Paris và Lyon. Tại làng này có một tu viện nổi tiếng của Thệ phản (Tin lành). Người sáng lập tu viện này là mục sư Roger Schutz, người Thuỵ sĩ. Tu viện được thành lập năm 1940. Chủ trương của tu viện là hòa giải và đại kết. Hoà giải các mâu thuẫn về người hay chủ trương và đoàn kết những người cùng tin vào Chúa Ki-tô. Những người trẻ trên khắp thế giới đến đây khá đông để gặp gỡ, cầu nguyện và trao đổi với nhau.
* Thánh ca Taizé là những bài hát ở Taizé hoặc do các tu sĩ tai đây sáng tác, hoặc thu thập ở các nơi mang về làm thành một ca mục đa dạng, phong phú. Mỗi Chúa nhật, các tu sĩ đều hát thánh ca phụng vụ bằng tiếng Pháp. Trong ngày đều có các nhóm đến cầu nguyện. Những nhóm này dùng bài hát ở Taizé và hát theo lối Taizé. Họ đã ra phát hành ba băng đề là Come and worship, Jubilate Deo, Cantate Domino. Mấy lần tĩnh tâm giới nghệ sĩ công giáo, thấy người điều khiển cho hát theo lối này ở nhà nguyện cũ Tiểu chủng viện Sài-gòn.
Hát, cầu nguyện theo nhóm là thích hợp nhất. Như vậy là hát trong nhà thờ và ngoài khung cảnh phụng vụ. Mục đích của những bài hát này là giúp người ta cầu nguyện tập thể và đôn đốc hình thức cầu nguyện này. Xem ra đây là hình thức thích hợp và hấp dẫn đối với giới trẻ. Chắc ban Mục vụ giới trẻ thành phố có tài liệu và thông thạo về lối cầu nguyện này.
8. “Được hát trong Phụng vụ” và “được hát trong nhà thờ” khác nhau thế nào ? Thưa, có phải khi cho phép hát trong nhà thờ chưa chắc là đã cho phép hát trong Phụng vụ ? Vậy một nhạc sĩ xin phê chuẩn tác phẩm thánh vịnh đáp ca, tức là có ý hát trong Phụng vụ, mà bộ phận duyệt lại ký là được hát trong nhà thờ” thì sẽ bị ca viên không chấp nhận. Xin cha cho cách giải quyết. Xin cảm ơn cha. (Nguyễn tuấn H. xứ Phú Bình, Q. 11)·“Được hát trong Phụng vụ” và “được hát trong nhà thờ khác nhau’. Phép trên ngặt và hạn chế hơn phép dưới, nghĩa là được hát trong thánh lễ, khi cử hành các bí tích và khi hát kinh phụng vụ. Còn phép thứ hai rộng mà lại chặt. Rộng là được hát trong nhà thờ nhiều lúc khác nhau, nhưng chặt là không được hát trong thánh lễ và khi cử hành bí tich cũng như hát kinh phụng vụ, vì muốn được hát trong phụng vụ thì bài hát phải đúng với các phần đoạn hay nội dung nghi thức và lời ca phải là lời Kinh thánh, Phụng vụ, dòng nhạc cũng như nhịp điệu phải thích hợp với cung cách cầu nguyện ở nhà thờ. Riêng với thánh vịnh đáp ca, lời phải đúng như bản dịch chính thức được Hội đồng Giám mục phê chuẩn. Có như vậy, thánh vịnh đáp ca mới được chấp nhận và phê chuẩn. Vì thế ca viên nào phản ứng về lời phê vào thánh vịnh “được hát trong nhà thờ” mà “không được hát trong Phụng vụ “ là đúng.
9. Ca đoàn chúng tôi có chủ trương chỉ hát bài mới không nơi nào hát và chỉ do thành viên nhóm chúng tôi sáng tác với mục đích phát triển khả năng của anh em. Thưa, chủ trương như thế có được không ? Vì phục vụ phụng vụ sát mùa nên không thể chờ được phê chuẩn, cứ đem hát thì có lỗi gì không ? (Bảo Thư, Quận 3)- Chủ trương của các bạn không được, vì quá cục bộ và kỳ dị : cục bộ ở chỗ chỉ thu hẹp lại giữa các bạn với nhau mà thôi, trong khi ca hát ở nhà thờ phải có tính cộng đồng phồ quát, và kỳ dị ở chỗ chỉ hát những bài mới không nơi nào hát, vì ít thấy ai làm như vậy. Điều đó làm cho các bạn nghèo đi nhiều lắm, bởi làm thế nào có bài mới luôn luôn được. Vả lại, chỉ hát những bài của mình thôi, vô hình trung các bạn tự đề cao mình hơi quá đáng và rơi vào thói phân biệt đối xử và kỳ thị đó.
Còn bảo rằng hát những bài do các thành viên trong nhóm sáng tác là phát triển khả năng của anh em, điều ấy cũng còn tùy. Có thể là khuyến khích thúc đẩy người có năng khiếu và khả năng. Nhưng năng khiếu đó đã được đào tạo và huấn luyện chưa hay mới ở tình trạng tự nhiên như cây cỏ ngoài đồng thôi, và khả năng kia đã được chứng nghiệm chưa và ở mức độ nào ? Sở dĩ phải nói như vậy vì sáng tác thánh ca mà ngày nay gọi là âm nhạc trong phụng vụ không đơn giản. Đàng khác, nhạc trong nhà thờ không giống nhạc ở đài phát thanh, truyền hình và các tụ điểm ca nhạc hay phòng trà. Mà các bạn trẻ bây giờ lại quen với những thứ nhạc đó hơn là nhạc ở nhà thờ. Vì vậy mà tự biên tự diễn trong phạm vi này là có vấn đề.
Nếu cứ đem hát những bài tự biên tự diễn viện cớ là phải như thế mới đúng “thời vụ”, vì đợi phê chuẩn quá lâu, đương nhiên là có lỗi rồi, vì theo qui luật của thánh nhạc, những bài hát trong nhà thờ đều phải được kiểm duyệt trước, đề phòng những sai sót có thể có về lời ca và dòng nhạc : lời ca phải đúng tín lý, thường rút ra từ Kinh thánh và Phụng vụ, còn dòng nhạc cung điệu phải thánh thiện và hình thể phải đúng vàcó nghệ thuật. Một bài thánh ca hay đúng hơn một bài ca trong phụng vụ đòi hỏi rất nhiều và không phải người nào cũng viết thánh ca được, trừ người có khiếu và được học hành tử tế.
Nhằm đáp ứng nhu cầu “thời vụ”, Ban Thánh nhạc giáo phận thành phố thường cung cấp các bài đúng mùa, đúng lễ. Các bạn có thể tìm trong các tập Hát lên mừng Chúa vẫn ra hàng tháng đến số 78 rôi
10. Xin cho con thông tin về nhạc sĩ Duy Thiên và có thể cho đăng một tác phẩm tiêu biểu của nhạc sĩ này không ạ ? Con nghe nói Duy Thiên là nhạc sĩ công giáo đầu tiên có VCD thánh ca được đầu tư cả tỉ đồng. Thưa Cha, tin này đúng hay sai ? (Thúy Vân)·Nhạc sĩ Duy Thiên là một linh mục thuộc giáo phận Long Xuyên, đã ra một số băng nhạc đạo mới các ca sĩ đời hát. Tôi sẽ xem các bài hát của tác gỉa và sẽ hỏi ý kiến các thành viên trong BTN xem nên giới thiệu bài nào. Bản thân tôi cũng chỉ nghe bài hát trong băng mà mắt chưa xem mộtbài hát nào của tác giả. Nhạc sĩ Duy Thiên cũng đã ra VCD. Tôi không biết linh mục Duy Thiên có phải là nhạc sĩ công giáo đầu tiên ra đĩa này hay không, nhưng có người cho biết là số tiền đầu tư bỏ ra khá lớn, gần như cô nói.
11. Ca đoàn ở VN có thể hát bài của nhạc sĩ hải ngoại không, ví dụ hát đáp ca của tác giả Vũ Thành An ? (không đề tên người hỏi)- Có thể hát bất cứ bài nào của ai, ở đâu miễn là có chuẩn ấn (Imprimatur)
12. Xin cho biết ý kiến về y phục điều khiển dành cho nữ ca trưởng khi trình diễn Thánh Ca. Họ mặc áo đuôi tôm có được không ạ? (Cũng không đề tên)- Không có quy luật nào về y phục điều khiển của nữ ca trưởng khi trình diễn Thánh Ca, trừ ra là tôn trọng nơi thánh và kính trọng thính giả. Áo đuôi tôm là y phục dành cho người điều khiển dàn nhạc bất kể nam nữ.
12. Bài ghi trên bảng đã được tập kỹ sau đến giờ lễ ít ca viên đi hát lễ lại phải xóa bỏ làm những ai đã tập tức lắm, lại có những bạn chỉ mặc đẹp tới hát dựa vì lười đi tập cũng khiến anh chị em bực mình, buổi hát không đạt hiệu quả. Tâm sự này xin nhờ quý báo chuyển tới các bạn ca viên ít tôn trọng giờ giấc của ca đoàn. Mong các bạn nghĩ lại.- Bực là phải. Các bạn gây bực tức cho những người siêng đi tập hát đúng giờ nên nghĩ lại và điều chỉnh tình trạng này, vì ích chung và tinh thần đoàn thể, cũng như danh dự của chính mình nữa, vì làm như thế là không tôn trọng người khác và thiếu tự trọng nữa.
13. Xin Báo đăng tên và chức danh Vị phụ trách mục Trả lời bạn đọc để chúng tôi dễ xưng hô, lại không sợ bất kính. (Một độc giả cao tuổi)- Vị phụ trách mục Trả lời các câu hỏi là Linh mục An-rê Đỗ Xuân Quế, chủ biên nội san HLMC.
14. Mua HLMC đóng tập ở đâu và có thể gửi làm quà tặng cho bạn bè, người thân ở nước ngoài được không ạ ? (một giáo dân)- Mua HLMC đóng tập ở Văn phòng BTN, số 180 Nguyễn Đình Chiểu (đi cổng đường Trần Quốc Thảo), nhà mới – Lầu 2, Phòng 219, vào các ngày trong tuần từ thứ Hai đến thứ Bảy, giờ hành chánh. Có thể gửi làm quà tặng cho người thân ở nước ngoài được. Nhiều người ở nước ngoài về đã tới mua và đem đi. Tiện hơn cả là gọi dây nói báo tin đặt trước; Số ĐT : (08) 9330183
15. Họp mặt đại diện các ca đoàn (Bảo Thư)- Trả lời câu số 3 trong bản câu hỏi số 82, Cha sở Xóm Thuốc Nguyễn Văn Thủ sẵn sàng đón tiếp và tạo điều kiện cho các bạn giao lưu, học hỏi lẫn nhau. Mời bạn Bảo Thư đến gặp Cha Chủ.
16. Đôi khi trong các thánh lễ an táng hoặc đọc kinh tại tang gia, con thấy bầu khí nặng nề và u buồn quá. Vì những bài thánh ca trong những dịp đó thường nghiêng về sự xin ơn tha thứ hơn là bày tỏ niềm vui được trở về với Chúa. Vẫn biết rằng linh hồn mới qua đời cầu xin ơn thanh luyện, những tâm tình đó có nên xem như là phụ thuộc bên cạnh niềm vui lớn lao được gặp gỡ hạnh ngộ với Cha trên trời. (Ngọc Nga, Khánh Hòa)- Từ sau Công đồng Va-ti-ca-nô II, quan niệm về sự chết được thay đổi. Trước kia, đúng như cô nói : u buồn não nuột lắm. Bây giờ niềm hy vọng được đề cao, lễ cầu hồn ít hơn và trong lễ chú trọng nhiều đến ánh sáng, Phục Sinh. Người qua đời bất kể ai cần được lòng Chúa xót thương. Vì vậy cần bày tỏ niềm tin vào lòng thương xót ấy bằng những cử chỉ thái độ đợi chờ cậy trông, qua những lời cầu nguyện và bài hát diễn tả những tâm tình đó, bởi vì chết là con đường đưa tới sự sống và ai tin vào Chúa thì dù có chết cũng sẽ được sống.
17. HLMC số 82 : mục Giới thiệu sách mới trang 53 thấy nói đến Hoan ca Trường Sinh : 110 ca khúc chọn lọc. Những ca khúc này có được hát trong nhà thờ không, vì không thấy có kiểm duyệt hay chuẩn ấn gì cả. Rồi sau đó Album Hoài Niệm của Ns. Nguyên Thanh. Những giới thiệu này là thế nào, vì Hoài niệm hoàn toàn đời. (Bùi Thiện Tín, Tp HCM).* Album Trường Sinh cũng như Hoài Niệm gọi là giới thiệu nghĩa là báo cho biết người viết có nhận được còn chưa nói hay không dám nói gì đến nội dung, vì nội dung chưa được kiểm duyệt và không có liên quan gì đến thánh ca. Vậy xin độc giả đọc lời giới thiệu ở đây như một báo tin hơn là lời giới thiệu. Lời báo tin đó cũng cần được xem lại và kiểm chứng. Nếu không có kiểm duyệt thì theo luật chung không được hát trong nhà thờ.
18.Tên tác giả bài hátĐược biết một số độc giả thắc mắc tại sao có những bài hát trong HLMC lại không đề tên tác giả. Thắc mắc này là phải. Sở dĩ không có, một là vì người chép nhạc sơ ý quên, hai là người chọn bài hát để đưa vào không thấy bài hát đề tác giả. Dù quên hay không tìm thấy vẫn là điều chưa được nghiêm chỉnh. Từ nay Tòa soạn sẽ lưu ý đến điều này và hứa sẽ không để cho xảy ra như vậy nữa. Tiện đây cũng xin độc giả cho biết (nếu biết) tác giả của những bài hát chưa có tên trong các số HLMC.
19.Nội dung khô khanMột vài độc giả cho văn phòng biết là nội dung HLMC hồi này sao thấy khô khan. Quả thật mấy số cuối cùng khá khô khan nhất là phần cuối. Sở dĩ như vậy vì HLMC hiện nay không phải là thuần túy thánh nhạc và phụng vụ như trước kia do ban Thánh nhạc đảm trách nữa, mà chia ra phần phụng vụ do Tiểu Ban Phụng vụ và phần Nghệ thuật thánh do Tiểu ban Nghệ thuật thánh chịu trách nhiệm, thành ra HLMC không có những bài như trước kia ở phần này.
Thiết tưởng nếu muốn tìm cái gì vui tươi nhẹ nhàng thích thú cho giác quan, thì nên tìm ở những nơi khác, còn đây là lĩnh vực của niềm tin và lòng đạo đức thì chỉ nên tìm những gì nuôi dưỡng đức tin và lòng đạo đức về đường tinh thần mà thôi. Tuy vậy, nếu có thể viết, hay trình bày những vấn đề này cho đỡ khô khan thì vẫn hơn. Chúng tôi xin ghi nhận và cám ơn người đã đưa ra nhận xét này.
Đàng khác có lẽ cũng phải chấp nhận một phần khổ chế nào đó trong phạm vi sinh hoạt đạo lý thì mới mong cân bằng được kiến thức nhân văn với kiến thức đạo lý.
20. Làm sao để bảo tồn lòng tin của độc giả như có người hỏi Bảo tồn nghĩa là giữ lại cái mình đã có trước kia. Trước kia HLMC đã có được lòng tin của độc giả thì bây giờ phải nghĩ lại xem mình đã làm gì để gây được lòng tin đó. Chúng tôi sẽ xem lại và có thể nói ngay bây giờ rằng phải giữ cho bài vở có giá trị, ra báo đúng kỳ hạn, cẩn thận trong lối in ấn và trình bày, tìm thêm người viết cho thay đổi. Chúng tôi vẫn tìm và kêu gọi người viết. Nhưng viết là mộtä nghệ thuật cũng như sáng tác nhạc. Không phải ai cũng viết văn và làm nhạc được mà phải có khiếu và được học hành tử tế. Thực ra chúng tôi cũng nhận được các bài hát và bài thơ văn. Nhưng có bài đăng được, có bài không đăng được, hoặc vì nhạc làm sai hòa âm quá nhiều và lời ca không đúng qui cách văn chương và ý tưởng phụng vụ v.v… Vậy chúng tôi xin mời các bạn xa gần đóng góp bài vơ,û nhưng xin vui lòng chấp nhận tiêu chuẩn nghệ thuật âm nhạc, qui cách văn chương, phụng vụ, Kinh thánh trong các bài viết của mình.1. Huấn luyện vừa đủ
Có độc giả trưng dẫn Huấn thị Aâm nhạc trong Phụng vụ số 21 và hỏi thế nào là vừa đủ. Thưa phải phân biệt vừa đủ theo hai phạm vi : phạm vi phụng vụ và phạm vi ca trưởng. Phạm vi phụng vụ đòi hỏi hơn vì phải học hỏi cả Kinh thánh lẫn phụng vụ và phải mất một thời gian dài hơn là huấn luyện một ca trưởng để cho biết tạm tập hát và đanh nhịp cho ca đoàn hát. Vừa đủ theo phụng vụ thì không phải do chính đương sự quyết định được mà phải do người dạy cho mình xác định và cấp giấy chứng nhận. Còn phạm vi ca trưởng, nếu có giọng tốt, biết ký âm, xướng âm chuẩn xác và học cho biết đánh nhịp là có thể tập hát cho ca đoàn. Còn nếu muốn là ca trưởng thì phải đi xa hơn nữa : biết hòa âm, biết thanh nhạc, biết âm nhạc trong phụng vụ phải thế nào. Bởi vậy không nên hiểu vừa đủ theo nghĩa chớp nhoáng, học một khoa ca trưởng ba tháng mà nói là vừa đủ được. Chữ vừa đủ trong Huấn thị nên hiểu là ai đó đã biết thế nào là phụng vụ và những qui luật liên hệ, thế nào là âm nhạc trong phụng vụ và phải có những đặc tính nào một bài hát mới được gọi là phụng vụ và được hát trong thánh lễ ở những phần đoạn nào, lời ca trong một bài hát phụng vụ phải làm sao v.v… Nói tóm lại, tuy bảo là vừa đủ nhưng cũng khá đòi hỏi và không đơn giản như nhiều người nghĩ.
2. Được hát trong nhà thờ với được hát trong Phụng vụ
Được hát trong nhà thờ là nói chung những bài hát ấy có thể được hát khi chầu, khi viếng Mình Thánh Chúa, khi suy tôn Lời Chúa ngoài khung cảnh thánh lễ. Còn được hát trong Phụng vụ là được hát trong thanh lễ, khi cử hành bí tích và khi hát kinh phụng vụ. Có những bài được hát trong nhà thờ nhưng không được hát trong phụng vụ vì không hợp với các phần đoạn trong thánh lễ và lời ca có tính cá nhân hơn cộng đoàn và không dựa vào lời Kinh thánh hay Phụng vụ.
3. Nihil obstat và Imprimatur
Nihil obstat là không có gì ngăn trởû. Theo Giáo luật các sách phụng vụ, thần học tu đức, Kinh thánh phải được kiểm duyệt và cho phép in. Trong mỗi địa phận, Đức Cha thường cử một linh mục làm công việc xem trước các sách báo hay bài vở xin xuất bản. Cha này được gọi là Censor deputatus nghĩa là người kiểm duyệt đựoc chỉ định. Vị này xem trước các sách vở tài liệu. Xem xong mà không thấy gì thì đề là “Nihil obstat” (Không có gì ngăn trở). Đức Cha sẽ căn cứ vào đó mà cho phép đuợc xuất bản hay được in. Chữ Imprimatur có nghĩa là được in. Tất nhiên phải có chữ ký dưới hai chữ Nihil obstat và Imprimatur, nhưng thường sách xuất bản chỉ đề tên mà không có chữ ký.
4. Trọng hình thức hát (ANTPV số 7)
Câu này có nghĩa là trong lễ khi nào hát thì vẫn hơn là không hát. Tuy nhiên, hát lễ có nhiều bậc. Khi hát lễ phải căn cứ vào nhưng bậc ấy mà hát. Lễ ngày thường thì không nên hát như lễ ngày Chúa nhật hay lễ kính. Mỗi lễ có một bậc riêng và nên hát theo cấp bậc đó. Chúa nhật hay lễ kính thì hát ca nhập lễ, bộ lễ, dâng lễ, hiệp lễ, thánh vịnh đáp ca, các câu tung hô Ha-lê-lu-ia, tung hô sau Truyền phép, Vinh tụng ca, Kinh Lạy Cha, còn ngày thường hát ít hơn ; ca nhập lễ, đáp ca, Ha-lê-lu-ia, hiệp lễ là đủ
5. Đổi lời một bài ca
Có người hỏi có được tự ý đổi lời một bài ca của một tác giả nào đó rồi mang ra hát không ?
Phải nói ngay là không được. Ai làm như vậy là lỗi quyền của tác giả và mang tội ăn cắp nhạc. Theo nguyên tắc không được đặt lời vào một bài hát đang được lưu hành vì đóù là bản quyền của tác giả. Nhiều người đặt lời Việt vào các bài ca của các tác giả nước ngoài. Nếu là những bài đã có trên 50 năm thì không phải xin phép, còn dưới thời hạn đó, buộc phải xin phép. Nay nếu cứ lấy các bài hát người ta đã làm rồi đổi lời đi theo ý mình thì, một là không biết luật, hai là biết mà không giữ. Cả hai lối này đều là thiếu văn hóa và không lưong thiện.
6. Sử dụng đàn tranh, đàn bầu đàn nguyệt trong nhà thờ
Trước kia chỉ được dùng đàn ống, đàn dây trong nhà thờ. Nhưng nay được rộng rãi hơn theo Huấn thị thứ Năm về vấn đề hội nhập văn hóa. Vậy có thể sử dụng những thứ đàn dân tộc theo qui định cho các nhạc khí dùng trong nhà thờ là đệm cho tiếng hát. Vì là đệm nên không được làm cách nào át hẳn tiếng hát. Như thế, nhạc đóng vai trò tùy thuộc chứ không phải chính yếu. Làm thế nào khi sử dụng những nhạc cụ ấy không làm cho người ta bị phân tâm vì lối diễn xuất quá ồn ào và tuồâng kịch là được.
7. Nhạc theo khẩu hiệu
Trong phụng vụ, không có loại nhạc hay hình thể nào gọi là khẩu hiệu, tuy có nhiều nhạc sĩ cùng dệt nhạc vào một bài thánh vịnh, vì thánh vịnh đó nổi tiếng là hay và thường được năng sử dụng hơn. Có những mẫu tung hô Ha-lê-lu-ia hay tung hô sau Truyền phép. Mục đích của những câu tung hô này là biểu lộ niềm hân hoan và đề cao lòng tin tưởng. Nếu hiểu tung hô là như thế thì được và trong phụng vụ cần có những “khẩu hiệu” như thế.
8. Dùng cải lương cho nhạc trong phụng vụ
Vấn đề này còn khá mới, tôi chưa biết phải trả lời làm sao, có chăng thì chỉ nói được như thế này là dựa vào tinh thần hội nhập văn hóa có thể chọn phần nào là tinh hảo trong vọng cổ rồi phỏng theo đó mà sáng tác các nhạc phẩm dùng trong phụng vụ. Về điểm này, có thể đưa ra một số bài thánh ca có làn điệu dân tôc trong đó như mấy bài của Dao Kim và Phan-xi-cô hay Cung Thương chẳng hạn. Nếu đưa hoàn toàn Vọng cổ hay quan họ Bắc Ninh vào thì e là không được, vì hai loại nhạc đóù không phải là loại dùng trong phụng vụ. Vả lại cũng có luật là không được đem nhạc thuần túy đời vào trong nhà thờ, vì người sáng tác nhưng thứ nhạc đó không có ý sáng tác để dùng vào những việc như thế. Vọng cổ là loại nhạc có chỗ đứng riêng biệt không thấy lẫn lộn và pha tạp trong đời thường.
Cuối cùng tôi cũng được nghe nói phản ứng của một số độc giả về mục thư tín trong phần sổ tay HLMC. Các độc giả ấy cho rằng không nên lấy chỗ đó làm nơi trả lời các chuyện có tính cá nhân. Chúng tôi ghi nhận điều này và sẽ nói lại với ngưới phụ trách mục đó.
Lần này tôi nhận được bấy nhiêu phản ánh và câu hỏi liên quan đến HLMC và vấn đề thánh nhạc. Chúng tôi sẵn sàng đón nhận ý kiến của quí độc giả và sẽ trả lời tùy theo khả năng.
HẾT!
DẪN VÀO THÁNH NHẠC - Lm. Đỗ Xuân Quế (biên khảo)
Trả lời với trích dẫn
