III- HOÀN CHỈNH
1- VAI TRÒ CHA BỀ TRÊN KEMLIN VĂN.
a/ Trong lần dựng nhà thờ vào trung tuần tháng 3 năm 1913, cha Kemlin, lúc bấy giờ làm Bề trên vùng truyền giáo Kontum, thay cha Guerlach qua đời vào ngày 29 tháng 01 năm 1912 đã vắng mặt vì bệnh. Vào cuối năm 1913, ngài bị buộc phải sang Hồng-Kông nghỉ ngơi dưỡng sức.
Sau sáu tháng nghỉ ngơi ở Béthania, cha Kemlin đảm trách lại sứ vụ, lần đầu tiên tháp tùng Đức Cha Jeanningros đi kinh lý mục vụ ở Miền Thượng. Vị Đại Diện Giám Mục. Bề Trên Miền Truyền Giáo đã đồng hành cùng Đức Giám Mục của mình đến tận các làng xa xôi hẻo lánh nhất.
b/ Vào năm 1914, ngài đưa ra ý hướng cần tiếp tục việc xây dựng ngôi nhà thờ Kontum hoàn chỉnh, đáp ứng số giáo dân ngày càng gia tăng, nhưng ít lâu sau, chiến tranh bùng nổ, việc tổng động viên đã lấy đi nhiều nhiệm sở của ngài. Vì chiến tranh thế giới 1914-1917 xảy ra, tiến trình thi công ngôi thánh đường Kontum chậm lại và cũng có lúc bị trì trệ nhiều tháng, nhưng cuối cùng công trình xây dựng ngôi thánh đường Kontum bằng gỗ đã hoàn thành vào đầu năm 1918 nhờ Cha Bề Trên Kemlin cùng với cha Joseph Décrouille phối hợp toán thợ cách khôn khéo và tế nhị. Tạ ơn Chúa, trong trình xây dựng lâu dài và nguy hiểm, nhưng không có sự cố trầm trọng gây thiệt hại tính mạng xảy ra.
2 - LỄ KHÁNH THÀNH NHÀ THỜ KONTUM.
a/ Năm 1918, tỉnh Kontum khi đó gồm có 5 quận thị , 38 phường xã, 1 phó tỉnh trưởng, 978 làng Thượng, 210.000 dân cư, trong đó khoảng 15.000 người Công Giáo, 153 cộng đoàn Kitô hữu được phân thành 19 Địa sở, 1 Trường đào tạo Giáo lý Viên, 1 Dòng Nữ với 11 tu sĩ, 1 Nhà In và một ngôi thánh đường mới xây dựng xứng tầm với phát triển xã hội và số giáo dân ngày càng gia tăng, đó là ngôi Thánh đường Kontum có ngọn tháp 24 mét vút cao.
b/ Tường trình của Đức Cha Phụ tá Jeanningros gởi về Hội Thừa sai Paris năm 1918 có đoạn:
"Quan cảnh ngày lễ Ba Vua càng trọng đại tại Kontum, nghi thức làm phép ngôi thánh đường mới đưa vào phụng tự. Đây là một toà nhà rộng rãi và quí giá, được xây dựng bằng danh mộc do Cha Bề Trên Kemlin hướng dẫn, và nhờ lòng thiệt thành và rộng rãi tài trợ của Bá Tước De Kergolay ; chúng tôi biết ơn cách sâu xa ông Bá tước đã thay thế nhà thờ bằng tranh nứa xưa đã bị hoả hoạn cách 7 năm về trước bằng ngôi thánh đường đẹp nầy".
c/ Xây dựng địa sở thành một Đền Thờ sống động. Tuy nhiên công sức của cha Joseph Décrouille Đệ quá lớn chẳng những trong việc khởi công xây dựng thánh đường Kontum bằng gỗ quí mà còn xây dựng địa sở thành một Đền Thờ sống động với một đời sống nội tâm sâu sắc, tinh thần hiệp nhất trong cùng một Đức Tin và Đức Ái giữa các tín hữu kinh và dân tộc ngày càng cao, từng hồi chuông từ tháp cao ngân vang lên mỗi ngày qui tụ mọi người sốt sắng về ngôi Thánh Đưòng để cùng chia sẻ chung một Bữa Tiệc Thánh và dâng lời kinh nguyện:
"Ngày 06 tháng 01 năm 1918, Đức Cha JEANNINGROS làm phép long trọng ngôi thánh đường này, đã trở thành Nhà Thờ Chánh Toà giáo phận Kontum hiện nay. Trong 10 năm với giao tiếp rất khéo léo tế nhị và điềm đạm trong lời nói, Cha Joseph Décrouille điều hành trực tiếp các công việc tâm linh đạo đức và vật chất; ngài đã được lòng hết mọi người".
1- MÔ HÌNH NHÀ THỜ NGUYÊN THUỶ.
Vì thế chiến thứ I xảy ra làm trì trệ nhiều mặt, nhà thờ Chánh Toà Kontum xây dựng và hoàn chỉnh phải kéo dài từ giữa tháng 3 năm 1913 đến đầu năm 1918 mới khánh thành. Tuy nhiên, theo thiết kế, đặc biệt phần chính nhà thờ và cung thánh làm trước, mái nhà dần dần thay tranh bằng rui mè tre và lợp ngói vảy. Mặt tiền nhà thờ với ngọn tháp cao 24 mét hoàn chỉnh sau.
Nhà thờ gồm 4 hàng cột dọc chạy dài từ mặt tiền đến phòng áo: 2 hàng cột giữa to, tạo nên gian chính rộng, cao và thoáng mát; 2 hàng cột ngoài, nằm sát vách, là 2 gian phụ với trần nhà thấp hơn. Nhà thờ kiểu nhà cổ lầu thoáng mát với hai mái ngói giữa cao và hai mái ngói phía ngoài thấp hơn. Bốn hàng cột bằng danh mộc trụ trên các đế đá vững chắc, có sức chịu đựng với thời gian, nâng đỡ cả trọng lượng ngôi thánh đường bằng gỗ. Sàn nhà thờ cách mặt đất 8 tấc làm bằng các tấm ván gỗ rộng trên dưới 2 tấc, dày 5 phân, cưa bằng thủ công ghép mộng khít vào nhau; mặt sàn cung thánh ghép ván rộng 10 phân theo hình hoa vân vuông trong đẹp mắt.
Ngôi nhà thờ cao tương ứng với tháp chuông của nó, các cửa lớn, và cửa sổ được chạm trổ hết sức sắc sảo, rất nhiều cột được bày bố cách hợp lý chung quanh các bức tường, đặc biệt những hàng cột nhỏ rãi chung quanh phía trên vòm, giữa hai hàng cột lớn, nối với nhau bằng các vòng cung gỗ giữ vững chắc phần cổ lầu nhà thờ và trông đẹp mắt; không ai có thể đoán ra tất cả những phần còn lại được làm bằng đất trộn với rơm. Dù vật liệu bằng gỗ, nhưng nhà thờ vẫn mang được phong cách dáng dấp goltique, nhờ hai hàng cột gỗ giữa lớn, cao vút 12 mét liên kết tạo hình vòm, vòng cung, có những hàng cột gỗ tròn nhỏ đỡ các cửa sổ kính phía trên, như ôm trọn những ai vào giữa lòng nhà thờ, cảm thấy nhỏ bé trong một khung cảnh đầy màu sắc lọt qua từ những cánh của sổ nhỏ trên cao chiếu xuống, như thấy Đấng Vô Hình đang hiển hiện bao trùm cả không gian huyền bí, và đang mời gọi họ trầm lắng để nghe tiếng từ thâm sâu đang thì thầm về cõi phúc đâu đó.
2- CHA PHƯỚC VỚI TÀI NĂNG KHÉO LÉO HƯỚNG DẪN TRANG TRÍ NỘI THẤT.
Có ba cung mặt trước bàn thờ, Cha Phước cho chạm trỗ tinh vi, hình phù điêu "Bữa Tiệc Ly" và trọn vẹn "Kinh Lạy Cha" bằng tiếng latinh cũng như trang trí nhà tạm sơn màu đỏ, có tháp vươn cao, bằng các hoa văn rất đẹp với đường nét sắc sảo.
3- MẶT TIỀN NHÀ THỜ.
Mặt tiền nhà thờ giữ được màu gỗ, gồm 4 cột chính, với hai cột phụ nằm trong, nối kết thành những vòng tròn, màu nhạt hơn, nâng toàn khối lên càng nhỏ dần, gồm 4 tầng, cao đến 24 mét. Lưng chừng tháp, một ô cửa sổ vòng tròn nhiều thanh gỗ cong đồng tâm, tạo nên cửa sổ kính màu tuyệt đẹp và trên đỉnh tháp có thánh giá gỗ quí cao vút.
Cha Benjamin Louison thuộc Hội Thừa sai Paris chánh xứ rất nhiệt tình hăng say của địa sở Kontum, một Trung tâm truyền giáo người dân tộc Bahnar tại Việt nam, có viết như sau:
"Địa sở Kontum cả lớn nhỏ gồm 1500 tín hữu, một nửa là người dân tộc Bahnar, một nửa là người kinh. Tôi rất hài lòng khen ngợi con cái của tôi, chỉ tính nội trong một năm từ tháng 07. 1926 đến tháng 07 năm 1927 có 34.000 lựơt người rước lễ.
Phía người dân tộc Bahnar có 03 chủng sinh đang theo học Đại chủng viện Pinăng và 05 tiểu chủng sinh; có 03 đệ tử là những bông hoa tốt đẹp của núi rừng vào Dòng để tô đẹp vườn hoa của Chúa.
Phía người Việt, linh mục đầu tiên của địa sở, là học trò cũ của tôi cử hành Thánh lễ mở tay tuần vừa qua. Có 03 thanh niên đã gia nhập Hội Dòng và 06 thiếu nữ tận hiến để phục vụ cho Vị Thầy nhân hậu chí ái.
Về phần nhà thờ, là một công trình xây dựng lớn đã hoàn thành, mặt tiền trang trí rất đẹp, nhưng thiếu nước sơn bền chắc để chống chọi với nước trong mùa mưa gió. Bên trong nhà thờ phần nội thất sẽ bố trí dần dần. Nhà thờ Kontum có một tượng ĐỨC MẸ VÔ NHIỄM được đặt ở trên bàn thờ chính; còn các tượng khác đặt trên bệ gỗ ở các bàn thờ phụ: như tượng Thánh Tâm, thánh Cả Giuse và thánh Nữ Jeanne D' Arc. Tượng thánh Isodore và những chiếc chuông sẽ đến sau. Nhưng khi nào ? Khi các cha có tài chánh để đặt hàng và trả tiền chuyên chở".
