Giới thiệu sách: Chúa Ba Ngôi

[Bảo_†_Lâm]

Phụng Vụ.

Phụng vụ của Giáo Hội, việc cử hành Phép Thanh Tẩy, Phép Thêm Sức và Phép Thánh Thể đưa ra sự chỉ dẫn tốt nhất nh?m nắm bắt được chiều sâu của đức tin vào Chúa Ba Ngôi: trong mầu nhiệm Chúa Kitơ phục sinh, Giáo Hội nhận biết và ca tụng tán dương Ba Ngôi Thiên Chúa. Phụng vụ cũng mời gọi những kẻ tin đón nhận mầu nhiệm Ba Ngôi và sống mầu nhiệm này. Cụ thể, qua phụng vụ mà các Kitô hữu đi vào trong mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi và tìm thấy nơi đó ánh sáng dẫn đưa cuộc sống của họ đến với Thiên Chúa”[1]. Trong phụng vụ, Giáo Hội công bố lời mặc khải mầu nhiệm Thiên Chúa, tán dương Thiên Chúa và hiệp nhất với ngài. Chiều sâu của niềm tin Ba Ngôi có thể nắm bắt chung quanh trung tâm là việc cử hành Thánh Thể. “Nhờ Bí Tích Thánh Thể, các tín hữu hiệp nhất với giám mục được đến gần Thiên Chúa Cha, qua Chúa Con-Ngôi Lời nhập thể đã chịu khổ hình và đã được hiển vinh, trong ơn tràn trề của Chúa Thánh Thần, họ được thông hiệp cùng Thiên Chúa Ba Ngôi rất thánh và “ thông phần bản tính Thiên Chúa” (2 Pr 1, 4)[1].
Bí tích tăng cường sự hiệp nhất với Chúa Kitô, củng cố và nuôi dưỡng nhờ ân huệ Thánh Tẩy và Thêm Sức mang lại. Nhờ đó, những người tin được hiệp nhất với Chúa Cha, qua Chúa Con, trong Chúa Thánh Thần. Khi hiệp thông với thân xác Chúa Kitô và đón nhận Chúa Thánh Thần, những kẻ tin được hiệp nhất với Chúa Cha. Bấy giờ, họ là một thụ tạo mới ( Gl 6, 15). Hoa trái của các Bí Tích không phải chỉ là trật tự luân lý, nhưng nó liên quan trước hết với đời sống những kẻ tin. Nhờ việc sai phái Con Thiên Chúa và ân huệ của Thánh Th?n mà những kẻ tin được đổi mới và biến đổi trong chính hữu thể của họ. Con Một vĩnh cửu của Chúa Cha đã sinh ra trong thời gian để cho ta tham dự vào sự sống riêng của Ngài: “ Thiên Chúa đã làm người để con người được làm Thiên Chúa”[1]. Các Bí Tích đức tin hiệp nhất người tín hữu với Chúa Kitô, nhờ ân huệ Thiên Chúa, mang lại một vận mệnh mới làm triển nở trong sự thánh thiện đạo đức. “ Phàm ai ở trong Đức Kitô đều là thọ tạo mới” (2 Cr 5, 17). Phép Thánh Tẩy ban cho các tín hữu được thông dự vào chính Ba Ngôi Thiên Chúa: đó chính là “thần thánh hóa”, nghĩa là “thông phần vào bản tính Thiên Chúa” (2 Pr 1, 4).
Niềm tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi được liên kết cách mật thiết với (sự sáng tạo mới) này, cuộc sáng tạo mà các Bí Tích mang lại. Khi đón nhận Thiên Chúa và khi hiệp thông với Chúa Kitô, những kẻ tin được đi vào trong đời sống thần linh. Họ được dẫn đến với Chúa Cha nhờ sức mạnh thần linh của Chúa Con và của Chúa Thánh Thần đổi mới nội tâm của họ.
Như thế, niềm tin vào thần tính Chúa Kitô, Con Duy Nhất của Chúa Cha và tin vào thần tính của Chúa Thánh Thần là Thần Khí của Chúa Cha và Chúa Con, được diễn tả theo cách kiểu mẫu (mô phạm) trong các Bí Tích thông ban sự hiệp thông với đời sống thần linh. Có thể nói, niềm tin vào Chúa Ba Ngôi “cốt yếu” là Giáo Hội tham dự vào đới sống Ba Ngôi, đó là ơn cứu độ. Việc mặc khải của Chúa Ba Ngôi đã sắp đặt cho sự tham dự này vào mầu nhiệm Ba Ngôi là mầu nhiệm lập nên Giáo Hội. Cấu trúc hay sự bố trí của mặc khải này được lời tổng nguyện của ngày lễ Ba Ngôi cực thánh diễn tả rõ ràng:
Lạy Thiên Chúa là Cha chúng con, Chúa đã sai Con Một là lời chân lý và sai Thánh Thần, Đấng thánh hoá muôn loài đến trần gian mặc khải cho chúng con biết mầu nhiệm cao vời của Chúa. Xin cho chúng con hằng tuyên xưng đức tin chân thật là nhận biết và tôn thờ một Thiên Chúa Ba Ngôi uy quyền vinh hiển[1].
Mầu nhiệm Thiên Chúa được chính Chúa Cha mặc khải cho chúng ta. Sự mặc khải này được thực hiện nhờ việc đặc phái Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Khi xác định Chúa Con là “Lời chân lý”, lời nguyện ngày lễ về Chúa Ba Ngôi cực thánh muốn nói rằng, Chúa Con được sai đến trong thế gian để cho thế gian nhận biết mầu nhiệm Thiên Chúa. Thực vậy, “Ngôi Lời” có nhiệm vụ biểu lộ và mặc khải khuôn mặt thực của Thiên Chúa, bằng một sự nhận biết biến đổi lòng người. Khi xác định Chúa Thánh Thần như là “ Thần Khí thánh hoá” (x. Rm 1,4), Giáo Hội cho thấy rằng, sự mặc khải của Thiên Chúa được thực hiện trong việc ban tặng đời sống mới nhờ sự trào tràn của Chúa Thánh Thần mang lại. Hành động mặc khải và thánh hoá của Chúa Con và Chúa Thánh Thần có cội nguồn trong chính Chúa Cha, vì Chúa Cha là nguồn mạch sai phái Chúa Con và Chúa Thánh Thần, làm sao để Chúa Con và Chúa Thánh Thần mặc khải mầu nhiệm của chính nguồn mạch: đó là mầu nhiệm Chúa Cha.
Lời nguyện này cũng xác định hai khía cạnh trong việc chúng ta nắm bắt mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi trong đức tin, đó là các tương quan giữa các Ngôi Vị và hữu thể duy nhất của các Ngài. Các tương quan đó được biểu thị trong chủ đề về sứ vụ: Chúa Con và Chúa Thánh Thần đến từ Chúa Cha, Đấng “sai phái” các Ngài. Sự duy nhất được liên kết cách đặc biệt với quyền năng Thiên Chúa. Thực vậy, hoạt động của Chúa Con và Chúa Thánh Thần biểu lộ quyền năng bình đẳng với Chúa Cha. Chúa Con và Chúa Thánh Thần mặc khải, thánh hoá và cứu độ. Các ngài thực hiện những hoạt động mà chỉ duy mình Thiên Chúa mới có thể thực hiện được. Điều đó chứng tỏ rằng, các Ngài nhận từ Chúa Cha quyền năng thần linh của chính Chúa Cha. Đặc biệt, thần tính tự mặc khải trong uy quyền này: các công trình của Thiên Chúa cho thấy “quyền năng và thần tính vĩnh cửu của ngài” (Rm 1, 20). Lời nguyện của lễ Ba Ngôi cực thánh cũng biểu thị sự sai phái Chúa Con và Chúa Thánh Thần diễn ra trong thời gian, dẫn dắt Giáo Hội hướng về với mầu nhiệm Thiên Chúa là mầu nhiệm vượt trên thời gian, nghĩa là làm cho Giáo Hội nhận biết “ vinh quang từ đời đời của Ba Ngôi”. Từ ngữ vinh quang gợi lên mầu nhiệm siêu việt của Ba Ngôi, trong toàn bộ sức nặng của nó được biểu lộ qua Chúa Con và ân huệ của Chúa Thánh Thần, và được nhận biết nhờ đức tin sống động của Giáo Hội. Theo giáo lý của các Giáo Phụ về Chúa Ba Ngôi và về Chúa Kitô, thì vinh quang thần tính được liên kết với sự biểu lộ, với ánh sáng và sự toả rạng, với danh hi?u, với vương quyền và uy lực. Từ đó, từ ngữ “ vinh quang” được tham dự vào việc xác định bản tính đặc thù của Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần[1].
Phụng vụ Giáo Hội tuyên xưng cách đặc biệt vinh quang của Ba Ngôi trong các kinh “vinh tụng ca” ( theo tiếng Hy lạp là doxa (vinh quang). Vinh tụng ca tạo nên một thể thức ca ngợi đặc biệt. Theo nghĩa hẹp, các kinh “ vinh tụng ca” được gọi là những công thức trong đó, hạn từ “ vinh quang” được quy gán cho Thiên Chúa nhờ vào một ngữ điệu diễn tả sự sở hữu. Các vinh tụng ca không xét hành động của Thiên Chúa như là các hình thức biểu lộ phụng vụ khác quen làm như thế, nhưng chúng trực tiếp hướng về vinh quang và sự thánh thiện của Thiên Chúa. Các vinh tụng ca không còn diễn tả như một lời chúc tụng nữa, nhưng chúng tỏ rõ thực tại của Thiên Chúa. Trong Sách Khải Huyền 5, 13, người ta tìm thấy một ví dụ rất hay: “ Kính xin Đấng ngự trên ngai và con chiên lời chúc tụng cùng danh dự, vinh quang và quyền năng đến muôn thuở muôn đời”.
Ở đây, người ta xét đến ba yếu tố nền tảng làm nên một vinh tụng ca. Thứ nhất, vinh tụng ca nêu tên của Đấng mà nó nhận biết vinh quang: ở đây, chính Thiên Chúa, là Đấng ngự trên ngai và con chiên. Thứ hai, nó công bố rằng, vinh quang thuộc về Thiên Chúa. Thứ ba, nó bao hàm công thức biểu thị sự vĩnh cửu “đến muôn đời muôn thuở”. Người ta cũng có thể thêm vào đó một yếu tố thứ tư là: lời tung hô “ amen” của bốn kỳ mục (Kh 5, 14)[1].
“Vinh tụng ca ngắn” kết thúc lời nguyện phụng vụ các thánh vịnh cũng cho thấy một ví dụ quen thuộc: “Vinh danh Chúa Cha và Chúa Con cùng vinh danh Thánh Thần Thiên Chúa”[1]. Vinh tụng ca này phản chiếu công thức thánh tẩy mà tác giả Tin Mừng Mathêu đã nêu ra: “Nhân danh Chúa Cha và Chúa Con và Chúa Thánh Thần”(Mt 28,19). Trong công thức thanh tẩy, “danh xưng” Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần mang ý nghĩa lớn lao hơn một “từ ngữ” bình thường. Khi kêu cầu danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, người ta ám chỉ ba tính cách của Thiên Chúa được tỏ bày cho con người và ban cho họ đi vào trong tương quan giao ước với Ngài để rồi người ta có thể thân thưa với Ngài. “ Danh xưng” ở số ít ám chỉ sự duy nhất giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Công thức nhân danh (au nom de) không biểu thị “uy quyền” (par maudat de), nhưng nó xác định rằng, nhờ tác động của Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần mà những người được thánh tẩy có khả năng vượt qua sự thống trị của tội lỗi để đến với Thiên Chúa Ba Ngôi tối cao, Đấng mà họ có thể kêu cầu trong tương quan ngôi định, do được hiệp thông với Chúa Con trong vương quốc của cha Ngài, nhờ Thánh Thần. Khi tham chiếu công thức thanh tẩy, chúng ta thấy vinh tụng ca Ba Ngôi diễn tả sự lớn lao ngang nhau giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Do đó, không có ba vinh quang, cũng như không có ba phân khúc (portious) vinh quang đối đáp giữa Ba Ngôi với nhau nhưng chỉ có cùng một vinh quang không phân chia như người ta tuyên xưng trong Ba Ngôi. Việc nhận biết Chúa Con và Chúa Thánh Thần cùng vinh quang như Chúa Cha, chính là tuyên xưng thần tính ngang nhau của các Ngài. Đồng thời, vinh tụng ca này biểu thị tha tính ngôi định của Ba Ngôi: các Ngôi Vị có cùng một vinh quang nhưng không lẫn lộn nhau.
“Vinh tụng ca dài” được hát trong thánh lễ, nó cũng diễn tả phẩm tính chung đó của Chúa Con và Chúa Thánh Thần với Chúa Cha trong sự phân biệt: “ Chỉ có Chúa là Đấng tối cao: Chúa Giêsu Kitô, cùng với Chúa Thánh Thần trong vinh quang đức Chúa Cha. Amen”. Và vinh tụng ca kết thúc các lời nguyện thánh lễ cũng diễn tả vinh quang Chúa Cha qua Con Một Ngài là Chúa Giêsu Kitô, trong Chúa Thánh Thần. Các vinh tụng ca là sự diễn tả trung tâm của niềm tin Ba Ngôi. Chúng ta hãy nghe chứng từ của một tác phẩm Kitô giáo cổ xưa của thánh Polycarpo tử đạo, người đã giới thiệu một vinh tụng ca về Chúa Ba Ngôi rất ấn tượng. Trong tác phẩm này, thánh tử đạo cầu nguyện với Thiên Chúa là Cha: “ Trong mọi sự, con ca ngợi Cha, con chúc tụng Cha, con tôn vinh Cha qua vị Thượng Tế đời đời và siêu việt là Đức Giêsu Kitô, Con Yêu Dấu của Cha, nhờ Người, ước gì vinh danh Cha cùng với Người và Thánh Thần bây giờ và cho đến muôn đời Amen”[1]. Những tác phẩm cổ xưa khác cũng trình bày các vinh tụng ca về Ba Ngôi như thế, như truyền thống tông đồ của Hippolyte de Rome chẳng hạn: “ Vinh danh Ngài- Cha và Con cùng với Thánh Thần trong Giáo Hội thánh thiện, bây giờ, luôn mãi và cho đến muôn đời muôn thuở. Amen”[1]. Có thể nói, trong các vinh tụng ca, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần được liệt kê theo thứ tự mỗi Ngôi đúng cương vị của mình, nhưng trên cùng một bình diện. Điều đó có nghĩa là Ba Ngôi có cùng một phẩm tính và thuộc cùng một trật tự: trật tự của Ba Ngôi Thiên Chúa. Cũng có đôi khi, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần được kết hợp lại dưới danh xưng “ Ba Ngôi” trong vinh tụng ca. Chẳng hạn, người ta quan sát thấy điều đó trong điệp ca Kinh Chiều Một, ngày lễ Ba Ngôi cực thánh: “Vinh danh Ba Ngôi, một Thiên Chúa duy nhất, từ trước muôn thuở, bây giờ và mãi mãi”[1](3). Giáo lý về Chúa Ba Ngôi, tức là việc giải bày về niềm tin vào Chúa Ba Ngôi, sẽ giải thích rõ điều mà các vinh tụng ca diễn tả dưới một hình thức phụng vụ vẫn là sơ đẳng.
Đôi khi người ta bắt bẻ niềm tin Ba Ngôi bằng luận chứng rất hời hợt này: Hạn từ “Ba Ngôi” không có trong Kinh Thánh, vì vậy, Ba Ngôi xa lạ với giáo huấn Kinh Thánh. Chắc chắn, hạn từ “Ba Ngơi”(Trinite)ù chỉ xuất hiện sau này bằng tiếng Hy lạp là trias từ thế kỷ II, và bằng tiếng La tinh vào đầu thế kỷ III, nơi các tác giả Kitô giáo. Nhưng thực tại được thuật ngữ “ Trinité” biểu thị thì rất chính xác như thực tại mà công thức thánh tẩy và các vinh tụng ca diễn tả: “Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần cũng được nhắc đến”, chúng được đề cập hay “ được nhắc đến Ngôi này hay Ngôi kia” (Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần). Bởi vì các Ngài thuộc cùng một trật tự trong cùng một thực tại[1]. Kinh Tin Kính cũng lấy lại trật tự của phép thánh tẩy và vinh tụng ca về các Ngôi Vị thần linh. Trong đó, Giáo Hội tuyên xưng đức tin của mình theo cùng một cách thức mà Giáo Hội diễn tả vinh quang: “Chúng tôi tin Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần”. Giáo lý Giáo Hội Công Giáo giải thích chủ đề này như sau:
Ngay từ buổi đầu, chân lý được mặc khải về Ba Ngôi chí thánh đã có trong những điều căn bản của đức tin sống động của Hội thánh, chủ yếu qua Bí Tích Rửa Tội. Chân lý đó được diễn tả trong quy luật đức tin về phép rửa, được công thức hoá trong việc rao giảng, trong việc dạy giáo lý và trong kinh nghiệm của Hội Thánh. Người ta đã gặp những công thức như vậy trong các tác phẩm của các Tông Đồ, như lời chào sau đây là một chứng cứ. Lời chào này đã được lấy lại trong thánh lễ: “Nguyện xin ân sủng của Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, tình yêu của Chúa Cha, và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần, ở cùng tất cả anh chị em” ( 2pr 13,13) x. 1cr12, 4-6; Ep 4, 4-6[1].
Những người đã được chịu phép thanh tẩy thì được đồng hình đồng dạng với Chúa Con và họ trở nên con cái Chúa Cha, trong Thánh Thần mà họ đón nhận. Công thức thanh tẩy (thúc đẩy việc giảng dạy, tuyên xưng đức tin, huấn giáo và cầu nguyện) cũng như những vinh tụng ca không chỉ diễn tả phẩm tính ngang hàng giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Nhưng chúng cũng xác định rằng, phẩm tính này thuộc về Ba Ngôi theo một thứ tự sau: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Trật tự này cho th?y Ba Ngôi phân biệt . Chúa Cha là nguồn mạch của Chúa Con và Chúa Thánh Thần, cũng như Chúa Cha đã sai Con Một và Thánh Thần mình đến trong nhiệm cục cứu độ. Từ đó, Ngài nhiệm sinh Chúa Con và nhiệm xuy Chúa Thánh Thần. Như thế, công thức thanh tẩy và các vinh tụng ca diễn tả đặc tính duy nhất thần linh của Ba Ngôi và sự phân biệt theo một thứ tự. Thứ tự này đặc biệt được vinh tụng ca kết thúc các Lời Nguyện Thánh Thể chỉ rõ: “ Chính nhờ Người, với Người và trong Người, mà mọi danh dự và vinh quang đều qui về Chúa là Cha Toàn Năng, trong sự hiệp nhất của Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời”. Chúng ta cần phải chú ý đến cách chơi chữ của các giới từ và các liên từ. Trong công thức thanh tẩy, các liên từ “ và”- “ và” nhấn mạnh tính ngang hàng giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Còn trong các vinh tụng ca kết thúc Lời Nguyện Thánh Thể, thì các giới từ “ par” (nhờø)- “ dans” (trong ) biểu thị cùng một trật tự Ba Ngôi, nhưng sẽ chính xác hơn khi xác định vị trí của Ba Ngôi theo cách thức sau: vinh danh được thể hiện nơi Chúa Cha “qua Chúa Con” (par le Fils) và “ trong Chúa Thánh Thần” (dans le Saint- Esprit). Vì vậy, lời nguyện phụng vụ Kitô giáo thưa với Chúa Cha, qua Chúa Con và trong Chúa Thánh Thần. Chính thánh Basile de Césarée đã giải thích rõ ràng:
Khi mà dưới ảnh hưởng của một sức mạnh soi sáng, người ta chăm chú nhìn về vẻ đẹp của hình ảnh Thiên Chúa vô hình (Chúa Con) và cũng nhờ sức mạnh đó, người ta vươn lên đến cảnh tượng tuyệt vời của Nguyên Mẫu (Chúa Cha), thì Thánh Thần nhận thấy không thể tách biệt khỏi Nguyên Mẫu đó. Chính Thánh Thần ban sức mạnh cho những người ưa chuộng nhìn nhận chân lý để thấy hình ảnh. Ngài không làm cho họ khám phá từ bên ngoài: chính trong Ngài mà Ngài dẫn họ đến chỗ phân biệt chân lý. Cũng vậy, không ai biết rõ Cha trừ Người Con ( Mt 11, 27), như thế không ai có thể nói: Đức Giêsu là Chúa, nếu người ấy không ở trong Thánh Thần (1 Cr 12, 3)[1].
Chúa Thánh Thần thánh hoá những người được thanh tẩy bằng “ sức mạnh chiếu soi” của Ngài khi ban cho họ hồng ân đức tin sống động. Sự chiếu soi này ban cho họ nắm bắt sự rạng rỡ vinh hiển của Chúa Con. Nhờ Ngài mà người ta đạt tới sự chiêm ngưỡng Chúa Cha. Sự chiếu soi biến đổi đức tin đã nhận được trong Thánh Thần. Chính “trong” Thánh Thần mà những người chịu Phép Rửa nhận biết Chúa Con, và qua Chúa Con, họ được dẫn đến Chúa Cha. Vào thế kỷ II, thánh Irénée de Lyon đã giải thích sự chiếu soi đó bằng thuật ngữ quen thuộc: “Theo truyền thống của các môn đệ của các Tông Đồ thì đó là trật tự và nhịp điệu mà những người được cứu bước theo, cũng như những cấp bậc mà qua đó, họ tiến bước: nhờ Chúa Thánh Thần, họ sẽ đến với Chúa Con, rồi nhờ Chúa Con, họ sẽ đến với Chúa Cha”[1]. Thánh Basile de Césarée tóm tắt những giải thích này khi lưu ý đến hai cách thức nghiên cứu mầu nhiệm Ba Ngôi:
Vì vậy, con đường nhận biết Thiên Chúa đến từ Chúa Thánh Thần, Đấng duy nhất, qua Chúa Con, Đấng duy nhất, đến với Chúa Cha cũng là Đấng duy nhất; và ngược lại, lòng nhân từ và sự thánh thiện do bản tính và phẩm vị vương đế thì đến từ Chúa Cha, qua Con Một đến với Chúa Thánh Thần[1].
Ở đây, thánh Basile tóm tắt hai con đường chúng ta tiếp cận mầu nhiệm Ba Ngôi. Con đường thứ nhất chính là kinh nghiệm của chúng ta. Con đường này khởi đi từ Chúa Thánh Thần và nó dẫn đến với Chúa Cha, trong Chúa Con. “ Quả thực, được Thánh Thần soi sáng, trí khôn chúng ta xác nhận Chúa Con và trong Ngài như trong một hình ảnh chiêm ngưỡng Chúa Cha”[1]. Nếu nhìn dưới phương diện này, thì có thể nói là Chúa Thánh Thần “ gần chúng ta hơn”[1], Ngài là Đấng thân mật nhất đối với những kẻ tin, bởi vì Ngài được đổ tràn trong lòng họ. Ngài là hiện thân của ân huệ: chính trong Ngài mà những kẻ tin nhận biết Chúa Con và đạt tới Chúa Cha. Trong Phép Thanh Tẩy, những kẻ tin được thánh hiến cho Chúa Cha, qua Chúa Con, trong Chúa Thánh Thần, Đấng thực hiện việc tái sinh bên trong[1]. Con đường thứ hai là con đường thuộc trật tự đời sống thần linh trong Chúa Ba Ngôi. Đó là trật tự nguồn gốc trong chính Thiên Chúa. Con đường này khởi đi từ Chúa Cha, vì Ngài là nguồn mạch thông chuyển sự sung mãn thần tính cho Chúa Con (đó là sự nhiệm sinh từ đời đời) và Chúa Thánh Thần (sự nhiệm xuy Chúa Thánh Thần từ đời đời). Bản tính duy nhất thần linh được Ba Ngôi chi phối theo một trật tự: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Hoạt động của Ba Ngôi trong thế giới chúng ta phản ánh cùng một trật tự này: “ Chúa Cha sáng tạo và đổi mới mọi sự qua Chúa Con, trong Chúa Thánh Thần”[1]. Ở đây, chúng ta cũng gặp lại trật tự về việc sai đi: Chúa Cha sai Chúa Con và Thánh Thần của mình đến trong thế gian.
Chúa Cha là nguồn mạch trong Ba Ngôi vĩnh cửu (đó là trật tự thực tại trong chính Thiên Chúa, chính trật tự của việc sai đi phản ánh nguồn mạch đó) và Ngài cũng là cùng đích mà trong đó, Chúa Thánh Thần và Chúa Con hướng dẫn những kẻ tin đến với Ngài (đó là trật tự kinh nghiệm về ân sủng của Phép Thanh Tẩy).

---

[1]Saint Basile de CÉsarÉe, Sur le Saint-Esprit, XVIII, 47 (SC, 17 bis, p. 413). Les mots entre crochets sont ajoutés par nous.