Giới thiệu sách: Chúa Ba Ngôi

[Bảo_†_Lâm]

Những Khó Khăn Tân Thời Liên Quan Đến Việc Khẳng Định “Ba Ngôi Vị

Thuyết độc thần Kitô giáo cho rằng, trong Thiên Chúa Ba Ngôi, ba Ngôi Vị đều có cùng một lý trí duy nhất và một ý chí duy nhất, có cùng một sự tự do và thực hiện cùng một công trình duy nhất, chẳng khác nào Ba Ngôi đồng nhất về yếu tính: Một Thiên Chúa duy nhất. Do đó, nếu chúng ta khẳng định Ngôi Vị do hoạt động của lý trí (tự ý thức mình) hoặc nếu chúng ta chỉ xác định Ngôi Vị bởi khuynh hướng tự do của chính mình hoặc nếu chúng ta chỉ xác định Ngôi Vị bởi trách nhiệm, thậm chí bởi khả năng thành lập những dự phóng, thì làm sao chúng ta nhận biết “Ba Ngôi Vị” trong Thiên Chúa được? Cách diễn tả này có nghĩa là ba lý trí, ba sự tự do, ba trung tâm của đời sống thiêng liêng, tóm lại: ba Thiên Chúa. Đây chẳng phải là khó khăn có tính hư cấu hay hời hợt được các thần học gia Kitô giáo nhanh chóng thấu triệt, đôi khi với cách thức bi đát ngay từ việc đạt được sự hiểu biết về Ngôi Vị và sự tự ý thức mình, nhất là theo Locke và Descartes vào thế kỷ XVII[1].
Vấn đề được tìm thấy trong Kitô học là: làm sao tuyên xưng rằng Chúa Giêsu Kitô có “một Ngôi Vị duy nhất” mà đồng thời nhận biết đầy đủ tính vững bền của trí khôn nhân loại của Ngài (lý trí và tự do) thực sự tách biệt với lý trí và tự do của Thiên Tính thuộc lý trí và tự do của Ngài ? Việc xác định Ngôi Vị bởi cuộc sống tinh thần dẫn đến việc đặt vấn đề hai Ngôi Vị trong Đức Kitô. Vì những lý do này, mà vào thế kỷ XX, một số nhà thần học đã bỏ ra một quãng thời gian để bàn về Chúa Ba Ngôi liên quan đến từ ngữ “ngôi vị”. Bên cạnh đó, Karl Rahner đã đề nghị việc định rõ hạn từ “ngôi vị tính” của Ba Ngôi nhờ khái niệm về những cách thế phân biệt lập hữu (distinkte Subsisteuzweisen)[1]. Các mệnh đề của các nhà thần học này thích nghi việc tiếp cận Ngôi Vị nhân loại do cách đi đường vòng của đời sống Tinh Thần và đời sống chủ quan, nên đã không thành công đối với việc giải quyết sự khó khăn.
Giáo lý truyền thống “cổ điển” mà chúng ta đã có dịp giới thiệu xoay quanh tư tưởng của thánh Thomas d’Aquin và sự giải thính của ngài về định nghĩa của Boèce. Chúng tôi nghĩ rằng, giáo lý đó ngày nay còn cống hiến cho chúng ta một phương thế tốt nhất để đeo đuổi suy tư Kitô giáo về hữu thể nhân loại và về Thiên Chúa Ba Ngôi. Giáo lý này đặt nền tảng siêu hình của Ngôi Vị lên hàng đầu. Nền tảng này có căn nguyên phẩm tính của Ngôi Vị. Ngôi Vị là “điều xứng đáng hơn hết” và là “điều hoàn hảo hơn hết”[1], không chỉ do khả năng lý trí và ý chí của nó nhưng trước hết là do cách hiện hữu bởi nó. Việc tiếp cận ngôi vị trong những hạn từ “bản thể” và “bản tính” thiết lập và khuyến khích các đặc tính tâm lý và đạo đức, tương quan và xã hội của ngôi vị. Một cách loại suy, sự tiếp cận này tạo nên nền tảng không thể miễn trừ để nắm bắt Ngôi Vị Thiên Chúa và Ngôi Vị nhân loại. Nó cho phép trình bày niềm tin vào Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần – Ba Ngôi một Chúa duy nhất.