Giới thiệu sách: Chúa Ba Ngôi

[Bảo_†_Lâm]

Hình Ảnh của Thiên Chúa Vô Hình.

Chúa Kitô là “hình ảnh” (eikôn) của Thiên Chúa vô hình, là trưởng tử sinh ra trước mọi loài thọ tạo, vì trong Người muôn vật được tạo thành” (Cl 1, 15). Người là “Hình ?nh của Thiên Chúa” (2 Cr 4, 4). Danh xưng hình ảnh ám chỉ Chúa Kitô có trước cuộc sáng tạo, Người đang thực hiện cuộc sáng tạo và đang ở trong Giáo Hội. Trong tư cách là hình ảnh, Chúa Con là tác giả và kiểu mẫu của cuộc tạo dựng và tái tạo.
Theo một cách thực tương tự như danh xưng Ngôi Lời, danh xưng Hình Ảnh này trước hết biểu thị tương quan Chúa Con với Chúa Cha! Chúa Con phát xuất từ Chúa Cha. Người biểu hiện hoàn hảo của Chúa Cha. Vì vậy, người Kitô hữu sử dụng danh xưng Hình Ảnh nhằm cho thấy rằng Chúa Con hoàn toàn giống và bình đẳng với Chúa Cha. Truyền thống thần học liên kết danh xưng Hình Ảnh với các danh xưng Chúa Con và Ngôi Lời. Thật vậy, với danh xưng hình ảnh nhấn mạnh cách đặc biệt đến sự hoàn toàn giống nhau của Chúa Con đối với Chúa Cha, nhưng nó cũng diễn tả mối hiệp thông giữa Chúa Con với Cha Ngài trong sự đồng nhất về bản tính (cách đặc biệt, khía cạnh này được biểu thị bởi danh xưng Chúa Con) và nó cũng xác định Chúa Con như là biểu hiện về sự khôn ngoan của Chúa Cha (khía cạnh này được biểu thị cách đặc biệt bởi danh xưng Ngôi Lời). Đối với thời hoàng kim thần học về Chúa Ba Ngôi của Giáo Phụ, chủ đề Chúa Con – Hình Ảnh tóm tắt giáo lý về sự đồng bản thể của Chúa Cha và Chúa Con, cùng với việc khẳng định sự phân biệt Ngôi Vị của các Ngài.
Trên cơ sở này, danh từ Hình Ảnh đó cho phép diễn tả công trình nhưng không của sáng tạo, mạc khải về sự cứu độ được Chúa Con thực hiện. Vì là Hình Ảnh hoàn hảo của Chúa Cha, nên Chúa Con cũng vì lí do này mà Ngài là “mô phạm” hay kiểu mẫu theo đó Chúa Cha cưu mang các thụ tạo, sáng tạo chúng và tái tạo chúng. Dưới phương diện này, đề tài về hình ảnh gần với chủ đề về Ngôi Lời. Vì được Chúa Cha cưu mang, nên Chúa Con là biểu hiện Chúa Cha. Ngài diễn lại chính hữu thể Chúa Cha. Còn Chúa Cha lại diễn tả thụ tạo trong Ngôi Lời, Đấng là hình ảnh của Chúa Cha. Như vậy, Chúa Con –Hình Ảnh là Kiểu Mẫu bất thụ tạo của các thụ tạo mà Chúa Cha đã tạo nên nhờ Chúa Con. Kiểu mẫu này được phú ban cho chính sức mạnh thần linh như Chúa Cha[1]. Công việc mạc khải và cứu độ cũng được biểu thị qua chủ đề Hình ảnh. Chúa Con mạc khải Chúa Cha vì Ngài là Hình ảnh Thiên Chúa vô hình, là Họa Ảnh của Chúa Cha. Chúa Con ngự bên hữu Chúa Cha sau khi hoàn tất công việc thanh tẩy tội lỗi, chính nhờ Chúa Con mà Chúa Cha đã tạo dựng vũ trụ: “Ngài là phản ảnh vẻ huy hoàng, là hình ảnh trung thực của bản thể Thiên Chúa ” (Dt 1, 3)
Đặc biệt, niềm tin vào Chúa Con – Hình Ảnh giúp ta nắm bắt rõ hơn sự sáng tạo và tái tạo con người theo hình ảnh Thiên Chúa. Một đàng, Chúa Con không lẫn lộn với nhân loại thọ tạo: Chúa Con là Hình Ảnh Thiên Chúa và sự hoàn hảo của Chúa Cha, trong khi các hữu thể nhân loại được tạo nên giống hình ảnh Thiên Chúa. Đàng khác, việc gọi Chúa Con là Hình ảnh, đó là nhìn nhận được sự giống nhau giữa con người với Chúa Con, Đấng khuôn đúc họ. Các hữu thể nhân loại đã được sáng tạo “theo hình ảnh Thiên Chúa” do sự thông phần với Chúa Con –Hình Ảnh. Trong cuộc Nhập Thể và Phục sinh, Chúa Con -Hình Ảnh đã khôi phục và canh tân nơi con người hình ảnh mà đã bị tội lỗi làm cho biến dạng, và Ngài nâng con người lên sự hiệp thông thần linh. Ơn cứu độ là một cuộc tạo dựng mới, một “cuộc tái tạo” bởi sự đồng hình đồng dạng với Chúa Con: “Những ai Người đã biết từ trước, thì Người đã tiền định cho họ nên đồng hình đồng dạng với Con của Người, để Con của Người làm trưởng tử giữa một đàn em đông đúc” (Rm 8, 29). Chúa Cha tái tạo hình ảnh Con của Người trong tất cả những ai đón nhận Người, được tham dự vào tử hệ của Ngài, nhờ tác động của Chúa Thánh. Sự đồng hình dạng này với Chúa Con được thực hiện bởi sự biến đổi và tiến triển nội tâm (x. 2 Cr 3, 18) sẽ được tìm thấy sự hoàn thành trọn vẹn trong đời sống vĩnh cửu.
Chủ đề “Chúa Con -Hình Ảnh” (Fils Image) và chủ đề về con người là “hình ảnh của Thiên Chúa” được tập trung trong giáo huấn của giáo phụ. Giáo huấn đó trình bày mầu nhiệm nhập thể của Ngôi Lời như là công trình khôi phục hữu thể nhân loại theo hình ảnh Chúa Con và như là ân huệ của sự hiểu biết Thiên Chúa: “Chính Ngôi Lời Thiên Chúa đã đến để khôi phục hữu thể theo Hình ảnh Thiên Chúa của con người, vì chính Ngài là Hình ảnh Chúa Cha”[1]. Chúng ta có thể ghi nhận sự giải thích này của thánh Thomas d’Aquin về vấn đề Nhập Thể của Chúa Con: “Với tư cách là Hình Ảnh, Chúa Con có một sự thân thuộc với người mà Ngài phải khôi phục. Nghĩa là với người đã được sáng tạo theo hình ảnh Thiên Chúa (x. St 1, 27). Cho nên, Hình Ảnh đảm nhận hình ảnh quả là điều phù hợp, nghĩa là Hình ?nh bất thụ tạo đảm nhận hình ảnh đã được dựng nên”[1]. Khi biểu thị hữu thể Ngôi Con ở trong tương quan đời đời với Chúa Cha, thì danh từ Hình Ảnh cũng phong phú như thế trong công trình sáng tạo và tái tạo của Chúa Con.
Việc nghiên cứu các danh xưng Chúa Con, Ngôi Lời và Hình Ảnh ám chỉ hữu thể thần linh của Chúa Con và cách thế hiện hữu của Ngài hoàn toàn tương quan với Chúa Cha. Chính sự nghiên cứu này cho phép chúng ta giải thích hoạt động của Chúa Con dưới ánh sáng của bản thể Ngài: là Chúa Con, Ngôi Lời và Hình Ảnh Chúa Cha. Chính khi suy xét Chúa Con trong hữu thể ngôi vị thần linh của Ngài mà chúng ta khám phá các nền tảng có lợi cho thế giới và con người. Các hành động sáng tạo, mạc khải và cứu độ của Chúa Con hệ tại trong Thiên Tính của Ngài, trong tương quan Ngôi Vị với Chúa Cha và trong tương quan đời đời với Chúa Thánh Thần.