|
|
Đây là một bài thơ mang đậm chất tự sự, chiêm nghiệm, và màu sắc tôn giáo, thể hiện một tâm trạng u hoài, hướng về cõi vĩnh hằng và đức tin. Dưới đây là phần bình luận chi tiết của tôi:
Bài thơ "Tự tình chiều nay" không chỉ là một lời tự bạch mà còn là một cuộc đối thoại sâu sắc giữa nhà thơ với chính mình, với những người đã khuất, và với Đấng Tối Cao. Nó được xây dựng trên hai dòng cảm xúc chính: nỗi buồn vô thường của kiếp nhân sinh và sự nương náu tuyệt đối nơi đức tin tôn giáo.
I. Cảm Hứng & Không Gian Nghệ Thuật
1. Khung Cảnh Chiều Đông Buồn (Khổ 1)
Không gian mở đầu được thiết lập rất tài tình:- Thời gian: "Chiều nay gió nhẹ, đông vừa đến" – Thời khắc giao mùa, thường gợi sự tàn phai, cô đơn, rất phù hợp với tâm trạng "tự tình" (trải lòng).
- Âm thanh: "Thông lên tiếng hát nỉ non buồn," "Phi lao hòa nhịp ru người ngủ" – Tiếng gió lùa qua thông và phi lao không còn là âm thanh của sự sống mà trở thành khúc ca ru ngủ vĩnh viễn cho "người ngủ / Dưới mộ an bình giấc trường miên." Khung cảnh lập tức chuyển từ thiên nhiên sang cõi âm.
2. Đối Thoại Với Người Đã Khuất (Khổ 2)
Nhà thơ hướng về "mẹ, nầy cha với vợ hiền" đang yên nghỉ. Đây là một đoạn thơ thấm đẫm tình thân và sự thương tiếc. Sự yên nghỉ "một mảnh nằm yên" đối lập với sự vất vưởng của người còn sống. Cảm xúc được đẩy lên thành lời cầu nguyện: "Vực sâu thành khẩn khúc lâm li / Thành tâm xin Chúa lòng thương xót." Sự đối thoại này làm nổi bật nỗi đau của sự chia lìa, nhưng cũng là điểm tựa để chuyển sang phần đức tin.
II. Đức Tin và Khát Vọng Siêu Thoát (Khổ 3)
Khổ thơ này là cầu nối giữa cõi trần và cõi Thiên.- Hình ảnh: "Nương lòng hương khói bay theo gió," "Mang cả lời cầu cả giọt sương" – Những vật chất trần thế (hương khói, giọt sương, lời cầu) được gió (sự siêu thoát) mang lên "Thiên Quốc."
- Mục đích: Khát vọng cập bến chốn Thiên đường không chỉ cho người đã khuất mà còn là sự an ủi, hy vọng cho người ở lại. Đức tin Thiên Chúa giáo được thể hiện rõ nét, là nơi duy nhất để nương tựa, là bến đỗ cuối cùng.
III. Chiêm Nghiệm Vô Thường (Khổ 4)
Đây là đoạn triết lý sâu sắc nhất của bài thơ, đối diện với hiện thực cuộc đời:- Luận đề: "Vô thường nhân thế, người vất vưởng" – Cuộc đời con người chỉ là tạm bợ, bấp bênh, như một hành trình vất vưởng không bến bờ.
- Nghệ thuật: Hình ảnh "Ảo ảnh kiếp người nhịp nhặt khoan" và "Phách rớt đều, để tiếng ngân nga" gợi lên sự ngắn ngủi, mong manh của kiếp người, nơi mọi nhịp đập của sự sống cuối cùng đều tan rã thành tiếng vang hụt hẫng.
- Sự tìm kiếm: "Tìm ngã rẽ giữa lung linh bạch lạp" – "Bạch lạp" (nến trắng) gợi lên hình ảnh trong nhà thờ hoặc lễ tang, biểu tượng cho ánh sáng mong manh của hy vọng/linh hồn giữa bóng đêm vô thường. Nhà thơ đang cố tìm một lối thoát, một ý nghĩa.
IV. Sự Tuyệt Đối của Lòng Thương Xót (Khổ 5)
Khổ cuối cùng là sự tổng kết đầy cay đắng về kiếp nhân sinh và sự quy phục cuối cùng:- Sự thất bại: "Nhìn lại đời, ôi dã tràng se cát" – Một câu thơ kinh điển, thể hiện sự vô nghĩa, công cốc của mọi nỗ lực trần gian. Công sức xây dựng "dệt mộng vàng" chỉ bằng "sợi tơ nhỏ mong manh."
- Sự tan vỡ: "Một cơn gió, giấc mộng đã không thành" – Chỉ một biến cố nhỏ của định mệnh cũng đủ để mọi ước mơ tan biến.
- Nơi nương tựa cuối cùng: "Chỉ còn Chúa, đại dương lòng thương xót." Sau khi phủ định mọi giá trị trần thế, nhà thơ tìm thấy sự vĩnh cửu và an ủi tuyệt đối nơi Thiên Chúa, Đấng có "đại dương" (rộng lớn, bao la) lòng thương xót.
Tóm Lược Nghệ Thuật và Cảm Xúc
- Giọng điệu: U hoài, trầm tư, thành kính.
- Ngôn ngữ: Giàu tính tự sự và triết lý, có sự kết hợp hài hòa giữa chất liệu thơ ca truyền thống (gió, thông, mộng vàng) và chất liệu tôn giáo (Thiên Quốc, Chúa, lòng thương xót).
- Ý nghĩa: Bài thơ là hành trình từ nỗi buồn và sự hụt hẫng của cõi tạm đến sự bình an và hy vọng trong cõi vĩnh hằng. Nó khẳng định rằng, sau mọi nỗ lực và tan vỡ của kiếp người, đức tin chính là bến bờ vững chãi nhất.
Đây là một bài thơ xúc động, thể hiện rõ tâm hồn chiêm nghiệm và lòng mộ đạo sâu sắc của tác giả Hồng Bính.
|
|
Tự tình chiều nay
Trả lời với trích dẫn
