KHÔN NGOAN VÀ BÁC ÁI

Trong cuộc sống, lời nói và hành động của con người có sức ảnh hưởng rất lớn đến những người xung quanh. Vì thế, sự khôn ngoan trong cách sống, cách ứng xử và cách yêu thương là điều quan trọng để mỗi người không chỉ hoàn thiện bản thân mà còn xây dựng một cộng đồng hài hòa, tràn đầy lòng nhân ái. Từ xa xưa, cha ông ta đã nhắc nhở: “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Một lời nói khéo léo có thể làm dịu đi căng thẳng, kết nối yêu thương, trong khi một lời nói thiếu suy nghĩ có thể gây tổn thương sâu sắc. Bởi thế, Chúa Giê-su trong bài Tin Mừng hôm nay đã nhấn mạnh đến việc cẩn trọng trong lời nói, suy xét trong nhận định và tránh xét đoán, lên án người khác. Đây không chỉ là một bài học đạo đức mà còn là nền tảng giúp con người sống chân thành và bác ái với nhau.

Tin Mừng theo thánh Luca trình bày ba hình ảnh rất gần gũi nhưng mang ý nghĩa sâu sắc: người mù dẫn người mù, cái xà và cái rác, cây tốt và cây xấu. Đây không chỉ là những dụ ngôn đơn giản mà còn là những quy luật sống chi phối cách hành xử của mỗi người. Khi Chúa Giê-su nói về người mù dẫn đường cho người mù, Người muốn nhấn mạnh đến việc chọn lựa hướng đi đúng đắn trong cuộc đời. Một người nếu không có đủ hiểu biết, thiếu khôn ngoan hoặc không có đạo đức thì không thể hướng dẫn người khác đi đúng đường. Trong xã hội, có rất nhiều người muốn làm lãnh đạo, muốn dẫn dắt người khác nhưng lại thiếu đi sự sáng suốt và chính trực. Một người thầy nếu không có kiến thức vững vàng thì không thể dạy học trò tốt, một người lãnh đạo nếu không có đạo đức thì không thể làm gương cho nhân viên. Là Kitô hữu, chúng ta có Chúa Giê-su làm mẫu mực cho đời mình. Người đã tuyên bố: “Ta là Đường, là Sự thật và là Sự sống” (Ga 14,6). Vì thế, chúng ta được mời gọi noi theo Chúa, sống theo sự thật, tránh những điều sai trái và không để mình bị dẫn dắt bởi những kẻ mù quáng về lẽ sống.

Một hình ảnh khác mà Chúa Giê-su đưa ra là cái xà trong mắt mình và cái rác trong mắt người khác. Đây là một bài học về khiêm nhường và lòng bao dung. Con người thường dễ dàng nhìn thấy lỗi lầm nhỏ bé của người khác nhưng lại không nhận ra những thiếu sót lớn của chính mình. Điều này phản ánh một tâm lý phổ biến: chúng ta thường phê bình người khác nhưng lại không chịu chấp nhận sự phê bình dành cho mình. Có những người thích chỉ trích, soi mói người khác nhưng lại không bao giờ chịu nhìn lại bản thân để sửa đổi. Chúa Giê-su nhắc nhở rằng trước khi muốn sửa lỗi cho người khác, chúng ta cần sửa đổi chính mình trước. Một người thực sự trưởng thành là người biết khiêm tốn nhận ra lỗi lầm và nỗ lực hoàn thiện bản thân. Nếu mỗi người đều biết nhìn nhận khuyết điểm của mình trước khi xét đoán người khác, thế giới sẽ có nhiều sự cảm thông hơn và ít đi những xung đột không đáng có. Khi một người chỉ lo phán xét và chỉ trích, họ đang tự dựng lên một bức tường ngăn cách mình với người khác. Nhưng khi họ biết bao dung và tha thứ, họ đang xây dựng những nhịp cầu kết nối yêu thương.

Hình ảnh cây tốt sinh trái tốt, cây xấu sinh trái xấu nhấn mạnh đến bản chất thật sự của mỗi con người. Một người có tâm hồn ngay thẳng, nhân hậu thì sẽ thể hiện điều đó qua lời nói và hành động của mình. Ngược lại, một người có tâm hồn gian dối, ích kỷ thì sớm muộn gì cũng bộc lộ qua những việc làm của họ. Người ta không thể giả vờ tốt mãi mãi, cũng không thể che giấu bản chất thật sự của mình trước mặt Thiên Chúa. Chúa Giê-su dạy rằng “Xem quả thì biết cây” (Lc 6,44), có nghĩa là nhân cách của một con người sẽ được thể hiện rõ qua cách họ sống. Một cây tốt không thể sinh ra quả độc, và một người có lòng ngay chính không thể nói những lời gian dối hay làm những điều bất chính. Vì thế, thay vì chỉ chăm chăm vào vẻ bề ngoài, chúng ta hãy dành thời gian để nuôi dưỡng tâm hồn mình bằng những điều thiện hảo, bằng lòng bác ái và sự chân thành.

Trong cuộc sống, chúng ta thường dễ bị cuốn vào những chuyện hơn thua, tranh giành và xét đoán người khác. Đôi khi, chúng ta quên rằng chính mình cũng có những yếu đuối, những lỗi lầm cần sửa đổi. Thánh Phaolô nhắc nhở: “Hãy kiên trì trong những công việc của Chúa, vì trong Chúa, sự khó nhọc của anh em sẽ không trở nên vô ích” (1Cr 15,58). Thay vì dành thời gian để chỉ trích hay tìm lỗi lầm của người khác, chúng ta hãy dành thời gian để làm những việc tốt đẹp và có ích. Hãy học cách lắng nghe những lời góp ý với tâm thế khiêm tốn, bởi vì những lời phê bình chân thành có thể giúp chúng ta trưởng thành hơn. Hãy biết ơn những người dám nói sự thật với chúng ta, vì chính họ giúp ta nhìn thấy những thiếu sót của mình để mà sửa đổi.

Nền tảng của tất cả những giáo huấn của Chúa Giê-su chính là tình yêu thương và lòng bác ái. Khi có tình yêu thương, chúng ta sẽ không vội vàng xét đoán hay lên án người khác. Khi có lòng bác ái, chúng ta sẽ biết cảm thông, tha thứ và nâng đỡ những người xung quanh. Nhìn vào cuộc đời Chúa Giê-su, chúng ta thấy rằng Người luôn dành tình yêu cho hết thảy mọi người, kể cả những người tội lỗi. Người không xét đoán nhưng luôn mở rộng vòng tay để đón nhận và cứu chuộc. Là môn đệ của Chúa, chúng ta được mời gọi sống theo gương Người: không xét đoán, không lên án nhưng biết tha thứ và giúp nhau hoàn thiện.

Lạy Chúa, xin cho chúng con biết cẩn trọng trong lời nói, biết suy xét trước khi nhận định và luôn sống khiêm nhường để hoàn thiện bản thân mỗi ngày. Xin dạy chúng con biết yêu thương, biết tha thứ và biết đặt tình bác ái lên trên mọi sự. Xin giúp chúng con sống như cây tốt sinh trái tốt, biết dùng lời nói và hành động để lan tỏa tình yêu của Chúa đến với mọi người. Amen.

Lm. Anmai, CSsR



XEM QUẢ BIẾT CÂY

Trong cuộc sống, mỗi chúng ta đều có những khoảnh khắc tự vấn về bản chất con người qua những lời dạy của Chúa Giêsu, người đã nói: “Cứ xem trái thì biết cây”. Lời dạy ấy không chỉ là một ngụ ngôn đơn giản mà còn chứa đựng một chân lý sâu sắc, nhắc nhở rằng chính qua hành động, lời nói và thái độ sống của mỗi người, chúng ta có thể nhận biết được bản chất thật của tâm hồn mình. Những thử thách, gian nan mà cuộc sống đặt ra không phải để trừng phạt, mà là “lò lửa” nung luyện, giúp ta trở nên vững vàng hơn, trung thực hơn với đức tin và nhân cách. Gian nan chính là điều kiện thử thách những người công chính, những người tin vào Lời Chúa và sẵn sàng đối mặt với khó khăn để khẳng định niềm tin của mình. Chính qua những lúc thử thách, khi đối mặt với nghịch cảnh, ta sẽ thấy được những trái tốt của tâm hồn, hay chính xác hơn, ta sẽ biết được “cây” của chính mình.

Người môn đệ chân chính của Chúa Giêsu không chỉ dừng lại ở việc nghe những lời dạy, mà quan trọng hơn là biết áp dụng vào đời sống thường nhật. Người đó biết rằng lời nói, hành động của mình phản ánh tâm hồn bên trong. Giống như cây khế không thể cho ra quả cau, con người cũng không thể tự tạo ra những giá trị cao đẹp nếu bên trong lòng đã bị bẩn hoen bởi những suy nghĩ tiêu cực, ích kỷ hay những tội lỗi không thể phủ nhận. Nếu lòng người không được thanh lọc, mọi lời nói chỉ trở thành tiếng vang trống rỗng, phản ánh những điều không lành mà người đó đã nuôi dưỡng. Chính vì vậy, mỗi lời nói ra ngoài đều chứa đựng dấu ấn của tâm hồn, là bằng chứng sống động của những điều thiện hay điều ác đã được gieo trồng từ bên trong.

Chúa Giêsu còn dạy rằng người dám xưng là thầy, người lãnh đạo phải là người đã biết tự học, tự rèn luyện và dẫn dắt chính mình trước khi muốn hướng dẫn người khác. Nếu một người chưa hiểu hết những lời dạy của Chúa và chưa trải qua quá trình tự hoàn thiện bản thân, thì việc dẫn dắt người khác sẽ trở nên nguy hiểm, có thể dẫn đến những hệ lụy không lường trước được. Câu nói “Người mù có thể dẫn người mù được chăng? Cả hai lại không sa xuống hố ư?” đã cảnh báo rõ ràng rằng, sự thiếu hiểu biết và sự bất cẩn trong việc thực hành đức tin sẽ khiến cho người lãnh đạo trở thành gánh nặng, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến những người theo sau. Do đó, mỗi cá nhân cần phải tự giác rèn luyện, tự soi xét nội tâm để có thể phát triển và trở thành những người theo Chúa thật sự, những người có thể lan tỏa những giá trị tốt đẹp đến với cộng đồng xung quanh.

Lời nói của mỗi người, theo Chúa Giêsu, chính là sự phản chiếu của tâm hồn. “Lòng đầy miệng mới nói ra” không chỉ là một câu nói đơn thuần mà còn là một bài học về sự trung thực và sự nhất quán giữa suy nghĩ và lời nói. Những lời nói chân thành, ấm áp xuất phát từ một tâm hồn trong sáng, đầy yêu thương và từ bi sẽ luôn có sức mạnh chữa lành những vết thương lòng, kết nối con người với nhau bằng tình thương và sự cảm thông. Ngược lại, những lời nói đắng cay, độc hại chỉ phản ánh những tạp chất của tâm hồn đã bị nhiễm bẩn bởi lòng tham, giận dữ hay bất công. Vì thế, mỗi khi nói, chúng ta nên nhớ rằng lời nói không chỉ là âm thanh mà còn là biểu hiện của những điều sâu kín bên trong, là dấu ấn của con người mà ta đã, đang và sẽ trở thành.

Không chỉ dừng lại ở đó, những lời dạy của Chúa Giêsu còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc rèn luyện bản thân qua những “mối phúc” đã được Ngài chỉ dạy. Yêu thương kẻ thù, cho đi mà không đòi hỏi, không xét đoán hay kết án người khác, chính là những hành động thể hiện đức tin chân chính. Khi chúng ta áp dụng những giá trị này vào cuộc sống, dù cho gặp bao nhiêu khó khăn, thử thách thì tâm hồn ta vẫn luôn được thanh lọc, trở nên trong sáng và tràn đầy tình yêu thương. Chính những hành động ấy sẽ dần dần trở thành “trái tốt”, làm cho người khác nhận ra được giá trị đích thực của niềm tin và con người ta. Những lời nói, những hành động nhỏ bé nhưng chứa đựng sự chân thành ấy sẽ như những hạt mầm, dần dần nảy mầm và cho ra những “quả” tốt đẹp, góp phần làm cho thế giới trở nên nhân văn và ấm áp hơn.

Thực tế đã cho thấy rằng, trong những lúc khắc nghiệt nhất của cuộc sống, những người có đức tin vững chắc thường là những người tỏa sáng, giữ vững niềm tin bất chấp mọi sóng gió. Họ biết rằng, chính qua thử thách mà con người được rèn luyện và trưởng thành. Những khó khăn không chỉ là thử thách về thể xác mà còn là bài kiểm tra tâm linh, giúp chúng ta nhận ra những giới hạn của bản thân và biết trân trọng giá trị của niềm tin. Mỗi thử thách, mỗi gian nan đều là cơ hội để chúng ta tự khẳng định đức tin, tự nhìn nhận lại chính mình và bước tiếp trên con đường đã chọn. Chỉ khi ta biết nhìn nhận và đối mặt với những điều khó khăn đó, ta mới có thể dần dần nhận ra được “trái” tốt, được xác định là người theo Chúa chân chính.

Như vậy, “xem quả biết cây” không chỉ là lời cảnh tỉnh, mà còn là lời khích lệ mỗi người chúng ta phải sống thật chân thành, biết yêu thương và sẵn sàng rèn luyện bản thân qua từng khoảnh khắc khó khăn của cuộc sống. Mỗi lời nói ra, mỗi hành động dù nhỏ bé đều phản ánh tâm hồn và giá trị sống của chúng ta. Hãy để cho những thử thách, những gian nan không làm ta gục ngã mà chính là động lực giúp ta trở nên tốt đẹp hơn, rạng ngời hơn. Mỗi người đều có thể trở thành tấm gương sáng về đức tin nếu biết nuôi dưỡng tâm hồn và để lòng mình được thanh lọc bởi lửa thử vàng. Như vậy, không chỉ riêng chúng ta mà cả cộng đồng cũng sẽ được hưởng lợi từ những “trái” tốt đẹp, những hành động chân thành được gieo trồng từ những hạt giống niềm tin. Amen.

Lm. Anmai, CSsR



LÀM SAO ĐỂ CHẤP NHẬN NGƯỜI KHÁC

Trong cuộc sống con người, hành trình chấp nhận người khác luôn bắt đầu từ việc nhận biết chính mình. Con người ta thường bị cuốn theo dòng chảy xã hội, cuốn theo những lời đồn, những định kiến về người khác đến mức quên mất việc soi xét lại bản thân. Khi chúng ta quá chú trọng vào việc tìm hiểu những điều bên ngoài, thì những lỗi lầm, những khuyết điểm bên trong mình lại bị bỏ qua. Thực chất, chỉ khi ta bắt đầu bằng việc “biết chính mình” – một lời dạy cổ xưa của các bậc triết gia như Socrates, Đức Lão tử hay Khổng Tử – chúng ta mới có thể nhận ra được giá trị chân thật của sự bao dung. Nhận thức này không đơn thuần là việc liệt kê những ưu điểm hay khuyết điểm của bản thân mà còn là quá trình tự vấn, tự khám phá tâm hồn, để từ đó mở ra một cánh cửa dẫn đến sự chữa lành và sự biến hóa bên trong. Chính nhờ sự soi sáng của chính mình, chúng ta mới hiểu được rằng mỗi người đều mang trong mình những vết thương, những tổn thương nhất định, và điều đó chính là điểm chung kết nối giữa con người với con người.

Nhìn sâu vào con người, ta sẽ thấy rằng việc chấp nhận người khác không chỉ đơn thuần là sự tha thứ hay bỏ qua những sai lầm của họ, mà còn là sự khẳng định về lòng nhân ái và yêu thương vô điều kiện. Khi chúng ta thực sự biết đến bản thân, chúng ta sẽ nhận ra rằng không có ai hoàn hảo cả; chính những khuyết điểm, những điểm yếu mới chính là phần làm nên con người thực sự. Sự chân thành trong việc nhận thức bản thân sẽ giúp ta cảm nhận được những nỗi đau, những mất mát mà người khác cũng đang phải trải qua. Qua đó, ta dần dần nuôi dưỡng lòng trắc ẩn, lòng bao dung và sự tha thứ, biến những tâm hồn từng chịu đựng những vết thương thành những tâm hồn biết yêu thương, biết sẻ chia. Hình ảnh Đức Giê-su rút “cái đà” ra khỏi mắt mình như một lời nhắc nhở rằng, trước khi dám nhìn nhận và đánh giá người khác, chúng ta cần phải loại bỏ đi những định kiến, những bức màn che khuất sự thật bên trong. Đó là quá trình không hề dễ dàng, bởi chính sự đối diện với bản thân lại đòi hỏi một sức mạnh tinh thần, một sự dũng cảm để thừa nhận những điều không hoàn hảo vốn tồn tại trong mỗi con người.

Chấp nhận người khác cũng là một hành trình của sự biến hóa tâm linh, nơi mà sự thấu hiểu và đồng cảm đóng vai trò then chốt. Khi chúng ta biết tự nhận thức và đối diện với những điểm yếu của chính mình, chúng ta cũng trở nên nhạy cảm hơn với những nỗi đau, những mất mát của người khác. Điều này không chỉ giúp ta có thêm khả năng nhìn nhận sự đa dạng trong cách mà mỗi con người thể hiện bản thân, mà còn mở ra một cánh cửa cho lòng nhân từ và sự bao dung. Thế giới này vốn không thiếu những kẻ phạm lỗi, những người đang lạc lối trong mê cung của chính tâm hồn mình, nhưng cũng không thiếu những người sẵn sàng thay đổi và tìm lại con đường trở nên tốt đẹp hơn. Qua từng trải nghiệm, từng bước học cách tha thứ, chúng ta dần dần nhận ra rằng chỉ có trong tình yêu và lòng bao dung, cuộc sống mới thực sự trở nên ý nghĩa. Những lời dạy của Chúa Giê-su không chỉ là sự mời gọi để ta không ném đá người khác mà còn là lời khuyên để ta tìm đến ánh sáng của chính mình, ánh sáng được ban tặng bởi ơn Chúa, giúp ta vươn lên từ những thất bại, từ những sai lầm.

Sự bao dung đến người khác không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là sự thể hiện của một lối sống trọn vẹn, nơi mà mỗi hành động, mỗi lời nói đều được nuôi dưỡng bởi tình yêu thương. Khi ta dám nhìn nhận và thấu hiểu những tổn thương của chính mình, ta sẽ dễ dàng cảm nhận được những nỗi đau, những mất mát mà người khác đang trải qua. Điều đó không chỉ khiến ta trở nên mềm lòng, mà còn dạy cho ta cách để yêu thương và chia sẻ. Trong cuộc hành trình ấy, những lời của Thánh Phaolô như một lời nhắc nhở tinh tế rằng “anh em hãy ăn ở bền đỗ và đừng nao núng; hãy luôn luôn thăng tiến trong công trình của Chúa”. Đó là một lời kêu gọi cho mỗi chúng ta hãy kiên trì, hãy tin tưởng vào ơn Chúa, rằng dù có gặp bao nhiêu khó khăn, dù có phải đối mặt với bao nhiêu thử thách, ơn Chúa sẽ giúp ta vượt qua tất cả. Chính từ đó, ta mới nhận ra rằng, mặc dù trong mỗi con người đều có những điểm yếu, nhưng với lòng tin và sự cảm tạ, ta có thể biến những khuyết điểm thành sức mạnh để hướng tới một cuộc sống trọn vẹn, một tâm hồn thật sự biết yêu thương.

Không chỉ dừng lại ở đó, hành trình nhận thức và chấp nhận bản thân còn là nền tảng để ta mở rộng lòng mình đón nhận người khác. Khi ta không còn bám víu vào những định kiến cũ, khi ta buông bỏ được cái tự cao, cái kiêu ngạo đã làm ta xa cách, thì ta mới thực sự cảm nhận được giá trị của sự đồng cảm. Người bao dung, người chấp nhận, luôn là những con người có khả năng nhìn nhận sâu sắc hơn, có thể cảm nhận được rằng mỗi con người dù có vẻ ngoài hay hành động có khác biệt, nhưng bên trong ai cũng mang trong mình một tâm hồn cần được chữa lành, cần được yêu thương. Qua đó, cuộc sống trở nên nhẹ nhàng và đầy ắp những điều ý nghĩa, bởi mỗi khi ta mở lòng đón nhận người khác, ta cũng đang trao đi một phần của chính bản thân mình – một phần của tình yêu thương mà ta nhận được từ ơn Chúa.

Sự thay đổi của mỗi con người không đến từ một lần nhận thức chớp nhoáng, mà là một quá trình dài, một hành trình tự vấn và không ngừng học hỏi. Mỗi chúng ta đều có những khoảnh khắc tăm tối, những lúc cảm thấy mệt mỏi trước chính bản thân mình, nhưng cũng chính những lúc như vậy, ơn Chúa lại đến như một ánh sáng soi rọi, nhắc nhở ta rằng: “Dù thế nào, với ơn Chúa mọi sự đều có thể”. Khi ta nhận ra rằng mình cũng là một phần của tổng thể, khi ta hiểu rằng chỉ có yêu thương mới có thể chữa lành những vết thương tâm hồn, thì những rào cản, những định kiến về người khác dần dần tan biến. Và từ đó, cuộc sống trở nên phong phú, đa sắc hơn, bởi trong mỗi con người đều tồn tại những câu chuyện, những nỗi niềm cần được lắng nghe và thấu hiểu.

Với ơn Chúa, con người được ban cho sức mạnh để vượt qua chính những giới hạn của bản thân, để sống một cuộc đời ý nghĩa, không chỉ vì bản thân mà còn vì cộng đồng. Lòng bao dung, sự chấp nhận không chỉ là sự tha thứ cho người khác mà còn là sự chữa lành cho chính tâm hồn mình. Đó là một hành trình đòi hỏi sự kiên trì, đòi hỏi ta phải luôn hướng nội, tự vấn về những sai lầm, những khoảng trống bên trong và biết cách biến chúng thành nguồn cảm hứng để sống yêu thương và chia sẻ. Khi ta dám đối mặt với bản thân mình, ta cũng dần dần trở nên dũng cảm hơn trước những thử thách của cuộc sống, biết rằng dù có thế nào, chỉ có ơn Chúa mới có thể nâng đỡ, dẫn dắt ta đi đến bến bờ của sự thanh thản và hạnh phúc chân thật.

Trong từng khoảnh khắc của cuộc sống, giữa những xô bồ của thế gian, khi mà mọi người quá bận rộn với việc so sánh và đánh giá lẫn nhau, ta cần nhớ rằng chỉ có sự yêu thương, lòng bao dung mới là chìa khóa để mở ra cánh cửa của niềm hạnh phúc. Hãy dừng lại một chút, lắng nghe tiếng gọi từ sâu thẳm trong tâm hồn, để nhận ra rằng chính mình cũng không khác gì những người xung quanh, cũng có những nỗi đau, cũng có những thất bại cần được chữa lành. Và khi ta biết đón nhận chính mình, ta sẽ tự nhiên mở rộng lòng để đón nhận người khác, biết rằng mỗi con người đều có giá trị riêng của mình, đều xứng đáng được yêu thương và trân trọng.

Qua những suy ngẫm ấy, ta càng nhận ra rằng, mặc cho cuộc sống có đầy rẫy những khó khăn, những thử thách, thì chỉ cần giữ vững niềm tin, chỉ cần biết trân trọng từng khoảnh khắc được sống, ta sẽ tìm thấy được con đường dẫn về với lòng nhân ái và sự bao dung. Mỗi bước đi trên hành trình ấy dù có chậm rãi, dù có gian khó, cũng đều là một dấu mốc quý giá để ta tự khẳng định lại giá trị của chính mình, và từ đó lan tỏa tình yêu thương đến mọi người xung quanh. Như lời cầu nguyện của mỗi trái tim khao khát được sống một cuộc đời trọn vẹn: “Lạy Chúa, xin giúp con biết con, xin uốn nắn trái tim con, để con có trái tim bao dung trước anh chị em của mình.” Và từ đó, trong sự che chở của ơn Chúa, chúng ta sẽ dần dần trở nên mạnh mẽ, dũng cảm và biết yêu thương, biến mỗi ngày sống thành một bản hòa ca của niềm tin, của hy vọng và của sự nhân ái.

Lm. Anmai, CSsR