Giáo Xứ Trong Giáo Phận Bùi Chu

[yeuthuongvaphucvu_89]

Làng nhạc Phạm Pháo

Phạm Pháo là tên một xứ đạo bình yên thuộc huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Sở dĩ làng có tên ghép hai chữ "Phạm" với "Pháo" là vì nơi ấy có đông người thuộc họ Phạm (một trong 5 dòng họ có công gây dựng nên mảnh đất Hải Hậu hôm nay) và mảnh đất ấy giống "y như" hình khẩu pháo nên mới mang cái tên "Phạm Pháo"...
Đội kèn đồng xứ đạo tấu kèn... Tây
"Phạm Pháo" - mảnh đất ấy giống "y như" hình khẩu pháo. Mới nghe thì rất... binh lửa nhưng người dân xứ đạo lại vô cùng hiền hòa; con gái Phạm Pháo ngoan hiền, mắt đẹp như trong tranh!
Người dân nơi đây theo đạo vào đầu thế kỷ XVIII, nói theo thuật ngữ của người Công giáo là "Đón nhận Tin Mừng"; ngôi thánh đường đồ sộ tại Phạm Pháo được xây dựng vào năm 1908. Những năm ấy, giáo xứ đạo Phạm Pháo đã có đội kèn đồng mà ta quen gọi là đội nhạc Tây, vì nó được du nhập từ phương Tây.
Cũng thời gian ấy, các xứ đạo phía Nam của tỉnh Nam Định như ở Hải Hậu, Trực Ninh, Nghĩa Hưng... cũng dần hình thành, ra đời. Hằng năm, giữa các đội nhạc vùng giáo cũng có giao lưu, thi thố để nâng cao kiến thức âm nhạc nhằm phục vụ giáo xứ (trước đây chỉ có phục vụ giáo xứ).
Cụ Giuse Nguyễn Văn Quân thuộc giáo dân Vô Nhiễm, giáo xứ Phạm Pháo. Cụ sinh năm 1935, nguyên là Hội trưởng Hội Kèn đồng Phạm Pháo thuật lại một giai thoại đáng nể về âm vang tiếng nhạc đất này:
Trước năm 1945, Đức Giám mục Hồ Ngọc Cẩn - Giám mục Tòa Giám mục Bùi Chu (người đã từng ủng hộ dây chuyền vàng nhân Tuần lễ Vàng quốc gia) mỗi năm đều đặn có chuyến đi kinh lý tại giáo xứ Ninh Cường nay thuộc huyện Trực Ninh. Nơi ấy là nơi đầu tiên tại nước ta, đạo Công giáo được truyền vào.
Ngày ấy giao thông bộ còn khó khăn, giám mục đi lại đều bằng xuồng máy trên sông. Sông ấy là sông Ninh Cơ ngày nay vẫn phục vụ tốt vận tải hàng hóa, giao thương xây dựng đất nước. Đội kèn các xứ đạo đứng hai bên sông gióng lên tiếng nhạc mừng Giám mục, thuyền của ngài chầm chậm đi trên sông để thưởng thức tiếng nhạc của từng xứ; bất ngờ thuyền của ngài đậu lại nơi đội kèn đồng Phạm Pháo đang tấu.
Hóa ra, kỹ năng của đội Phạm Pháo tấu bản nhạc Tây đúng nhất, ngài có ngay phần thưởng cho đội. Lập tức các đội bạn đến xét hỏi: "Vì sao lại được Đức Giám mục tặng thưởng riêng?"... Sau này, ngài biết, ngài viết thư động viên những người chép nhạc giỏi trong đội sao bản nhạc hay đúng niêm luật ra tặng các đội bạn để cùng nâng cao kiến thức về nhạc lý.
Xưởng kèn gia đình ông Gioa-kim Cường giáo họ Đức Bà- Phạm Pháo.
Đội nhạc công... vô địch thế giới
Năm 1954, sau khi hòa bình lập lại, nhờ có sự cởi mở của xã hội, nhiều giáo họ được thành lập, mỗi giáo họ cũng có một đội kèn riêng. Trước đây, ở Phạm Pháo có chín họ lẻ cùng với giáo họ nhà xứ là mười giáo họ, có 10 đội kèn phục vụ giáo hội và xã hội, nhưng phục vụ một cách riêng rẽ.
Đến những năm 1990, lần đầu tiên giáo xứ Phạm Pháo có linh mục về. Đó là linh mục Phao - lô Vũ Minh Hòa - nguyên quản lý giáo phận Bùi Chu. Ngài đã động viên các đội góp công, góp của, góp nhạc cụ thành lập Đội kèn Hợp nhất. Mỗi đội kèn có chừng 50 nhạc công; đội kèn mới được thành lập có chừng 500 nhạc công.
Trong những ngày đại lễ tại Phạm Pháo như tuần chầu giáo xứ, hay lễ Giáng sinh, Phục sinh... Đội kèn Hợp nhất có thể tấu đồng thời bản hòa tấu với 500 nhạc cụ. "Nổi đình đám nhất" là 10 cây kèn hêlơcông đòi hỏi những người có sức khỏe, có chiều cao tương đối mới mang vác và chơi được, vì đây là cây kèn đi bè trầm, to nhất trong số các nhạc cụ bằng đồng...
Giáo dân Phạm Pháo vẫn còn nhớ: Tuần chầu giáo xứ vào năm đầu tiên thành lập Đội kèn Hợp nhất, khi tiếng kèn cất lên, biết bao nhiêu cá dưới hồ nhảy vọt cả lên bờ! Một linh mục gốc Việt tại Thụy Điển nói: "Tôi đã đi khắp các nước trên thế giới, nhất là những nước cha đẻ của kèn Tây thì một đội chơi nhiều nhất cũng chỉ trên dưới 100 nhạc công; đây 500 nhạc công, thật là vô địch thế giới!".
Tiếng nhạc của đội kèn Phạm Pháo giờ đây không chỉ dừng lại ở việc phục vụ riêng trong thánh lễ mà hòa vào mừng vui chung của cả đạo, cả đời. Đội có thể đến phục vụ đám cưới; chia sẻ với người quá cố; hay tiễn những thanh niên trong giáo xứ lên đường nhập ngũ.
Những năm gần đây, nhờ lối chơi hợp nhất, các nhạc công lại được học tập lẫn nhau, chất lượng thưởng thức âm nhạc của toàn đội cũng được nâng lên; đội được mời thổi mừng Đại hội Đảng toàn quốc, Quốc hội, gần đây là Liên hoan phim toàn quốc lần thứ 15.
Tại đây, nhiều đạo diễn, nghệ sỹ, nhạc sỹ chuyên nghiệp nghe nhạc đều khen... rất chuyên nghiệp. Những ngón tay vàng khè bởi ngày ngày làm đất mặn phèn - quê biển quê lúa, thậm chí còn thô ráp nhưng rất điêu luyện, luyến láy trên từng phím kèn khiến các nghệ sỹ, nhạc sỹ càng thêm phần nể phục.

__________________