|
|
Một ngày đẹp trời, tôi đến vùng Tân Định tấp nập ồn ào, cửa hàng hai bên phố chợ đường Hai Bà Trưng như phô bày sự giàu có của thành phố này. Qua cánh cổng lớn, tôi vào thăm giáo xứ Tân Định, một giáo xứ đã có 140 năm hình thành và phát triển.
Trong phạm vi một bài viết, tôi xin được điểm lại những nét son của giáo xứ qua những giai đoạn hình thành (1860-1874), trưởng thành (1926-1945), củng cố, xây dựng phát triển (1946-1974) và hiện nay (1974-hiện nay)
Một Quá Khứ Êm Đềm
Do các cuộc bách hại đạo Công giáo của Vua Tự Đức nên vào khoảng năm 1860, một số gia đình từ miền Trung chạy vào Nam, qua Đồng Nai rồi vào tận Sài Gòn. Đến cửa thành Gia Định (lúc đó thành đã lọt vào tay người Pháp) họ dừng lại, cất nhà chung quanh hào, gần vách thành để tạm trú rồi định cư. Họ tìm một ngôi nhà cũ bằng cột cây, vách ván mái ngói, sửa sang lại để làm nhà nguyện.
Năm sau, có 100 giáo dân ở Họ đạo Cầu Bông đi qua nhập với nhóm giáo hữu đầu tiên, hình thành nên một họ đạo trên khu đất nằm giữa Nhà thờ Tân Định và kênh Nhiêu Lộc ngày nay được gọi là Họ Đạo An Hòa.
Về mặt tôn giáo, Họ đạo An Hòa thuộc Địa phận Tây Đàng Trong do Đức cha Lefèbvre trông coi. Năm 1862, nhiều gia đình cũng đến vùng này lập nghiệp, số giáo dân họ đạo tăng nhanh, thậm chí khá đông người bên lương lầm tưởng “theo đạo” sẽ được ân huệ hoặc ít ra sẽ tránh được sự phiền toái đối với chính quyền Pháp khi mới lên cai trị. Sự hiểu lầm đó được xóa đi khi toàn quyền Bonard ra thông tư xác định việc theo đạo Công giáo là không bắt buộc và cũng không phải là dấu chứng trung thành với chính quyền Pháp. Đến năm 1910, số giáo dân vượt quá 3.000, trong đó có khoảng 300 người Châu Âu; người giáo dân trong thời kỳ này rất tốt luôn luôn kính trọng những vị chủ chăn của mình.
Những Giai Đoạn Trưởng Thành Và Phát Triển Thuận Lợi
Khi nói đến sự thành công, phát triển. hiệu quả…người ta nghĩ đến ba yếu tố là thiên thời – địa lợi – nhân hòa; Họ đạo An Hòa (Tân Định) nằm giữa khu vực dân cư, thuận lợi về kinh tế, xã hội và là đầu mối giao thông nên đời sống của giáo dân khá thoải mái. Từ năm 1924 vị trí của họ đạo ở ngay trung tâm thành phố, dân trí ngày càng nâng cao và điều kiện sống rất tốt. Sau này, địa bàn Họ đạo An Hòa rất rộng, gồm có những làng: Tân Định, Hiệp Hòa, Đất Hộ (Đakao), Phú Nhuận, Chí Hòa và Tân Sơn. Bên cạmh đó, các cha sở là yếu tố “nhân hòa” khi tích cực dấn thân phục vụ với các điều kiện thuận lợi của họ đạo; thậm chí có nhiều công lao và qua đời sớm vì bệnh như cha sở thứ năm là Donatianus Eveillard (Sơn).
Dưới cái nhìn của tôi, ở thời nào cũng vậy, cha chánh xứ bao giờ cũng có nhiều điều kiện để phục vụ, có thể làm được nhiều việc có ích cho Giáo Hội và xã hội, nhiều khi chỉ là một sáng kiến mà hiệu quả lan rộng.Thí dụ như cha sở thứ năm đã lập Trường Thầy Giảng để đào tạo tu sĩ có khả năng dạy giáo lý và xây nhà in Thừa Sai để in ấn tài liệu giáo dục và sách báo đạo. Trong vòng non một thế kỷ, nhà in ở Tân Định đã cho in ấn hàng ngàn tác phẩm tôn giáo và văn hóa khác nhau, chẳng những ảnh hưởng khắp nước Việt Nam mà còn trên cả Đông Dương và Thái Lan nữa.
Trong giai đoạn này có một biến cố khá quan trọng là vào năm 1885, có 600 người Công giáo gốc Bình Định bị bắt đạo, chạy trốn vào Sài Gòn đến tá túc ở Họ đạo Tân Định. Sau đó, một số hồi hương, một số định cư vĩnh viễn rồi tản mác trong các khu Xóm Lách, Nhà Đèn (Công Lý) và Xóm Chùa cho đến ngày nay. Theo dòng thời gian, giáo dân ngày càng đông, chính vì thế mà đã có bốn nhà thờ mới thuộc giáo xứ Tân Định được xây dựng nên: Xóm Lách (1951), Xóm Chùa (1963), Fatima (1966), Công Lý (1970), và sau này trở thành những giáo xứ chính thức.
Có thể nói, vùng Tân Định thật tốt lành khi giáo xứ có những con người tài giỏi đã từng sống ở đây, đến đây phục vụ trong vai trò cha sở và trở thành những nhân tố tích cực cho Giáo Hội như Đức cha GB. Nguyễn Bá Tòng, một linh mục có tài hùng biện, có óc kiến trúc và một chút nghệ sĩ khi dựng vở tuồng Thương Khó, diễn lại việc Chúa Giêsu vào Thành Giêrusalem, dùng bữa Tiệc Ly, chặng đường Thánh giá, chết và lên trời…vở tuồng từng được công diễn tại Nhà hát Tây (nay là Nhà hát Thành phố). Và cha đã trở thành vị Giám mục Tiên khởi của Việt Nam.
Vào năm 1955, họ đạo lại hân hoan chào mừng người con đầu tiên là cha Phaolô Nguyễn Văn Bình, được thụ phong Giám mục, sau này là Tổng Giám mục Sài Gòn. Người con khác của họ đạo là cha Anrê Nguyễn Văn Nam đã làm lễ vinh quy tại Tân Định và sau này cũng là Giám mục phụ tá Mỹ Tho.
Năm 1965, Họ Tân Định hân hạnh đón cha Nicôlas Huỳnh Văn Nghi về làm chánh xứ khi cha mới 38 tuổi. Rồi cha được chọn làm Giám đốc Caritas Sài Gòn; Chủ tịch Ủy ban soạn thảo Giáo lý toàn quốc; Giám đốc Phong trào Cursillos; rồi cha sở thứ mười bảy đó trở thành Giám mục Phụ tá Sào Gòn.
Tôi còn nhớ mãi một kỷ niệm trong đời. Đó là vào năm 1974, tôi đến nhà thờ Tân Định, do một linh mục giới thiệu, để làm tình nguyện viên chương trình Giáo dục Huấn đạo của Caritas do cha Nghi tổ chức. Tôi chỉ thấy một linh mục có nước da trắng, nói năng điềm đạm, vẻ hiền từ, khuyên chúng tôi cách làm việc khôn ngoan…rồi sau đó lấy một lọ kẹo chia cho mọi người. Vì còn quá trẻ nên tôi không để ý nhiều, sau này mới hiểu, ngoài công việc của cha sở, cha Nghi còn có nhiều hoạt động rộng rãi khiến Họ Tân Định trở thành một trung tâm sinh hoạt của giáo phận mà ở đó có Phong trào Trí thức Công giáo, Hội Y tá Công giáo, Hội Văn nghệ sĩ Công giáo, Liên hội các Cô nhi viện, Hội Cựu chủng sinh, Hội Cựu sinh viên Công giáo.
Giáo Xứ Tân Định Giai Đoạn Hiện Nay
Với những điều kiện thuận lợi như trên, Giáo xứ Tân Định luôn có một sức sống tràn đầy. Năm 1975, những người cộng sản giành được chính quyền tại Thành phố Sài Gòn, một biến cố làm thay đổi miền Nam nói chung và Giáo Hội Công giáo nói riêng. Khi ấy, mỗi người một tâm trạng: có người là thanh thản, có người là xao xuyến, cũng có người chỉ biết cầu nguyện và sám hối…Rồi tất cả các đoàn thể lần lượt ngừng hoạt động. Cuộc sống đã làm thay đổi những sinh hoạt bề mặt của họ đạo lúc đó nhưng mặt khác giáo dân đã sống bề sâu của đức tin nhiều hơn.
Thời điểm này, từ 17.000 giáo dân giảm còn 14.000 người dù Giáo xứ Tân Định có địa bàn rộng, có nhà thờ phụ gọi là chi họ như Fatima, Cầu Mới, Xóm Chùa, Xóm Lách, Công Lý do các cha phó coi sóc. Có một hiện tượng đáng lưu ý: một số người không dám khai thật mình là người Công giáo trong lý lịch vì sợ mất quyền lợi, trong khi đó tại giáo xứ, luôn có các khóa Tân tòng ngắn hạn (ba tháng) xin tìm hiểu về Thiên Chúa khi nhận ra cuộc sống vật chất không phải là ý nghĩa duy nhất. Thế là cha sở PX. Phan Văn Thăm chọn ngày 01 tháng Giêng làm Ngày Truyền thống Tân tòng của họ đạo..
Khoảng từ năm 1998 các chi họ có nhà thờ phụ được tách riêng thành giáo xứ mới.
Khi đến Nhà thờ Tân Định để gặp cha sở, tôi thấy trong lòng e ngại một chút vì cha lớn tuổi, có vẻ nghiêm nghị; hơn nữa, cha hiện là Đại diện Giám mục Đặc trách Giáo dân, là Hạt trưởng và còn kiêm khá nhiều chức vụ khác nữa, tôi bỗng thấy mình phải cẩn thận trong cách nói chuyện hơn nữa!
Năm 1998, cha Gioan Baotixita Võ Văn Ánh đổi về đây làm cha sở, Giáo xứ Tân Định từ hơn 10 năm qua đã có những thay đổi nhất định theo hướng phục vụ của cha sở mới. Cũng như các giáo xứ khác, ngoài cha sở và các cha phó, có Hội đồng Mục vụ và các đoàn thể quen thuộc như Thiếu nhi Thánh Thể, Dòng Ba Đa Minh, các Bà mẹ Công giáo…Giáo xứ có những sinh hoạt đặc thù như:
- Việc xin lễ, chỉ cần đăng ký ý lễ còn tiền thì tự tay bỏ vào thùng, nếu chưa có thì sẽ bỏ vào sau; việc này giúp nhiều người nghèo xin lễ cho thân nhân đúng ngày giỗ dù không có tiền hoặc có ít.
- Gia đình có người qua đời cũng được cử hành như quy định nhưng có một điều kiện là cả tang quyến phải xưng tội rước lễ.
- Thánh lễ dành cho bệnh nhân tại các giáo khu, được cử hành tại nhà một bệnh nhân nào đó.
- Cầu nguyện qua hình thức Taizé hằng tuần.
- Tờ tin Tân Định hằng tháng, giúp giáo dân sống Lời Chúa, tìm hiểu giáo huấn Giáo Hội, giáo dục đức tin cho trẻ em và kiến thức phổ thông giúp giáo dân sống tốt đời đẹp đạo.
- Trình diễn Thánh ca Giáng Sinh hằng năm.
- Tổ chức ngày Người Mẹ và ngày Người Cha.
Ngoài các đoàn thể có các sinh hoạt quen thuộc, thành nề nếp tại nhiều giáo xứ, Giáo xứ Tân Định còn có những đoàn thể hoạt động với những nét riêng như:
- Ban Hỗ trợ Ơn gọi, có chức năng hỗ trợ chủng sinh và các nam nữ tập sinh.
- Hướng Đạo Tân Định, áp dụng quy trình, nghi thức, nội lệ của Hướng Đạo Việt Nam (một thành viên của tổ chức Hướng Đạo Thế giới).
- Thanh Sinh Công Tân Định, một tập thể gồm thanh niên, sinh viên, học sinh với tôn chỉ hoạt động là Phúc Âm hóa môi trường học đường.
- Giới trẻ Con Đức Mẹ, một cộng đoàn âm thầm dấn thân vào sứ mạng truyền giáo bằng gương sáng đời sống và phó thác vào sự đồng hành của Đức Maria.
Phòng Khám Đa Khoa Tân Định
Phòng khám Đa khoa Tân Định nằm trong khuôn viên nhà thờ, gồm ba tầng lầu, được xây dựng hiện đại theo kiểu Gô-tích hòa hợp với kiến trúc nhà thờ. Từ năm 2000, phòng khám từ thiện Tây y và Đông y này được mở ra theo sáng kiến của cha GB. Võ Văn Ánh để đáp ứng số bệnh nhân ngày càng đông, giáo xứ quyết tâm xây dựng một y viện đa khoa. Ngày 15/11/2004, Đức Hồng y GB. Phạm Minh Mẫn đã đặt viên đá đầu tiên và sau đó khánh thành phòng khám vào ngày 15/6/2005.
Mặc dù hoạt động như phòng khám tư nhân nhưng đây là một y viện phục vụ cho người nghèo với tôn chỉ “Tất cả vì bệnh nhân thương yêu, không phân biệt lương giáo”. Đa số bệnh nhân là người già neo đơn, trẻ em đường phố, người khiếm thị tàn tật…Gần đây, phòng khám còn tiếp nhận toàn bộ bệnh nhân nghèo từ các phòng khám các chuyển đến.
Thế mạnh phòng khám là Khoa Vật lý trị liệu với hàng trăm bệnh nhân mỗi ngày. Khoa Y học cổ truyền với đầy đủ các môn bắt mạch, bốc thuốc, châm cứu, châm Laser. Khoa Dưỡng sinh do các y bác sĩ và giáo viên trường Đại học Y Dược trực tiếp hướng dẫn. Ngoài ra, ở đây có đầy đủ các khoa lâm sàng và cận lâm sàng thiết yếu như xét nghiệm máu, khám mắt, tai mũi họng, răng hàm mặt, thần kinh – tâm lý, xét nghiệm, siêu âm, điện tim, X quang…
Phòng khám có Ban Xã hội đi đến từng nhà và có đội quân ngoại viện sẵn sàng khám bệnh tại gia đình hoặc đến vùng sâu vùng xa khi có yêu cầu. Công trình xây dựng nối dài phòng khám để mở rộng khoa phòng và thêm giường lưu bệnh đã được thực hiện. Hiện nay ngoài những thiết bị sẵn có, Phòng khám Tân Định đang xin máy siêu âm màu, nội soi và xe cứu thương nhằm phục vụ tốt hơn. Trong tương lai, sẽ nâng cấp phòng khám thành Bệnh viện Đa khoa Tân Định để phục vụ nhiều hơn cho người nghèo, quý linh mục, tu sĩ trong và ngoài giáo phận.
Theo suy nghĩ của tôi, chẳng có nơi nào hiện diện sự đau khổ bằng bệnh viện, vì có sự quằn quại đớn đau và thấp thoáng sự bất lực của con người trước cái chết; nên việc làm của một linh mục hay bất cứ ai xây bệnh viện cũng xoa dịu được nỗi đau của phận người khốn khổ “sinh lão bệnh tử”; mà từ đáy lòng, tôi vô cùng khâm phục.
Sau câu chuyện về phòng khám, tôi được cha chánh xứ hướng dẫn tham quan mặt trước của phòng khám với những lời giải thích hết sức thân thiện. Đó là một hoa viên đẹp, có những chặng đường Thánh giá mà ý nghĩa bố cục từng chặng đường rất hay qua cách sắp xếp cây và đá…do một cha thực hiện.
Rời vùng Tân Định về nhà, tôi thấy sức sống mạnh mẽ của một giáo xứ như dâng tràn trong lòng, đầy ắp một niềm vui.
st
Thánh lễ giao thừa Canh Dần tại Nhà thờ Tân Định
T2, 15/02/2010 - 06:15 by toanbong
|
|
Giáo xứ An Nhơn
Trả lời với trích dẫn
